اختلال شخصیت اجتنابی چیست؟
اختلالات شخصیت، طبقه‌ای از اختلالات روانپزشکی هستند که الگوهای رفتاری پایداری را در بر می‌گیرند و تغییر آنها با دشواری بیشتری همراه است. اختلالات مرتبط با شخصیت در 3 گروه جداگانه دسته بندی شده‌اند که تحت عنوان کلاستر B،A و C شناخته میشوند. اختلال شخصیت اجتنابی در کنار اختلال شخصیت وابسته و اختلال شخصیت وسواسی- جبری، کلاستر C اختلالات شخصیت را تشکیل می‌دهند.مشخصه اصلی و بارز اختلال شخصیت اجتنابی، الگوی نافذی از احساس بی‌کفایتی، بازداری اجتماعی و حساسیت بیش از حد نسبت به ارزیابی منفی است که از اوایل دوره بزرگسالی آغاز شده و در جنبه‌های مختلف زندگی به چشم می‌خورد.1
شیوع اختلال شخصیت اجتنابی
تخمین زده می شود که حدود 2.5 درصد از جمعیت از اختلال شخصیت اجتنابی رنج می برند و شیوع این اختلال در بین زنان و مردان یکسان است. این بیماری عموماً از دوران نوزادی و کودکی شروع می شود و تا بزرگسالی ادامه می یابد. مانند بیشتر اختلالات شخصیتی، اختلال شخصیت اجتنابی معمولاً در افراد جوانتر از 18 سال تشخیص داده نمی شود.2علت اختلال شخصیت اجتنابی
علت APD و سایر اختلالات شخصیتی ناشناخته است. محققان فکر معتقدند برخی عوامل ژنتیکی، محیطی، اجتماعی و روانی ممکن است در بروز اختلالات شخصیت اجتنابی نقش داشته باشند. این واقعیت که اختلال شخصیت اجتنابی بیشتر در خانواده های خاصی اتفاق میفتد نشان می دهد که این اختلال تا حدودی می تواند ژنتیکی هم باشد.این اختلال به احتمال زیاد در اثر تأثیرات محیطی مانند سوءاستفاده عاطفی، انتقاد، تمسخر، یا عدم محبت یا بی توجهی والدین بروز می کند. همچنین رد شدن توسط همسالان نیز می تواند یک عامل خطر برای این اختلال باشد. اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال شخصیت اجتناب از علائم و علت های مشابهی برخوردار است، در حالی که APD شدیدترین نوع اختلال محسوب می شود.2
ویژگی های شخصیتی افراد دوری گزین
- شخصیت دوری گزین با ویژگی هایی مانند فرار همیشگی از جمع، احساس حقارت و حساسیت بیش ازحد به نظرات منفی و انتقادات دیگران شناخته می شود.- فقدان اعتماد به نفس، عدم اطمینان و دست کم گرفتن خود و نداشتن عزت نفس از ویژگی ها این افراد است.
- ترس از جمله ویژگی هایی است که در این بیماران بسیار مشخص است. افراد دوری گزین خجالتی بوده و از ترس مسخره شدن یا خجالت کشیدن درباره خود هیچ حرفی نمی زنند. چنین شخصی در اجتماع ممکن است از صحبت کردن در جمع به خاطر تپق زدن، خجالت، لکنت زبان یا دست پاچه شدن بترسد.
این افراد از انتقاد و عدم پذیرش می ترسند و همیشه فکر می کنند که دیگران میخواهند از آن ها ایراد بگیرند و تحقیرشان کنند. این افراد همواره نگران این هستند که از جانب دیگران طرد شوند و همین ترس باعث کناره گیری آن ها از جمع و جامعه می شود.
- اطلاعات و نظریه های مبهم را به شیوه منفی تفسیر می کنند.
- اهل ریسک پذیری نیستند، می‌ترسند و سعی می‌کنند که از هر موضوع مشکوکی فاصله بگیرند. بنابراین از هر موقعیت جدیدی در زندگی دوری می کنند زیرا در غیر این صورت بسیار آشفته میشوند.3
علائم اختلال شخصیت اجتنابی
افراد با اختلال شخصیت اجتنابی، ممکن است در برقراری روابط اجتماعی و کاری خود با دیگران دچار مشکل شوند. زیرا این افراد در هنگام برقراری روابط به علت ترس از طرد شدن، و یا رد طرف مقابل برای برقراری رابطه، خجالت کشیدن، مورد انتقاد قرار گرفتن، ترس از آشنایی با افراد جدید، صمیمی شدن با غریبه های و حتی مورد تمسخر قرار گرفتن از برقراری رابطه خودداری می کنند.همچنین این افراد در باور و اعتماد کردن به اینکه بقیه آن ها دوست دارند، دچار مشکل هستند در حالی که این افراد می توانند در هنگام احساس ترس از رد شدن و یا انتقاد، به راحتی احساسات خودشان را بروز دهند و در مورد احساسات خود با طرف مقابل صحبت کنند.
برای مبتلایان به این اختلال، ترس از رد شدن به قدری قوی است که به جای روبه رو شدن با واقعیت و برقراری رابطه، فرد انزوا را انتخاب می کنند.
الگوی رفتار در افراد مبتلا به این اختلال می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.
صفات متداول مبتلایان به اختلالات اجتنابی
علاوه بر ترس از تحقیر و طرد، سایر صفات متداول افراد مبتلا به این اختلال، عبارتند از:آن ها بیش از حد حساس هستند.
از انجام بیشتر فعالیت ها هیچ لذتی نمی برند.
در صورت وجود، دوستان صمیمی بسیار کمی دارند.
به راحتی در برابر انتقاد یا عدم پذیرش صدمه می بینند.
رفتارهای نادرست و تنش زایی را از خود نشان می دهند.
از موقعیت های خنثی تفسیر و برداشت های اشتباهی دارند.
مبتلایان تمایل دارند که مشکلات احتمالی را بزرگ جلوه دهند.
اغلب خود را به عنوان ناسازگاران اجتماعی یا فرومایه تصور می کنند.
آن ها به ندرت چیزهای جدیدی را امتحان می کنند و زیاد ریسک پذیر نیستند.
آن ها در محیط های اجتماعی و هنگام برقراری رابطه دچار اضطراب شدید (عصبانیت) و ترس می شوند.
افراد با این شخصیت به دلیل ترس از اشتباه یا خجالت، در موقعیت های اجتماعی خجالتی و بی دست و پا محسوب می شوند.
از برقراری روابط صمیمی یا به اشتراک گذاشتن احساسات صمیمی خود با دیگران به شدت امتناع می کنند.2
نحوه رفتار افراد مبتلا اختلال شخصیت اجتنابی در اجتماع
ترس از تأیید نشدن، مورد انتقاد قرار گرفتن و طرد باعث می‌شود که این افراد از بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی، اجتناب کنند. برای مثال آنها از فعالیت‌های شغلی که به تماس چشمگیر بین فردی نیاز دارد نیز پرهیز می‌کنند. حتی در بسیاری از موارد دیده می‌شود وقتی به این افراد پیشنهاد ترفیع شغلی داده می‌شود نیز آنها نمی‌پذیرند چراکه می‌ترسند نتوانند از پس مسئولیت‌های جدید بربیایند و در نهایت مورد انتقاد قرار بگیرند.علاوه بر شغل، الگوی رفتاری افراد دارای شخصیت اجتنابی بر روابط دوستانه آنها در زندگی نیز اثر می‌گذارد. در واقع این افراد تنها در صورتی با دیگران ارتباط دوستانه برقرار می‌کنند که از تأیید و پذیرش طرف مقابل خود اطمینان کامل داشته باشند. در غیر این صورت از هرگونه ارتباط بین فردی و دوستانه نیز امتناع می‌ورزند.1
تشخیص و درمان اختلال شخصیت دوری گزین
تشخیص و درمان اختلال شخصیت دوری گزین بر عهده روانشناس و یا روانپزشک می باشد. بارزترین عامل برای شناسایی بررسی میزان آسیب‌های بین فردی ناشی از ارتباط نداشتن با دیگران است.روان درمانی
درمان اصلی این اختلال از طریق روان درمانی است. درمانگر در قدم اول باید بتواند اعتماد بیمار را جلب کند و همچنین در برابر ترس هایی که فرد از طرد شدن و مسخره شدن دارند، موضع پذیرا داشته باشد و با آغوش باز به حمایت از آن ها بپردازد. در نهایت بیمار را تشویق کند که از لاک خود بیرون آید و تصوری که از تحقیر شدن خود دارد را از بین ببرد.در روان‌درمانی ابتدا باید همدلی و ائتلاف با مراجع صورت گیرد زیرا فرد مبتلا نمی‌تواند حتی به درمانگر خود اعتماد کند بنابراین شناسایی ترس‌های مراجع و بررسی ریشه آنها گام دوم درمان است سپس لازم است با الگوهای گام به گام مهارت‌های اجتماعی به فرد آموزش داده شود و تمریناتی را خارج از جلسه درمان انجام دهد.
دارو درمانی
با توجه به اختلالات هم آیند اختلال شخصیت دوری گزین، ممکن است تجویز دارو نیز لازم باشد.گروه درمانی
گروه درمانی یکی از روش های درمانی موثر برای درمان اختلال شخصیت دوری گزین یا اجتنابی می باشد. که طی آن بیماران می فهمند که حساسیت بیش از اندازه او، چه تاثیراتی بر خود و اطرافیان دارد.رفتاردرمانی
جرأت آموزی و تقویت مهارت سخنوری از اشکال رفتار درمانی است که به فرد می آموزد که نیازهای خود را بیان کند و از آنها خجالت نکشد و اعتماد به نفس خود را ارتقا دهد.• استفاده از روان‌درمانی، دارودرمانی و رفتار درمانی به صورت توام قطعا موثرتر واقع خواهد شد.3
پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.pezeshket.com
3.www.beytoote.com
