اختلال وحشت زدگی یا پانیک چیست؟

حمله پانیک شرایطی است که بیمار با تشویش های حاد و شدید بدون وجود هیچگونه دلیل مشخص روبرو می شود.

این اضطراب شدید معمولاً چند دقیقه طول می کشد. در موارد نادر ممکن است این حالت 2 ساعت نیز به طول بیانجامد.

در این صورت چرخه های پانیک به صورت مداوم تکرار می شود.

نشانه های پانیک

تنگی نفس

سرگیجه

افزایش ضربان قلب

حس خفگی

دل آشوبه یا دل بهم خوردگی

حس کرختی سرانگشت های دست و پا

عرق کردن

داغ یا سرد شدن

ترس از دست دادن کنترل یا دیوانه شدن

ترس از مردن

احساس حقیقی نبودن

در حمله پانیک یا حمله وحشت حداقل چهار نشانه از نشانه های فوق وجود دارند.

در صورتی که دو یا سه نشانه بروز کند، به معنای محدود بودن حمله وحشت (پانیک) است. 1

علت حملات پانیک چیست؟

به درستی مشخص نیست که چه عواملی باعث بروز وحشت زدگی و اختلال پانیک می‌شوند، ولی این فاکتورها ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند:

ژنتیک

استرس زیاد

تمایل زیاد به احساسات منفی و حساسیت زیاد در برابر موقعیت‌ ها و رویدادهای استرس‌ زا

تغییراتی در عملکرد برخی قسمت‌ های مغز

حمله پانیک در ابتدا به یکباره و بدون هشدار قبلی رخ می‌دهد؛ ولی به مرور زمان بودن در شرایط و موقعیت‌هایی خاص آن را تحریک خواهد کرد.

برخی از پژوهش‌ ها ثابت کرده است که پاسخ جنگ و گریز که یکی از عملکردهای طبیعی بدن انسان در هنگام برخورد با خطر است، در بروز حمله پانیک نقش دارد. برای مثال اگر یک خرس شما را دنبال کند، بدن به صورت غریزی واکنش نشان می‌ دهد.

در شرایط خطر ضربان قلب بالاتر رفته تا بدن برای مقابله با شرایط مرگبار آماده شود. بسیاری از این واکنش‌ها در وحشت‌زدگی هم رخ می‌ دهد.

با این همه به درستی مشخص نیست که چرا زمانی که هیچ خطر مشخصی وجود ندارد، فرد وحشت‌ زده می‌ شود.

چگونگی تشخیص اختلال پانیک

پزشک با مشاهده‌ علائم فرد تشخیص می‌ دهد که او به حمله‌ ی پانیک یا دیگر بیماری‌ ها مانند بیماری قلبی یا تیروئید مبتلا است.

برای یک تشخیص دقیق باید این موارد انجام شود:

معاینه‌ کامل بالینی و فیزیکی

آزمایش خون برای بررسی عملکرد تیروئید و انجام نوار قلب و الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG) برای بررسی عملکرد قلب

گاهی هنگام مراجعه فرد به مطب پزشک از او خواسته می‌‌شود که پرسشنامه‌ مخصوصی را پر کند و اگر الکل یا هر نوع ماده‌ مخدر دیگری را مصرف می‌کند پزشک خود را در جریان بگذارد. 2

پیشگیری از اختلال پانیک

هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از حمله عصبی و یا اختلال هراس وجود ندارد. با این حال، این توصیه‌ ها ممکن است به شما کمک کنند.

به محض اینکه دچار حمله پانیک شُدید، برای جلوگیری از بدتر شدن یا تکرار آن، به پزشک مراجعه کنید.

برای جلوگیری از برگشت حمله عصبی و یا تشدید علائم، برنامه درمانی خود را ادامه دهید.

فعالیت بدنی روزانه و مرتب داشته باشید زیرا ورزش در کاهش اضطراب و استرس، بسیار مؤثر است.

چگونه حمله عصبی پانیک را مهار کنیم؟

نکته مهم این است که اجازه ندهید ترس از حمله عصبی بر شما غلبه کند.

به خود بگویید که ظهور این علائم، فقط ناشی از اضطراب است.

به دنبال پرت کردن حواستان نباشید، حمله عصبی را تحمل کنید تا بگذرد. خود را به کاری مشغول کنید.

اگر ممکن است، موقعیت را تا قبل از فروکش کردن اضطرابتان، ترک نکنید.

با ترس خود مقابله کنید. اگر از ترس فرار نکنید، به خودتان این فرصت را خواهید دهید تا بفهمید که هیچ اتفاق بدی قرار نیست بیافتد.

همین که اضطرابتان فروکش کرد، توجه خود را به اطراف معطوف کنید و همان کاری را که قبل تر انجام می دادید، ادامه دهید.

در هنگام وقوع یک حمله عصبی ناگهانی و کوتاه، حضور یک فرد در کنارتان می تواند خیلی به شما کمک کند زیرا او می‌تواند به شما، این اطمینان خاطر را بدهد که حمله ی عصبی گذراست و علائم آن جای نگرانی ندارند.

تمرینات تنفسی برای حمله عصبی

اگر در طی یک حمله عصبی دارید به سرعت نفس می‌ کشید، انجام یک تمرین تنفسی می‌تواند علائم دیگر را نیز در شما کاهش دهد.

چشمانتان را ببندید و روی تنفس خود تمرکز کنید.

هوا را آهسته، آرام و عمیق از طریق بینی وارد کنید.

و به همان آهستگی از طریق دهان خارج کنید.

برخی افراد برای حفظ آرامش، در هر دم و یا بازدم از 1 تا 5 را می‌شمارند.

یکی دیگر از تکنیک ها، تکنیک تنفس در یک کیسه ی پلاستیکی است. این کار هم باعث بهبود حمله می‌شود.

بعد از انجام این تمرینات، حالتان بهتر خواهد شد اگرچه ممکن است کمی احساس خستگی کنید.

درمان اختلال پانیک

در صورت تشخیص داده شدن اختلال وحشتزدگی، راه های درمانی می‌تواند شامل دارودرمانی و یا رواندرمانی باشد.

درمان دارویی باید حتما با تشخیص و تجویز پزشک متخصص صورت گیرد. و فرد هیچ گاه نباید با تصمیم خودش دوز داروهای مشخص شده را کم یا زیاد کند.

رواندرمانی اختلال پانیک

رواندرمانی منتخب برای این اختلال، رفتار درمانی شناختی (CBT) است.

این نوع مداخله‌، دارای پشتوانه پژوهشی است و اثربخشی آن در درمان اختلال وحشتزدگی به اثبات رسیده است.

تعداد جلسات بسته به شرایط وموقعیت مراجع، ممکن است تا 8 جلسه یا بیشتر به طول بیانجامد.

در اثر رفتار درمانی شناختی، بهبودی‌ هایی در شاخص کیفیت زندگی و کاهش ترس از وقوع مجدد حمله ایجاد کرده و تأثیر مفیدی بر سلامت جسمانی دارد.

بر اساس پژوهش های صورت گرفته، رواندرمانی به اندازه دارودرمانی در درمان اختلال موفق بوده، علاوه بر اینکه نرخ عود مجدد حملات پانیک، پس از رواندرمانی کمتر است.

مختصری از آنچه در جلسات درمانی میگذرد شامل موارد زیر است:

آموزش روانی

خود نظارتگری

آموزش تکنیک‌هایی مانند بازآموزی تنفس

بازسازی شناختی

مواجهه‌سازی. 3

دارو هایی که برای درمان حمله پانیک موثر هستند

داروها تا حدود زیادی به بهبود علائم همراه وحشت‌ زدگی مانند افسردگی کمک خواهند کرد.

هشدار

لطفا از مصرف خودسرانه‌ هرگونه دارو برای درمان اختلال پانیک بپرهیزید و هیچ دارویی بدون تجویز پزشک مصرف نکنید.

انواع مختلفی از داروها برای کنترل علائم حمله‌های پانیک موثر هستند، این داروها عبارت‌ اند از:

مهارکننده‌ های بازجذب سروتونین با نام مخفف اس‌.اس‌.آر.آی‌

SsRI‌ ها بی‌ خطر بوده و عوارض جانبی کمی دارند. داروهای ضد افسردگی اولین گزینه‌ ها برای درمان پانیک هستند.

داروهایی همچون فلوکستین (fluoxetine)٬ پاروکستین (paroxetine) و سرترالین (sertraline) از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای درمان اختلال پانیک تایید شده‌ اند.

مهارکننده‌ های بازجذب سروتونین و نوراپی فرین

این دسته از داروها گروه دیگری از داروهای ضد افسردگی هستند.

ونلافاکسین

از جمله داروهای این گروه است که برای درمان اختلال پانیک مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا قرار دارد.

بنزودیازپین

این دسته از داروها از جمله داروهای سرکوب کننده‌ی سیستم عصبی مرکزی (central nervous system) است.

داروهایی همچون زاناکس (Xanax) و کلونازپام (clonazepam) جز این گروه دارویی بوده و طبق تایید سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان اختلال پانیک استفاده می‌شوند.

از آنجایی که این داروها وابستگی فیزیکی زیادی به دنبال دارند، معمولا در دوره‌های زمانی کوتاهی باید مصرف شوند.

اگر فرد مشکل سو مصرف مواد مخدر داشته باشد این گروه از داروها برای او مناسب نخواهند بود.

از طرفی این داروها ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته و عوارض جانبی خطرناکی را به دنبال داشته باشند.

اگر یک نوع دارو برای شما اثربخشی چندانی نداشته باشد، پزشک توصیه می‌ کند تا برای زیاد کردن شانس موثر بودن درمان از داروهای ترکیبی استفاده شود.

توجه داشته باشید که بعد از استفاده از یک دارو، چندین هفته طول می‌کشد که روند بهبودی علائم بیماری دیده شود.

همه‌ ی داروها خطر بروز عوارض جانبی را با خود دارند و برخی از داروهای خاص را نباید در موقعیت‌ هایی همچون بارداری مصرف کرد.

با پزشک خود در مورد خطرات احتمالی و عوارض جانبی داروها مشورت کنید. 2

پی نوشت:
1.www.namnak.com
2.www.drdr.ir
3.www.pezeshkekhoob.com