مفهوم شوخ طبعی

از نظر روانی شوخی را با عزت نفس، خلاقیت، تفکر جانبی، انعطاف پذیری، خلق مثبت و برخی نکات مثبت روانی دیگر مرتبط دانسته اند. حس شوخ طبعی عبارت است از حالتی که به ما این توانایی را می دهد که کمی سبک شویم، احساس شادی نماییم و تنش هایمان کم شود.

بنابراین می تواند به عنوان یک ابزار مراقبت از خود در نظر گرفته شود. شوخی علاوه بر اینکه سیستم ایمنی را تقویت می کند، انعطاف به وجود می آورد و انرژی روانی را هم زیاد می کند. به اعتقاد توماس هابز شوخی در درجه اول، روشی در جهت ابراز خشم و غضب آدمی است و هدف آن توهین به مخاطب یا شخص ثالث است.

همچنین کانت شوخ طبعی را احساس و تأثیر حاصل از تغییر شکل ناگهانی و بی ربط یک توقع یا انتظار به هیچ و پوچ می دانست. راهنمای تشخصیص اختلالات روانی شوخ طبعی را به عنوان مکانیسم دفاعی توسعه یافته تعریف نموده است. در این راهنما اشاره شده است که شوخ طبعی به افراد کمک می نماید تا با تعارض های هیجانی یا عوامل استرس زای بیرونی با اهمیت دادن به جنبه های طنز آمیز و سرگرم کننده مقابله نمایند.1

خنده چیست و منشأ آن از کجاست؟

خنده یک فرآیند فیزیولوژیک است که منجر به ایجاد تعداد محدودی الگو‌های صوتی اختصاصی میشود که فقط از نظر فیزیولوژیک ممکن هستند، پروواین معتقد است که خنده تنها در مخلوقات دارای سیستم زیست شناختی که از کنترل تنفس برخوردارند وجود دارد.

چنانچه ما خنده را بعنوان واکنشی در پاسخ به شوخی در نظر بگیریم، باید به این سوال پاسخ دهیم:شوخی چیست؟

برای شروع میتوان شوخی یا سرگرمی را بصورت پاسخی در برابر یک تحریک خاص در نظر گرفت.

به عبارت دیگر یک حالت خنده‌دار – که یک منشأ کلی برای شوخی در نظر گرفته میشود - بصورت یک عنصر کلی برای موارد مشابه تعریف شده است. برای تمیز دادن خنده حاصل از شوخی و خنده غیرفکاهی اول باید یک تعریف عملی برای شوخی ارائه دهیم که هم ویژگی پاسخ ما و هم ماهیت موضوعات شوخی برانگیز را در بر گیرد.

پرسیدن و حتی پاسخ به سوال «شوخی چیست» الزامی نیست، ولی برای تعریف صحیح یک موضوع آغاز خوبی به شمار میرود. اولین هدف نظریه‌های شوخ طبعی، جستجوی توانایی ما برای تعیین و تعریف آن است.

بیش‌تر تعریف‌های ارائه شده در مورد شوخی و بذله گویی در تلاش برای تعریف شرایط کافی و لازم برای روی دادن یک شوخی به نحوی ماهیت گرا هستند. بعضی نظریه پردازان عنصر مشترک موجود در تمام انواع شوخی را از شرایط کافی برای روی دادن آن جدا میکنند.

به نظر میرسد که بسیاری از نظریه پردازان در توصیف شرایط لازم برای شوخی بودن پاسخ، با توضیح این که چرا یک چیز به جای چیز دیگر به نظر ما خنده‌دار میرسد، دچار سردرگمی شده اند.

این سوال که چه عاملی برای خنده‌دار بودن موضوع کافی است جزء اصلی مطالعات این زمینه را تشکیل میدهد، و باید از اهداف تعریف شده پاسخ ناشی از شوخی متمایز نگاه داشته شود.

گاهی خنده‌ هایی سر داده میشوند که به «خنده‌های بی دلیل» معروفند.2

چگونه شوخ طبع باشیم؟

۱- اسناد بامزه را نگه دارید

لازم نیست همه چیز را در ذهنتان نگه دارید. حتی طنزپرداز‌های حرفه‌ای هم این کار را نمی‌کنند. می‌توانید مطالب خنده دار را در یک دفترچه یادداشت کنید. یا اگر با نوشتن به سبک سنتی میانه‌ی خوبی ندارید، می‌توانید فکر‌های خنده دار خود را در گوشی همراهتان به صورت یک فایل صوتی ضبط کنید.

نوشته‌های بامزه، کلیپ‌های خنده دار، ... همه را در تلفن همراهتان ذخیره کنید. برای شوخ طبع بودن، فقط کافیست به مرور یاد بگیرید چگونه داستان‌ها و تجربیاتتان را به بیان طنز آمیز بیان کنید؛ و اولین قدم برای رسیدن به این مهارت خوب گوش کردن است.

۲- به جای لطیفه‌ی کوتاه، داستان گویی کنید

لطیفه‌ها درواقع داستان‌هایی ساختگی و کوتاه هستند که خاستگاه اولیه‌شان طنز بوده است. شما با تعریف کردن لطیفه درواقع دارید ریسک می‌کنید. چون هدف فقط خنداندن است و اگر مخاطب شما نخندد آنوقت این شما هستید که خنده دار جلوه می‌کنید. اما اگر یک داستان واقعی را به شیوه‌ای طنزآمیز بیان کنید چه؟ خب اگر کسی خندید که چه بهتر، اما اگر نه هیچ اشکالی ندارد. شما یک داستان گفته‌اید و مخاطبتان گوش داده است.

۳- مخاطب را شگفت زده کنید

شما باید این هنر را یاد بگیرید که گاهی داستانتان را یکنواخت و خیلی معمولی پیش ببرید، اما در نهایت با یک الگو یا جمله‌ی ناگهانی و خاص آن را به پایان ببرید. در این صورت ذهن مخاطب در چند ثانیه دچار یک شوک و احتمالا این کار باعث خنده‌ی او می‌شود. مثلا اگر فرض کنیم یک داستان سه جمله‌ای تعریف می‌کنید، دو جمله‌ی اول عادی باشند، اما جمله‌ی سوم، بی نهایت خنده دار و متفاوت.

۴- کم گوی و گزیده گوی

یکی دیگر از مهارت‌هایی که لازم است یاد بگیرید بیان منظور در کوتاه‌ترین شکل ممکن است. شما برای اینکه نظر مخاطب را جلب کنید و در ذهن او جذاب به نظر برسید، زمان زیادی ندارید؛ بنابراین بخش‌های اضافی داستان را حذف کنید و هرچه سریع‌تر به قسمت‌های جذاب خنده دار برسید.

همچنین جمله بندی خود را به گونه‌ای بچینید که به مخاطب زمان کافی برای خندیدن بدهید و هنگام خنده‌ی آنها، درحال حرف زدن نباشید. برای مثال قسمت‌های خنده دار داستان را در آخر جمله‌ها بیان کنید و بعد از آن چند ثانیه مکث کنید.

۵- سوتی عمدی بدهید

در همه‌ی زبان‌ها کلماتی هستند که ممکن است ایهام برانگیز باشند و یا معانی مختلفی بدهند. شما می‌توانید در مکالماتتان با این کلمات بازی کنید و موقعیت‌های خنده دار زیادی ایجادکنید. این موضوع به تمرین و دقت نیاز دارد. به مرور که از خلاقیتتان استفاده کنید و به صحبت‌های کمدین‌ها گوش دهید این مهارت را کسب خواهید کرد.

۶- گاهی در جمع سوتی بگیرید

اگر کسی در جمعی که هستید، چیزی را اشتباه گفت، یا حرف احمقانه‌ای زد، می‌توانید این حرف را با لحن خنده داری تکرار کنید و بعد صبر کنید. احتمالا به همین سادگی همه و حتی خود فرد را به خنده می‌اندازید. البته دقت کنید که در استفاده از این تکنیک زیاده روی نکنید. درغیر این صورت ممکن است آزار دهنده به نظر برسید.

۷- بدیهیات را جار بزنید

سعی کنید فکر مخاطب را با صدای بلند بیان کنید. اگر یک روز جورابتان پاره است یا موهایتان خنده دار شده خودتان به آن اشاره کنید و بخندید. یا مثلا اگر در یک ارائه خوب عمل نکردید خودتان آنرا بیان کنید. یا اگر یک لطیفه‌ی بی مزه تعریف کردید بگویید: «بی مزه!» با این کار تمرکز مخاطب از اصل قضیه یعنی موهایتان، سوراخ جوراب یا بی مزگی لطیفه‌تان به اقرار شما می‌رود و ممکن است خنده دار باشد.

۸- خودتان را در صحبت‌ها به خوبی بیان کنید

هنگامی که یک داستان طنز آمیز یا حتی یک داستان معمولی تعریف می‌کنید، این فرصت را داریدکه به تصویر سازی مخاطب کمک کنید. اگر می‌توانید تقلید صدا کنید، از چند صدا استفاده کنید، لهجه‌ها را تقلید کنید. با این کار حتی اگر خنده دار هم نباشید حداقل جذاب خواهید بود و این خود به تنهایی برد مهمی است.

۹- مرور کنید

در انتهای صحبت یا داستانتان، می‌توانید به قسمت‌های خنده دار قصه برگردید ویکبار دیگر به آن‌ها اشاره کنید. یا اگر می‌توانید یک تکه کلام از آن استراج کنید، یا یک کلمه که یادآور آن است را بگویید. برای اینکه شوخ طبع باشید، لازم نیست همیشه یک قصه‌ی جدید داشته باشید. گاهی یک داستان به حدی خنده دار است که می‌توان بار‌ها و بار‌ها به آن خندید. فقط کافیست به درستی به آن اشاره کنید.3

پینوشتها
1.www.mindtoolbox.ir
2.www.tabnakjavan.com
3.www.setare.com