نارسایی زودرس تخمدان چیست؟

نارسایی زودرس تخمدان اختلالی است که در زنان پیش از 40سالگی دیده می شود . این افراد ممکن است اصلا تجربه قاعدگی نداشته باشند و یا اگر هم قاعدگی را تجربه کرده‌اند، قبل از سن 40 سالگی قاعدگی آنها قطع شده است.

باید در نظر داشت که همه خانم‌هایی که قبل از 40 سالگی دچار قطع عادت ماهانه می‌شوند، دچار یائسگی زودرس نیستند و حتماً این تشخیص باید با بررسی‌های هورمونی اثبات شود.

علائم نارسایی زودرس تخمدان

افزایش وزن

هیرسوتیسم

آکنه

آکانتوز نیگریکانس.1

تفاوت یائسگی با نارسایی زودرس تخمدان

نارسایی زودرس تخمدان، اختلال عملکرد تخمدان پیش از ۴۰ سالگی است. زنانی که به این عارضه دچار می‌شوند، ریسک بالاتری برای ابتلا به برخی بیماری‌ها از جمله پوکی استخوان، کمبود استروژن و بیماری‌های قلبی دارند. مشکلات ناشی از نارسایی زودرس تخمدان را معمولاً می‌توان با جایگزینی هورمون‌ها به خوبی رفع کرد.

اگرچه برخی از علائم نارسایی زودرس تخمدان مثل گُرگرفتگی یا خشکی واژن با یائسگی مشابه است و به همین دلیل، این عارضه را گاهی یائسگی زودرس می‌نامند، اما نارسایی زودرس تخمدان از این جهت که نتیجۀ طبیعی فرایند پیر شدن یک زن نیست با یائسگی تفاوت دارد. زنان یائسه امکان باردار شدن نخواهند داشت، درحالی‌که در مورد زنان مبتلا به نارسایی زودرس، احتمال باردار شدن زن وجود دارد.

به علاوه، زنانی که مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان هستند، ممکن است همچنان دوره‌های عادت ماهانه را داشته باشند، اگرچه دوره‌های آنها نامنظم است. درصد کمی از زنانی که نارسایی زودرس تخمدان دارند، می‌توانند به ‌طور طبیعی باردار شوند، اما زنان یائسه هرگز باردار نخواهند شد.2

علل نارسایی تخمدانی اولیه

نارسایی تخمدانی اولیه ممکن است ناشی از این موارد باشد:

• نقص کروموزومی

برخی از اختلالات ژنتیکی با نارسایی تخمدانی اولیه همراه است. اینها شامل سندرم موزائیک ترنر است (که در آن یک زن فقط یک کروموزوم X نرمال و یک کروموزوم X تغییر یافته دارد) و سندرم X شکننده (که در آن کروموزوم X شکننده است).

• سموم

شیمی درمانی و پرتودرمانی علل شایع نارسایی تخمدان ناشی از سموم هستند. این روش‌های درمانی می‌توانند به مواد ژنتیکی سلول‌ها آسیب بزنند. سایر سموم مانند دود سیگار، مواد شیمیایی، سموم دفع آفات و ویروس‌ها ممکن است روند نارسایی تخمدان را تسریع کنند.

• پاسخ سیستم ایمنی به بافت تخمدان (بیماری خود ایمنی)

در این شکل نادر، سیستم ایمنی بدن پادتن‌هایی را علیه بافت تخمدان تولید می‌کند، به فولیکول‌های حاوی تخمک و تخمک‌ها آسیب می‌رساند. آنچه باعث ایجاد پاسخ ایمنی می‌شود نامشخص است، اما قرار گرفتن در معرض ویروس یکی از احتمالات است.

• عوامل ناشناخته

علت نارسایی تخمدانی اولیه اغلب ناشناخته است (ایدیوپاتیک). پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری را برای یافتن علت توصیه کند، اما در بسیاری از موارد علت آن مشخص نیست.3

عوارض بیماری نارسایی زودرس تخمدان

- ناباروری

عدم توانایی در باردار شدن می تواند از مهم ترین عوارض بیماری نارسایی زودرس تخمدان ها محسوب شود، اگر چه احتمال بروز بارداری نیز وجود دارد.

- بیماری های قلبی

از دست رفتن زود هنگام استروژن ناشی از بیماری نارسایی زودرس تخمدان می تواند ریسک ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش دهد.

- پوکی استخوان

هورمون استروژن به تعادل مناسب استخوان ها کمک می کند. زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان سطح استروژن کمتری دارند، در نتیجه در خطر آسیب استخوانی و ابتلا به پوکی استخوان می باشند.

- اضطراب و افسردگی

احتمال بروز ناباروری و سایر عوارض ناشی از بیماری نارسایی زودرس تخمدان می تواند اضطراب و افسردگی را به دنبال داشته باشد.

- زوال عقلی

کاهش مقدار استروژن ناشی از بیماری نارسایی زودرس تخمدان می تواند، در برخی افراد احتمال ابتلا به زوال عقلی را به دنبال داشته باشد.1

عوامل خطر نارسایی تخمدانی زودرس

عواملی که خطر ابتلا به نارسایی تخمدانی اولیه را افزایش می‌دهد، عبارتند از:

• سن

خطر بین 35 تا 40 سال افزایش می‌یابد. اگرچه قبل از 30 سالگی نادر است، اما نارسایی تخمدانی اولیه در زنان جوان و حتی در نوجوانان ممکن است.

• سابقه خانوادگی

داشتن سابقه خانوادگی نارسایی تخمدانی اولیه، خطر ابتلا به این اختلال را افزایش می‌دهد.

• جراحی تخمدان

جراحی‌های مربوط به تخمدان ها خطر ابتلا به نارسایی تخمدانی اولیه را افزایش می‌دهد.3

تشخیص نارسایی تخمدان

بیشتر خانم ها علائم کمی از نارسایی تخمدانی اولیه را دارند، اما پزشک ممکن است در صورت وجود قاعدگی نامنظم به این بیماری مشکوک باشد. تشخیص معمولاً شامل معاینه بدنی، از جمله معاینه لگن است. پزشک در مورد چرخه قاعدگی، قرار گرفتن در معرض سموم مانند شیمی درمانی یا پرتودرمانی و سابقه جراحی تخمدان سؤال می‌کند.

پزشک احتمالا یک یا چند آزمایش برای بررسی موارد زیر توصیه می‌کند:

• بارداری

اگر در سن باروری هستید و دچار قطع قاعدگی شده اید، آزمایش بارداری برای بررسی بارداری غیر منتظره.

• سطح هورمون

پزشک ممکن است سطح تعدادی از هورمون‌های خون را بررسی کند، از جمله هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH)، نوعی استروژن به نام استرادیول و هورمون تحریک کننده تولید شیر مادر (پرولاکتین).

• برخی از ژن‌ها یا نقایص ژنتیکی

یک آزمایش کاریوتیپ برای بررسی ناهنجاری در کروموزوم‌ها. پزشک بررسی می‌کند که آیا فرد ژن مرتبط با سندرم X شکننده به نام FMR1 دارد.3

درمان نارسایی زودرس تخمدان

در این افراد از آنجایی که احتمال بیماریهای قلبی به دلیل کاهش هورمون های زنانه بشدت افزایش می یابد، باید درمان های هورمونی هر چه زودتر آغاز شود و به او تذکر داد که عوارض درمان هورمونی در او که سن پایین تری نسبت به افراد یائسه معمولی دارد، قابل اغماض است و از طرفی مصرف این داروها می تواند برای ایشان یک زندگی عادی را به دنبال داشته باشد.

در این افراد همراه با کنترل های مربوط قرص استروژن همراه با پروژسترون داده می شود که گاه این درمان به خونریزی های اندک ماهانه منجر می شود، اما نباید به اشتباه افتاد و فکر کرد که با این کار عملکرد تخمدان ها برگشته است؛ البته در موارد اندکی (حدود 5 تا 10 درصد) تخمدان به مدت کوتاهی به فعالیت عادی بر می گردد و امکان باروری هم به وجود می آید، در بیشتر این افراد امکان باردار شدن به صورت طبیعی نیست، اما می توانند از تخمک اهدایی برای بارور شدن استفاده کنند.

بیماران مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان باید روزانه به مدت نیم ساعت پیاده‌روی کنند و یا ورزش‌هایی که باعث استحکام استخوان می‌شود، انجام دهند، از مواد حاوی کلسیم مانند لبنیات و سبزیجات کافی در رژیم غذایی خود استفاده کنند، مصرف داروی کلسیم دی و در عین حال با نظر پزشک معالج داروهای استروژن و پروژسترون به منظور جلوگیری از پوکی استخوان توصیه می‌شود.1

پینوشتها
1.www.beytoote.com
2.www.madarsho.com
3.www.darmankade.com