وقف یکی از کارآمدترین سنت‌های اسلام در رفع مشکلات اقتصادی و فرهنگی جامعه است. در مرور زمان با توجه به نیازهای جامعه مصداق‌های مختلفی پیدا کرده است. برای نمونه برای توسعه نظام آموزش و پرورش وقف‌های زیادی در زمینه ساخت مدارس انجام‌گرفته یا در زمینه سلامت بیمارستان‌هایی به دست خیرین گرامی ساخته شده است.
یکی از مشکلاتی که امروزه گریبان گیر جامعه است، بالا رفتن سن ازدواج به علت موانعی که بر سر راه آن است. ازدواج نکردن جوانان در سن ازدواج آسیب‌های جدی را به جوانان وارد می‌کند از جمله:
از دست دادن شور و شوق زندگی، فراهم بودن زمینه‌ی دخالت شیطان و گرفتار شدن به گناه، سخت شدن هماهنگی و هم دلی زن و شوهر، بالا رفتن توقعات و مشکل‌پسندی، احتمال پیدا نکردن همسر موردنظر و زودرنجی و ضعف اعصاب.
به دلیل بالا رفتن هزینه‌های ازدواج مانند تهیه مهریه، مسکن، شغل و مراسم ازدواج جوانان رغبت کمتری نسبت به ازدواج نشان می‌دهند. یکی از مشکلات ازدواج، مشکلات اقتصادی است، مقام معظم رهبری می‌فرمایند: البته مسئله اشتغال با مسئله ازدواج ارتباط هم دارد و یکی از موانع ازدواج، همین مسئله اشتغال است. [1]
خیرین باید توجه جدی به مشکلات اقتصادی که بر سر راه ازدواج است داشته باشند. ازدواج یکی از سنت‌هایی است که در اسلام به آن سفارش شده است. خداوند متعال در قرآن می‌فرماید:
«وَ أَنْکِحُوا الْأَیامی مِنْکُمْ وَ الصَّالِحینَ مِنْ عِبادِکُمْ وَ إِمائِکُمْ إِنْ یَکُونُوا فُقَراءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلیمٌ» دختران و پسران و غلامان و کنیزان عزب خود را اگر شایستگى دارند نکاح نمایید که اگر تنگدست باشند خدا از کرم خویش توانگرشان کند که خدا وسعت بخش و دانا است. [2]
ائمه اطهار (علیهم السلام) به مسئله ازدواج اهمیتی زیادی می‌دادند و افراد را تشویق می‌کردند در این زمینه به یکدیگر کمک کنند؛ و روایات بسیاری به آن اختصاص داده شده است از جمله:
امام صادق (ع) فرمودند: «مَنْ زَوَّجَ أَعْزَباً، کَانَ مِمَّنْ یَنْظُرُ اللَّهُ إِلَیْهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ.» هرکس زمینه ازدواج مجردی را فراهم کند، از کسانی است که خدا در روز قیامت به او نگاه لطف‌آمیز می‌کند. [3]
امام موسی کاظم (ع) می‌فرماید: سه گروه روزی که هیچ سایه‌ای جز سایه خدا نیست زیر سایه عرش خدا قرار می‌گیرند: کسی که زمینه ازدواج برادر مسلمان خود را فراهم آورد یا به او خدمت کند یا راز او را بپوشاند. [4]
حضرت محمد (صلی‌الله علیه وآله) در مورد وقف می‌فرمایند: «ان مما یلحق المؤمن من عمله و حسناته بعد موته علما نشره و ولدا صالحا ترکه، و مصحفا ورثه او مسجدا بناه. او بیتا لابن السبیل بناه او نهرا اجراه، او صدقة اخرجها من ماله فی صحته و حیاته و تلحقه من بعد موته»[5]
چند چیز است که بعد از مرگ مؤمن پاداش آن‌ها به او می‌رسد، علمی که از خود به یادگار گذاشته باشد، فرزند صالحی که جانشین خوبی برای او باشد، قرآنی که به ارث گذاشته باشد، مسجدی که ساخته، منزلی که برای مسافران در راه مانده بناکرده، نهری که آن را جاری ساخته است و صدقه‌ای که در حال حیات و زندگی خود انجام داده باشد.
با توجه به نیازهای جامعه مصادیق وقف به موارد زیادی تعمیم پیدا کرده است. برای تعیین مصادیق جدید وقف در جامعه، باید ببینیم چه نیازهایی در بخش‌های مختلف جامعه وجود دارد که ضرورت دارد به آن پرداخته شود،
از جمله نیازهای جامعه ازدواج است که باید مسئولان و متولیان به این امر توجه کنند چراکه بخشی از آسیب‌هایی که در جامعه دیده می‌شود به امر ازدواج بر می‌گردد.
در این میان با گسترش سنت حسنه وقف با نیت کمک به امر ازدواج توسط واقفان خیراندیش می‌توان تا حدودی تبعات این مسئله را کاهش داد.
خانه‌ای که یک خیر برای مسکن دادن جوانان بعد از ازدواج اختصاص می‌دهد می‌تواند خیری عظیم داشته باشد و یکی از دغدغه‌های زوجین که تهیه مسکن است را برطرف کند.
در شهرهای بزرگ چه تعداد خانه‌های زیادی که بلااستفاده هستند و بعد از مرگ نیز برای صاحبان آن‌ها هیچ فایده‌ای به دنبال ندارد و فقط در دنیا وبال گردن او است. امام علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند:
مال‌داری که انفاق نکند، مال نداشته است (و هرچه بوده وزر و وبال بوده است). [6] در صورتی که اگر وقف و آثار دنیوی و اخروی آن برای مردم گفته شود، مشتاق می‌شوند در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند. و اموال بدون استفاده به دست مستحق واقعی آن برسد.
راهکارهای توسعه وقف برای تسهیل در ازدواج
1-وقف دفترخانه ازدواج برای زوج‌های نیازمند.
2- بقاع متبرکه در سراسر کشور اتاق عقد مناسب برای زوجین داشته باشند.
3-وقف‌هایی که سود حاصله از آن صرف خرید جهیزیه بشود.
4- موارد وقفی که سود حاصل از آن‌ها برای خرید بازار ازدواج مصرف شود.
5- وقف تالار برای مراسم جشن زوج‌های نیازمند.
6-وقف خانه یا حتی خانه با وسایل تا زوج‌های نیازمند بتوانند چند سال اول زندگی را بدون دغدغه اجاره خانه شروع کنند وزندگی خود را بسازند.
یا هر نوع وقفی که بتواند گوشه‌ای از هزینه‌های بالای ازدواج را برطرف کند.
نتیجه:
وقف باید با توجه به نیازهای جامعه شکل جدیدی به خود بگیرید. مثلاً در گذشته وقف‌های زیادی برای مجالس روضه و مسجد و... شده است که بسیار مناسب و راهگشا بوده است.ولی امروزه مشکلات اقتصادی زیادی گریبان گیر جامعه شده است که ورود سنت حسنه وقف در آن‌ها موجب رهایی از این مشکلات می‌شود. مثلاً امر نیکوی ازدواج، با توجه به بالا رفتن هزینه‌های آن برای جوانان بسیار سخت شده است. ما با تبیین کارایی وقف در زمینه تسهیل امر ازدواج می‌توانیم بهره‌های فراوانی از آن ببریم.
با معرفی موارد وقفی که موانع ازدواج را برطرف می‌کند به خیرین محترم، گامی مؤثر در جهت برطرف کردن آسیب‌های ناشی از ازدواج دیرهنگام برداشته می‌شود.
نقش رسانه در گسترش این نوع وقف بسیار حائز اهمیت است. رسانه می‌تواند با معرفی خیرین فعال در زمینه ازدواج جوانان و مصداق وقف‌هایی که در این زمینه می‌توان انجام داد افکار جامعه را به سمت آن هدایت کند.
پینوشت:
1- بیانات در جمع دانشجویان و اساتید دانشگاه صنعتی امیرکبیر،9/12/79.
2-نور/32.
3-وسایل الشیعه ج 20، ص 45، ح 1938.
4-مفاتیح الحیاة.
5-نهج الفصاحة، ص 183 ح 906.
6- غررالحکم /349.
.jpg)
