کابوس چیست؟

کابوس به رؤیاهای ترسناکی گفته می‌شود که فرد را از خواب می‌پراند. اما باید بین کابوس‌ و رؤیای بد تمایز قائل شد. رؤیاهای هرچند پریشان اگر مرز خواب و بیداری را برهم نزنند یا فرد را در گیجیِ بین خواب و بیداری گیر نیندازند، کابوس تلقی نمی‌شوند. درواقع، رؤیای بد را می‌توان شکلی خفیف‌تر از کابوس دانست که به‌اندازه‌ی کابوس‌ مخرب نیست، اما درست مثل کابوس می‌تواند آشفتگی احساسی ایجاد کند و روی حال فرد در روز بعد تأثیر بگذارد. درهرصورت، معمولا آشفتگی احساسیِ ناشی از رؤیای بد به‌شدت کابوس‌ نیست. نکته‌ی دیگر اینکه کابوس در مقایسه با رؤیای بد در دفعات کمتری اتفاق می‌افتد.

تقریبا همه‌ی ما در مقاطعی از زندگی‌مان کابوس دیدن را تجربه کرده‌ایم. بیشتر افراد به‌ندرت کابوس می‌بینند، اما عده‌ای هم هستند که به دفعات زیادتری دچار کابوس می‌شوند. مطالعات نشان داده است که درصد کمی از جمعیت، حدود ۵ درصد، تقریبا هفته‌ای یک‌بار کابوس می‌بینند.

کابوس دیدن در طول خواب REM اتفاق می‌افتد، یعنی در طول قسمت‌های میانی و پایانی‌تر خواب. کابوس‌ها به‌علت قسمتی از چرخه‌ی خواب که در آن اتفاق می‌افتند و همچنین شدت ویژگی‌های تصویری و احساسی‌شان باعث درجات متفاوتی از بیداری می‌شوند.

شاید در اثر کابوس دیدن کاملا از خواب بلند شوید و دوباره به‌راحتی خواب‌تان نبرد. یا شاید هم فقط تا حدودی از خواب بپرید، یعنی همین‌قدری بیدار شوید که احساس ترس و گیجی یا حتی راحتی کرده (راحتی از این بابت که کابوس‌تان واقعی نبوده!) و دوباره به خواب بروید.1

کابوس ها ویژگی های زیر را دارند

در نیمه دوم شب بیشتر کابوس می بینید. کابوس ها به ندرت و بارها حتی چندین بار در شب رخ می دهند. اگرچه کوتاه هستند، اما باعث بیدار شدن شما می شوند و بازگشت به خواب را دشوار می سازد.

کابوس واقعی به نظر می رسد و بسیار ناراحت کننده و آزار دهنده است.

کابوس ها معمولا تهدیدی برای ایمنی و زنده ماندن هستند، اما می تواند به موضوعات نگران کننده دیگر ارتباط داشته باشد.

ترس، اضطراب، عصبانیت، غم یا تنفر را در خواب احساس می کنید.

احساس می کنید عرق کرده اید یا ضربان قلب تان تند شده است.2

اگر موارد زیر را تجربه کنید کابوس ها به عنوان اختلال در نظر گرفته می شود

کابوس های مکرر

پریشانی و یا اختلال در طول روز، مانند اضطراب یا ترس مداوم،

اضطراب برای خوابیدن به دلیل ترس از دیدن کابوس دیگر

مشکلات در تمرکز و یا فکر کردن به کابوس در طول روز

خواب آلودگی روزانه، خستگی و نداشتن انرژی کافی

مشکلات در کار یا مدرسه یا در موقعیت های اجتماعی

مشکلات رفتاری مربوط به خواب و یا ترس از تاریکی.2

چه چیزی باعث کابوس دیدن می‌شود؟

دانشمندان چند دلیل برای کابوس دیدن ذکر کرده اند که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم.

۱. استرس و ضربه‌ی روحی

برای افراد مبتلا به افسردگی، اضطراب و دیگر شرایط روحی روانی، کابوس دیدن تجربه رایج تری است. برای مثال، فرد مبتلا به اختلال اضطراب ممکن است رویایی داشته باشد که در آن احساس سرخوردگی کند و به نظر می‌رسد که این رویا خطرناک‌تر از خود اختلال اضطراب است. افرادی که در معرض آسیب‌های روحی قرار دارند، ممکن است کابوس‌هایی داشته باشند که در آن حوادث ناخوشایند گذشته دوباره زنده می‌شوند.

۲. مصرف دارو

بعضی از داروها روی الگوی خواب تاثیر می‌گذارند که ممکن است باعث کابوس شوند. برای مثال بعضی از داروهای ضد انعقادی که در درمان صرع استفاده می‌شوند، می‌توانند باعث ایجاد رویاهای خاصی در ما شوند.

۳. شرایط سلامتی شما

میگرن، سندرم پاهای بی قرار و آپنه خواب که یک اختلال خواب است و همراه با وقفه در تنفس یا دوره‌های تنفس است که عمق آن در طول خواب مشخص می‌شود، همه می‌توانند باعث ایجاد رویاهای بد و در نتیجه تغییرات در چرخه‌ی خواب شوند؛ بنابراین اگر از کابوس دیدن رنج می‌برید، چگونه می‌توانید آن را درمان کنید و از خواب شب بهتر لذت ببرید؟ اگر دوست دارید شب‌ها از خوابی آرام و آرامش بخش بهرمند شوید، از مرحله بعدی پیروی کنید.3

کابوس چه تفاوتی با وحشت شبانه دارد؟

وحشت شبانه یا وحشت خواب یکی دیگر از تجربه‌های رؤیامانند هراس‌انگیز است که با کابوس تفاوت‌هایی دارد. درست است که وحشت شبانه و کابوس هر دو ترسناک و مخل خواب محسوب می‌شوند، اما وحشت‌ شبانه عبارت است از اپیزودهای بسیار شدید ترس در طول رؤیادیدن. کسانی که دچار وحشت‌های شبانه می‌شوند، معمولا در خواب جیغ‌ می‌زنند و فریاد می‌کشند یا با حالتی سراسیمه و وحشت‌زده در رخت‌خواب‌شان تکان می‌خورند.

وحشت‌های شبانه در طول خواب غیر REM اتفاق می‌افتند، درحالی‌که کابوس‌ها در خواب REM بروز می‌کنند. به‌علاوه، هم بزرگسالان و هم کودکان ممکن است به وحشت‌‌های شبانه دچار شوند، اما این اختلال در کودکان شایع‌تر است. مطالعات نشان داده‌ است که ۶ درصد کودکان ۳ تا ۱۲ ساله به وحشت‌های شبانه دچار می‌شوند.

این اختلال حتی می‌تواند مانند خواب‌گردی و خواب‌پریشی یا پاراسومنیا دارای زمینه‌های وراثتی باشد. همچنین شواهد حاکی از وجود ارتباطی نزدیک بین وحشت‌های شبانه، آپنه خواب و تورم لوزه‌ها و آدنوئیدها در کودکان است.1

درمان اختلال کابوس

درمان کابوس بسیار ضروری است چرا که همانطور که گفتیم مشکلات فراوانی را در خواب افراد و به ویژه برای کودکان به وجود می‌آورد. اگر کابوس باعث ناراحتی یا اختلال در خواب افراد و یا دخالت در عملکرد روزانه فرد شود، درمان آن می‌تواند از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کند. در درمان کابوس باید ابتدا به کشف علت زیربنایی پرداخت. گزینه‌های درمانی که مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:

درمان پزشکی و دارویی

اگر کابوس با یک وضعیت پزشکی مرتبط باشد، باید مشکل اصلی پزشکی درمان شود تا کابوس‌های فرد از بین برود. وضعیت پزشکی ممکن است با بیماری‌های جسمانی در ارتباط باشد. برای درمان کابوس دارو درمانی به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد. ممکن است دارو برای رفع سایر اختلالات همراه فرد مانند افسردگی و یا استرس پس از سانحه استفاده شود تا با بهبود این بیماری‌ها، کابوس‌های فرد نیز کاهش یابد. یکی از داروهایی که برای درمان اختلال کابوس تجویز می‌شود، پراسوزین نام دارد و اغلب برای کابوس‌های تکراری و مزمن مؤثر است.

درمان کابوس با کاهش استرس و اضطراب

در صورتی که استرس و اضطراب شدید منجر به کابوس دیدن و رویاهای آشفته می‌شود، لازم است از روش‌های درمانی کنترل اضطراب و استرس استفاده شود. بسیاری از تنش‌ها و اضطراب‌ها توسط خود فرد و به تنهایی قابل کنترل نیستند و از طرفی آسیب فراوانی را به روان فرد وارد می‌کنند. به همین دلیل لازم است در این زمینه از مشاوره کنترل استرس کمک بگیرید. مطالعه مقاله کاهش استرس نیز می‌تواند اطلاعات مفیدی را در اختیارتان قرار دهد.

روش روان‌درمانی

در فرآیند روان درمانی متخصص روانشناس از فرد می‌خواهد تا کابوس‌های خود را به همراه جزئیات آن‌ها شرح دهد. این کار در جلسات متعدد و به صورت منظم صورت می‌گیرد. همچنین فرد مشکلات و اختلالاتی را که از کابوس‌ها ناشی می‌شوند، برای مشاور توضیح می‌دهد.4

پینوشتها
1.www.chetor.com
2.www.namnak.com
3.www.mashreghnews.ir
4.www.honarehzendegi.com