مشاجره والدین و آسیب روانی فرزندان

وقایع دردناک کودکان را در برابر استرس بسیار آسیب‌پذیر می‌کند و سلامتی روان‌شان را به خطر می‌اندازد. تحقیقات اخیر نشان داده است که مشاجرات میان والدین به ویژه اختلافات لاینحل، حتی در صورت جدایی آنها از یکدیگر، در درازمدت در سلامت روانی و خوشبختی کودکان اثر می‌گذارد.

براساس تحقیقات، کودکانی که در معرض منازعات شدید، مداوم و طولانی مدت والدین خود قرار می‌گیرند، می‌توانند به افرادی تهاجمی، متخاصم و خشن بدل شوند.

در مواقعی نیز تاثیر مشاجره والدین بر فرزند به صورت کاهش اعتماد به نفس، اضطراب و افسردگی بروز می‌کند که در بعضی از کودکان می‌تواند حتی تبدیل به روحیه خودکشی شود.

علاوه بر این، عملکرد تحصیلی کودک در نتیجه مشاجرات والدین آسیب می‌بیند که همین امر بر پرورش مهارت‌های عاطفی و اجتماعی وی نیز اثر می‌گذارد.

دانشمندان معتقدند که کودکان در همه سنین تحت تاثیر نزاع‌های میان والدین قرار می‌گیرند و روابط میان والدین یکی از قویترین تاثیرات را در بهداشت روانی طولانی مدت، خوشبختی و شانس زندگی کودکان در آینده دارد.

از سوی دیگر اگر فرزندان شاهد وقایع ناراحت کننده و به خصوص دعوای پدر و مادرشان باشند در طول زمان خوش بینی خود را در مورد جهان و توانایی‌های خود را برای به دست آوردن هماهنگی و عشق از دست می‌دهند.1

تأثیرات دعوای والدین بر کودکان

تاثیر دعوای والدین بر کودکان بر جنبه‌های مختلف روانی کودک اثر می گذارد، به همین دلیل لازمه که هر پدر و مادری از وقتی که تصمیم به بچه دار شدن گرفتند، یاد بگیرند که چگونه باید او را بزرگ کنند. در اینجا به مهم‌ترین احساسات و آسیب‌ها که در کودکان به دلیل جو ناآرام خانه ایجاد می‌شود اشاره می کنیم:

1. بروز احساس گناه در کودک

کودکان در سنین خیلی پایین به درستی متوجه علت دعوای پدر و مادر خود نمی‌شوند. همین امر ممکن است موجب شود در این شرایط احساس گناه پیدا کنند و فکر کنند در دعوای پدر و مادرشان مقصر هستند. با ایجاد احساس گناه در کودکان آسیب‌های دعوا چند برابر می‌شود.

2. بی اعتمادی در روابط

کودکانی که دائما در معرض دعوای والدین خود قرار دارند ممکن است بی اعتمادی را پرورش دهند. کودک همواره یکی از والدین خود را مقصر بداند و او را در ذهن خود متهم سازد و همین امر باعث تخریب رابطه کودک با آن والد شده و تبدیل به اتحادی نانوشته و ناگفته با والد دیگر می‌شود. این امر ممکن است از طرف والدین هم بر کودک تحمیل شود.

در کودکان بزرگتر این بی اعتمادی گفته شده ممکن است ادامه پیدا کرده و کودک نسبت به ازدواج و روابط زن و مرد باورهای غلطی را شکل دهد که در آینده گذر از آن‌ها برایش دشوار باشد. علاوه بر این کودک ممکن است این الگوی ارتباطی والدین خود را درونی کرده و در بزرگسالی دقیقا به همان شیوه با همسر یا شرکای عاطفی‌اش رفتار کند.

3. الگوبرداری کودک از پرخاشگری والدین

الگوبرداری‌های کودکان موجب می‌شود پرخاشگری را یاد بگیرند. رفتارهای پرخاشگری کودکان در چنین خانواده‌هایی بیشتر به چشم می‌خورد. آن‌ها یاد می‌گیرند، به جای حل مسئله با داد و بی داد باید به سراغ مشکلات بروند و از این طریق بر آن‌ها غلبه کنند. در این زمینه مطالعه مقاله والدین پرخاشگر و پرخاشگری کودکان می‌تواند مفید باشد.

4. طرف کشی میان دعوای والدین

برخی والدین هنگام دعوا و مشاجرات کودکان خود را وارد دعوا می‌کنند. دعوا کردن در مقابل کودکان به قدر کافی استرس زا و آسیب زننده هست، ولی وقتی که والدین کودکان را وارد میدان جنگ می‌کنند، اوضاع چندین برابر مخرب می‌شود.

گفته می‌شود که استرس این کار برای کودکان برابر با صدمه‌های جنسی و جسمی است. به خصوص والدینی که از کودک خود می‌خواهند تا تعیین کند حق با کدام یک از والدین است.

5. انتقال تنش و اضطراب از دعوای والدین

دعوا از یک طرف هم می‌تواند باعث آموزش پرخاشگری به کودکان شود و هم از طرف دیگر باعث شود کودکان دائما در معرض اضطراب شدید قرار گیرند و نتیجتا اختلالات اضطرابی و افسردگی را پرورش دهند و گوشه گیر شوند.

6. فحاشی و بد دهنی کودک

در نهایت این که معمولا در دعواها الفاظ خوشایندی استفاده نمی‌شود و دو طرف به یکدیگر توهین می‌کنند. چنین کاری باعث تخریب تصویر خوب والدین در برابر کودک می‌شود. به علاوه آن که کودکان این الفاظ را یاد گرفته و تکرار می‌کنند.2

علائمی که نشان می دهد دعواهای والدین بر روی کودک تأثیر گذاشته است

خانواده هایی که در حضور کودک جر و بحث و دعوا می کنند، ممکن است که نشانه های زیر را در کودک خود مشاهده کنند :

در اولین دقیقه از دعوای والدین شروع به گریه و زاری می کند .

هنگام دعوای آن ها کاملاً ساکت می شود .

به گونه ای رفتار می کند یا صحبت می کند که انگار احساس نا امنی دارد .

کودک هنگام بحث و دعوا به شدت می ترسد .

کودک نیز همیشه سعی دارد با هم سن و سالان خود دعوا کند و هرگز با آن ها کنار نمی آید .

رفتاری ضد اجتماعی را از خود نشان می دهد .

علائمی از رفتارهای غیر طبیعی را از خود بروز می دهد .

هنگام دعوای والدین علائمی مثل خجالت زدگی را از خود نشان می دهد .

نشانه های افسردگی دارد .

در مدرسه ضعیف عمل می کند و نمی تواند در فعالیت های گروهی باشد .

همیشه مایل است که دور از والدین باشد .

دائما از مشکلاتی مثل سردرد، دل درد و دیگر مشکلات سلامتی و کمبود توجه شکایت می کند.3

برای کاهش تاثیر مشاجره والدین بر فرزند چه باید کرد؟

والدین باید در خلوت مشکلاتشان را حل کنند. حتی مشاجرات کوچک والدین هم به کودک آسیب می‌رساند. علائم و نشانه‌های پدیدار شدن دعوا و مشاجره را تشخیص دهید و آنرا به زمانی که بچه‌ها حضور نداشته باشند معوق کنید و بهتر است این مشاجرات در محلی به غیر از خانه انجام شود.

بهتر است کودکان بیاموزند بزرگسالان هم درست مانند خودشان که ممکن است با همسالانشان دعوا کنند، گاهی مشاجره می‌کنند، اما این مشاجره به معنای جدا شدن پدر و مادر نیست. باید به فرزند توضیح داد که ممکن است ما با صدای بلند صحبت کنیم، اما یکدیگر را دوست داریم.

اجازه بدهید فرزندتان درمورد مشاجره سوال کند. بچه‌ها ممکن است درمورد رابطه پدر و مادرشان دچار ترس و نگرانی شوند چون درواقع بحث و مشاجره شما را خوب نمی‌فهمند. از اینرو، باید به آنها فرصت دهید این نگرانی‌ها را به حداقل برسانند.

با نشان دادن علاقه خود به همسرتان جلوی چشم بچه‌ها، مشاجراتتان را با محبتتان متوازن کنید.

مهارت کنترل خشم و عصبانیت و راهکارهای پیشگیری از دعواهای زن و شوهری را بیاموزید.

با مراجعه به مشاور خانواده، طریقه رفتار با همسرتان را اصلاح کنید.1

در هنگام اختلاف با همسرتان بهتر است چه اقداماتی انجام دهید؟

اگر صحبت شما به مشاجره کشیده شد، کودکان را از حضور در آن مکان منع کنید.

برای حفظ آرامش خانواده گذشت داشته باشند و رفتارتان را کنترل کنید.

برای رشد وسلامت خانواده و فرزندانتان هم شده مهارت های ارتباطی مؤثر را بیاموزید.

زمانی را به کودکتان اختصاص دهید تا راجع به نگرانی هایش درباره این مشاجرات با شما صحبت کند.

روابط کودکتان را با پدربزرگ ها و مادر بزرگ ها تقویت کنید زیرا موجب می شود تا کودکان در هنگام مشاجرات والدین آسیب کمتری ببیند.

هنگام مشاجره به فرزندانتان بگویید این مشکل شما و همسرتان است که حل می شود و آنها را دوست دارید.

اگر با همسرتان مشاجره دارید سبب نمی شود که در سایر زمینه ها، برای انجام مسائل مربوط به فرزندان همکاری نداشته باشید.3

پینوشتها
1.www.setare.com
2.www.honarehzendegi.com
3.www.namnak.com