دفتر سلامت زنان می گوید: زنان به نسبتی، خصوصا از بعد روحی و روانی نسبت به مردان سالم ترند. یک دلیل اساسی این است که حداقل در مکان های عمومی زن‌ها در مقایسه با مردها، رفتارهای پیوندجویانه بیشتری دارند. از سوی دیگر، افراد پیاده رو بهتر می توانند فکر کنند و اندیشه و آگاهی خود را در خدمت امور روزمره، اقتصاد و سلامت خویش قرار دهند. و بالعکس افراد انزواگر، که در خانه تنها زندگی می کنند و وقت خودشان را با رایانه و یا حیوانات خانگی (گرچه ارتباط اندک با برخی حیوانات، خودش به اندازه کافی شادی آور است) پرمی‌کنند، نباید چندان اعتمادی به سلامت خود داشته باشند. در یک اقدام سنجی عینی مشاهده شده است کارگرانی که در دهه های ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ در تهران فاصله بین محل سکونت و محل کار را که بین سه تا شش کیلومتر بوده پیاده طی می کردند، سنین بین هشتاد تا ۹۵ سالگی را تجربه کردند.
زندگی مانند دوچرخه سواری است، برای حفظ تعادلت باید همیشه در حرکت باشی؛ جوانان فعال، زمان را به عقب می اندازند و پیران فعال مرگ را به تأخیر می اندازند. برای آرامش و خوابی راحت، در طول روز تلاش جسمانی کافی داشته باشید مثل تند راه رفتن.
ورزش صرفأ جسمی نیست، ابزار روح نیز هست، خوشبختانه در دنیای امروز در تمام میدان‌های ورزشی، ورزش قهرمانی و روحانی (به تعبیر ایرانیان: ورزش پهلوانی) از یکدیگر تفکیک شده و در اکثر ورزش ها خاصیت روحی، روانی و اجتماعی آن مدنظر قرار گرفته است. زیرا بعدا دست اندرکاران ورزش به این نتیجه رسیدند در شرایط نبود کارکرد معنوی آن، سلامت بخشی ورزش خاصیت خود را از دست میدهد و فقط پوسته اجتماعی - سیاسی آن - چنانکه در فوتبال مشاهده میشود - باقی می ماند.
حرکت های ورزشی به دلیل تنوع، پیچیدگی، زمانبری، هزینه، بعد مکانی و خستگی معمولا سخت و توان فرساست. خواندن و ورزش کردن، به رغم خاصیت مادی و معنویشان از اعمال شاق انسان‌ها هستند و آدمها یا از این ها می گریزند یا به سختی زیر بار مرارت های آن‌ها می روند. برخی، شنیده اند افرادی که فعالیت جسمی بیشتری دارند در مقایسه با کسانی که همه وقت خود را در یک جا می گذرانند، در معرض حمله قلبی کمتری هستند و دیده اند سلامت جسمانی و وزن مناسب بدن نتایج مشخصی هستند که از ورزش منظم و معتدل به دست می آیند، اما بنا به ادله پیش گفته، مداومت و نظم در ورزش خویش ندارند.
علاوه بر اینها جارو جنجال های نابجایی که به گونهای فردی سندروم شیدایی سلامت را پدید آورده اند، و یا به گونه ای اجتماعی، ورزش را اسیر اقتصاد و سیاست کرده اند، فواید ورزش را تبدیل به رقابت جویی رسانه ای کرده و افراد را از اقدام به ورزش باز داشته است. رقابت ها نیز وقتی با احساس ناکامی همراه باشد، یا ورزش مزایای دیگر، مانند تحصیل و رفاه را تحت الشعاع خود قرار دهد، سخت، یا دست نیافتنی می شود.
ورزش برای سلامت، با ورزش برای قهرمانی متفاوت است. یعنی محتاج آداب و قواعد ورزش کلاسیک نیست. ورزش سلامت آسان تر، ساده تر و ملایم تر است و نیازی به مهندسی چندانی ندارد. حال اگر انگیزه های عافیت طلبی در فرد موجود باشد، ورزش چندان سخت و طاقت فرسا نیست. ورزش سلامت، هنجارمند، ارزشی و اخلاقی است، اما در ورزش حرفه ای، قهرمانی و نتیجه گرایی اصالت دارد. در نتیجه گرایی، ورزش ساخت فرهنگی ضعیفی دارد. در ساختار فرهنگی ضعیف امروز، ورزشکار همواره جسم و روح سالمی ندارد . نمونه های آن، برخی ورزشکاران پرورش اندام هستند که از مشتقات استروئیدی نیروزا برای پرحجم شدن عضلات استفاده میکنند یا تحت تأثیر اقتصاد، قدرت و سیاست قرار میگیرد.
در ورزش سلامت، ذهن ابتدا تواناست و سپس پیام های مثبت ذهنی، جسم را توانا میکند. تصمیم برای ورزش و مدیریت صحیح آن و راه مقابله با ناهنجاری های ورزشی به عهده ذهن تواناست. ذهن، توانایی خود را از تصمیم، انگیزه و آگاهی های جانبی ورزشکار به دست می آورد. یعنی ذهن توانا مثلا از کاهلی، بی اخلاقی و آثار سوء مصرف دخانیات یا داروها آگاه است و می تواند برای پرهیز از این ناهنجاری های حرفه ای تصمیم بگیرد. ذهن توانا در پاسخ به چرایی ورزش، هدف را بر می گزیند و سپس با قدرت فکر اقدام می کند. رابطه ای که بین ذهن، هدف و ورزش سلامت پدید می آید، باید آثاری چون پیشگیری و مراقبة حین اقدام داشته باشد. به عبارت ساده تر، ورزش باید ماهیتی پیشگیرانه داشته باشد.
هنگامی که در ورزش سلامت پایه فعالیت قرار می گیرد، ایمنی شرط اصلی فعل و گنش حرکتی است، زیرا ایمنی نداشتن به شدت متعارض با سلامت است. مشاهدات زیادی وجود دارد که به دلیل توجه نکردن به ورزش امن، سلامت فدای ورزش می شود و فرد به هدف اساسی خود (شادابی و صحت) نمی رسد. توجه به جنسیت در ورزش نیز دور از ذهن نیست، معیارها، امتیازها و محدودیت هایی که در ورزشکاران زن و مرد وجود دارد، اجازه نمی دهد شیوه‌های یکسانی را در ورزش انتخاب کنیم. لذا جز در برخی موارد، مثل پیاده روی، گروه ورزشی زنان باید از گروه ورزشی مردان جدا باشد.
زمان، مشکل اساسی ورزش غیررسمی و آزاد است. در ورزش های پراکنده، خانگی و آزاد که برنامه مدون و از پیش تعیین شده ای ندارند، افراد معمولا از کمبود وقت نگرانند. اینان معمولا در توجیه سستی های حرکتی و عدم توجه به ورزش، عمومأ ضیق وقت را بهانه قرار می دهند، یا به یک تکان و حرکت پنج دقیقه ای بسنده میکنند. برای ورزش سلامت باید وقت گذاشت و بدون دلواپسی از گذر زمان، به گونه ای تحرک داشت که بتوان آن را ورزش نامید.
ورزش سلامت، به مقدار زیادی تابع اصول صحیح، راه و رسم ویژه و طراحی حسابگرانه است. غیررسمی بودن ورزش خانگی و آزاد نمی تواند بهانه ای برای بی نظمی و غیراصولی بودن ورزش باشد. ورزشکاران در همان نیم ساعتی که ممکن است در روز ورزش کنند، باید حداقل روش های اساسی و زیربنایی ورزش مورد نظر را در یک یا دو جلسه بیاموزند، زیرا ورزش ناصحیح با سلامت نامأنوس است. برای سلامت - یا لاغرشدن و جلوگیری از چاقی - دو چیز اهمیت دارد؛ رژیم غذایی مناسب و ورزش صحیح. در ورزش اصولی: هدف؛ برنامه، توجه به مقدمات (گرم کردن بدن)؛ نظم در عملکرد؛ مداومت، از معیارها و اصول اساسی هستند. ورزشی مطلوب است که باعث سلامت تمام اعضای بدن می شود، نه فقط سبب تقویت و بزرگی عضلات شود.
منبع: رمز سلامت و طول عمر، حسین حسنی، صص116-110، مؤسسه بوستان کتاب، قم، چاپ اول، 1391
