فوبیای اجتماعی چیست؟
اختلال اضطراب اجتماعی، نوعی اختلال اضطرابی است که در موقعیت ها و شرایط اجتماعی روزمره، فرد دچار اضطراب طاقت فرسا و بیش از اندازه می شود. افراد دارای فوبیای اجتماعی ترسی همیشگی، از مشاهده یا قضاوت شدن توسط دیگران و مورد تمسخر قرار گرفتن دارند.اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است در معاشرت با مردم نمایان شود یا در مواردی فرد در تعامل با دیگران مشکلی ندارد ولی زمانی که می خواهد در حضور دیگران کار خاصی را انجام دهد، دچار اضطرابی نامعقول می شود.
در این حالت فرد روی این موضوع تمرکز می کند که ممکن است عملکردی خجالت آور داشته باشد. افراد مبتلا به اختلال فوبیای اجتماعی، معمولا دچار عزت نفس و اعتماد به نفس پایین، وسواس فکری و افسردگی می شوند.1
دلایل ایجاد اختلال اضطراب اجتماعی
مانند اختلالات روانی دیگر، اضطراب اجتماعی نیز ناشی از عوامل متعدد زیستی و محیطی است. دلایل اصلی برای ایجاد اختلال هراس اجتماعی شامل موارد زیر است:عوامل ژنتیکی
اگرچه دقیقا مشخص نیست این اختلال چقدر ناشی از عوامل ژنتیکی و چقدر حاصل یادگیری است، به نظر می رسد اختلال هراس اجتماعی در برخی خانواد ها شیوع بیشتری دارد.ساختار مغزی
به نظر می رسد یک ساختار مغزی به نام آمیگدال در ایجاد این اختلال نقش دارد. افرادی که آمیگدال فعال تری دارند، واکنش شدید تری به ترس نشان می دهند که می تواند منجر به این اختلال شود.محیط
اختلال اضطراب اجتماعی می تواند یک رفتار آموخته شده باشد. ممکن است فرد پس از یک تجربه ی اجتماعی ناخوشایند این رفتار را آموخته باشد. همچنین به نظر می رسد کودکانی که والدین کنترل گر یا عصبی دارند بیشتر به این اختلال مبتلا می شوند.علاوه بر این دلایل، وجود عوامل متعددی ریسک ابتلا به اختلال فوبیای اجتماعی را در برخی افراد افزایش می دهد:
سابقه ی خانوادگی
اگر والدین، خواهر و یا برادر شما اختلال اضطراب اجتماعی دارند، شما بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این اختلال هستید.تجربیات منفی
کودکانی که تجربه ی مسخره شدن، زورگویی، رد شدن یا توهین را دارند و افرادی که در طول زندگی خود اتفاقات منفی مثل درگیری های خانوادگی، ضربه یا سوء استفاده را تجربه کرده اند، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی هستند.ویژگی های ذاتی
کودکان خجالتی، گوشه گیر و آرام در مواجهه با موقعیت های جدید، ریسک بالاتری برای اختلال اضطراب اجتماعی دارند.موقعیت های اجتماعی جدید
نشانه های اضطراب اجتماعی معمولا در سال های نوجوانی ظاهر می شوند اما ممکن است این نشانه ها بر اثر آشنایی با افراد جدید، سخنرانی در جمع، یا یک ارائه ی شغلی مهم نیز برای اولین بار بروز کنند.داشتن ظاهر یا شرایطی که جلب توجه می کند
مثلا بد شکلی چهره، لکنت زبان یا لرزش می تواند در برخی افراد منجر به بروز اختلال اضطراب اجتماعی شود.2دنیای یک فرد مبتلا به فوبیای اجتماعی چه رنگی است؟
ذهنیت و دنیای درونی افراد مبتلا به فوبیای اجتماعی نقش بسزایی در ایجاد و ادامه یافتن این اختلال دارد.معمولا این افراد در مورد رخداد های اجتماعی پیش بینی های بسیار منفی در ذهن خود دارند که باعث اجتناب آن ها از موقعیت اجتماعی می شود.
همچنین در موقعیت های اجتماعی، در تعامل ها، صحبت کردن یا سخنرانی جلوی جمع معمولا ارزیابی که از عملکرد و برخورد خود دارند بسیار منفی و ناشیانه است.
مثلا ممکن است بعد از اجرای تئاتر، سخنرانی، یا حتی رقصیدن جلوی جمع، علارغم اینکه دیگران نظر و فیدبک مثبتی در مورد عملکردشان به آن ها ارائه می دهند، باز هم از عملکرد خود ارزیابی منفی داشته باشند.
ویژگی دیگر افراد مبتلا به فوبیای اجتماعی تمرکز وتوجه زیاد از حد روی خود و ارزیابی خود است.
آن ها دائم نگران نشان دادن چهره مطلوب از خود هستند و فکر می کنند که همان قدر که آن ها از درون مضطرب هستند، در ظاهر نیز مضطرب نشان خواهند داد.
این نگرانی دائمی، عیب گیری و خود انتقادی باعث می شود که در موقعیت های اجتماعی تمرکز کمتری روی موضوع اصلی ( مثلا سخنرانی، رقصیدن و…) داشته باشند، دچار حواس پرتی شوند و در نتیجه عملکرد مطلوبی از خود به نمایش نگذراند.3
علایم فوبیای اجتماعی چیست؟
از مهمترین علائم برای تشخیص فوبیای اجتماعی که معمولا شش ماه یا بیشتر طول می کشد، می توان به موارد زیر اشاره کرد :اضطراب بارز در مورد یک یا چند موقعیت اجتماعی مانند سخنرانی، معاشرت با دیگران یا انجام دادن کاری در مقابل دیگران
ترس از مورد قضاوت واقع شدن، تحقیر، تمسخر و طرد شدن
اجتناب شدید از موقعیت های اجتماعی
عدم تناسب ترس و اضطراب فرد با بافت فرهنگی – اجتماعی
افت و اخلال در عملکرد اجتماعی، شغلی، تحصیلی و دیگر جنبه های مهم زندگی.1
درمان فوبیای اجتماعی
در درمان فوبیای اجتماعی، روش های مختلفی به کار گرفته می شود،انتخاب روش درمانی، بسته به تشخیص درمانگر و شرایط بیمار از نظر شدت و مدت اختلال، سن، فوریت درمان و…صورت می گیرد.شناخت درمانی
اولین راه درمان فوبیای اجتماعی درمان مبتنی بر شناخت است.در این روش درمانی روی شناخت ها و افکار فرد مبتلا به فوبیای اجتماعی تمرکز می شود و سعی در تغییر و باز سازی شناختی فرد می شود.
به چالش کشیدن ارزیابی، پیش بینی و تفسیر های منفی بیمار و جایگزین کردن این باورها و برداشت ها، تغییر تمرکز و توجه افراطی از خود به محیط و اطرافیان و اصلاح خودسنجی های منفی از جمله تکنیک های اساسی در شناخت درمانی یا روش باز سازی شناختی است.
آموزش مهارت های اجتماعی
آموزش مهارت های اجتماعی یکی از راه های درمان فوبیای اجتماعی است.معمولا افراد مبتلا به فوبیای اجتماعی در مهارت های اجتماعی، زبان بدن و سایر موارد مربوطه دچار نقص هایی هستند.
تمرین مهارت های اجتماعی، یادگیری مهارت ها از طریق مشاهده، گرفتن فیدبک اصلاحی و بازخورد مثبت از درمان گر در جریان مهارت آموزی، در جلسات درمانی اجرا می گردد.
مواجهه درمانی
تاکید اساسی در درمان فوبیای اجتماعی، رو به رو شدن با ترس ها به جای فرار و اجتناب از این موقعیت ها است.درمانگر به بیمار یاد می دهد که چطور با وجود استرس و اضطرابی که تجربه می کند، در موقعیت های اجتماعی باقی بماند.
گروه درمانی نیز موقعیت خوبی برای درمان این اختلال و تمرین مهارت اجتماعی و جرات ورزی می باشد.
همچنین، دارو درمانی یکی از روش های درمانی در درمان اختلال فوبیای اجتماعی است.3
پیامد های فوبیای اجتماعی
اختلال اضطراب اجتماعی، در صورت عدم درمان به موقع، پیامد های منفی زیادی به همراه خواهد داشت که از جمله این پیامد ها می توان به موارد زیر اشاره داشت:هراس از بودن در کنار افرادی غیر از خانواده خود
از دست دادن موفقیت های بزرگ شغلی، تحصیلی و ... به واسطه اضطراب بیش از حد
عدم توانایی برقراری ارتباط اجتماعی یا دوست یابی و دوری گزینی از دیگران
مستعد شدن برای ابتلا به افسردگی و دیگر آسیب های روانی
گرایش به مصرف الکل و مواد اعتیاد آور.1
پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.beheshtiyan.ir
3.www.moshaveraneh.com
