کم خونی فقر آهن چیست؟
کم خونی فقر آهن شناخته شده‌ترین نوع کم خونی است که در آخرین مرحله کمبود آهن ایجاد می‌شود و در اثر آن گلبول‌های قرمز کوچک شده و مقدار هموگلوبین آنها کاهش می‌یابد.نیاز زنان و دختران در سنین باروری (بعد از بلوغ و اولین عادت ماهیانه تا پیش از یائسگی) به ویژه در دوران بارداری و شیردهی به آهن بیشتر از مردان و سایر گروه‌های سنی بوده و این امر آنها را بیشتر در معرض ابتلا به کم خونی فقر آهن قرار می‌دهد.1
علل به وجود آمدن کم خونی فقر آهن
کم خونی فقر آهن به تدریج و در ادامه کمبود دریافت، جذب یا افزایش دفع آهن و کاهش ذخیره آهن بدن (Ferritin) ایجاد می‌شود.این بیماری علل متفاوتی دارد که کمبود تغذیه‌ای آهن (کمبود دریافت) از مهم‌ترین آنها است. همچنین برخی بیماری‌های مرتبط با دستگاه گوارش مانند سلیاک و کمبود اسید معده نیز موجب کاهش جذب آهن می‌شوند.
دفع یا از دست دادن آهن به دلایل مختلف مانند عادت ماهیانه، خونریزی (در سوانح یا به طور مداوم مانند وجود خون مخفی در مدفوع) نیز از دلایل مهم کمبود آهن محسوب می‌شود.
کمبود دریافت و افزایش دفع آهن دو علت مهم کمبود آهن در بین زنان می‌باشد.
نیاز بالای زنان و دختران به آهن برای خون سازی، همراه با دریافت کم آهن از غذاها به دنبال محدودیت دریافت منابع خوب آهن مانند گوشت‌ها، زمینه کم خونی فقر آهن را فراهم می‌کنند.
خونریزی‌های شدید در دوره عادت ماهیانه وضعیت آهن بدن را بدتر کرده و به مرور کم خونی فقر آهن ایجاد می‌شود.
نکته جالب توجه اینکه بیشتر زنان نمی‌دانند که حجم خونریزی آنها در عادت ماهیانه بیش از حد معمول است و بنابراین مشکل کمبود آهن آنها به مرور پیشرفت خواهد کرد.1
10 علامت شایع کم‌خونی
خستگی و ضعف
اولین علامت شایع کم‌خونی فقر آهن خستگی است. چون بدون اکسیژن کافی در خون، بدن به اندازه کافی قادر به شکستن مواد مغذی و انرژی نیست. بدون انرژی نیز فرد احساس خستگی و ضعف می‌کند.تمایل به خوردن چیزهای عجیب
مبتلایان به کم خونی فقر آهن اغلب دچار سندرم پیکا می‌شوند؛ سندرمی که در اثر آن، این افراد تمایل عجیبی به مصرف مواد غیر خوراکی مانند خاک، یخ، چسب و کاغذ دارند. علت واقعی ابتلا به این سندرم نامشخص است اما با دریافت مکمل‌های آهن احساس تمایل به این مواد از بین می‌رود..jpg "هرآنچه که باید راجع به کم خونی در زنان بدانیم")
سردرد و سرگیجه
سردرد و احساس سبکی سر همگی میتواند نشانه ابتلا به کم‌خونی باشد و آنهم به دلیل فقدان اکسیژن مغز. این عارضه حتی میتواند منجر به بروز غش در برخی افراد شود.ضربان قلب نامنظم
تپش قلب و ضربان نامنظم میتواند به علت عدم انرژی بروز کند. چون بدن شما در تلاش برای افزایش سطح اکسیژن، گردش خون را سریع تر می‌کند.تنگی نفس
زمانی که اندام شما به اندازه کافی اکسیژن دریافت نمیکند، فعالیت ریه‌ها برای افزایش دریافت اکسیژن بیشتر می‌شود. برای همین مبتلایان به فقر آهن با بالا رفتن از پله ها و یا در طول تمرینات ورزشی دچار تنگی نفس می‌شوند.درد قفسه سینه
این درد به علت عدم هموگلوبین و اکسیژن کافی شایع است و در کم‌خونی‌های بسیار شدید حتی سکته قلبی نیز میتواند رخ دهد.سوزن سوزن شدن پاها
هنوز مشخص نشده که کم خونی فقر آهن با سندرم پای بی قرار ارتباط دارد یا نه اما احساس نیاز قوی و ناخوشایند به حرکت دادن پاها در مبتلایان به فقر آهن شایع است و میتواند خواب شبانه را حتی دچار اختلال کند.رنگ پریدگی
هنگامی که اندام حیاتی شما مانند قلب و مغز به اندازه کافی اکسیژن دریافت نمی‌کنند، جریان خون به پوست کاهش می‌یابد و شما دچار رنگ پریدگی می‌شوید.شکنندگی ناخن‌ها
سلول‌های ناخن مانند هر سلول دیگر زنده نیاز به اکسیژن برای تنفس و رشد دارد و در غیر این صورت دچار شکنندگی و تضعیف می‌شود. ناخن‌های مبتلایان به فقر آهن از انحنای طبیعی خارج می‌شود و در روی ناخن آنها، شیارهای طولی پیدا می‌شود که گاهی صاف هستند و در موارد شدیدتر، فرو رفتگی روی ناخن ایجاد می‌شود که به نام ناخن‌های قاشقی معروف هستند.سرد بودن دست ها و پاها
کاهش جریان خون در اندام بدن منجر به احساس سردی در دست و پاها در مبتلایان به کم‌خونی فقر آهن می‌شود.2درمان بیماری کم‌خونی
۱-قرص آهن
معمولا از قرص آهن برای درمان کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین استفاده می‌شود. بهتر است آهن را همراه با غذا استفاده کنید به خصوص آب پرتقال و غذاهای سرشار از ویتامین C.مواظب باشید که قرص آهن خود را همراه با کلسیم، چای یا قهوه مصرف نکنید زیرا مانع جذب آن می‌شود. به هیچ عنوان قرص آهن را بدون تجویز پزشک استفاده نکنید.
همچنین این قرص را از دسترس کودکان دور نگه دارید. مصرف بیش از حد آهن میتواند خطرناک باشد. بعضی افراد علاوه بر قرص آهن، به فولیک اسید و ویتامین B12 نیز نیاز دارند.
.jpg "هرآنچه که باید راجع به کم خونی در زنان بدانیم")
۲-دارو
معمولا داروهای کم‌خونی برای درمان بیماری‌های ریشهای استفاده می‌شود. در بعضی موارد، زمانی که کم‌خونی باعث مشکلات مزمن کلیوی می‌شود، تزریق هورمون اریتروپویتین (EPO) نیاز است.اگر مشکل خود ایمنی باعث حمله بدن به سلول‌های قرمز شود، یک کورتیکواستروئید مانند پردنیزولون میتواند جریان حمله را کند و کم‌خونی را درمان کند. در کم‌خونی داسی شکل، داروی ضد سرطانی به نام هیدروکسی اوره میتواند تعداد حمله‌های دردناک را کاهش دهد.
۳-انتقال خون
اگر کم‌خونی شدید دارید شاید به انتقال خون نیاز پیدا کنید. وقتی بدن نمی‌تواند به درستی سلول خونی تولید کند، می‌توان با انتقال خون، این مشکل را برطرف کرد. انتقال خون و یا مغز استخوان به بدن کمک می‌کند تا خون سالم تولید کند. در صورتی که سلول‌های خون به سرعت نابود شوند، پلاسمای خون نیاز به درمان پیدا می‌کند و یا با انجام عمل جراحی طحال را از بدن خارج می‌کنند.3تغذیه و کم‌خونی
برای پیشگیری از کم‌خونی علاوه‌بر داشتن سبک زندگی سالم و انجام ورزش، تغذیه هم نقش مهمی ایفا می‌کند. اگر بخواهیم دچار کم‌خونی ناشی از فقرآهن نشویم باید حتما از منابع آهن، اسیدفولیک و ب12 استفاده کنیم که می‌توان آنها رادر لبنیات، میوه و سبزیجات یافت.البته خانواده گوشت‌ها هم بسیار مهمند زیرا هم منبع غنی از ویتامین ب12هستند و هم آهن.افرادی که گیاهخوارهستند، ابتدا از لحاظ تامین ویتامین ب12مشکلی ندارند اما بعد 3 تا 5 سال به مرور این ویتامین را از دست می‌دهند و بدین‌ترتیب مشکلاتی مانند کم‌خونی خواهند داشت.
ولی گیاهخوارهایی که از شیر، تخم‌مرغ و لبنیات استفاده می‌کنند معمولا دچار کمبود خاصی در این زمینه نمی‌شوند.در واقع باتوجه به اینکه کمبود هموگلوبین باعث کم‌خونی می‌شود یکی از راه‌های جلو‌گیری از آن تقویت بدن با تغذیه مناسب است؛ بنابراین بهترین کار در این خصوص خوردن غذاهای خونساز است؛ یعنی غذاهایی که طبیعت آنها گرم و مرطوب است؛ مثل دیزی که طبع آن، هم گرم است و هم مرطوب.
.jpg "هرآنچه که باید راجع به کم خونی در زنان بدانیم")
میوه‌هایی مانند انگور، به‌ویژه شیره آن هم برای خونسازی بسیار مناسب است. غذاهایی که سبزیجاتی مانند شنبلیله دارند هم در درمان کم‌خونی بسیار مؤثرند؛ مانند اشکنه.
خوردن کباب و انواع گوشت هم خونساز است. البته برخلاف نظر عموم، مبنی بر خونساز بودن جگر، جگر خونساز نیست ولی اغلب دوای خوبی محسوب می‌شود، نه غذایی خوب؛ یعنی فرد هنگام بیماری میتواند از آن استفاده کند، ولی به‌عنوان غذای روزانه نمی‌توان زیاد از آن استفاده کرد چون خون را غلیظ می‌کند.سبزیجاتی مثل کرفس و اسفناج یا غذاهایی حاوی کشک مانند کشک بادمجان و خشکباری مانند پسته و خرما هم بسیار خونساز هستند.4
پینوشتها
1.www.fitshape.ir
2.www.hamshahrionline.ir
3.www.kermany.com
4.www.yjc.ir
