گفتار درمانی چیست؟

‌گفتار درمانی روش ارزیابی و درمان مشکلات ارتباطی و اختلالات گفتاری است. این کار توسط آسیب‌شناسان گفتار زبان (SLP) انجام می‌گیرد که اغلب افراد آن‌ها را به گفتار درمانگر می‌شناسند.

از تکنیک‌های گفتار درمانی برای بهبود ارتباط استفاده می‌شود. این تکنیک‌ها شامل تلفظ درمانی، مداخلات زبانی و برخی دیگر بسته به نوع گفتار یا اختلال زبان است.

گفتار درمانی ممکن است برای اختلالات گفتاری که در کودکی یا صدمات گفتاری که در بزرگسالی و بر اثر بیماری یا آسیب مغزی ایجاد شده‌اند، مورد نیاز باشد.1

چگونه باید متوجه شویم که کودکمان نیاز به گفتار درمانی دارد

نیاز است بدانید در چه سطحی از مشکل هایی از این قبیل ، گفتار درمانی مورد نیاز است .. در اینجا چند معیار وجود دارد:

1. کودک شما نیاز به گفتار درمانی دارد چون :

دیگران سخت متوجه میشوند که فرزند شما چه می گوید.

فرزند شما در سخن گفتن و یا ترجمه افکار خود،با کلمات، مبارزه می کند.

صحبت کودک با لکنت، تکرار، طولانی شدن و بلوک ها مختل می شود.

فرزند شما بر روی مهارت های اجتماعی، مانند دوست داشتن، برقراری ارتباط مستقیم، یادگیری مهارت های بازی و مشارکت با دیگران دچار نقصان است.

2. کودک شما ممکن است تلفظ کامل داشته باشد و همچنین ممکن است در خواندن نیز بسیار سریع باشد ، اما آنها هنوز هم می توانند به گفتار درمانی نیاز داشته باشند تا مهارت های زبان عملگرایانه خود و یا فرایند استفاده از زبان را به درستی در سناریوهای اجتماعی برای گفتگو، یافتن دوستان جدید و یا درخواست های ساده بیاموزند .

3. کودک، ممکن است به علت ناتوانی یا شرایط پزشکی، مانند؛ اوتیسم یا اختلال شنوایی نیز به گفتار درمانی نیاز داشته باشد؛ زیرا این بیماری توانایی برقراری ارتباط را تحت تاثیر قرار می دهد. در موارد فوق، با آسیب شناس گفتار زبان (SLP) ،مشورت کنید.

SLP، اغلب خدمات این کودکان را در سن نوجوانی آغاز می کند، و طی سال های مدرسه ادامه می یابد حتی اگر فرزند شما در یک سرویس گفتار درمانی ،ثبت نام شود، ممکن است نیاز باشد که تمرینات گفتاری در خانه را برای حمایت از درمان انجام دهید.2

چه کسانی به گفتار درمانی نیاز دارند؟

چندین اختلال گفتاری و زبانی وجود دارد که با گفتار درمانی قابل درمان هستند. هر کودک یا بزرگسالی که به یکی از مشکلات زیر دچار باشد، می‌تواند از این تکنیک‌ها کمک بگیرد:

۱. اختلالات تلفظ

اختلال تلفظ، به معنای ناتوانی در شکل‌دهی صحیح کلمات خاص است. کودکی که به این اختلال گفتاری مبتلاست، ممکن است برخی صدا‌های یک واژه را جا بیندازد، تغییر دهد، تحریف کند یا حتی یک صدا به تلفظ آن بیفزاید؛ مثلا ممکن است به جای «گربه» بگوید «دربه».

۲. اختلالات روانی گفتار

این اختلال‌ها بر جریان، سرعت و ریتم گفتار اثر می‌گذارند. لکنت زبان یا بریده‌گویی در این گروه قرار دارند. فرد مبتلا به لکنت زبان در خروج صدا‌ها مشکل دارد و ممکن است در طول حرف زدن متوقف شود، زبانش قفل شود یا یک بخش از کلمه را چندبار تکرار کند. فرد مبتلا به بریده‌گویی نیز اغلب خیلی سریع صحبت می‌کند و ممکن است کلمات را با هم ادغام نماید.

۳. اختلالات تشدید

اختلال تشدید هنگامی اتفاق می‌افتد که انسداد جریان هوا در حفره‌های بینی یا دهان، ارتعاشاتی که بر کیفیت صدا اثر دارند را تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنین اگر «دریچه ولوفارنکس» به درستی بسته نشود، می‌تواند باعث این اختلال شود. اختلالات تشدید اغلب با شکاف کام، اختلالات عصبی و تورم لوزه مرتبط هستند.

۴. اختلالات درک و دریافت زبان

فرد مبتلا به اختلال دریافت زبان، در درک و پردازش آنچه دیگران می‌گویند، دچار مشکل است. این مسئله می‌تواند باعث شود فرد هنگام صحبت کردن، نسبت به مکالمه بی علاقه به نظر برسد، در دنبال کردن موضوع دچار مشکل شود یا واژگان محدودی در اختیار داشته باشد. سایر اختلالات زبان، اوتیسم، کاهش شنوایی و آسیب دیدگی سر نیز می‌توانند منجر به اختلال در زبان دریافتی شود.

۵. اختلالات بیان

اختلال در بیان زبان دشواری در بیان و انتقال اطلاعات است. اگر کسی این اختلال را داشته باشد، ممکن است در تولید جملات به درستی دچار مشکل باشد؛ مثلا از فعلی به درستی استفاده نکند. این بیماری با اختلالات رشد مانند سندروم داون و کاهش شنوایی همراه است. همچنین می‌تواند ناشی از تروما در سر یا یک وضعیت پزشکی باشد.

۶. اختلالات شناختی – ارتباطی

دشواری در برقراری ارتباط به دلیل آسیب‌دیدگی در بخشی از مغز که توانایی تفکر را کنترل می‌کند، به عنوان اختلال شناختی – ارتباطی شناخته می‌شود. این می‌تواند به مشکلاتی در حافظه، حل مسئله، صحبت کردن یا گوش دادن منجر شود. این بیماری می‌تواند ناشی از مشکلات بیولوژیکی، رشد غیرطبیعی مغز، شرایط عصبی خاص، آسیب مغزی یا سکته باشد.

۷. آفازی

این یک اختلال ارتباطی اکتسابی است که بر توانایی فرد در صحبت کردن و درک کلام دیگران تاثیر می‌گذارد. همچنین اغلب بر توانایی خواندن و نوشتن فرد اثر دارد. سکته مغزی یکی از شایع‌ترین علل بروز آفازی است، اگرچه سایر اختلالات مغزی نیز می‌توانند باعث روز آن شوند.

۸. دیسارتریا

دیسارتریا یا نامفهوم بودن تکلم، اختلالی است که به دلیل ضعف یا عدم توانایی در کنترل عضلات مورد استفاده برای گفتار ایجاد شده و موجب کندی یا گفتار سریع (به طوری که کلمات با یکدیگر ادغام و نامفهوم شوند) می‌گردد.

این بیماری بیشتر از اختلالات سیستم عصبی و شرایطی که موجب فلج صورت یا ضعف در گلو و زبان هستند، ناشی می‌شود؛ مانند اسکلروز متعدد، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک و سکته مغزی.1

در کلینیک گفتار درمانی چه روندی برای گفتار درمانی در کودکان پیش گرفته می‌شود؟

در کلینیک گفتار درمانی ، متخصص این کار در ابتدا طی یک مشاوره کودک تخصصی به بررسی و جمع آوری مراحل زیر می‌پردازد:

مصاحبه با والدین

هیج کس مانند والدین از مشکلات زبانی و گفتاری کودک خود آگاهی کاملی ندارد. متخصص گفتار درمانی کودک با همراهی والدین در مورد سوابق کودک در نحوه تلفظ کلمات سوالاتی خواهد پرسید.

انجام برخی تست های خاص

توجه به این نکته بسیار مهم است که عامل سن کودک نقش بسیار مهمی در نحوه انجام تست‌های مربوط به گفتار درمانی دارد. برای مثال گفتار درمانی کودک 2 ساله در گفتار درمانی کودک 4 ساله متفاوت است. درمانگر متخصص گفتار درمانی در کودک، روش های ارزیابی خود را متناسب با سن کودک هماهنگ می‌کند.

در نهایت پس از تجزیه و تحلیل تمامی اطلاعات توسط متخصص کلینیک گفتار درمانی، برنامه گفتار درمانی کودک شما تدوین می‌شود. در این برنامه سعی می‌شود تا به طور خاص به بالابردن توانایی‌های کودک شما در زمینه‌هایی که در آن مشکل دارد پرداخته شود.3

چه زمانی مراجعه به یک گفتار درمانگر الزامی است

کم شنوایی یا ناشنوایی

اشکال در تلفظ اصوات گفتاری

اختلال در بلع

تأخیر در شروع گفتار در کودکان

در صورت تشخیص بروز هر یک از اختلالات فلج مغزی، اوتیسم، اختلال یادگیری

عدم برقراری ارتباط کلامی یا غیر کلامی از سوی کودک

اشکال در درک کلام.4

گفتار درمانی برای بزرگسالان

گفتار درمانی برای بزرگسالان نیز با ارزیابی و تعیین نیاز‌های بیمار و بهترین راه درمان شروع می‌شود. تمرین‌های گفتار درمانی برای بزرگسالان می‌تواند به گفتار، زبان و ارتباطات شناختی آن‌ها کمک کند.

در صورتی که یک آسیب یا وضعیت پزشکی، مانند بیماری پارکینسون یا سرطان دهان، باعث مشکل در بلع شده باشد، این جلسات درمانی، این مشکلات را نیز مدنظر قرار خواهد داد. تمرینات گفتار درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشند:

حل مسئله، حافظه و سازماندهی، و سایر فعالیت‌هایی که به بهبود ارتباط شناختی کمک می‌کنند

تاکتیک‌های مکالمه برای بهبود ارتباطات اجتماعی

تمرینات تنفسی برای اختلالات تشدید

تمریناتی برای تقویت عضلات دهان.1

تمرین گفتار درمانی در بزرگسالان

مانند گفتار درمانی کودکان، روش‌هایی برای تمرین گفتار درمانی بزرگسالان در منزل نیز وجود دارد. استفاده از روش‌های زیر کمک بزرگی برای انجام درست وتکرار موفقیت آمیز تمرین گفتار درمانی در بزرگسالان است:

1- زمان بندی داشته باشید

درست مانند هرکار دیگری برای انجام تمرین گفتار درمانی در بزرگسالان، باید جدول برنامه ریزی داشته باشید و به طور منظم انجام تمرینات را تبدیل به عادت کنید. برای جلوگیری از خستگی و کسالت ذهنی، می‌توانید زمان تمرینات را 20 -30 دقیقه در نظر بگیرید.

2- برنامه ریزی داشته باشید

همان طور که پیشتر به آن اشاره کردیم، از جمله خدمات مشاوره کلینیک گفتار درمانی، ارائه مجموعه تمرین‌های مستمر و نحوه انجام آن است. برنامه ریزی برای انجام درست تمرین گفتار درمانی در بزرگسالان توسط متخصص کینیک گفتار درمانی صورت می‌گیرد. در این روند معمولا انجام امورساده‌تر در ابتدا و انجام تمرین‌های سخت‌تر در انتهای برنامه است.

3- یک مکان مناسب برای این کار در نظر بگیرید

یک مکان آرامش بخش و آرام را برای تمرین گفتار درمانی در منزل انتخاب کنید.

4- حواس پرتی‌ها را به حداقل برسانید

در زمان انجام تمرین‌های گفتار درمانی بزرگسالان در منزل، موبایل و یا تلوزیون را خاموش کنید تا تمرکز شما بالا برود.

5- یک نفر همراه داشته باشید

برای افزایش بازدهی نتایج گفتار درمانی در بزرگسالان، داشتن یک همراه یا هماهنگی با درمانگر عامل مهمی است.

6- نا امید نشوید

اگر در هنگام انجام تمرین‌های گفتار درمانی مخصوص بزرگسالان، دچار نا امیدی شدید، کار خود را متوقف نکنید. شاید فکر کنید این تمرین‌ها به نظر ساده بیاید و یا نتوانید آن‌ها را به درستی انجام دهید. مطمئن باشید با انجام به موقع آن به نتیجه دلخواه می‌رسید.