30 دی 1388 / 4 صفر 1431 / 20 ژانویه 2010

1) 30 دي ماه سال 1355 هجري شمسي : استاد نور علي خان برومند از موسيقي دانان برجسته ايران بدرود حيات گفت . استاد از كودكي استعداد خود را در موسيقي آشكار كرد. سيزده ساله بود كه نزد درويش خان رفت و در مدت سه سال رديف موسيقي ايران را آموخت. او درآلمان به تحصيل ادامه داد و پس از بازگشت تحصيلاتش را در زمينه موسيقي تكميل كرد.استاد نور علي خان برومند از ابتدا تأسيس گروه موسيقي دانشكده هنر هاي زيبا در مقام استاد به تدريس موسيقي پرداخت و در كنار آن به تربيت شاگردان بسيارهمت كرد. استاد نور علي برومند تا پايان عمر با سازمان راديو تلويزيون همكاري مي كرد و آثار ايشان همواره بر زيبايي برنامه هاي راديويي مي افزود.

3) درگذشت "نظام‏وفا كاشاني" شاعر ايراني در تهران (1343ش): نظام‏وفا كاشاني در حدود سال 1266 ش (1305 ق) از پدر و مادري شاعر و اهل ادب در بيدگل كاشان به دنيا آمد. وي تحصيلات خود را در علوم ادبي، عربي، فارسي و فلسفه را در زادگاه خود و قم و سپس نجف سپري كرد و در تهران زبان فرانسه را آموخت. نظام وفا در جريان نهضت مشروطه وارد فعاليت‏هاي سياسي شد و پس از تحمل زندان، به كار تدريس و تعليم و تربيت در مدرسه سن لويي تهران پرداخت. اين نويسنده و شاعر معاصر در سال 1302 ش ماهنامه وفا را با همكاري دوستانش منتشر كرد و آثاري از جمله حديث دل، گذشته‏ها و ديوان در نظم، ستاره و فروغ و فروز و فرزانه در نثر، از خود به يادگار گذاشت. نظام وفا سرانجام در هفتاد و هفت سالگي بر اثر سكته مغزي در تهران درگذشت.

4) درگذشت مهندس "مهدي بازرگان" اولين نخست وزير جمهوري اسلامي ايران (1373ش): مهندس مهدي بازرگان در سال 1286 ش در تهران به دنيا آمد و تحصيلاتش را در رشته دكتراي مهندسي ماشين در فرانسه به پايان رساند. وي در ابتدا در مدارس و سپس از 1320 در دانشگاه تهران به تدريس پرداخت. مهندس بازرگان در جريان ملي شدن صنعت نفت وارد مبارزات سياسي گرديد و پس از كودتاي 28 مرداد 32 دستگير و تبعيد شد. بازرگان، پس از آزادي از زندان،جمعيت نهضت آزادي را به اتفاق آيت‏اللَّه طالقاني و دكتر يداللَّه سحابي بنيان نهاد كه در واقع جناح مذهبي جبهه ملي به شمار مي‏رفت. رهبران نهضت آزادي در سال 1334 به بعد، به دليل فعاليت عليه رژيم شاه، توسط اين رژيم دستگير شدند و بازرگان نيز به زندان محكوم گرديد. مهدي بازرگان كمي قبل از انقلاب اسلامي به عضويت شوراي انقلاب درآمد و با پيشنهاد اين شورا، مأمور تشكيل دولت موقت گرديد. هرچند در حكم نخست وزيري مهندس بازرگان، حضرت امام خميني وي را از گرايش‏هاي حزبي و انتخاب وزراي ملي‏گرا منع كرده بودند، ولي وي اكثريت كابينه را از اعضاي نهضت آزادي و جبهه ملي برگزيد. عمر اين دولت بيش از 9 ماه نپاييد. دولت مهندس بازرگان پس از تسخير لانه جاسوسي آمريكا در تهران در آبان ماه 1358 دست به استعفاي دسته جمعي زد كه با پذيرش امام مواجه گرديد و از آن پس دوران افول سياسي مهندس بازرگان و هم حزبي‏هايش فرا رسيد. بازرگان در اواخر عمر از ايران خارج شد و سرانجام در آخر دي ماه 1373 بر اثر ابتلا به بيماري قلبي در 87 سالگي در سوييس درگذشت.

5) آتش زدن مركز فرهنگي ايران در لاهور پاكستان توسط گروهك صحابه (1375ش): كتابخانه علامه اقبال لاهوري و مركز فرهنگي ايران، به دنبال بي‏تفاوتي پليس پاكستان در حراست از آن، از سوي گروهك صحابه، عوامل مزدور وهابيون در پاكستان، به آتش كشيده شد و حدود دوازده هزار جلد كتاب شامل قرآن، كتابهاي مذهبي و آثار نفيس و ارزشمند علمي، وسايل آموزش قرآن و زبان و رايانه‏ها در آتش حقد و كينه ضد فرهنگيان سوخت. كتابخانه علامه اقبال لاهوري به عنوان بزرگ‏ترين كتابخانه و مركز فرهنگي جمهوري اسلامي ايران در لاهور پاكستان، داراي سابقه‏اي چهل ساله و روزانه پذيراي خيل عظيمي از مسلمانان تشنه علم و فرهنگ و مشتاقان زبان، فرهنگ و ادبيات فارسي بود. اقدام عوامل تروريست در آتش زدن اين مركز فرهنگي نشان داد كه آمريكا و اسرائيل در اين حركت ضد اسلامي و ضد فرهنگي دست داشته‏اند و مي‏خواستند با دامن زدن به فرقه‏گرايي، مراسم روز جهاني قدسِ آن سال را تحت الشعاع اين حادثه قرار دهند.

6) 4ماه صفرسال336هجري قمري: « اَبُو عُمَراحمد جَيّاني» مشهوربه اِبن فَرَج بيشترايام عمرخود را درقُرطُبه به سربرد و درميان شاعران و اديبان دوران اَلمُستَنصِر خليفه عباسي مقامي خاص داشت. ابن فرج اشعارشاعران آندلس را دركتابي بنام اَلحدائِق گردآورد.اين اثرمجموعه اي ازسروده هاي شاعراني است كه اشعارآنان درمعارضه با كتاب اَلزَّهره داوود اصفهاني است. اين كتاب ازنظرحسن انتخاب اشعار، بسياردرخورتوجه است. ابن فرج پس ازاينكه مستنصررا هجو كرد، بدستوراو دستگيرو زنداني شد؛ اما درزندان هم طالبان علم به ديدارش مي شتافتند و ازعلم و ادب او بهره مند مي شدند.

7) تصرف شهر بغداد پايتخت خلفاي عباسي توسط "هلاكوخان مغول" (656 ق): پس از حمله‏ي سپاهيان مغول و تسخير شهر بغداد، پايتخت خلافت عباسيان، در چهارم صفر سال 656 ق، خليفه‏ي عباسي، المستعصم باللَّه، با سه پسر خود و سه هزار تن از سادات، بزرگان، قضات و اعيان بغداد از شهر خارج شد و به خدمت هلاكو رسيد و تسليم وي گرديد. هلاكو امر كرد كه مردم بغداد را به بهانه‏ي سرشماري به خارج از شهر كوچ دهند. سپس دستور قتل همگي آنان را صادر كرد و خود در نهم صفر وارد بغداد شد و آن شهر تاريخي را به يغما بُرد.

8) رحلت استاد بزرگ اخلاق ميرزا "محمد علي شاه‏آبادي" (1369 ق): آقا ميرزا محمد علي شاه‏آبادي فرزند شيخ محمدجواد اصفهاني در سال 1292 قمري در اصفهان متولد گرديد و مقدمات علوم را از محضر پدر بزرگورارش كه خود از فقها و شاگردان صاحب جواهر بود، فرا گرفت. سپس از محضر برادرش آقا شيخ احمد بيدآبادي و ميرزا محمدهاشم خوانساري بهره‏مند شد. سپس در تهران، فقه و اصول را از محضر ميرزا حسن آشتياني و عرفان را از محضر ميرزاهاشم گيلاني و فلسفه را از ميرزا ابوالحسن جلوه فرا گرفت و براي تكميل مراتب علمي به دارالعلم نجف اشرف رهسپار گرديد. آيت اللَّه شاه آبادي سپس به سامرا رفته و در درس آيت‏اللَّه ميرزا محمد تقي شيرازي شركت جست و از افادات آن بزرگوار بهره‏ها برد. ايشان بنا به اصرار والده‏ي محترم خود به ايران بازگشت و در تهران سكونت جست و در مسجد سراج الملك (شاه آباد سابق) به اقامه‏ي نماز و ترويج و تبيين معارف اسلام پرداخت. آيت اللَّه شاه آبادي آن گاه در سال 1347 قمري به حوزه‏ي علميه‏ي قم رفت و به تربيت طلاب علوم ديني پرداخت و شخصيت‏هاي بزرگواري چون حضرات آيات عظام: امام خميني(ره)، سيد شهاب‏الدين مرعشي نجفي، ميرزا هاشم آملي، محمدرضا مروج طبسي و... را به جهان تشيع عرضه نمود. بعد از 7 سال مجدداً به تهران بازگشت و در مسجد امين‏الدوله‏ي بازار، امامت جماعت را به عهده گرفت. از اين استاد فرزانه‏ي عرفان، كتاب‏هاي فراواني بر جاي مانده كه منازِلُ السّالِكين، رساله‏ي عقل و جهل، حاشيه‏ي كفايةُ الاصول و... از آن جمله‏اند. در موقعيتي كه رضاخان پهلوي، تمام مساجد و منابر را تعطيل نموده بود، آيت اللَّه شاه‏آبادي، هيچ گاه نماز و سخنراني‏اش قطع نشد. زماني هم كه رضاخان، پوشيدنِ لباس روحانيت را ممنوع كرده بود، او فرزندانش را به روحاني شدن و پوشيدن لباسِ مقدس روحانيت تشويق كرد و به بركت همين تلاش مُخلصانه، هفت تن از فرزندانِ ايشان، روحاني شدند. وفات اين عارف بزرگ برابر با 3 آذر 1328 ش در 77 سالگي روي داد و پس از تشييعي باشكوه در رواق ابوالفتوح رازي در حرم حضرت عبدالعظيم(علیه السّلام) مدفون گرديد. حضرت امام خميني(رحمت الله علیه) درباره استاد مي‏فرمود: "من در طول عمرم، روحي به لطافت روح‏آيت‏اللَّه شاه‏آبادي نديدم."

9) 20 ژانويه سال 1896 ميلادي : رونتگن از برجسته ترين فيزيكدانان آلمان اشعه ايكس را كشف كرد. رونتگن پس از سالها مطالعه و آزمايش اشعه ايكس را شناخت و براي اين كشف مهم جايزه نوبل را در رشته فيزيك دريافت كرد. رونتگن با كشف اشعه ايكس انقلابي در علوم فيزيك و پزشكي پديد آورد. گفتني است كه اشعه ايكس از اجسام سخت عبور مي كند و عكس برداري از درون بدن انسان و همچنين عكس برداري از استخوانها را كه تا آن زمان ممكن نبود براي بشر ميسر ساخت.

10) مرگ خانم "ماري سوينيه" بانوي نويسنده فرانسوي (1696م): ماري دو رابوتن شانتال سوينْيِه، بانوي نويسنده فرانسوي در پنجم مه 1626م در پاريس به دنيا آمد. وي در كودكي پدرو مادر را از دست داد و تحت تربيت اقوام قرار گرفت. مادام سوينيه از جواني به محافل ادبي راه يافت و به زودي مورد توجه واقع شد. مهم‏ترين آثار او، مكاتباتي است كه در سنين ميانسالي با دختر خود داشته و اين رشته نامه‏ها، امروزه از شاه‏كارهاي ادبي به شمار مي‏آيد. نامه‏ها كه تعدادش به هزار و پانصد مي‏رسد در چهار جلد منتشر شد و شهرت بيشتري براي وي آورد. سوينيه از روي قصد و اراده، اين نامه‏ها را به صورت آثار هنري در مي‏آورد و در آنها، انشاي استادانه‏اي به كار مي‏برد كه از اين دست به آن دست مي‏گشت. قسمت اعظم اين نامه‏ها، شامل وقايع جاري زمان است كه از آثار بزرگ ادبيات فرانسه به شمار مي‏آيد. مادام دوسوينيه كه زبان لاتيني و ايتاليايى مي‏دانست بر اثر مطالعه فراوان و گوناگون در همه زمينه‏ها، روح و فكر خود را توسعه داد و از تعادلي معنوي برخوردار بود، چنانكه حتي در لحظه‏هاي اضطراب‏آور و سرشار از نوميدي، اين تعادل بر هم نمي‏خورد. مادام دوسوينيه در نامه‏هاي خود، از موضوعات جاري و مكالمه‏هاي اجتماعي زمان استفاده مي‏كرد. چهره‏ها، دوستي‏ها، لطيفه‏ها، حكايت‏ها و احساساتي كه از قرائت كتاب‏ها پيدا مي‏كرد، شرح و تفسير وقايع دربار و جامعه، مواد مكاتبات او را تشكيل مي‏داد كه انديشه‏هاي خود او نيز بر آنها افزوده مي‏گشت. مادام دوسوينيه، بيش از همه به شيوه نگارش نامه‏ها و انشاي درست و فصيح و ممتاز توجه داشت. وي در بيان عمق روح يا قلب اشخاص و قضاوت درباره اعمال آنان، هوش و قدرت و تبحر شگفت‏انگيزي به كار مي‏برد و با سبكي زنده و معرفتي وسيع و دسترسي كامل به سرچشمه غني لغت و عبارت و جمله، مراسله‏هاي خود را به مقامي شامخ مي‏رساند. يكي از ادبا و نويسندگان مشهور فرانسويِ قرن هجدم درباره سوينيه گفته است نامه‏هاي او سرشار از لطيفه‏گويى است و با آزادي بيان همراه و به شيوه‏اي نگاشته شده است كه همه چيز را ترسيم مي‏كند و به همه چيز جان مي‏دهد. اين نامه‏ها بهترين نامه‏هاي انتقادي است كه از مطالعه و تحقيق و بررسي عميق پديد آمده و در آن ذوق و هوش فراوان ديده مي‏شود. مادام ماري دوسوينيه سرانجام در بيستم ژانويه 1696م در هفتاد سالگي درگذشت.

11) تولد "ژان هانري فابر" دانشمند معروف فرانسوي (1823م) (ر.ك: 9 مارس)

12) درگذشت "آدولف ساكس" موسيقي‏دان آلماني (1894م): آدولف ساكس مخترع و موسيقي‏شناس آلماني در 19 مارس سال 1819م در آلمان متولد شد و از اوايل زندگي با آلات موسيقي، كه پدرش سازنده و فروشنده آنها بود، آشنا شد. ساكس حرفه پدر را دنبال كرد و پس از مطالعات زياد، ساز جديدي را ساخت كه به نام خود او "ساكسيفون" ناميده مي‏شود. وي سرانجام در 20 ژانويه 1894م در هفتاد و پنج سالگي درگذشت.

13) مرگ "جان راسكين" نويسنده و منتقد معروف انگليسي (1900م): جان راسكين، فيلسوف، منتقد هنري و نويسنده مشهور انگليسي در هشتم فوريه 1819م در خانواده‏اي ثروت‏مند و متدين در لندن به دنيا آمد. وي در كودكي تربيتي جدي و استوار يافت و شب و روز از مراقبت شديد پدر و مادر برخوردار بود. راسكين از كودكي با آثار كهن، مناظر طبيعي و كليساها آشنايى يافت و با تشويق پدر، به جانب موسيقي و نقاشي و مطالعه شعر كشيده شد. وي در عين حال به سرودن شعر يا نوشتن قطعه‏هاي منثور ترغيب گشت و بدين ترتيب از تعليم و تربيتي آميخته با ادراك زيبايى بهره‏مند شد. راسكين با وجود دارا بودن تحصيلات نامنظم، مطالعات فراواني انجام داد و با آثار نويسندگان بزرگ كشور آشنا گرديد. راسكين پس از مرگ پدرش، ثروت عظيم موروثي خود را سخاوتمندانه به امور خيريه و سازمان‏هاي فرهنگي و موزه اختصاص داد و خود به كار نوشتن مشغول شد. راسكين در 20 سالگي اولين منظومه معروف خود را سرود كه به دريافت جايزه نيز نائل آمد. وي چهار سال بعد با مطالعه در هنر و طبيعت، كتاب نقاشان جديد را نگاشت و پس از چندي، آن را در پنج جلد منتشر كرد. او در اين اثر، نظر خود را درباره هنر عرضه مي‏دارد و ارزش نقاشي و به طور كلي، ارزش هنر را در آن مي‏داند كه انديشه‏هاي عالي فراواني را به ذهن القا كند. راسكين سپس انديشه‏هاي قدرت، تقليد، واقعيت و زيبايى را از هم مشخص مي‏سازد، از ارتباطشان با يك‏ديگر سخن مي‏گويد و هر يك از بخش‏هاي كتاب را به يكي از اين انديشه‏ها اختصاص مي‏دهد. به عقيده راسكين، هنر از نظر شكل و قالب بايد چنان باشد كه قسمت‏هاي كوچك و بزرگ آن، يك‏ديگر را كامل كند و هماهنگي خاصي را كه براي تكاملْ ضروري است پديد آوَرَد. از نظر معنوي، هنر والا آن است كه از طرفي به عالم بشري و از طرف ديگر به عالم الهي ارتباط يابد. از اين رو، ادراكِ زيبايى راسكين، پيوسته با مباني مذهبي و اخلاقي آميخته است. با اين حالْ اين كتاب مورد حمله نقادان هنري واقع شد و نقاشانْ آن را به سردي پذيرفتند. راسكين در كتاب ديگرش با عنوان هفت چراغ معماري، هنر معماري را مبين عقايد مذهبي و اخلاقي و خواست‏هاي ملي و عادات اجتماعي يك ملت مي‏داند و هفت قانوني را كه هنرمند بايد از آنها پيروي كند، هفت چراغ مي‏نامد. راسكين پس از آن كه از نويسندگي درباره هنر دست كشيد، بقيه عمر را به بيان اصول عقايد خود درباره مسائل اجتماعي، تربيتي، اخلاقي و مذهبي پرداخت و اصطلاحات اساسي تعليم و تربيت را به وسيله يك سلسله سخنراني ،نامه، مقاله و رساله عرضه كرد كه در حدود سي جلد از پنجاه جلد آثار او را در برگرفت. راسكين در كتابِ تا آخرين دم، ثروت را جدا از بشر و ارزش‏هاي معنوي نمي‏داند. وي بر اين عقيده بود كه جسم بشر چون ماشين است و روح او چون موتور اين ماشين كه قدرتش در همه موازنه‏هاي سياسي و اقتصادي دخالت دارد. بنابراين از اقتصاد بايد ادراكي روحي و اخلاقي داشت. ثروت واقعي نبايد از حد احتياج خود او بيشتر باشد و روزي به تملّك ديگري درآيد، زيرا اين خود تجمّل است و معادل جهل. راسكينْ هنر را نيز جزئي از تاريخ، فلسفه و دين مي‏شمرد. دنياي مطلوب او دنيايى بود كه در رابطه ميان انسان‏ها با يك‏ديگر هماهنگي بيشتر وجود داشته باشد. راسكين به هر جنبشي كه براي بهتر ساختن زندگي، خاصه براي بيچارگان در مي‏گرفت، به چشم رغبت مي‏نگريست. بسيار كسان، راسكين را نويسنده‏اي بزرگ و نثرنويسي برجسته مي‏دانند هر چند عده‏اي از منتقدان به ذوق هنري او شك دارند. تمام كتاب‏هاي راسكين كه موضوعات بسيار مختلفي را شامل مي‏شوند، داراي لحن و صبغه اخلاقي هستند. جان راسكين سرانجام در بيستم ژانويه 1900م در 81 سالگي درگذشت در حالي كه نفوذ فراواني بر نويسندگان پس از خود نهاد.

14) پايان جنگ آزادي‏خواهانه ملت مسلمان اندونزي عليه استعمارگران هلندي (1948م): از اواسط تا اواخر جنگ جهاني دوم، اندونزي تحت اشغال ژاپن بود. با پايان جنگ و تسليم نيروهاي ژاپن، كليه سلاح‏هاي ژاپني‏ها به دست ملي‏گرايان استقلال‏طلب اندونزيايى افتاد. در سال 1945م احمد سوكارنو رهبر آزادي‏خواهان اين كشور، اعلام استقلال كرد، كه با مخالفت و لشكركشي هلندي‏ها مواجه گرديد. اما سازمان ملل در اين موضوع دخالت كرد و دولت هلند به ناچار با حكومتي به نام اتحاديه اندونزي و هلند موافقت كرد. از اين رو نمايندگان دولت اندونزي و دولت پادشاهي هلند به دستور سازمان ملل متحد، بر روي عرشه يك ناو امريكايي، قرارداد ترك مخاصمه را در 20 ژانويه 1948 امضا كردند و جنگ دو كشور به پايان رسيد. علت اين‏كه اندونزي و هلند، اين قرارداد را روي يك كشتي بيگانه امضا كردند اين بود كه هيچ محل ديگري براي امضاي معاهده، مورد موافقت دو طرف قرار نگرفته بود. (ر.ك: 17 اوت)

2) 30 ديماه سال 1357 هجر ي شمسي : خبر بازگشت امام خميني (رحمت الله علیه) در روزهاي آينده به وطن بطور گسترده اي در ميان مردم مسلمان و مبارز ايران منتشر شد. اين خبر مسرت بخش شور و هيجان فراواني در ميان مسردم پديد آورد. بحث و گفتگو درباره چگونگي استقبال از حضرت امام در ميان مردم و اجتماعات كوچك و بزرگ شور وصف ناپذيري ايجاد كرده بود. از طرف ديگر اعلام تصميم قطعي امام مبني بر بازگشت ايشان به ايران عوامل رژيم پهلوي را دچار اضطراب كرده بود، و آنان با تشكيل جلسات متعدد در صدد يافتن راه نجات خود بودند. گفتني است كه بسياري از عوامل رژيم از ايران گريختند و به ديگر كشورها پناهنده شدند.

/خ

30 دی 1388 / 4 صفر 1431 / 20 ژانویه 2010

مقالات مرتبط

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته