دیدارهای اولیه در یک هفته تا ده روز بعد، دنبال می شوند. اگر پیشرفتی در ارتباطات مشاهد شد یک دیدار گروهی برگزار می شود. اهداف این دیدار گروهی اعلام این نکته در خلال دیدار است که همه رفتارهای خود را تغییر داده اند و هدف شناختن راه حل های بلند مدت است. اما چگونه آنها می توانند این تغییرات را حفظ کنند؟ اگر کسی دوباره شروع به پرخاشگری بکند آنها چه باید بکنند؟
از آن جایی که پرخاشگری یک رفتار مستمر است، بزرگسالانی که با چنین دانش آموزانی در ارتباط هستند، نیازمند به یک سری بررسی های منطقی و منظم می باشند، تا پرخاشگری با قربانی قبلی و یا با شخص دیگر تکرار نشود.
مشارکت والدین می تواند برای توقف تکرار پرخاشگری مفید باشد. استفاده از یک روش برای حل مشکل بهتر از آن است که والدین مورد سرزنش قرار گیرند؛ چرا که والدینی که مورد سرزنش واقع شده اند، در برابر قبول این نکته که فرزندشان فردی پرخاشگر است، حالتی تدافعی به خود می گیرند. به ندرت شاهد بی طرفی در رفتار پرخاشگری دیده می شود. در اغلب موارد دو گروه متضاد از دانش آموزان هستند. اما در نهایت گزارش قانع کننده ای از حوادث به دست می آید. در چنین شروعی حل مشکل امیدوارکننده نیست چرا که ارتباط خوبی با والدین برقرار نشده است. ایجاد چنین ارتباطاتی افراد را قانع می کند که مقصرند و در می یابند که مشکلی وجود دارد که باید حل کرد. با شروع از چنین نقطه ای، معلم‌ها راحت تر عمل می کنند؛ راه حلی که هم دانش آموز و هم خانواده شان را در بر می گیرد. در نتیجه روش پایدارتری است.
پاسخ هایی را که تا کنون در مورد آنها بحث می کردیم پس از اینکه ارتباط پرخاشگرانه به وسیله یک بزرگ تر گزارش یا شناخته شد، به وجود می آید. یکی دیگر از منابع مداخله سریع، عبارت است از گروه همسالان. معمولا یک تماشاچی وجود دارد که شاهد رفتارهای پرخاشگرانه است. اغلب، این همکلاسیها یا در رفتارهای پرخاشگرانه هم دست می شوند و یا به آن اعتنا می مانند، وقتی صفات زننده ای به کسی نسبت داده می شود، آنها ممکن است بخندند، قربانی را طرد نمایند و یا هنگامی که پرخاشگری اتفاق می افتد، روی خود را از آن برگردانند. وقتی که با گروه همسالان برای تشویق مسئولیت جمعی برای جلوگیری از پرخاشگری، کار می کنیم، می توانیم به دانش آموزان بیاموزیم چگونه با رفتارهای پرخاشگرانه مبارزه کنند، این ممکن است شامل:
• حمایت گفتاری از دانش آموزی که مورد پرخاشگری واقع شده است؛ با عبارات «تنهایش بگذارید»، «این منصفانه نیست»، «اصلا به آنها اعتنا نکن».
• و حمایت فیزیکی از قربانی؛ به عنوان مثال، ایستادن در کنار دانش آموزی که به او پرخاش شده، خارج کردن آنها از موقعیت پرخاشگری .
• درخواست کمک از معلم و یا بزرگسالان دیگر.
این ملاحظات همسالان در سطح پایین است اما همین ملاحظات می تواند میان توقف پرخاشگری در مراحل اولیه و یا ادامه آن برای هفته ها، ماهها و حتی سال‌ها، تفاوت ایجاد کند. باید با رفتارهای پرخاشگرانه مبارزه کرد. امکان توقف این گونه رفتارها وجود دارد. به وسیله :
• مشارکت دانش آموزان و خانواده هایشان در شیوه‌های حل مشکل.
• مداخله هم سالان.
هنگامی که با پرخاشگری مقابله می کنیم، بزرگ ترها باید به یاد داشته باشند که اثبات پرخاشگری مشکل، چشم پوشی از آن آسان و در مقابل ایجاد تغییر مقاوم است.
زمانی که یک رابطه پرخاشگر از قبل پایه ریزی شده باشد، مداخلات انفرادی که مستلزم «حمایت از خود» دانش آموز مورد پرخاشگری است، چندان موفقیت آمیز نیست. وقتی که یک سری مداخلات، جایگزین حمایت از دانش آموز می شود و به او اجازه نمی دهد، خودش جواب بدهد، باعث افزایش احساس درماندگی در فرد می شود. اگر یک شیوه دقیق به کار گرفته شود به طور حتم مفیدتر است؛ یعنی حمایت از دانش آموز در ارائه پاسخی که حاکی از اعتماد به نفس او باشد. آموزش اعتماد به نفس هر چند باعث توقف پرخاشگری نمی شود، اما می تواند به دانش آموز کمک کند تا:
• به نحو مؤثری با پرخاشگری کنار بیاید؛
• موجب توقف پرخاشگری در اولین مرحله شود؛
زمانی که پرخاشگری استمرار می یابد، مداخله مستقیم یک بزرگسال، حمایت همسالان و جسارت دانش آموز ممکن است برای دگرگون کردن ارتباط، لازم باشد. دانش آموز مورد پرخاشگری می تواند به این موارد فکر کند:
• جسور باشد.
• از همسالان خود و یا بزرگسالان کمک بخواهد.
• صحنه پرخاشگری را هر چه سریع تر ترک کند.
رفتار جسورانه مستلزم رهایی صراحت و آرام بودن است. این برپایه یک احترام متقابل بین خود و دیگران استوار است و به کاهش دادن شدت احتمال درگیری کمک می کند. رفتار جسورانه، بیانات کلامی را با زبان آرامش و اطمینان جسم ترکیب می کند. دانش آموزان مورد پرخاشگری در واقع نیازمند دوباره شنیدن و تمرین رفتارهای جسورانه کلامی و غیرکلامی هستند. از آن جایی که معمولا پرخاشگری تکرار می شود، می توانیم با بازسازی موقعیت پرخاشگر، دانش آموزان را قادر به کوشش برای اتخاذ استراتژی مناسب بکنیم.
نتیجه‌ای؛ خاطرنشان کردن نتایج ادامه رفتار، به عنوان مثال اگر به بدگویی من ادامه بدی از تو به مربی شکایت میکنم». ممکن است دانش آموز نیازمند تکرار دو یا سه باره جمله باشد و این کار باید به شکلی صریح، روشن و مستقیم انجام شود، بدون توجه به اینکه عذاب دهندگان او چگونه سعی می کنند او را بترسانند و یا تهدید کنند. گفتن این که در برابر تهاجم می بایست آرام ماند، آسان تر از عمل کردن به آن است و دانش آموزان به احتمال زیاد نیازمند آموزش تدابیری برای غلبه بر استرس هستند، تدابیری مانند استراحت جسمی، کنترل تنفس و یا تصور برای رسیدن به هدف. اعتماد به نفس، یافتن راه حل مناسب برای مقابله و غلبه بر استرس همگی مهارتهایی مفید برای کمک به دانش آموز تحت پرخاشگری است، این مهارت ها به دانش آموز کمک می کند که به طور مؤثرتری از پس موقعیت های پرخاشگرانه برآید و یا از پس ارتباطات جدید پرخاشگرانه در بدو به وجود آمدن، برآید. این مهارت ها در ارتباطات مستمر نیازمند ترکیب سایر مداخلات برای توقف پرخاشگری هستند.
منبع: مشاوره و حمایت از کودکان در برابر ناملایمات، سونیا شارپ و هلن کاوی، ترجمه: دکتر سوسن آقاجانبگلو، صص 124-118، نشر ورجاوند، تهران، چاپ دهم، 1391
