تصورکن سلامت را

بررسي‌ها نشان مي‌دهد تصويرسازي ذهني گاهي بيماري‌هاي سخت را درمان مي‌کند. ذهن مي‌تواند معجزه کند؛ اما چرا و چگونه؟ قبل از پاسخ دادن به اين سوال، دو نکته‌اي را که در ادامه مي‌آيد، بخوانيد ...
1) داستان خيلي ساده شروع شد؛ يک دلار هم در جيبم نداشتم اما آرزو مي‌کردم بهترين خانه و ماشين و درآمد را داشته باشم. براي خودم يک چک کشيدم و روي آن يک مبلغ چندميلياردي نوشتم و آن را جايي جلوي چشم‌هايم گذاشتم. يک روز به خودم آمدم و ديدم همان مبلغ پول را در حسابم دارم! بله؛ من به آرزوي خودم رسيده بودم: «گوشه‌اي از فيلم راز»
2) پدر بزرگ هميشه در حال معاينه کردن خودش بود و هر وقت بيکار مي‌شد دستي به شکمش مي‌کشيد و انواع و اقسام سرطان را براي خودش حدس مي‌زد! يک روز سرطان معده، يک روز کبد... سال‌ها گذشت و او در يکي از مراجعه‌هايش به پزشک متوجه شد که درگير سرطان کبد شده است: «يک خاطره شخصي.»
نقطه مشترک اين حرف‌ها چيست؟ تصور کردن، تصويري از آينده داشتن، تصويري مثبت مانند اولي و تصويري منفي مانند دومي؛ تصاوير ذهني‌اي که جنبه‌هاي واقعي و حقيقي پيدا کرده‌اند. شما چه‌قدر به اين تصويرها و تصويرسازي‌ها باور داريد؟ امروز که به گذشته نگاه مي‌کنيد خودتان را با تصويري که در گذشته از خودتان داشته‌ايد تا چه اندازه دور يا نزديک مي‌يابيد؟ جالب است اگر بدانيد بسياري از تحقيقات امروزي ثابت کرده‌اند که تصويرسازي‌هاي ذهني مي‌تواند در ساختن چارچوب موقعيت آينده‌ بسيار تاثيرگذار باشد. اين تصويرها مي‌توانند موقعيت اجتماعي ما را بالا ببرند يا پايين بياورند؛ مي‌توانند بيماري‌هايي را درون ما ايجاد کنند يا بيماري‌هايي که درون‌مان ايجاد شده را به سمت بهبودي ببرند و گاهي همين تصويرسازي‌هاي ذهني، يک بيماري ساده را تبديل به غول مي‌کنند و غول يک بيماري را به يک بيماري ساده و گذرا تبديل مي‌کنند.

اين داستان حقيقت دارد!

فرانک در 61 سالگي متوجه شد سرطان گلوي وخيم دارد و احتمال زنده ماندنش 5 درصد است؛ وزنش در مدت کوتاهي از 65 به 50 کيلو رسيد، هر روز ضعيف‌تر و ضعيف‌تر ‌شد و وضعش به جايي رسيد که به سختي مي‌توانست آب دهانش را قورت بدهد. پزشکان از او قطع اميد کردند و مي‌خواستند نوميدانه او را اشعه‌درماني کنند. در اين ميان، از دکتري به نام اُ. کارل سايمونتون، پشعات و رييس بخش پزشکي مرکز تحقيقات و مشاوره سرطان در والاس تگزاس هم دعوت شد تا در درمان فرانک مشارکت کند اما دکتر سايمنتون از فرانک خواست تا به فنون استراحت و ايجاد تصاوير ذهني که با همکارانش ابداع کرده بود، بپردازد. روش اين بود که در سه نوبت تشعشع‌‌هاي وارده را در خيال تصور مي‌کرد؛ مانند ميليون‌ها گلوله انرژي که سلول‌هاي سرطاني را بمباران مي‌کند و بعد، گلبول‌هاي سفيد خون را مجسم مي‌کرد که بر سلول‌هاي سرطاني ضعيف شده حمله مي‌کرد و آنها را به کبد و کليه مي‌راند تا از بدن خارج شوند. بعد از مدتي، درمان تاثير معجزه‌آسايي داشت. فرانک هيچ عارضه‌ منفي پوستي و اندامي نديد، وزن و قواي از دست‌رفته‌اش را به دست آورد و در عرض دو ماه، تمام علايم بيماري از بين رفت و فرانک ديگر راهي به بيماري سرطان نبرد. توسط دکتر سايمونتون اين تصويرسازي‌هاي ذهني به 159 بيمار ديگر هم آموزش داده شد و بعد از چهار سال 63 نفر از آنها هنوز زنده‌اند، 14 نفر ديگر نشاني از بيماري در بدن‌شان وجود نداشت، سرطان 12 نفر ديگر تحليل رفته و تنها 17 نفر همچنان با سرطان دست و پنجه نرم مي‌کردند.

چگونه چنين چيزي امکان دارد؟

چگونه با تصويرسازي و تمرين انديشيدن به سلامت مي‌توان به جنگ بيماري رفت و بيماري را از جسم دور کرد؟ آيا اين آزمايش‌‌ها خيالي نيستند! آيا نبايد در منبع آنها شک کرد؟
ژان‌آختر برخ، روان‌شناسي بود که تکنيک تصويرسازي را توسعه داد و جواب معما را در توانايي تصويرسازي مغز دانست. تصويرهايي ساختگي از دنياي بيرون، اتفاق‌هايي که افتاده است و اتفاق‌هايي که آرزوي رخ دادن آنها را مي‌کشيم و به همين علت است که وقتي ياد کسي را که دوست داريم در ذهن مرور مي‌کنيم ضربان قلب‌مان تندتر مي‌شود يا وقتي خاطره‌اي تلخ را به ياد مي‌آوريم احساس ضعف مي‌کنيم يا حتي دستمان عرق مي‌کند يا حتي خيلي ساده‌تر، وقتي به ياد مزه تيز و ترش ليموترش مي‌افتيم دهان‌مان پر از آب مي‌شود. همه اينها با تاييدهاي علمي نشان مي‌دهد که تجربه‌هاي ما خواه‌ واقعي و خواه خيالي تبديل به امواج مغزي شده‌اند. آختر برخ حتي خواست به سمت تخصصي کردن اين تصويرسازي‌ها برود. او در يکي از آزمايش‌ها به دانشجويان آموخت که نوع خاصي از گلبول سفيد به نام نوتروفيل را در ذهن مجسم کنند و به گروهي ديگر آموخت تصوير سلول‌هاي تي را در ذهن بياورند. در آخر آزمايش آنها که تصوير نوتروفيل را در خيال ديده بودند، اين گلبول‌ها در بدن‌شان افزايش قابل توجهي نشان مي‌داد و اين اتفاق دقيقا در بدن گروه ديگر دانشجويان هم افتاده بود. خانم آختر برخ در طي سال‌ها تجربه اين آزمايش‌ها و ثبت مشاهدات مي‌گويد: «ايمان و اعتقاد داشتن به سلامت يافتن بسيار موثر است و به همين دليل است که در جهان پزشکي تقريبا همه پزشکان اين خاطره را دارند و يا شنيده‌ايد که بيماري را به علت بيماري گنده‌اش جواب کرده‌اند اما او از بيماري جان سالم به در برده چون اعتقاد ديگري داشته است.» آختر برخ در کتاب «تصويرسازي در درمان» خاطره‌اي را عنوان مي‌کند از زني فلج که در هنگام اغما ويزيت مي‌کند. اين زن تومور مغزي بزرگي داشت و تحت عمل جراحي قرار گرفته بود تا تومورش را به اصطلاح کوچک کنند، اما آن قدر وضعيت زن بد بود که بدون جراحي، اشعه درماني يا شيمي درماني او را جواب کرده بودند. زن به خانه برمي‌گردد اما به جاي اينکه هر روز به سمت مرگ حرکت کند، قوي‌تر و قوي‌تر مي‌شود و آختر برخ هم شاهد حال خوب او است. يک ماه نمي‌گذرد که ديگر نشاني از سرطان در بدن زن ديده نمي‌شود. برخ مي‌گويد اين زن تنها کاري که کرد زندگي بود. او بدون فکر کردن به بيماري کشنده‌اي که داشت و با حس اعتماد به نفس زندگي کرد و زندگي را دوباره يافت.

تصويرسازي منفي

با قبول اين فرض که تا حدود زيادي تاييد شده که با تصويرسازي ذهني مثبت مي‌توان بر بيماري غلبه کرد آيا مي‌توان آن روي ديگر سکه را هم ديد. روي ديگري که از آثار منفي، تصويرسازي‌هاي ذهني منفي مي‌گويد؟
در کتاب عشق، پزشکي و معجزات، بدني زگيل مي‌خوانيم: «گاه نسبت ميان تصوير و بيماري چنان واضح است که نمي‌توان به درستي فهميد و به چشم فرد بيمار نمي‌آيد.» او با آزمايش‌ها و تجربه‌هايي که گذرانده بود و به اين نتيجه رسيده بود که همه امراض اول از همه در ذهن انسان ريشه مي‌گيرند. او تا حدي پيش مي‌رود که امراض را واجد اعتبار جسماني مي‌داند و همه را برگرفته از ذهن مي‌داند.

درمان با يه بوس کوچولو!

لازم نيست راه دوري برويد! لازم نيست از خواندن اين مطالب خيلي تعجب کنيد و دست به انکار بزنيد، تنها کافي است به زماني فکر کنيد که پا در مطب دکتر گذاشته‌ايد و قبل از ديده شدن توسط پزشک حالتان خوب شده يا حتي يک تجربه ساده‌تر، وقتي که روش درمان کاذب را به کار برده‌ايد خصوصا براي بچه‌ها مثلا دست بريده بچه‌اي را بوسيده‌ايد و گفته‌ايد همين الان درد تو کمتر مي‌شود و با همين کار کوچک جلوي گريه شديد او را گرفته‌ايد.
اين کار استفاده از دارونماها براي آدم بزرگ‌ها هم جواب داده و دوباره اين مساله را به ثبت رسانده که ذهن ما بر اتفاق‌هاي بدن ما تسلط دارد.
در سال‌هاي اخير تاثير دارونماها هم بارها و بارها مورد آزمايش قرار گرفته و نشان داده مي‌تواند سردردهاي ميگرني، آلرژي، تب، سرماخوردگي، جوش، آسم، افسردگي، اضطراب و... را تا حدود زيادي درمان کند. در اين روش به بيمار دارويي تجويز مي‌شود و به او اطمينان داده مي‌شود که اين دارو مي‌تواند بيماري او را بهبود دهد، بيمار وقتي با باور به اينکه اين دارو مي‌تواند او را درمان کند آن را مصرف مي‌کند در بسياري از موارد زودتر و بهتر درمان مي‌شود.
دکتر ديويدسوبل، کارشناس دارونمايي در بيمارستان کايزر کاليفرنيا است، او تعريف مي‌کند که پزشکي در برخورد با بيمار آسمي خود، قرص‌هايي را براي او تجويز کرد و مدعي شد اين قرص‌ها اخيرا از يک کارخانه دارويي براي درمان آسم به دست‌شان رسيده، بيمار آن قرص‌ها را مصرف و هنوز زمان زيادي نگذشته بود که به طرز شگرفي بهبود پيدا کرد و بسيار راحت نفس کشيد.

چگونه تصويرسازي کنيم؟

يکي از ساده‌ترين تکنيک‌هاي روش تصويرسازي هدايت شده را برايتان بازگو مي‌کنيم. متخصصان روان‌شناسي توصيه مي‌کنند هر شب و يا حداقل در مواقعي که تنش زيادي در طول روز وجود داشته قبل از خواب از اين تکنيک استفاده کنيد تا بدون افکار منفي و تنش، روزي روشن و مثبت را آغاز کنيد.
1) يک مکان آرام و راحت را انتخاب کرده بنشينيد يا دراز بکشيد. چشم‌هايتان را کاملا ببنديد.
2) در شروع چند نفس عميق بکشيد تا آرام و راحت شويد.
3) تصويري آرام و بدون تنش را تصور کنيد: ساحل دريا، کوهستان، چمنزار يا خاطره‌اي شيرين از خانه مادربزرگ وقتي کودک بوديد.
4) اين صحنه انتخابي را تصور کنيد و سعي کنيد بر جزييات آن اضافه کنيد. مثلا نسيم ساحل، رنگ آسمان، ابري يا آفتابي بودن هوا و يا بوي آش رشته مادربزرگ!
5) اگر در صحنه مورد نظر مسيري را هم در نظر بگيريد، بسيار کمک‌کننده است. مثلا مسيري باريک در بين چمنزار، شن‌هاي گرم ساحلي يا پله‌هاي مارپيچ خانه مادربزرگ. هر چه بيشتر در اين مسير حرکت مي‌کنيد آرام‌تر و آرام‌تر مي‌شويد.
6) وقتي عميقا در تصوير خود فرو رفتيد و احساس آرامش کرديد، چند دقيقه آرام نفس بکشيد و آرامش را با تمام وجود حس کنيد.
7) کم‌کم از صحنه خيالي خود بيرون آمده به زمان حال برگرديد. خودتان متوجه مي‌شويد که به صورتي معجزه‌آسا آرام و راحت شده‌ايد. تا سه بشماريد و چشم‌هايتان را باز کنيد. کافي است کل اين فرآيند حدود 20 دقيقه طول بکشد. به اين ترتيب شما براي يک روز کاري، با انرژي کافي آماده‌ايد و تمام تنش‌هاي منفي را کنار گذاشته‌ايد.

تصويرسازي و کنترل عواطف

نمونه ديگر تصورسازي اين است که فرد خود را با تمام جزييات در يک مکان امن و آرام مثل ساحل دريا يا باغ تصور کند و به صداي موج دريا يا آواي پرندگان باغ گوش کند. از اين اقدام مي‌توان براي آرام‌سازي، ترميم عواطف منفي و ترس، ايجاد خلاقيت و افزايش خلق مثبت استفاده کرد. ضمنا کمک مي‌کند کنترل بيشتري روي عواطف و جريانات فکري خود داشته باشد و در پايان احساس خوبي به فرد دست داده و سلامت جسمي‌اش بهتر شود چون تنش و افکار منفي که منشا بيماري‌‌هاي جسمي است کنار گذاشته مي‌شوند.
از روش تصورسازي هدايت شده در موارد متعددي استفاده مي‌شود: آرام‌سازي و متعاقب آن کاهش فشار خون و ساير مشکلات مربوط به استرس، کمک به فرد در رسيدن به اهدافش (مثل کاهش وزن و ترک سيگار)، کنترل درد و تحريک ترميم‌سازي.

تصويرسازي و يادگيري

طبق نظر متخصصان، بشر تنها از درصد کمي از قدرت مغزي خود استفاده مي‌کند و اگر اين ميزان استفاده را بيشتر کند، معلوم نيست چه قدرت‌هايي پيدا مي‌کند! در اين بين دانشمندان علوم پزشکي و سلامت فکر استفاده از قدرتي ذهني به نام، تصويرسازي براي بهبود و يا تخفيف بيماري‌ها افتادند. در تصويرسازي تصاويري ذهني و مضاميني تصوري براي فرد ايجاد مي‌شود که در اصل با حواس اصلي حس نشده‌اند و فقط فرد با تمرکز روي آن موضوعات، تصوير آنها را در ذهن خود ايجاد مي‌کند.
اين ماجرا تازه نيست. همه ما حتما چنين خاطره‌اي را داريم: وقتي کودک بوديم داستاني برايمان تعريف کرده و يا خوانده‌اند و ما خودمان با ايجاد تصويري ذهني فکر مي‌کرديم سيندرلا، شاهزاده و ساير شخصيت‌هاي داستان هستيم و بعضي اوقات هم مدت‌ها با اين تصاوير ذهني بازي و زندگي مي‌کرديم.
حتي در بزرگسالي وقتي در اوج خستگي کمي به آن روزها فکر مي‌کنيم آرامش مي‌گيريم. شايد به دليل همين موضوعات ملموس ماجراي تصويرسازي ذهني کاربردهاي بيشتري پيدا کرد. دانشمندان معتقدند تصويرسازي در فرآيند يادگيري نقش کليدي دارد چون با فعال کردن قدرت خلاقه و تصويرسازي ارتباط دارد. تصويرسازي ذهني آن قدر قوي است که فرد مي‌تواند عميقا ماجرايي که در تصورش ساخته شده با حواس پنجگانه حس کند. مثلا وقتي تصوير خاصي از يک منظره و مکان را به ياد بياورد و خود را عميقا در آن محل حس کند، حتي بوي گلي خاص در آن محل را استشمام کند.

تصويرسازي؛ ترميم گذشته و ساخت آينده

اين فرآيند، سفري احساسي و عميقا ترميم‌کننده و گذرا است که به گذشته قدم گذاشته، از حال عبور کرده و حتي مي‌تواند به آينده هم نگاهي بيندازد. در اين شرايط، فرد به سطوح بالاتر هوشياري، آرامش، لذت و عشق مي‌رسد. به اين دليل متخصصان روان‌شناسي معتقدند افراد با اين فرآيند مي‌توانند زندگي خود را دوباره ابداع و بازسازي کرده و نقطه نظرات تازه‌اي از آن را در برنامه خود بياورند. روان‌شناسان از اين فرآيند در ترميم مواردي مثل اختلال استرس بعد از حادثه و آسيب (مثل زلزله، سيل، انفجار و...)، افسردگي و اختلالات خلق، اندوه و فقدان، مسايل ارتباطي، عشقي و وابستگي‌ها، اعتياد و دوره بازتواني بعد از آن استفاده مي‌کنند. متخصصان سعي مي‌کنند با اين اقدام زندگي فرد را تغيير دهند، به طوري که فرد دردهاي کهنه خود را حس کرده، ترميم‌سازي کند و در نهايت آنها را حل و فصل کند. به اين ترتيب الگوهاي ناخودآگاهي را که از زمان تولد و کودکي در خانواده شکل گرفته به حالت خودآگاه و در نتيجه قابل کنترل درآورند و آينده‌اي روشن و بدون دردهاي دروني براي خود بسازند.

تصويرسازي و کنترل دردهاي سخت

اين روش هيچ خطر يا عارضه‌اي نداشته و هرچه آموزش و اطلاعات کافي باشد، موثرتر عمل مي‌کند. در حال حاضر کلينيک‌هاي درد مزمن در کاليفرنيا فعال هستند و از آن براي کنترل درد استفاده مي‌شود که موفقيت آن بسيار بالا بوده است. تحقيقات پنج ساله گذشته نشان داده قدرت اين روش در فرآيند ترميم بسيار زياد بوده است که البته مکانيسم آن هنوز مشخص نيست. اين روش به دليل پاکي ذهن کودکان در آنها راحت‌تر ياد گرفته و انجام مي‌شود. موارد متعددي از درمان بيماري‌ها و بازگشت به زندگي در بيماران مختلف با اين روش ديده شده است. مثلا مراکز متعدد درمان صرع وجود دارد که از اين روش به همراه ساير اصول درماني مربوطه استفاده مي‌کنند که با کاهش حملات و طول مدت آنها همراه است. محققان بر اين باورند اين روش فعاليت نيمکره راست مغز را تحريک مي‌کند. اين نيمکره با خلاقيت و عواطف و احساسات در ارتباط است. معمولا اين روش با خروج امواج آلفا در مغز همزمان است که اين امواج به طور طبيعي وقتي از سلول‌هاي مغزي صادر مي‌شوند که فرد در وضعيت ريلکس و آرام قرار دارد. در اصل اين روش وسيله‌اي قدرتمند است که فرد آنچه را مي‌خواهد، خلق کند. همان‌طور که افکار منفي، فرد را محدود و درگير مي‌کند، افکار و تصورات مثبت باعث به حرکت درآمدن نيروهاي ترميم‌گر مي‌شود چون تصورات، اصولي‌ترين زباني است که بشر استفاده مي‌کند. هر چه انجام مي‌دهيم ناشي از تصورات ماست و مغز اين تصورات را پردازش مي‌کند. تصويرسازي زباني است که ذهن به کمک آن با جسم ارتباط برقرار مي‌کند. متاسفانه اکثر تصوراتي که به ذهن ما خطور مي‌کند منفي است. اضطراب از ملاقات رييس، نگراني از شروع يک کار جديد، اضطراب از راندن اتومبيل تازه و.... تداوم اين نگراني‌ها و افکار منفي است که دامنه گسترده‌اي از بيماري‌ها از آکنه و آرتروز تا سردرد، بيماري قلبي، زخم گوارشي و عفونت‌هاي ادراري را موجب مي‌شود. به اين ترتيب اگر بتوان تصورات را در ذهن، جهت‌دهي و کنترل کرد، به سلامت جسم و روح کمک بزرگي مي‌شود. تصورات ذهني مثل اسبي وحشي است که بايد رام و قابل کنترل شود وگرنه بسيار خطرناک مي‌شود. وقتي کنترل شد، آن وقت وسيله‌اي بسيار قدرتمند است که فرد را به هر کجا بخواهد مي‌برد. محققان دانشگاه اوهايو دريافتند اين روش در افراد مبتلا به سرطان که تحت شيمي‌درماني قرار دارند باعث مي‌شود آرامش بيشتري پيدا کرده و در مورد ادامه درمان آمادگي بيشتري پيدا کنند.
تحقيقات بسياري نشان داده با اين روش ايمني تقويت مي‌شود. در بررسي ديگر که توسط دانشگاه‌هاي پنسيلوانيا، اوهايو و کليولند انجام شد افرادي که از زخم‌هاي سرطاني عودکننده دهان رنج مي‌بردند بيان کردند تکرار شيوع اين زخم‌ها کاهش يافته است. تحقيقات دانشگاه ماساچوست تاثير اين روش در علايم سندرم قبل از قاعدگي را بسيار مثبت دانسته است. بررسي‌هاي ديگر نقش اين روش را درمان در برونشيت مزمن، ‌آمفيزم ريه، افسردگي و افزايش توليد شير بسيار موثر دانسته است.

خوردن ليموي خيالي!

در ژانويه سال 2009، کالج ملي طب طبيعي تحقيقي روي بيماران مبتلا به سرطان پستان انجام داد که تحت درمان پرتودرماني هم قرار داشتند. براي اين بيماران در مدت زمان چند هفته، آرامش‌سازي به همراه تصويرسازي درماني انجام شد. هدف اين بود که اين روش‌ها در انرژي، کيفيت زندگي، استرس و سيستم ايمني چه تاثيري مي‌گذارد. نتايج جالب توجه بود چون اين روش‌ها در تمامي موارد تاثيرات مثبتي روي بيماران سرطاني گذاشته بود و ميزان اضطراب و حتي عوارض جانبي پرتودرماني کمتر و سيستم ايمني تقويت شده بود. به اين ترتيب روش درماني جديدي به نام تصويرسازي هدايت شده مطرح شد. در اين روش درماني، برنامه‌اي تنظيم مي‌شود که طي آن افکار فرد هدايت مي‌شود و تصورات فرد به سمت شرايطي آرام و متمرکز حرکت داده مي‌شود. در اين روش از موارد آموزشي متعدد هم استفاده مي‌شود. اساس اين روش وجود ارتباط روح و جسم است. وقتي از تمام حواس استفاده مي‌شود به نظر مي‌رسد بدن طوري پاسخ مي‌دهد انگار آنچه تصور شده واقعي است. به عنوان مثال، از فرد مي‌خواهند يک پرتقال يا ليمو را با تمام جزييات مثل بو، رنگ و بافت پوستش تصور کند. بعد مي‌خواهند بوي ليمو را تصور کند و بعد گازي به آن ليمو بزند و حس کند آب ليمو به درون دهانش مي‌ريزد. بسياري از افراد به اين مرحله که مي‌رسند ترشحات بزاقشان زيادتر مي‌شود. اين تمرين نشان مي‌دهد چه‌طور بدن به آنچه تصور مي‌کنيد پاسخ مي‌دهد.

منابع:

کتاب «هولوگرافي» نوشته: مايکل تالبوت، ترجمه: داريوش مهرجويي
1. Guided Imagery: holistic online.com
2. visualization theropy, tapping into your imagination: suite 101.com
3. what is guided imagery?: webMD
4. Dynamics of, visualization and imagerty in theropy: healthy.net
5. imagination: wikipedia
6. guided imagery-topic overview: webMD
7. Visualization therapy: sara-life.com

منبع: http://salamat.ir
/س