سرمشق گیری
سرمشق گیری بر یادگیری مشاهده ای استوار است. در این روش، درمانجویان افرادی را مشاهده و بعد از آنها تقلید می کنند که به چیزها یا موقعیت هایی که در مانجویان از آنها می ترسند نزدیک می شوند و با آنها کنار می آیند. بندورا و همکاران او معلوم کردند که سرمشق گیری به اندازه حساسیت زدایی منظم در کاهش دادن ترس از مارها مؤثر واقع می شود و سریع تر از آن است. سرمشق گیری مانند حساسیت زدایی منظم، انتظارات احساس کارآیی را در کنار آمدن با محرک های ترسناک افزایش می دهد.
شرطی سازی آزارنده
رفتاردرمانگران برای اینکه به افراد کمک کنند تا بر الگوهای رفتار خودشکن مانند سیگار کشیدن یا مشروبخواری مشکل ساز چیره شوند، از شرطی سازی آزارنده استفاده می کنند. در شرطی سازی آزارنده، محرک های دردناک یا آزارنده ای با پاسخ های نامطلوب مانند سیگار کشیدن همایند می شوند تا این محرک (سیگار) کمتر جالب باشد.برای کمک کردن به مشروبخواران مشکل ساز، مزه نوشیدنی های الکلی مختلف با تهوع و استفراغ ناشی از دارو یا با شوک برقی، همایند می شود. با این حال، اثربخشی شرطی سازی آزارنده مشکوک است و امکان دارد که تأثیر آن به خارج از موقعیت درمان انتقال نیابد.
روش های شرطی سازی کنشگر
معمولا ترجیح می دهیم پیرامون افرادی باشیم که به جای نادیده گرفتن ما، به ما لبخند بزنند و درس هایی را بگیریم که به جای رد شدن در آنها، نمره خوبی بگیریم. به عبارت دیگر، ما رفتاری را تکرار می کنیم که تقویت شده باشد. رفتاری که تقویت نمی شود احتمالا خاموش می شود.رفتاردرمانگران این اصول شرطی سازی کنشگر را در مورد دامنه ای از رفتارهای مشکل آفرین به کار می برند. آنها به والدین آموزش می دهند برنامه های تقویت را در خانه به کار ببرند که هدف آنها افزایش دادن رفتار مطلوب در کودکان است. آنها همچنین با پرسنل بیمارستان همکاری می کنند تا برنامه های تغییر رفتار را که برای تقویت کردن رفتار سازگارانه در بیماران روانی بستری طراحی شده اند، اجرا کنند.
اقتصاد ژتونی
اقتصاد ژنونی نوعی برنامه تغییر رفتار است که به موجب آن، هروقت که بیماران نهادینه شده رفتار مناسبی را انجام دهند، ژتون هایی را کسب می کنند. بعدا می توان این ژتون ها را برای خرید کردن پاداش های دلخواه، مورد استفاده قرار داد.این ژتون ها تقویت هایی برای فعالیت های مفید مانند مرتب کردن تخت، مسواک زدن دندان، و معاشرت کردن هستند. از ژتون ها برای تغییر دادن رفتار کودکان مبتلا به اختلال های سلوک نیز استفاده شده است.
آموزش مهارت های اجتماعی
رفتار درمانگران در آموزش مهارت های اجتماعی، از طریق برنامه ای که به موجب آن، شرکت کنندگان رفتارهای اجتماعی را در موقعیت گروهی تمرین می کنند و از درمانگر و سایر اعضای گروه بازخورد می گیرند و به وسیله آنها تشویق می شوند، به آنها کمک می کنند تا اضطراب اجتماعی خود را کاهش دهند. رفتارهای مورد علاقه ممکن است مهارت های گفتگو، یا مهارت های حل تعارض باشند.اعضای گروه می توانند نقش افراد مهم در زندگی سایر اعضا، مانند والدین، همسر یا کارفرما را بازی کنند. شرکت کنندگان برای نشان دادن مهارت های اجتماعی مؤثر، از رهبر گروه و سایز اعضای گروه تقویت اجتماعی (تحسین) دریافت می کنند. از آموزش مهارت های اجتماعی برای کمک کردن به بیماران روانی که قبلا بستری شده بودند، جهت پرورش دادن مهارت های اجتماعی و مهارت های مرتبط با کار که برای عمل کردن در موقعیت های اجتماعی به آنها نیاز دارند، استفاده شده است.
آموزش بازخورد زیستی
درمانگران از طریق آموزش بازخورد زیستی به درمانجویان کمک می کنند تا از عملکردهای جسمانی گوناگون آگاه تر شوند و بر آنها کنترل کسب کنند. درمانجویان را به دستگاه های ثبت کننده فیزیولوژیکی وصل می کنند تا عملکردهای جسمانی، مانند ضربان قلب یاتنش عضلانی را ارزیابی کنند.آموزش بازخورد زیستی به درمانجویان کمک می کند تا عملکردهایی مانند ضربان قلب و فشار خون را که یک زمانی تصور می شد از کنترل مستقیم خارج هستند، به صورت ارادی تنظیم کنند. درمانجویانی که فشار خون دارند از دست بند فشار خون و علایم الکترونیک برای کسب کردن مقداری کنترل بر فشار خون خود استفاده می کنند. دستگاه برق نگاری مغز (EEG امواج مغزی را کنترل می کند و می توان از آن استفاده کرد تا به افراد آموزش دهند چگونه الگوهای امواج مغزی را که با حالت های آرمیدگی ارتباط دارند، ایجاد کنند.
نویسنده: جفری نوید و اسپنسر راتوس
منبع: کتاب «بهداشت روانی»
