پیشگیری موثرترین شیوه مقابله با اعتیاد
اساس پیشگیری تعلیم و تربیت ، راهنمایی ، مشورت و ارشاد خانواده‌هاست این آموزش باید در یک طیف گسترده اعم از رسمی و غیر رسمی صورت پذیرد و بویژه از رسانه‌های گروهی ( رادیو و تلویزیون،اینترنت و.....) در جهت آموزشی ونهایتا پیشگیری از اعتیاد نخست با تحلیل کلیه عوامل احتمالی اعم از فرهنگی ، اجتماعی ، خانوادگی ، تحصیلی و غیره که افراد سالم را بسوی این انحراف عظیم اخلاقی ، اجتماعی و خانوادگی سوق میدهد، کمال استفاده بعمل آید. آنگاه مسئولان تعلیم و تربیت ، والدین وعلما ، روانشناسان و سایر صاحب نظران شیوه‌های مقابله را در چارچوب اصول اخلاقی ومنطقی ارائه نمایند.زمینه خانوادگی، همکلاسی‌ها و دوستان همگی بر فرد و رفتارفرد تأثیر می‌گذارند. هنگامی که گروهی که به آن تعلّق دارند، مصرف مواد خاصی را «عادی» تلّقی کنند، احتمال مصرف توسط او نیز بیشتر می‌شود.
تعیین این که آیا برخی ویژگی‌های شخصیتی خاص به اعتیاد می‌انجامد یا نه، هنوز امکان‌پذیر نیست امّا آنچه مشخص شده این است که معتادان غالباً از ضعف ساختار و شفافیت در تعلیم و تربیت رنج می‌برند. عوامل دیگر عبارتند از کمبود امنیت، عشق و توجه. همچنین توجه بیش از حد از سوی پدر و مادر و یا ساختارهای خشک آموزشی و تحصیلی نیز می‌توانند نقش داشته باشند. خانواده‌ای که در آنها پدر یا مادر به مصرف بیش از حدّ الکل بپردازد، زمینه‌ساز اعتیاد فرزندان است. همچنین آسیبهای دوران جوانی (رویدادهای سخت و شدید) مانند سوء استفاده جنسی و یا ضرب و شتم جسمی می‌تواند نقش داشته باشد.
دانستن چه مواردی به پیشگیری از اعتیاد کمک می کند؟
1. دانستن اینکه چگونه اعتیاد پیشرفت می کند
بیایید موافق باشیم، هرگز فکر نمی کنید با مصرف مواد در نهایت معتاد می شوید. ابتدا به عنوان سرگرمی شروع می شود، و بعد پیشرفت می کند. به عنوان مثال، در نوجوانان، ممکن است سیگار، و الکل فقط برای آرامش یا کنجکاوی مصرف شود.فرد شروع به مصرف منظم مواد می کند بدون آنکه بداند منجر به چه می شود. ممکن است شروع به ایجاد فرصت هایی برای استفاده از مواد کنید. این ممکن است منجر به درگیری با افراد نزدیکتر شود. به نقطه ای می رسید که در انجام مسئولیت های روزمره خود دچار مشکل می شوید.
در این مرحله، ممکن است تغییراتی از قبیل کاهش وزن، بیماری لثه و سایر مشکلات را تجربه کنید. فرد ممکن است علاقه به خود و حتی خانواده و دوستان را از دست بدهد. وابستگی به مواد یک بیماری مزمن است که تنها توسط یک حرفه ای کنترل می شود.
.png "پیشگیری از اعتیاد در سایه آموزش پیشگیرانه")
2. اجتناب از فشار همتا
صادقانه، ایستادگی برای آنچه که باور دارید زمانی که همه در حال انجام کاری متفاوت است، سخت ترین تست است. این نه تنها برای نوجوانان بلکه برای بزرگسالان هم سخت است. در سوء مصرف مواد، فشار همتا علت اصلی مصرف مواد است.میل شخص برای ماندن در گروه همتا، چیزی است که فرد را به استفاده از مواد مخدر تشویق می کند. تحقیقات نشان داده است بیشتر افرادی که مواد مخدر را در سن پایین استفاده می کنند، توسط دوستانشان معرفی شده اند. اعضای این گروه های همتا اغلب مصرف کنندگان غیر مصرف مواد مخدر را به عنوان مضنون می بینند.
تصور کنید چگونه می توانید فشار همسالان خود را مدیریت کنید یا اینکه به دوستانتان کمک کنید. افراد راستین کسانی هستند که احساسات خود را در رابطه با مواد مخدر و چیزهای دیگر به اشتراک می گذارند.
3. پشتیبانی مورد نیاز خود را پیدا کنید
افرادی که پریشان هستند، بیشتر در معرض مصرف مواد مخدر هستند، اگر از مهارت های مقابله ای درست برخوردار نباشند ممکن است وقایع یا تجربیاتی در گذشته وجود داشته باشد که احساسات را تحت تأثیر قرار می دهد و احساس تنش ایجاد می کند.اگر احساس می کنید که پارانویا، افسردگی، اضطراب یا سایر مشکلات روحی دارید، باید جوامع اجتماعی یا سازمان های معنوی را دنبال کنید که می تواند به شما کمک کند تا احساسات و رفتارهای منفی را در حالت تأیید زندگی سالم از بین ببرید. مشکل استفاده از مواد مخدر با اختلالات روانی این است که آنها مشکل شما را تشدید می کنند.
4. مقابله با فشارهای زندگی
با دنیای پرمشغله و استرسی که در آن زندگی می کنیم، افراد احساس می کنند که در پایان روز با این کار پاداش می گیرند خب، پاداش گرفتن، مشکل نیست، مصرف مواد مخدر باعث ایجاد فشار روحی بیشتر می شود.برای جلوگیری از مصرف مواد مخدر به عنوان آرامش بخش باید روش های جدیدی برای مقابله با استرس و آرامش ذهن و بدن کشف کنید. می توانید کتاب بخوانید، ورزش کنید، به نیازمندان کمک کنید انجام این کارها ذهن را آرام می کند.
5. مشاوره گرفتن
در صورتی که احساس می کنید مصرف مواد خارج از کنترل است، توصیه می شود با مشاور صحبت کنید. پیش از این هم در نمناک گفتیم که مشاوره باید به نحوی ارائه شود که واقعا شامل دانش در مورد مهارت های مختلف زندگی، راهنمایی موثر و زندگی سالم است.مشاور خوب به شما در غلبه بر اعتیاد کمک می کند. آنها متوجه می شوند چه چیزی باعث رفتار شما شده آنها همچنین به شما در مورد چگونگی جلوگیری از عود در بهترین حالت ممکن توصیه خواهند کرد.
.png "پیشگیری از اعتیاد در سایه آموزش پیشگیرانه")
6. اجتناب از مصرف مواد
وقتی می خواهید از مواد مخرب مانند مصرف مواد مخدر اجتناب کنید، تمایل دارید حواس خودتان را از مصرف آن پرت کنید. اگر مصرف مواد مخدر در حال حاضر تبدیل به عادت برایتان شده اما نمی توانید آن را متوقف کنید.می توانید با پرت کردن حواستان آن را امتحان کنید با این حال، باید حواس پرتی را به حواس پرتی سالم تبدیل کنید، برخی از حواس پرتی مانند خوردن غذاهای ناسالم یا مصرف الکل ناسالم در نظر گرفته می شوند. حواس پرتی های سالم مثل پیاده روی، خواندن کتاب، خوردن میوه و غیره است .
7.درک اینکه چرا افراد از مواد مخدر و الکل استفاده می کنند
* استفاده از داروهای اعتیاد آور (غیرقانونی یا تجویز شده) برای اهداف تفریحی* سوء استفاده از داروهای تجویزی اعتیاد آور
* خود درمانی
* ژنتیک و تاریخچه خانواده
8.درک تفاوت بین سوء مصرف مواد و اعتیاد به مواد مخدر
مصرف الکل و مواد مخدر با اعتیاد به مواد مخدر و الکل متفاوت است. فردی که به شدت از اینها استفاده می کند و سپس می تواند به طور ناگهانی مصرف را متوقف کند،سو مصرف الکل یا مواد مخدر در نظر گرفته می شود.اما اعتیاد زمانی رخ می دهد که بدن برای جلوگیری از علائم باید الکل یا مواد مخدر را استفاده کند. فاصله میان سوءاستفاده و اعتیاد به طور جامع تعریف نشده است، زیرا فرد ممکن است مصرف سو الکل و مواد مخدر داشته باشد و پیامدهای منفی اعتیاد را تجربه کند.
اصول اساسی پیشگیری از سوء مصرف مواد و جلوگیری از اعتیاد
1.برنامه های پیشگیری باید سبب کاهش عوامل خطرساز و افزایش عوامل محافظت کننده گردد.2.برنامه پیشگیری باید به گونه ای باشد که انواع سوء مصرف مواد را تحت پوشش قراردهد.
3.برنامه های پیشگیری باید با بافت بومی و مواد رایج در یک شهر متناسب باشد.
4.برنامه های پیشگیری باید توجه زیادی به عوامل ایجاد خطر در افراد خاص ، سن ، نژاد ، جنسیت داشته باشند .
5.برنامه های پیشگیری باید روابط خانوادگی و مهارتهای فرزندپروری مانند نظارت و مراقبت والدین ، اطلاع رسانی و آموزش والدین ، مداخلات مقطعی و کوتاه مدت در خانواده را تقویت کند.
6.برنامه های پیشگیری بایدبه شناسایی عوامل ایجاد خطر در کودک و نوجوان مانند رفتارهای پرخاشگرانه ، مهارت های اجتماعی ضعیف و مشکلات تحصیلی بپردازد.
7.برنامه های پیشگیری در مدارس ابتدایی باید عوامل خطرناک مانند پرخاشگری ، شکست تحصیلی ، و ترک تحصیل را هدف قرار دهد و یادگیری های تحصیلی و اجتماعی ـ هیجانی را ارتقاء بخشد.آموزش باید بر مهارتهای خود کنترلی، آگاهی هیجانی، ارتباطات، حل مسئله اجتماعی، حمایت تحصیلی به خصوص در مهارت خواندن متمرکز باشد.
8.برای دانش آموزان مدارس راهنمایی و دبیرستان برنامه های پیشگیری باید صلاحیتهای تحصیلی و اجتماعی را همراه با مهارتهای عادت به مطالعه و حمایت تحصیلی،ارتباطات،روابط با همسالان،خودکارآمدی و جرأت ورزی،مهارتهای مقاومت در برابر مواد ،تقویت نگرشهای ضد مواد،تقویت تعهد شخصی در برابر سوء مصرف مواد ارتقاء دهد.
9.برنامه های پیشگیری در جمعیت عمومی باید جهت یافته در نقاط انتقالی کلیدی باشند مانند عبور از مقطع ابتدایی به مقطع راهنمایی که کودکان پرخطرو در خانواده های پرخطر اثرات سودمندی را ایجاد می کند . هدف در این مورد جمعیت در معرض خطرنیست و به همین خاطر برچسب زنی کاهش می یابد و روابط مدرسه و جامعه افزایش می یابد.
10.نامه های پیشگیری جامعه مداربرنامه های اثربخش تری هستند که دو برنامه را با هم ترکیب می کنند. مثلا برای اثر بخشی بیشتر برنامه های خانواده مدار و مدرسه مداررا با هم ترکیب می کنند.
11.برنامه های پیشگیری جامعه مدار باید قابل دسترس در مسائل مختلف مانند مدارس ، انجمن ها ، سازمانهای مذهبی و رسانه ای برای همه باشد.
برای پیشگیری از معتاد شدن می توان راهکارهای مختلفی را برشمرد که هم در سطح فردی و هم اجتماعی قابل طرح است:
1- آگاه کردن خانواده ها مخصوصا پدران و مادران دررابطه با رفتار فرزندان و تربیت و کنترل صحیح آنها دراجتماع و آشنایی آنها با مضرات اعتیاد به وسیله رسانه های گروهی به خصوص صدا و سیما.2- ایجاد تحول در آموزش و پرورش و تقویت کادر آموزشی و مربیان پرورشی مخصوصا در روش ها و ایجاد فضای آموزشی مناسب که مسلما می شود مضرات مواد مخدر را به نحو ظریفی در کتب درسی عنوان کرد.
3- ایجاد مراکز فرهنگی نظیر کتابخانه ها و مراکز هنری، فنی و حرفه ای، پارک ها، فضاهای ورزشی و تربیتی برای ارتقاء سطح فرهنگی نوجوانان و جوانان و گذراندن اوقات فراغت آنان که این امکانات با توجه به رشد جمعیت و پراکندگی روستاها نسبتا ضعیف می باشد که عامل بسیار مهمی جهت پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر خواهد بود.
4- اغلب معتادین بی سوادند ویا پدر و مادر بی سواد و یا کم سواد بوده اند. دست اندر کاران تعلیم و تربیت باید با تلاش بیشتری در جهت افزایش سواد مردم گام بردارند و سطح آگاهی مردم برای مقابله با پدیده اعتیاد بالا برود.
5- ایجاد اشتغال بیشتر از طریق توسعه صنایع دستی و روستایی مخصوصا سرمایه گذاری و اعطاء امکانات و امتیازات برای ریشه کن کردن بیکاری که همانا یکی از علل عمده اعتیاد و گرایش به قاچاق است.
6- نقش تبلیغات در دنیای امروز برهیچ کس پوشیده نیست و با نیروی تبلیغات و رسانه گروهی می توان پدیده و عقاید مختلف را دربین توده مردم انداخت و آنها را روشن ساخت.
متاسفانه رسانه ها، مخصوصا صدا و سیما اکنون به جز برنامه های محدودی در زمینه اعتیاد نداشته اند. لذا باید برنامه هایی که تمام اقشار بتوانند از آنها استفاده نمایند درمورد مضرات اعتیاد تهیه و برروی آنتن قرار گیرد. نقش تبلیغات ائمه جمعه و جماعات و سخنرانان در مراسم و موقعیت های مختلف، می تواند بدلیل حرف شنوی مردم از آنان بسیار موثر بوده و طریق مناسبی جهت پیشگیری از اعتیاد در جامعه می باشد.
7- در دسترس بودن مواد مخدر یکی از علل عمده اعتیاد است که کنترل و عدم ورود آنان از پیشنهادات خود معتادین بوده است. بنابراین پاکسازی جامعه از مواد مخدر و بستن مرزها به عنوان یکی از مهمترین راه های پیشگیری است.
8- اشاعه تقویت هرچه بیشتر معنویات در جامعه و آگاه نمودن مردم از مضرات مصرف مواد مخدر.
9- توصیه به خانواده ها که شامل کنترل فرزندان، تقویت جهانی مذهبی و اعتقاد، چگونگی گذراندن اوقات فراغت، جلوگیری ازشرکت فرزندان در مجالس بی بند و بار و ایجاد سرگرمی و مشغولیت سالم، مبارزه با اعتیاد در منشاء و مبداء وجود مواد مخدر، محیط اعتیاد زا و انسان اعتیاد پذیراست.
10- مردمی کردن مبارزه با مواد مخدر به شکل کامل.
11- توجه به مسئله توزیع داخلی به خصوص در سطح شهر و معتادین.
12- دقت در گزینش و انتخاب مامورین مبارزه با مواد مخدر.
13- استفاده از تجارب علمی و عملی کشورهایی که در زمینه مبارزه با مواد مخدر موفق شده اند. همچنین از طریق کنترل درون مرزی و برون مرزی از حمل و نقل مواد مخدر جلوگیری به عمل آید تا از دسترس قرار گرفتن مواد مخدر پیشگیری شود. مبارزه قاطع و پیگیر با عوامل و قاچاقچیان مواد مخدر به خصوص در استان های مرزی کشور به ویژه خراسان و سیستان و بلوچستان.
اعتیاد یک بیماری است وهر بیماری قابل درمان است و تنها راه جلوگیری از فعال شدن مجدد اعتیاد، خودداری از مصرف، در همان بار اول است.
منبع: سایت سیمرغ
سایت نمناک
سایت مهر
