مهمترین مبانی دینشناختی (قسمت دوم)
انسان علاقهمند به سعادت و بهروزی، نیازمند شناخت مصالح و مفاسد است و امر و نهی خداوند حکیم میتواند بهترین راهنمایوی باشد.
جمعه، 2 اسفند 1398
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
مرحوم علامه طباطبایی، از نظر قرآن کریم، سه معنا یا مرتبه برای حیات، بیان میکند که عبارت اند از: حیات دنیوی، حیات اخروی و حیات طیبه. بر همین اساس، ایشان معتقد است که حیات در آیه شریف، نه به معنای نخست، بلکه به معنای دوم و سوم است. لذا تأکید میکند که برای آدمی، زندگی حقیقی ای وجود دارد که اشرف و کامل تر از حیات و زندگی پست دنیایی اوست، و وقتی میتوان د به آن زندگی برسد که استعدادش کامل و رسیده شده باشد، و این تمامیت استعداد، به وسیله آراستگی به دین و دخول در زمره اولیای صالحان دست میدهد، هم چنان که رسیدن به زندگی دنیایی، وقتی دست میدهد که نطفهاش رشد و نمو کند تا استعدادش برای درک آن کامل شود؛ یعنی به صورت جنین در آید. پذیرفتن و عمل کردن به آن دستورهایی که دعوت حقه اسلامی، بشر را به آن میخواند، انسان را برای درک آن زندگی حقیقی، آماده میسازد، هم چنان که این زندگی حقیقی هم منشأ و منبع اسلام است، و علم نافع و عمل صالح، از آن زندگی سرچشمه میگیرد.
این حیات - که همان سعادت اصیل و واقعی انسان است - عواملی دارد که توسط خداوند متعال معرفی شده و در قالب شریعت، نمود یافته و بشر به آن مکلف شده است. پس این شریعت و تکلیف، در حقیقت، عامل حیات اصیل و سعادت واقعی بشر است که اگر مورد توجه قرار گیرد، موجب رضامندی تشریعی میگردد. بر مبنای آنچه گذشت، روشن میشود که مبنای امر و نهی خداوند متعال، مصلحت و مفسده زندگی بشر است. رسیدن به حیات اصیل، عواملی دارد که «مصلحت» نامیده میشود و موانعی دارد که «مفسده» نامیده میشود. خداوند متعال، انسان را به آنچه صلاح اوست، امر کرده و از آنچه به زبان اوست، نهی نموده است. این حقیقت، با تعبیرهای گوناگونی در متون دینی آمده است. در جایی، قرآن کریم، معروف بودن و منکر بودن را مبنای امر و نهی خداوند متعال میداند و می فرماید: همان ها که از فرستاده خدا، که صفاتش را، در تورات و انجیلی که نزدشان است، مییابند پیروی میکنند؛ همان پیامبری که آنها را به معروف دستور میدهد، و از منکر باز می دارد، و اشیای پاکیزه را برای آنها حلال می شمرد، و ناپاکی ها را تحریم میکند، و بارهای سنگین و زنجیرهایی را که بر دوش آنها بود، بر می دارد. پس کسانی که به او ایمان آوردند، و حمایت و یاری اش کردند، و از نوری که با او نازل شده پیروی نمودند، آنان رستگاران اند. بر همین اساس، تأکید دارد که خداوند متعال، مردم را به فحشا امر نمیکند؛ بلکه آنها را از این کار باز می دارد و به آنچه نیک است، هدایت میکند.
بنابراین، سعادت واقعی و حیات اصیل بشر، ملاک تکالیف الهیاند. با توجه به آنچه گذشت، معلوم میگردد که امر و نهی خداوند، در حقیقت، راهی برای شناخت صلاح و فساد انسان است. انسان علاقهمند به سعادت و بهروزی، نیازمند شناخت مصالح و مفاسد است و امر و نهی خداوند حکیم میتواند بهترین راهنمای وی باشد. یکی از مراتب حیات اصیل، حیات اخروی است. آنچه از اوامر و نواهی خداوند متعال بیان شده است، مربوط به تأمین این مرتبه حیات است. مرتبه دیگر، تکامل معنوی و کسب فضیلتهای اخلاقی است. رسیدن به این مرتبه از حیات اصیل نیز نیازمند شناخت مصالح و مفاسد واقعی است که در قالب امر و نهی خداوند متعال، تجلی مییابد و مردم میتوان ند با استفاده از آن، عوامل و موانع رشد اخلاقی و تکامل معنوی را بیابند.
امام علی (علیه السلام) در این باره می فرماید: ای مردم بدانید که خداوند سبحان، چون خلق را آفرید، چنان خواست که از نقص به کمال بروند و در آداب و فضایل اخلاقی، به مقامی شریف و پایهای بلند و ارجمند برسند. او میدانست که آنان به کمال مطلوب نمیرسند جز به آنچه مفید برای ایشان است و آنچه مضر، همه را به آنان می آموزد، و آموختن جز به امر و نهی ممکن نیست، و امر و نهی نیز جز با وعده و وعید، راست نمیآید، و وعد و وعید، جز با تشویق و تهدید، صورت نمیپذیرد، و تشویق، جز بدان چه دل بدان خواهان است و دیده از آن کامیاب نخواهد بود، و تهدید بر خلاف آن.
سپس مخلوق را در این جهان، منزل داد و پارهای از لذات را به آنان بنمود تا بر لذات پاک آخرت - که بهشت است - راه یابند، و پارهای از رنجها و گرفتاریها را در این جهان به ایشان نشان داد تا بدین وسیله، بر دردها و ناراحتیها و گرفتاریهای آن جهان - که عبارت از دوزخ است - پی برند و از این عذاب موقت، بر آن عذاب ابدی استدلال کنند، و از این روست که لذات این جهان، همیشه با سختی و رنج، همراه است و خوشی و سرورش با اندوه و غم، هم عنان.
منبع: الگوی اسلامی شادکامی، دکتر عباس پسندیده، صص112-103، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، قم، چاپ دوم، 1394
مقالات مرتبط
جبر و اختیار انسان در دستیابی به شادکامی
معانی صفات خداوند
مهم ترین مبانی انسان شناختی
مهمترین مبانی دینشناختی (قسمت اول)
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
تازه های مقالات
از منظر امام خامنه ای ( حفظه الله) راه شناخت منافق چگونه است؟
شخصیت معنوى امام خمینی (رحمه الله)
سیره عملى امام خمینی در مسایل فردى، خانوادگى و اجتماعى
سیره عملى امام خمینی در مسایل اخلاقى و شرعى
دوستى و روابط دختر و پسر از دیدگاه برون دینى و درون دینى
توصیه های اخلاقی از میرزا جوادآقا ملکى تبریزى (رحمه الله)
توصیه هایى اخلاقی از حضرت امام خمینى (رحمه الله)
توصیه هایى اخلاقی از آیت الله شهید دستغیب (رحمه الله)
توصیه هایى اخلاقی از آیت الله حسن زاده آملى (رحمه الله)
توصیه های اخلاقی از آیت الله تألّهى همدانى (رحمه الله)
بیشترین بازدید هفته
آیا استحمام در زمان آبله مرغان خطرناک است؟
زنگ اشغال برای برخی تماس گیرندگان
دعا برای ختم به خیر شدن امور و گشایش مسائل
نماز استغاثه امام زمان (عج) را چگونه بخوانیم؟
نحوه خواندن نماز والدین
اقدامات مهم و اورژانسی پس از چنگ زدن گربه
نماز قضا را چگونه بخوانیم؟
طریقه خواندن دعای مشلول برای گرفتن حاجت
بهترین دعاها برای ختم به خیر شدن معامله کداماند؟
وجود خلط یا مخاط شفاف در مدفوع
موارد بیشتر برای شما
بررسی ماجرای جاسوسی یک نظامی اسرائیلی برای ایران!
پرتاب ۳۰ موشک حزبالله به پایگاه میرون ارتش اسرائیل
رسانه ها درباره اعتراض دانشجویان آمریکایی چه می گویند؟!
فیل نقاش!
حمله حزبالله به مقر فرماندهی گردان ۵۱ تیپ گولانی اسرائیل
ابتهال زیبای حسن قاسم
نماهنگ زیبای خلصنا منالفراق الحرم با نوای محمدحسین پویانفر و حسین خیرالدین
سپاه و ارتش پای کار سیستان و بلوچستان
اوضاع فوق بحرانی در بیمارستانهای غزه
تاریخسازی فوتسال افغانستان با مربیِ ایرانی
ابتهال زیبای المعتصم بالله العسلی
معادله قدرت در خاورمیانه دستخوش تغییر شده است!
مثبت صد ثانیه | مال حروم دادی به بچه / استاد توکلی
ویژگیهای شخصیتی مهم شهید مطهری از دیدگاه رئیس عدلیه
انهدام باند سازمانیافته موتور خودروهای خارجی قاچاق در مازندران