جاذبه هاي آذربايجان و شهر اران (7)

مشخصات جمعيتي :

جمعيت شهرستان و تحولات آن از سال 1335 الي 1375
شهرستان سراب در سال 1335 داراي 132064 نفر جمعيت بوده كه از اين تعداد 13068 ساكن شهر و بقيه در روستاها ساكن بوده اند تعداد آبادي هاي شهرستان در اين سال 129 آبادي بوده است. در سال 1345 طبق سرشماري جمعيت شهرستان 115846 نفر بوده كه از اين تعداد 17063 نفر يعني 7/14 درصد جمعيت ساكن شهر و 3/85 درصد ساكن روستا بوده اند جمعيت شهرستان در سال 1355 شمسي 122532 نفر بوده كه از اين تعداد 18361 نفر يعني 15% شهري و 104171 نفر يعني 85% روستايي بوده اند. طبق سرشماري 1365 جمعيت شهرستان سراب 134903 نفر كه از اين تعداد 33552 نفر شهري و 101351 نفر روستايي بوده اند و در سال 1375 از كل جمعيت شهرستان كه تعداد 148831 نفر بوده 42592 در نقاط شهري و 106239 در نقاط روستايي اسكان داشته اند.
*بررسي تركيب جمعيت شهرستان از نظر وضعيت فعاليت (فعال و غير فعال) بررسي تركيب شغلي جمعيت شهرستان از نظر (شاغل و غير شاغل بودن و نوع مشاغل)
از كل جمعيت شهرستان 6/25 درصد از لحاظ اقتصادي فعال بوده اند به عبارت ديگر از هر 9/3 نفر يك نفر در فعاليت هاي اقتصادي شركت داشته و يا در جستجوي كار بوده اند. نرخ بيكاري در سال 1375، 5/4 درصد بوده از جمعيت شهري 9/91 در شاغل و 6/3 درصد بيكار هستند.بيشترين شاغلين در بخشهاي كشاروزي، دامپروري، صنايع مواد غذايي، ساختتمان، تعمير وسايط نقليه موتوري، حمل و نقل زميني، واسطه گري هاي مالي، آموزشي و غيره فعاليت دارند.

نقاط تاريخي وديدني:

1ـ سنگ نبشته اورارتي

در نزديكي روستاي قيرخ قيزلار در شمال شرق سراب واقع و به خط ميخي بر روي صخره اي به طول 5/4 متر و عرض 10/2 متر و ارتفاع 6/2 قرار گرفته است. اين سنگ نبشته به دوره اورارتو مربوط است.
متاسفانه قسمتي از اين كتيبه از بين رفته و قابل خواندن نبست به همين دليل تاكنون متن آن ترجمه نشده است. در قسمت شمالي اين كتيبه قلعه اي است كه اين قلعه هم به اورارتوها مربوط است در سنگ نبشته نشتبان همانگونه كه در اسناد و شواهد آمده است صحبت اين است كه آرگشيتي 21 قلعه تسخير كرد و در يك روز بيش از 40 شهر را تصرف و بعد در محل قلعه هاي تسخير شده قلعه اي نو براي خود ساخته است به نظر باستان شناسان اين كتيبه به آرگشيتي مربوط است ولي متاسفانه محتواي كامل آن به دليل آسيب ديدگي فراوان معلوم نگرديده است.

2ـ سنگ افراشته هاي قيرخ قيزلار

تقريبان 200 متر پائين تر از سنگ نوشته نشتبان در طرفين رودخانه سنگ افراشته هايي است كه به قيرخ قيزلار يا چهلدختر معروف است اهالي اعتقاد بر اين دارند كه اين سنگ افراشته‌ها چهل انسان بوده اند كه بر اثر انحراف از حقيقت و راه خدا به غضب الهي دچار و مبدل به سنگ شده اند در حالي كه تعداد سنگها بيش از چهل است و تا 120 سنگ شمارش ده است. بعضي از سنگ افراشته ها همانگونه كه گذاشته اند سالم و صاف مانده ولي برخي شكسته يا كج شده و يا از بين رفته اند در شرح اين سنگ افراشته ها گفته شده:
سبلان در طول تاريخ حتي از زماني كه دين بودائي در ايران و كشورهاي ديگر رواج پيدا كرده همچنانكه از نظر سوق الجيشي مورد استفاده قرار گرفت بزرگترين آتشكده ها و بزرگترين معبدها در اطراف سبلان برپا شده است.
در مورد سنگ افراشته هاي قيرخ قيزلار چند نظر مطرح شده است:
اول اينكه گفته اند: در گذشته هر سرداري كه در جنگ غالب مي آمد از اين سنگها مي افراشت.
نظر دوم اينست كه هر سرداري يك سردار از دشمن را مي كشت يكي از اين سنگها را مي افراشت ولي همچنانكه گفه شد ساوالان از نظر سوق الجيشي مهم بود و مورد استفاده ايرانيان قرار گرفته و بزرگترين آتشكده و معبدها در آنجا بر پا شده و نظر اصلي اينست كه محل اين سنگ افراشته ها معبد بزرگي بود در معبدها معمولاً انسانها را قرباني مي كردند تا عظمت معبد را بنمابانند براي هر قرباني يك سنگ مي افراشتند اين نظر و يان عمل تا استقرار كامل دين اسلام در اين كشور برقرار بود

3ـ سنگ نبشته رازليق

رازليق تابع شهرستان سراب است و از شمال به كوه سبلان محدود مي شود در اين محل در بستر رودخانه پسلر سنگ نوشته اي وجود دارد كه به سنگ نبشته رازليق معروف است براي رسيدن به پاي كتيبه ابتدا بايد به رازليق رفت از رازليق بايد راهي روستايه ديزهج سفيا شد سنگ نشوته در كنار اين روستا (ضلع شمال غربي) در كوه زاغالان بر روي صخره اي مرتفع وقاع شده است.
كتبيه رازليق 110 سانتي مر طول و 82 سانتي متر عرض دارد و در 16 سطر به فرمان شاه اورارتويي آرگشيتي دوم پسر روسا نقل شده است. متن اين سنگ نبشته كه به زبان فارسي ترجمه شده به اين شرح است.
1ـ به حول و قوه خالدي ارگشيتي روسا همين گويد:
2ـ من به سرزمين آرهو لشكر كشيدم.
3ـ من سرزمين اولوشو و سرزمين برقو را تسخير كردم.
4ـ من تا كنار رودخانه مونا رسيدم و از آنجا برگشتم.
5ـ من سرزمين گير دو و گتوهايي و توايشيدو را تسخير كردم.
6ـ شهر روتومني را من گرفتم.
7ـ سرزمينهايي را كه من تسخير كردم تحت باج خود قرار دادم.
8ـ اين قلعه را به زور گرفتن و دوباره برقرار ساختم.

4ـ مسجد جامع سراب

سراب مانند ديگر شهرهاي آذربايجان داراي مسجد جامع تاريخي است كه تاريخ بناي آن به قرن نهم هجري مي رسد اما اخيراً در حفاريهاي به عمل آمده كه جهت تعميرات انجام مي گرفت معلوم گرديد كه مسجد فعلي بر روي يك مسجد بسيار قديمي احداث گرديده كه آثار آن ديده مي شود.
اين مسجد بدون مناره و گلدسته بوده از نظر ساختماني عبارت است از يك شبستان بزرگ، يك حياط كوچك، يك منبر و سه محراب . 36 ستون اصلي و 29 ستون كاذب و نيم ستون كه طاقهاي جناقي و گنبدهاي مدور مسجد بر آنها نهاده شده است.
ردب وردي شرقي داراي كتيه اي مرمرين بوده است كه با خط نسخ متداول دوره گوركانيان و تركمانان آق قويونلو معاصر سلطنت ابوالنصر اوزون حسن آق قويونلو بوده و تاريخ آن به سال 875 هجري قمري ثبت شده است. اين كتيبه به همراه يك كتيبه ديگر كه در حفاريها و خاكبرداري داخل مسجد در جريان مرمت و بازسازي مسجد پيدا شده بود فعلاً در سازمان ميراث فرهنگي استان نگهداري مي شود.

5ـ تپه باستاني قلعه جوق

اين تپه در 5/2 كيلومتري شمال سراب در كنار جاده رازليق به سراب واقع است با توجه به وجود سنگ نبشته رازليق رد 10 كيلومتري اين تپه است اهميت تاريخي اين تپه و ارزش نظامي آن در دوران اورارتويي مشخص مي شود.

6ـ چهار طاق ساساني آغميون

در 12 كيلومتري شمال شرق سراب داراي گنبدي از قلوه سنگ با ملاط آهك به ارتفاع 5/1 متر بوده است ساختمان چهار طاق شباهت كامل به معماري دوره ساساني داشته است در اين چهار طاق قبري مشاهده شده است كه روي سنگ آن تاريخ 708 هـ .ق نوشته شده بود.

7ـ مقبره مغولي اسفستان در 6 كيلومتري شرق سراب

منسوب به دوره مغول است بنايي آجري و شامل چند اتاقن و يك راهرو است نصف سر در آن ريخته از طاق نماي درگاهي به طور پراكنده باقي مانده كه تزئيناتي به صورت مقرنس كاري از آجر لعابي داشته است. تمامي حاشيه سر در و طاق نماها، قسمتي از مقرنس كاري و كاشيكاري و تركيب كاشي و گچ و آجر را نشان مي دهد.
8ـ رباط سنگي شاه عباسي در گردنه صائين در راه سراب به اردبيل
9ـ پلي بر روي رودخانه پشودر بخش ورودي شهر سراب
10ـ بازار قديمي سراب

مشخصات فرهنگي:

بررسي سنت ها، آداب و رسوم موجود در شهرستان به تفكيك بخشها
فرهنگ عامه مردم همانند ساير نقاط كشور منبعث و نشات گرفته از موارد زير است.
1ـ فرهنگ و تمدن ايران باستان.
2ـ فرهنگ و تمدن اصيل اسلامي و مبارزات سرخ تشيع در طول تاريخ
3ـ آداب و رسوم و سنن محلي
در بسياري از موارد هر چند كه جريان امر به ايران باستان مربوط باشد مردم رنگ و آميزه ديني و اسلامي به آن داده اند. به عنوان مثال عيد نوروز و يا مراسم چهارشنبه سوري كه در چهارشنبه سوري به هنگام آتش بازي و بر افروختن آتش مي گويند (او دامي بودامي يا نسين يزدين دامي) يعني آن بام و اين بام بسود بام يزيد و يا در بعضي از فولكلورها از مبارزات مردم بر عليه ظلم و بيدادگري حكايت دارد مانند
(اوشيديم آي اوشديم
داغدان آلما داشديم)
(آلمالاري آلديلار
منه ظلوم سالديلار)
(من ظلمنان بيزارام
درين قويي گازارام)
يعني سرد شدم
آي سرد شدم
از كوه سيب آوردم
سيب ها را از من گرفتند
و در عوض ظلم به من روا داشتند.
من از ظلم بيزار هستم و براي مبارزه با ظلم براي ظالمان چاه عميق مي كنم يعني براي مبارزه با ستمگر دست به هر كار سختي مي زنم از ديگر مراسم كهن منطقه مي توان به مراسمي كه بعد از ختنه كردن پسر بچه ها در روستاها با نام (سنت تويي) برگزار مي شود نام برد و بدين صورت است كه ميهماناني به اتمام مي رسد.رسم ديگري كه در شب هفت تولد كودك برگزار مي شود نامگذاري نوزاد مي باشد كه با گفتن اذان و اقامه توسط ريش سفيد طايفه در دو گوش كودك و خواندن قرآن به گوش وي و سفارشه به كارهاي نيك و تبعيت از اسلام و پيامبر و ائمه معصومين و گوش دادن به حرف پدر و ماد.
در شهرستان سراب مراسم بسياري در ايام شادي و يا عزاي مردم برگزار مي گرديد كه بواسطه نفوذ فرهنگ ديگر نقاط بدست فراموشي سپرده شده است كه اين امر در مراسم ازدواج كاملا تاثير داشته است.
*بررسي وضعيت زبان و ادبيات موجود شهرستان (گويش محلي، شعر و ادب و ....)
گويش مردم منطقه تماماً آذري بوده و با يك لهجه مخصوص و منحصر به فرد تكلم مي نمايند غير از اين زبان فارسي به عنوان زبان ملي وسيله ارتباطات روزمره مردم منطه مي باشد.
شعر و ادب: شاعران محلي اكثر شعرهاي خود را به زبان محلي سروده اند و مي سرايند از شاعتران معروف شهرستان مي توان قاسم انوار كه كليات او معروف است نام برد از شاعران معروف منطقه مي توان آقايان واقف سرابي، بي خرد، اظهري، فرقاني اسدي و ابوترابي را نام برد كه همواره در اعتلاي فرهنگ اسلامي و قومي كوشش داشته اند از اين خطه اشخاصي در زمينه فرهنگ و ادب برخاسته اند كه مي توان به حضرت آيت الله ملكوتي اشاره نمود كه تاليفات زيادي بويژه در مسايل مذهبي دارند.

مشخصات اقتصادي:

اقتصاد منطقه با توجه به موقعيت اقليمي و جغرافيايي حول محور كشاروزي و دامداري مي باشد به جهت داشتن آب و خاك مناسب و نيروي انساني كافي اغلب اهالي منطقه در اين بخش فعاليت دارند با توجه به اينكه اكثر مردم شهرتان در روستاها سكونت دارند لذا فعاليتهاي كشاورزي و دامداري به عنوان شغل اصلي در منطقه مطرح بوده و هست از لحاظ دارا بودن صنعت شهرستان سراب از نقاط محروم استان و كشور مي باشد به طوري كه تنها يك واحد كارخانه نساجي در شهرستان و تعداد انگشت شمار صنايع كوچك و متوسط در شهرستان فعاليت مي نمايند. آمار بيكاران بويژه بي كاران فصلي در شهرستان نشان مي دهد كه صنعت در منطقه كاملاً ضروري بوده و نياز مي باشد به علل متفاوت از دوران پيش از انقلاب و حتي بعد از انقلاب توجهي به صنعت منطقه صورت نگرفته است حتي در ايجاد صنايع تبديلي با عنايت به انيكه شهرستان سراب در توليد بعضي از محصولات مانند سيب زميني، شير، حبوبات و غيره از جايگاه ويژه اي برخوردار مي باشد. همچنين در بخش معدن تاكنون هيچ اقدام عملي صورت نگرفته است و تنها در يك مورد معدن نفلين سيانيت در اين اواخر مطالعات انجام يافته است و روي اين معدن در حال حاضر كار مي شود خاصه اينكه اقتصاد شهرستان متكي به كشاورزي و دامداري مي باشد.

بخش كشاورزي:

همچنانكه در سوال فوق اشاره گرديد اقتصاد شهرستان متكي به كشاورزي و دامداري بوده و اغلب مردم از اين راه ارتزاق مي نمايند طوري كه هر خانوار روستايي 2 يا 3 واحد دامي در خانه نگهداري مي نمايد كشاروزي به عنوان اصلي ترين فعاليت اقتصادي خانوارهاي ساكن شهرستان به حساب مي آيد حدود 70% جمعيت شهرستان از اين راه ارتزاق مي نمايند.
از كل وسعت شهرستان سراب يعني 356000 هكتار ميزان اراضي زير كشت و آيش ديم و آبي به ميزان 116686 هكتار مي باشد ( كل اراضي ديم: 58114 هكتار و كل اراضي آبي: 58572 هكتار). 1253 هكتار محصولات باغي توليد مي شود. (ميزان توليدات كشاورزي شهرستان طبق جدولهاي شماره 1 و 2 مي باشد).

بخش صنعت:

صنعت در فعاليت هاي اقتصادي مردم منطقه سهم چنداني ندارد به طوري كه تنها حدود يكهزار نفر در بخش صنعت فعاليت دارند و از اين راه ارتزاق مي نمايند.

بخش تجارت و خدمات:

عمده فعاليتهاي ساكنين مناطق شهري شهرستان تجارت و خدمات مي باشد شايد حدود 20% درصد مردم از اين امرار معاش مي نمايند. اين قشر شامل بازاريان، اصناف و واسطه گران مي باشد.

شهرستان شبستر

نقاط ديدني و تاريخي:

آثار و ابنيه تاريخي متعدد و پراكنده در شهرها و روستاهاي شهرستان، اصالت و غناي فرهنگ منطقه شبستر را بي نياز از توصيف مي كند. از جمله آثار با ارزش شهرستان، وجود تپه‌هاي خاكستري كه در اصطلاح ( كول تپه) خوانده مي شود مي باشد كه در بند 2 بخش اخير مشروحاً توضيح داده شد.
از جمله ديگر آثار باستاني مي توان به اين موارد اشاره كرد: سنگ نوشته سر درب مساجد كوشخانه، جامع و خيراب در شبستر و مسجد جامع تسوج و ديگر سنگ نوشته ها كه در روستاهاي اين شهرستان ديده مي شوند آثار تاريخي با ارزشي محسوب مي گردند. قوچ هاي سنگي تراشيده از سنگ مرمر و خارا كه در اغلب شهرها و روستاهاي منطقه به چشم مي خورد و شايد از بقاياي سلسله هاي آق قويونلو و قره قويونلوها باشند از ديگر آثار تاريخي و فرهنگي منطقه مي باشند و مي توان به جرات اظهار نظر كرد كه وجود مساجد و مقابر و ابنيه قديمي و سنگ نوشته ها و وجود راهروهاي زيرزميني، روايتگر سابقه تاريخي و تمدن جا افتاده منطقه است. توضيحات و تهيه عكس و تصوير از تمام آثار و ابنيه تاريخي شهرستان به لحاظ كثرت و تعدد مجوب اطاله كلام مي گردد و اصلاً از اهداف اين مقال خارج است معذالك براي روشن شدن مطلب يعني آثار نام برده مي شود:
سواحل درياچه اروميه و در همين راستا امكانات آموزشي – تفريحي و فرهنگي ايجاد شده در بندر شرفخانه و شيخ ولي نيز از جمله مهم ترين پتانسيل هاي بالقوه و بالفعل موجود در شهرستان و حتي استان و كشور مي باشد كه همه ساله عده زيادي از جوانان و نوجوانان شهرستان، استان و حتي اقصي نقاط كشور را براي استراحت و تفريح و گذراندن اوقات فراغت به خود جذب مي نمايد.
اردوگاه شهيد مدني شيخ ولي كه زير نظر آموزش و پرورش مي باشد همه ساله در ايام تابستان با تنظيم برنامه هاي آموزشي – تفريحي و فرهنگي، اردوي آموزشي از سراسر شهرستان و استان را پذيرا مي باشد.
رشته كوه مورو و ميشو با داشتن قلل مرتفع و دامنه هاي سرسبز يكي ديگر از امكانات شهرستان را به صورت طبيعي به وجود مي آورد و همه ساله نوجوانان و جوانان با تشكيل تيم‌هاي كوهنوردي به قلل آن صعود كرده و اوقات فراغت خود را در دامان طبيعت سپري مي‌نمايند.
اما موضوعي كه در اين راستان حائز اهميت است برنامه هاي بسيار متنوع و جالب و دلپذير صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران مي باشد كه در ماه هاي اخير به طور چشمگيري بينندگان و شنوندگان زيادي را به خود جلب كرده است. خصوصاً پخش برنامه هاي شبكه سوم سيماي جمهوري اسلامي ايران كه بيشتر مورد توجه و علاقه نوجوانان و جوانان و حتي ميانسالان مي باشد. البته برنامه هاي فرهنگي و اجتماعي شبكه هاي ديگر سيما نيز بسيار متنوع و جالب توجه مي باشد.
*امكانات و پتانسيل هاي موجود در شهرستان براي گذراندن اوقات فراغت:
اين شهرستان امكانات و پتانسيل هاي بالقوه و بالفعل متعددي دارد كه عموماً براي گذراندن اوقات فراغت جوانان و نوجوانان و همه اقشار مردم مورد استفاده قرار مي گيرد.
از جمله پتانسيل ها مي توان به امكانات تربيت بدني شهرستان اشاره كرد كه در سال هاي اخير مسئولين تربيت بدني در جهت ايجاد امكانات و فضاهاي ورزشي، ميادين بازي، نموده اند كه جوانان و نوجوانان اوقات فراغت خود را به بازي و تفريح مي گذرانند.
حواشي رودخانه ها و چشمه سارهاي پرآب و رشته كوه هاي موجود در شهرستان نيز يكي ديگر از پتانسيل هاي موجود در شهرستان مي باشند. به اقتضاي طبيعت شهرستان، چشمه سارها و رودخانه هاي بسياري در آن جريان يافته و سراسر منطقه را همراه با پيچ ها دره ها و دشت ها و نور ديده و در تلفيق با عناصر ديگر طبيعت، پيرامون و حواشي خود را به تفرج گاه و تفريح‌گاه‌هاي دلپذيري تبديل مي كند.
دره هاي موجود در ميان رشته كوه هاي شهرستان كه در دامنه و ميان ارتفاعات و عموماً همراه با جريان رودخانه ها و درختان و باغات استقرار يافته اند از فضاهاي تفرجگاهي قابل توجهي هستند كه همواره مملو از جوانان و نوجوانان است كه جهت گذراندن اوقات فراغت روزانه يا تعطيلات آخر هفته به آنجاها مي روند.

وضعيت اشتغال جوانان:

به طوري كه در جداول اول بند 4 همين بخش آمده است از كل جمعيت اين شهرستان كه 122837 نفر مي باشد 97903 نفر جمعيت 10 ساله و بيشتر را شامل مي گردد و بر اساس همان جدول 36899 نفر از تعداد فوق الذكر جمعيت فعال شهرستان را تشكيل مي دهند.بر اساس همان منبع از كل جمعيت فعال شهرستان (36899) 35848 نفر شاغل مي باشند كه از اين تعداد 19046 نفر در سنين 40 – 10 سالگي قرار دارند.
نيز برابر مندرجات همان جدول در ميان جمعيت 10 ساله و بيشتر شهرستان كلاً 159 نفر بيكار قبلاً شاغل بودند كه به عللي كارشان را از دست داده اند و 892 نفر بيكار قبلاً غير شاغل بودند يعني در صورتي كه دو رقم فوق را كلاً بيكار محسوب نماييم در كل شهرستان جمعيتي بالغ بر 1051 نفر را به وجود مي آورد.
از كل جمعيت 10 ساله و بيشتر شهرستان ( 97903) جمعاً 59997 نفر جمعيت غيرفعال شهرستان را به وجود مي آورند كه عموماً به تحصيل يا خانه داري اشتغال داشته يا داراي درآمد بدون كار مي باشند و كلاً 1007 نفر در شهرستان از اعلام وضعيت شغلي خود امتنان ورزيده‌اند.
اينك به لحاظ داشتن موارد فوق، معلوم مي گردد كه در سطح شهرستان بيكار به مفهوم واقعي آن محسوب نمي باشد و اين موضوع خود دليل روشني است براي مهاجرت از شرستان به شهرستان هاي بزرگ ديگر و يا اشتغال در اقتصاد دلالي
اوقات فراغت جوانان به انحاء مختلف پر مي گردد از جمله مي توان: ايجاد كتابخانه‌هاي متعدد در شهرهاي شهرستان و تعدادي از روستاهاي بزرگ، برگزاري مسابقات علمي، فرهنگي و دعوت و تشويق جوانان و نوجوانان به شركت در اين مسابقات، برگزاري مسابقات ورزشي در سطح جوانان و نوجوانان شهرستان تشكيل كلاس هاي فوق برنامه تابستاني جهت ارتقاي سطح علمي و سرگرمي جوانان و نوجوانان و برنامه هاي متعدد ديگر.
دانشگاه پيام نور از سال 1373 با دو رشته تحصيلي رياضي محض و مديريت بازرگاني فعاليت خود را در شهرستان آغاز نموده است.
از آنجايي كه هزينه هاي احداث ساختمان اصلي دانشگاه و زمين مورد نياز توسط جمعيت خيريه روستاي بنيس و فرد خيري به نام آقاي حاج نجف بياضيان از اهالي آن روستا در دست احداث مي باشد لذا به منظور تشويق افراد خير و قدرداني از تلاش هاي آن عزيزان نام دانشگاه فوق « دانشگاه پيام نور بنيس مركز شبستر» ناميده مي شود.

وضعيت آموزش عالي در سطح شهرستان به تفكيك رشته هاي تحصيلي

آموزش عالي رد حال حاضر در اين شهرستان عبارت از واحد دانشگاه آزاد اسلامي و واحد دانشگاه پيام نور مي باشد.
الف: دانشگاه آزاد اسلامي واحد شبستر از سال 1368 با دو رشته تحصيلي كارشناسي تاريخ و مهندسي دامپروري شروع به فعاليت نموده و در حال حاضر در رشته هاي : كارشناسي ارشد تاريخ، كارشناسي تاريخ، كارشناسي دبيري تاريخ، علوم دامي، كارشناسي كامپيوتر، كارداني كامپيوتر، كارداني عمران، آموزش معملان (كارشناس)، آموزش معلمان (كارداني) به فعاليت خود ادامه مي دهد
لازم به يادآوري است كه زمين و ساختمان فعلي دانشگاه آزاد اسلامي واحد شبستر توسط فرد خيري از اهالي روستاي ديزج خليل به نام آقاي عبداله مالكي احداث و اهدا گرديده است.

آموزش‌پيش‌دانشگاهي

همچينين در 17 واحد كودكستان در سطح شهرستان با 29 كلاس آموزشي و 25 نفر كادر آموزشي حداقل 670 نفر نوآموز مي باشد كه از اين تعداد 357 نفر را نوآموز پسر و 313 نفر را نوآموز دختر تشكل مي دهد.
و نيز 35 نفر دانش آموزش استثنايي در يك مدرسه با 5 نفر كادر آموزشي مشغول تحصيل مي باشند كه 21 نفر دختر و 14 نفر از آنان پسر مي باشند

نهضت سوادآموزي:

نهضت سوادآموزي نيز بعد از پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي فعليت خود را شروع نموده و همه ساله تعداد زيادي از بي سوادان شهرستان را به كلاس هاي سواد آموزي دعوت مي نمايد و تاكنون دستاوردهاي زيادي داشته است.
در سال تحصيلي 77-76 با تشكيل 180 كلاس با كادر آموزشي به تعداد 102 نفر در 51 روستاي شهرستان در حال آ‚وزش 1961 نفر از سوادآموزانه مي باشد كه از اين تعداد 785 نفر رد 65 كلاس مقدماتي، 678 نفر در كلاس تكميلي، 554 نفر در 36 كلاس پاياني، 305 نفر در 19 كلاس پنجم شبانه و 10 نفر در كلاس لازم التعليم به تحصيل مشغول مي باشند.
ادامه دارد ......
/س