گیاه چوچاق
گیاه چوچاق از خانواده چتریان است و به صورت خودرو رشد می‌کند. این گیاه در هر فصل، شکل متفاوتی دارد که شناخت آن را کمی مشکل می‌کند. این گیاه در فصل بهار به صورت بوته می‌روید و برگ‌های نوک تیزی دارد.با گذشت زمان برگ‌ها شروع به ضخیم شدن می‌کنند و از نظر ظاهری شبیه برگ‌های اسفناج هستند. با سرد شدن هوا چوچاق به بوته ای خاردار با گل‌های بنفش و آبی تبدیل میشود.
چوچاق را در دیگر گویش‌های موجود در مازندران و رامسر زولنگ و شوشاخ می‌نامند. این گیاه خوشبو دارای طبعی گرم از نظر طب سنتی است و انواع گونه‌های آن در صنعت داروسازی نیز کاربرد فراوانی دارد.1
ترکیبات
عمده ترکیبات موجود در زولنگ شامل اسانس های مختلفی مانند لیمونن ، آلفا پی نن و اسید فولیک است ، همچنین ریشه گیاه دارای تانن ، قند ساکارز و اسانس زولنگ با بویی مطبوع حدود 88 درصد است.2ویژگیهای گیاه چوچاق یا زولنگ
اسم علمی گیاه چوچاق، زولنگ (Eryngium planum) است. گیاه زولنگ خاردار و از تیره چتریان است، زولنگ گیاهی است چندساله که اکثرا به رنگ آبی آسمانی، با پراکندگی در شمال ایران در منطقه های جلگه ای از رامسر تا گلوگاه و ارتفاعات میانی البرز در شیب های شمالی قابل رشد است.زولنگ بومی نواحی شمال ایران میباشد و در کشتزارها و لبه جویهای اکثر نقاط جهان من جمله شمال ایران بسیار است این گیاه در جوانی دارای برگ نرم و لطیف و شادابی است که برای مصارف غذایی به کار می رود.
گیاه چوچاق در موقع بلوغ دارای خارهای میشود که هر چند پنج شاخه است ولی شش شاخ نامیده می شود. بدین ترتیب گیاه از از دسته خارداران و از تیره چتریان است. داراى برگهاى بزرگ با بریدگی هاى عمق دار مى باشد.
تمام قسمت هاى گیاه حتى گل آن خاردار است. برگهاى چوچاق در بلوغ قهوه اى رنگ و کله قندى بوده، بوى هویج مى دهد و در بعضى از انواع بیابانى آن تا عمق دو مترى در زمین فرو مى رود.3
خواص ریشه چوچاق
ریشه گیاه چوچاق خواص زیادی دارد. ریشه گیاه چوچاق دارای قند و ساکارز است. برای بیش تر بهره بردن از خواص آن، باید از ریشه اصلی این گیاه که از سایر ریشه ها بزرگتر است و اصطلاحا به آن بیخ میگویند ، استفاده کرد. لازم به یادآوری است که زمان برداشت ریشه گیاه چوچاق فصل پائیز است.از جمله فواید ریشه چوچاق میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
درمان سیاه سرفه
درمان عفونت و درد دندان
خواص ضد قارچی و ضد باکتریایی
درمان عفونت ادراری
ضد اسپاسم
درمان بیماری های مرتبط با کبد
درمان عقب افتادگی پریود
برطرف کننده سنگ کلیه و مثانه.3
خواص گیاه چوچاق
ترکیباتی مانند لیمونن و اسید فولیک در چوچاق به وفور یافت میشود به همین دلیل می‌تواند نقش بزرگی در درمان کم خونی ناشی از فقر آهن ایفا کند. از دیگر خواص گیاه چوچاق میتوان به موارد زیر اشاره کرد:تقویت قوای جنسی
تسکین دردهای رماتسیمی
کاهش التهاب در بدن
پیشگیری از سرطان به دلیل مقدار زیاد آنتی اکسیدان
اشتهاآور
آرامش بخش اعصاب
ادرارآور
افزایش دهنده شیر مادران شیرده.3
خواص دارویی
این گیاه دارای مصارف متعددی همچون سبزی کاری ، گل کاری و دارویی و از جمله مصارف دارویی این گونه مدر ، مسکن درد ، اشتها آور و خاصیت آنتی اکسیدانی است . محققان به تازگی دریافتند که از گیاه زولنگ می توان برای کاهش آهن خون در بیماران تالاسمی هم استفاده کرد.خاصیت دارویی اصلی این گیاه در ریشه آن نهفته می باشد. ریشه ضد اسپاسم، معطر، معرق، ادرار آور، خلط، گلوکوفاژ و محرک است. برای بهترین استفاده دارویی از ریشه، باید در پاییز برداشت شود. خواص درمانی اصلی ریشه برای درمان سیاه سرفه، عفونت های ادراری، بیماری های کبد و کلیه ها، تحلیل ورم ها و ناراحتی های پوستی اصتفده می شود.
ریشه این گیاه محرک قوای جنسی می باشد و از خاکستر این گیاه برای درمان بواسیر استفاده می شود. این گیاه آرامش بخش اعصاب، تسکین دهنده بیماری های رماتیسمی و رفع التهابات می باشد.
به دلیل داشتن اسید فولیک خون ساز است، پادزهر سموم، جوشانده آن مسکن درد پهلو، جوشانده بیخ آن همراه شکر بادشکن و جهت از بین بردن نفخ و درد پهلو مفید است. ادرار، شیر و عرق را افزایش می دهد، سنگ کلیه و مثانه را از بین می برد. مربای بیخ تازه آن خوشبو کننده دهان و محرک باه است.
عصاره بیخ آن برای عقب افتادگی عادت ماهیانه مفید است، پماد بیخ آن با آرد جو و برگ کاسنی نرم کننده ورم های سخت می باشد.
مزاج :گرم است .
خاصیت :لطیف و تحلیل برنده .
مفاصل :در علاج کزاز مفید است .
سر :آب پزش را در دهان بگردانند داروی درد دندان و در علاج هر نوع نزله مفید است و ریشه هایش نیز همین کارها را انجام می دهد .
نفس :در بیرون راندن خون از سینه مفید است .
اندام های غذا :بیخش علاج استفراغ پی در پی است .
اندام های راننده :بیخش در علاج تراوش رطوبت های همیشگی زهدان مفید است.2
مضرات
تاکنون مضرات خاصی برای این گیاه گزارش نشده است ولی به طور کلی مصرف بی رویه هر گیاهی مضر می باشد .2موارد و نحوه مصرف چوچاق
حال این سوال پیش می‌آید که این گیاه پرخاصیت را چگونه به رژیم غذایی خود اضافه کنیم.۱. غذای اصلی
شما می‌توانید از برگ‌های تازه یا خشک شده این گیاه در برخی از غذاها به خصوص غذاهای محلی خطه شمال کشور استفاده کنید و یک غذای شمالی اصیل و با همان رنگ و بو را تهیه کنید. این غذاها عبارتند از:سبزی‌پلو
ماهی شکم‌پر
خورش ترش واش گیلان
کباب ترش شمالی
کوکو سبزی
کال کباب گیلانی
۲. چاشنی‌های کنار غذای اصلی
در برخی از چاشنی‌های شمالی گیاه چوچاق نقش مهمی دارد. این چاشنی‌ها عبارتند از:ترشی هفت بیجار
زیتون پرورده
دَلار (دلال).
۳. مربا و نوشیدنی
مربا: مردم گیلان از ریشه این گیاه مربای خوشمزه‌ای درست می‌کنند که بسیار خوشبوست و خوردن آن باعث خوشبو شدن دهان می‌گردد.دمنوش گیاه چوچاق: این دمنوش خواص زیادی دارد. این خواص در برگ‌های تازه چوچاق بیشتر از برگ‌های خشک شده آن است. برای استفاده از این خواص می‌توانید از برگ‌های این گیاه دمنوش تهیه کنید. در ادامه مواد لازم برای تهیه این دمنوش خوش طعم و مقوی را مشاهده می‌کنید.1
طرز تهیه دمنوش چوچاق
گیاه چوچاق تازه یا خشک شده به میزان لازمآب دو لیوان
نبات یا عسل در صورت تمایل
طرز تهیه دمنوش گیاه چوچاق
۱. آب جوشیده را در قوری بریزید و چاچوق را به آن اضافه کنید.۲. قوری را روی حرارت غیرمستقیم برای مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه قرار دهید.
۳. دمنوش را از یک صافی رد کنید و در صورت تمایل با نبات یا عسل میل نمایید.1
پینوشتها
1.www.setare.com
2.www.namnak.com
3.www.beytoote.com
