ارزش وجودی انسان با شاخص تعلیم و تربیت اسلامی
اینکه انسان موضوع تعلیم و تربیت قرار می گیرد و شایستگی لازم را برای فراگیری و آموزش و تربیت پذیری به خوبی از خود ابراز می دارد، نشان کرامت ذاتی اوست.
شنبه، 17 اسفند 1398
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
اینان تظاهر به ایمان را سرانجام صرف اعتبار و منفعت طلبیهای شخصی و جناحی می کند. در برابر، افرادی هستند که از خویشتن می گذرند تا رضایت الهی را به دست آورند. اینان کسانی هستند که همواره کانون رأفت و رحمت خداوند قرار می گیرند و چنانچه به مقام و منزلتی دست یابند، برای جامعه امنیت و سلم و صفا به ارمغان خواهند آورد؛ نماز برپا خواهند داشت؛ و احکام و سنن الهی مربوط به زکات و امر به معروف و نهی از منکر و دیگر موارد را مو به مو اجرا خواهند کرد. برجسته ترین ملاک تمایز دو گروه مزبور در مقایسه با یکدیگر این است که یک گروه تنها خود را در نظر میگیرد و برای خود قیام می کند و دیگری تنها خدا را در نظر می آورد و برای او به پا می خیزد. شرح حال این دو گروه در فرهنگ و مبانی انسان شناختی تربیت میگنجد؛ به گونه ای که درباره یک گروه هواپرستی و درباره گروه دیگر خداپرستی تفسیر شدن و تربیت انسانهاست. اما این پایان دفتر تربیت نیست، بلکه انسان هنوز تا رسیدن به مقصود و منظور اعلای آفرینش، یعنی رسیدن به مقام و منزلت ولایت الهی و جانشینی خداوند بر روی زمین، فاصله بسیار دارد. طی این فاصله طولانی بدون عنایات الهی و امدادهای غیبی میسر نیست. توفیق ادب می خواهد، و کسب معرفت تلاش پیگیر می خواهد و جهاد و جدیت. در این میان ارزش وجودی انسان، فطرت انسان، شعاع آگاهی و سطح خواسته های انسان از مسائل مهم ناظر به مبانی انسان شناختی تعلیم و تربیت اسلامی به شمار می آید.
اینکه انسان موضوع تعلیم و تربیت قرار می گیرد و شایستگی لازم را برای فراگیری و آموزش و تربیت پذیری به خوبی از خود ابراز می دارد، نشان کرامت ذاتی اوست. ماشین اساسا تعلیم وتربیت پذیر نیست. حیوانات نیز به ندرت کارهایی را تقلیدوار فرامی گیرند، بدون اینکه خود بتوانند تدبیری بیندیشند و با اراده و آگاهانه چیزی بر معلومات خود بیفزایند. اگر گرامی ترین شخصیت انسانی در پیشگاه خداوند کسی است که باتقواترین باشد، این تقوا که معیار گرامیداشت انسان و نشان کرامت اوست جز از راه تعلیم و تربیت از راه دیگری به دست نمی آید. بنابراین ارزش ذاتی و وجودی انسان در درجه نخست به این است که انسان بتواند یاد بگیرد یا یاد بدهد؛ بیاموزد یا بیاموزاند؛ معلم باشد یا دانش آموز استاد باشد یا دانشجو؛ و افزون بر این، مربی باشد یا تربیت پذیر. در غیر این صورت، نه خیری از زندگی خواهد دید و نه خیری به دیگران خواهد رساند. انسان بدون علم و ادب و معرفت حکم احمق دون همتی را دارد که در پی هر نغمهای می رود و به هوای هر بادی می پرد؛ نه به نورانیت علم روشنی می جوید تا هدایت یابد، و نه به تکیه گاه مطمئنی پناه می برد تا نجات یابد.
حضرت آدم علیه السلام ، نخستین شخصیت انسانی روی کره زمین است که به طور مستقیم تحت اشراف و تعلیم و تربیت الهی قرار گرفت و از معارف و علومی که خداوند حتی به فرشتگانش نیاموخت آگاه شد. وی از تربیت ویژه ای که خداوند مختص انسان قرار داد بهره مند گشت تا به مقام جانشینی خدا بر روی زمین رسید و شایسته سجده فرشتگان شد. آیا شایسته تر از این موجود می توان مخلوقی را سراغ داد.
انسان اسلام شخصیتی است مخلوق و بنده آفریدگار جهان، که از آغاز تولد، خداوند او را به ابزارها و دستگاههای شناختی مجهز کرده تا با اراده، شناخت و تدبیر و برنامه ریزی خویش بتواند بخش عظیمی از نیازمندی های خود را برطرف سازد. او موجود منحصر به فردی است که از میان همه مخلوقات جهان شأنیت و استعداد درک و بیان کلام وحی را یافته است. از این روی، بسیاری موجودات به گونه ای در استخدام او و اهداف متعالیاش هستند، و اساسا آفریده شده اند تا در خدمت منویات الهی در آفرینش انسان باشند و اسباب کمال و تعالی او را فراهم آورند. انسان شناسی اسلام، در یک کلام، همه عوامل، امکانات و منابع و ابزار را برای انسان می خواهد، و انسان را برای خدا.
انسان اسلام، برخوردار از استعدادات و توانمندیهای لازم برای نیل به سعادت جاویدان و جاودانه ماندن می باشد. تصویری را که اسلام از انسان ارائه می دهد تصویر روشن موجودی است که در عین بهره مندی از استعدادات و خلاقیت ها سر تسلیم در پیشگاه خالق متعال دارد و به ارزشهای الهی پایبند است و در سایه بندگی او به آگاهیها و تواناییها و لذتهای فوق العاده ای نایل می گردد. چنین دیدگاهی درست برخلاف دیدگاه سایر مکاتب می باشد که با جانب افراط گرفته اند و از انسان بت ساخته و او را به مرز خدایی رسانده اند و یا جانب تفریط گرفته، انسان را در حد ماشین و یا حیوانیت تنزل داده اند.
منبع: درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت، سیداحمد رهنمایی،صص250-245، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمة الله علیه، قم، چاپ دوم، 1388
مقالات مرتبط
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
تازه های مقالات
چرا پیامبر (ص) فرموده است که سوره هود مرا پیر کرده است؟
توصیه هایى اخلاقی از آیت الله سیدعبدالکریم کشمیرى (رحمه الله)
توصیه هاى اخلاقى ـ عرفانى امام خمینى به فرزندش سیداحمد خمینى
اوصاف و ویژگیهای منتظران امام زمان(عج) چگونه است؟
اهداف و آرمان هاى امام خمینی (رحمه الله) از منظر رهبر انقلاب
دوست کیست و نحوه ارتباط و معاشرت با او از منظر ائمه اطهار
چرا زنازادگان عاقبت بخیر نمی شوند؟
اهمیت نماز در سیره علمى و عملى امام خمینی (رحمه اللّه)
نحوه کاشت و نگهداری از گل قلب ارغوانی: آبیاری، نور، خاک، تکثیر و...
نحوه کاشت و نگهداری از گل فیلودندرون یا گوش گرگی: آبیاری، نور، خاک، تکثیر و...
بیشترین بازدید هفته
آیا استحمام در زمان آبله مرغان خطرناک است؟
نحوه خواندن نماز والدین
نماز استغاثه امام زمان (عج) را چگونه بخوانیم؟
زنگ اشغال برای برخی تماس گیرندگان
پیش شماره شهر های استان تهران
وجود خلط یا مخاط شفاف در مدفوع
لیست کاملی از خدایان و الهههای یونانی
گیاه بیلهر خواص و عوارضی دارد؟
سمبل پرندگان و معانی آنها
اقدامات مهم و اورژانسی پس از چنگ زدن گربه
موارد بیشتر برای شما
ایران از آبرویش دفاع کرد، کشورهای عربی که آبرویی برایشان نمانده!
وقتی ابتکار یک کارگر برای دریافت انگشتر جواب میدهد!
آزادی بیان به سبک فرانسه
بازتاب حمله موشکی ایران به صهیونیستها در پاکستان
منطق معیوب تنشزدایی آمریکایی
استعفای بالاترین مقام نظامی صهیونیستها
ابوعبیده: ما دیدیم که تاثیر عملیات ایران چقدر بود
آشنایی با ایرانشناس و ادیب برجسته
امضای قرارداد واگذاری سرخابیها با حضور وزرای ورزش و اقتصاد
پاسخ کوبنده نماینده کویت در سازمان ملل به نماینده اسرائیل
ایرانیان نشان دادند که میتوانند برای اسرائیل یک فاجعه بیافرینند!
لحظات دلهره آور از نجات راننده گرفتار در خودرو آتش گرفته
حضرت عبدالعظیم، شاه سلام علیک/حسین طاهری
بالا گرفت روز اُحد تا که کارزار/حسین طاهری
تو طبیب دل بیمار منی/محمدحسین پویانفر