بی اختیاری مدفوع در کودکان یا انکوپرزیس

بی اختیاری مدفوع می‌تواند شامل اختلال در نگهداری مدفوع و اختلال در دفع مدفوع باشد. در نوع اول، کودک مبتلا به این اختلال، مدفوعش را در روده نگه می‌دارد و به علت سفت شدن مدفوع، نمی‌تواند به دفع مدفوع واکنش نشان دهد. این در حالی است که در نوع دوم، کودک مبتلا اقدام به دفع مدفوع در لباس یا جای نامناسب می‌کند.

مواردی که ممکن است در یک کودک مبتلا به اختلال بی اختیاری مدفوع دیده شود:

او ممکن است لباس زیر و یا لباس‌های کثیف خود را پنهان کند.

کودکی که بیش از اندازه درگیر این مشکل است، اغلب نمی‌تواند متوجه کثیف شدن لباسش شود.

ممکن است این کودک مشکلات دیگری نظیر شب ادراری یا مشکلات ادراری دیگر داشته باشند.

این اختلال می‌تواند باعث شود که کودک میل به مدرسه رفتن و بازی کردن با دوستانش را از دست دهد و همین امر می‌تواند منجر به مشکلات رفتاری دیگر شود.1

دلایل بی اختیاری مدفوع در کودکان

بی اختیاری مدفوع دلایل بسیار متعددی دارد. در سنین مختلف عوامل بسیار متعددی بر کودکان تاثیر می‌گذارد و باعث بروز این مشکل می‌شود. برخی از دلایل اصلی بی اختیاری مدفوع شامل موارد زیر است.

احتباس مدفوع

یکی از مهم‌ترین دلایل بی اختیاری مدفوع در کودکان، احتباس مدفوع می‌باشد. زمانی که احتباس مدفوع اتفاق می‌افتد، راست روده قدرت انقباض خود را از دست می‌دهد و از مواد دفعی آب بیش تری جذب می‌شود. به همین دلیل مدفوع سفت می‌شود و کودک برای دفع آن با مشکل مواجه می‌شود.

مشکلات مربوط به مقعد

برخی مواقع، مشکلات مقعدی باعث دفع سخت مدفوع می‌شوند. به دلیل این مشکل دفع کردن سخت و درناک می‌شود و درنتیجه کودک برای دستشویی رفتن مقاومت می‌کند و مدفوع خود را نگه می‌دارد. نگه داشتن مدفوع باعث تجمع و سفت شدن آن و بدتر شدن مشکل مقعدی می‌شود. عدم دفع مدفوع و مشکلات مقعدی باعث نشت کردن مدفوع شل می‌‌شود.

خشم کودک از والدین

برخی مواقع برای آموزش دستشویی رفتن، بین کودک و والدین کشمکش به وجود می‌آید و کودک نسبت به والدین خود خشمگین می‌شود. قدرت در اختیار والدین است و به همین دلیل کودک نمی‌تواند خشم خود را به طور مستقیم ابراز کند. در نتیجه با بی اختیاری مدفوع به صورت عمدی، خشم خود را نشان می‌دهد و به عبارتی با والدین خود لجبازی می‌کند.

ترس از دستشویی رفتن

برخی مواقع کودک به دلایل متعدد و ناشناخته‌ای از دستشویی رفتن می‌ترسد و مدفوع خود را نگه می‌دارد. در نتیجه با مشکل بی اختیاری دفع مواجه می‌شود. در این مواقع لازم است که دلیل ترس کودک شناسایی شده و با حل آن مشکل برطرف می‌شود.

آموزش غلط برای دستشویی رفتن

آموزش اشتباه نیز یکی از مهم ترین دلایل بی اختیاری مدفوع در کودکان می‌باشد. استفاده از روش‌های خشن برای آموزش توالت، باعث می‌شود که کودک از دستشویی رفتن متنفر شود و از دفع کردن خودداری کند.2

علائم بی اختیاری مدفوع

- مدفوع در مکان های نامناسب

- از دست دادن اشتها

- درد شکم

- مدفوع شل

- خاراندن یا مالیدن ناحیه مقعد به خاطر ناراحتی از مدفوع است.

- کاهش علاقه به فعالیت فیزیکی

- انزوا از دوستان و خانواده

- رفتار خاص همراه با حرکات روده.3

تشخیص بی اختیاری مدفوع در کودکان

پزشک کودک شما را معاینه می‌کند و سابقه پزشکی او را نیز بررسی می‌کند؛ معمولاً در این مورد نیازی به آزمایش دادن نیست، اما آزمایش‌های احتمالی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

اشعه ایکس شکمی (سونوگرافی شکم؛ آزمایشی برای ارزیابی میزان مدفوع در روده بزرگ)

کنتراست آنما (آزمایشی که روده را برای بی اختیاری مدفوع، نواحی باریک و سایر ناهنجاری‌ها بررسی می‌کند.)3

درمان بی اختیاری مدفوع در کودکان

۱. درمان پزشکی

درمان بی اختیاری مدفوع که توسط تیم مراقبت‌های بهداشتی انجام می‌شود، اغلب شامل موارد زیر است:

تمیز کردن مدفوع سخت از روده بزرگ

نرم نگاه داشتن حرکات روده برای عبور راحت مدفوع

نشستن در توالت حداقل دو بار در روز

کنترل روده و مقعد برای بررسی حرکات روده

این موضوع بسیار مهم است که روش درمانی خود را پیش گرفته و به آن وفادار ماند. این درمان‌ها شامل ماه‌ها تلاش برای شما و فرزندتان خواهد بود. هیچ راه‌حل فوری برای درمان این اختلال وجود ندارد.

پزشک نیز اغلب دارو‌هایی را تجویز می‌کند که به نرم شدن حرکات روده کودک کمک می‌کند. این داروها از باقی ماندن مدفوع در بدن کودک جلوگیری کرده و با گذشت زمان به روده بزرگ اجازه می‌دهند تا به شکل و عملکرد طبیعی خود بازگردد. لطفاً بدون تأیید پزشک دارو‌های نرم کننده به او ندهید!

۲. ورزش و رژیم غذایی

ورزش و رژیم غذایی دو گزینه مهم هستند که تاثیر بسزایی در سلامت افراد دارند، اکنون تاثیر این دو گزینه را در درمان بی اختیاری مدفوع نیز بررسی می‌کنیم.

رژیم غذایی

برخی تغییرات در رژیم غذایی، می‌توانند در رفع یبوست و یا بی اختیاری مدفوع کودک موثر عمل کنند. موارد زیر کمک کننده خواهند بود.

میوه و سبزیجات بیشتری در رژیم غذایی کودک بگنجانید.

غلات سبوس دار و نان بیشتری به رژیم غذایی کودک اضافه کنید.

کودک خود را تشویق کنید که مایعات و به خصوص آب بیشتری بنوشد.

غذا‌های فست فودی که معمولاً از نظر چربی و قند غنی هستند را محدود کرده و غذا‌ها و میان وعده‌های مناسب را جایگزین آن کنید.

مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند چای را محدود کنید.

مواد غذایی حاوی فیبر را به سبد غذایی کودک اضافه کنید، اما توجه داشته باشید که در صورتی که کودک آب کافی مصرف نکند، این فیبر زیاد می‌تواند یبوست را شدیدتر کند. در مورد مقدار فیبر مورد نیاز بدن کودک، با پزشک مشورت کنید. طوری برنامه‌ریزی کنید که غذای کودک خود را طبق برنامه منظم و در زمان خودش سرو کنید. غالبا بعد خوردن یک وعده غذایی، کودکان نیاز به مدفوع کردن را احساس می‌کنند.

ورزش

افزایش ساعات ورزش کردن در کودکان می‌تواند در درمان بی اختیاری مدفوع آن‌ها بسیار تاثیرگذار باشد؛ چراکه ورزش با کمک به حرکات عادی روده‌ها، می‌تواند به هضم غذا کمک کند. پس کودک خود را تشویق کنید به جای تماشای تلویزیون یا بازی‌های ویدیویی، به بیرون برود و بازی کند.

۳. رفتار درمانی

در کنار مراجعه به پزشک و مصرف دارو، رفتار شما با کودک نیز تاثیر بسیار زیادی در روند بهبود او خواهد داشت. رفتار صحیح و مناسب باعث می‌شود او بدون ترس از انتقاد، مشکلش را با شما در میان بگذارد. در صورتی که رفتار زننده و تحقیر کننده شما، باعث ترس بیشتر او شده و باعث می‌شود کودک این مشکل را از شما پنهان کند. در قسمت زیر به برخی از کارهایی که شما باید به عنوان پدر یا مادر کودک انجام دهید، اشاره می‌کنیم:

کودک خود را تشویق کنید که حداقل دو بار در روز، به مدت ۳ تا ۵ دقیقه، ترجیحا ۱۵ تا ۳۰ دقیقه بعد از غذا، در توالت بنشیند.

در صورتی که کودک نتوانست مدفوع کند، او را مورد انتقاد و ناسزا قرار ندهید.

دادن جوایز کوچک به او، می‌تواند به ایجاد انگیزه در او کمک کند.

با معلمان مدرسه در مورد نیاز فرزندتان به دستشویی رفتن صحبت کنید، تا در هر زمان، به او اجازه بیرون رفتن بدهند. (بسیاری از کودکان از رفتن به دستشویی در مدرسه جلوگیری می‌کنند، از او بخواهید از نگه داشتن دستشویی‌ خودداری کند و هنگام احساس نیاز به مدفوع کردن حتما به دستشویی برود.)1

پیامدهای رفتاری بی اختیاری مدفوع در کودکان

این اختلال باعث احساس شرم و خجالت در کودک می‌شود و ممکن است که کودک به خاطر فرار از تمسخر و شرمساری در مقابل دیگران، از اجتماع و برخورد با دیگران گوشه گیری کند و اعتماد به نفس خود را از دست بدهد. البته لازم به ذکر است که رفتار والدین در بروز این پیامدها بسیار موثر می‌باشد و کودکان بسیاری هستند که با رفتار صحیح والدین، دچار هیچ مشکل رفتاری نشده و بهبوده پیدا کرده‌اند.2

پینوشتها
1.www.setare.com
2.www.honarehzendegi.com
3.www.beytoote.com