بهترین رژیم غذایی برای بیماران کلیوی

رژیم کلیوی چیست؟

رژیم غذایی برای بیماران کلیوی، بسیار اهمیت دارد. به نحوی که برخی از بیماران کلیوی دائما دنبال این مسئله هستند که بیماران کلیوی چه غذای هایی بخورند؟
بیماری کلیه یک مشکل شایع است که حدود 10٪ از جمعیت جهان را درگیر می کند. دیابت و فشار خون بالا مهمترین عوامل خطر ابتلا به بیماری کلیوی هستند.

با این حال، چاقی، سیگار کشیدن، ژنتیک، جنسیت و سن نیز می تواند این خطر را افزایش دهد. قند خون کنترل نشده و فشار خون بالا باعث آسیب رگ های خونی در کلیه ها می شود و توانایی آنها را در عملکرد مناسب کاهش می دهد.

وقتی کلیه ها به درستی کار نمی کنند، مواد زائد، از جمله مواد زائد حاصل از غذا در خون جمع می شود؛ بنابراین لازم است افراد مبتلا به بیماری کلیوی رژیم غذایی خاصی را دنبال کنند.1

تنظیم انرژی در تغذیه بیماران کلیوی

بیماران کلیوی در حالت عادی نیاز به محدودیت دریافت انرژی ندارند، نکته مهم مدیریت صحیح و تامین این انرژی از منابع مناسب غذایی در رژیم غذایی بیماران کلیوی است. بیماران برای تعیین نیاز انرژی خود و آموختن نحوه دریافت این انرژی از منابع گوناگون تغذیه ای باید از متخصص تغذیه و رژیم درمانی کمک بگیرند. زیرا همان طور که اشاره شد سوء تغذیه در این بیماران شایع است و ابتلا به سوء تغذیه با طول عمر و کیفیت زندگی این بیماران مرتبط است.

باید توجه داشت که انرژی رژیم غذایی بیماران کلیوی از میزان مورد نیاز آن بیشتر نباشد زیرا اضافه وزن و چاقی از عوامل عمده زمینه ساز افزایش فشار خون، ابتلا به دیابت و آترواسکلروز عروق است که آن ها خود عوامل زمینه ساز بیماری کلیوی هستند. به طورکلی مراقبت وضعیت تغذیه بیماران کلیوی نقش مهمی در وضعیت سلامتی آن ها دارد، زیرا سوء تغذیه به هر دو شکل آن یعنی کمبود وزن و چاقی و اضافه وزن برای آنان خطرناک است.2

رژیم غذایی و بیماری های کلیوی

در بیماریهای کلیوی بر اساس میزان آسیبی که به این عضو وارد میشود، نوع غذاهایی که باید مصرف شود متفاوت خواهد بود. دکتر تغذیه بر اساس میزان پیشرفت بیماری و آسیبی که به کلیه وارد شده است، می تواند بیمار را برای داشتن یک رژیم اصولی راهنمایی کند.

رژیم renal

این نوع رژیم مناسب افراد مبتلا به بیماریهای کلیوی بوده و می تواند به تقویت کلیه ها کمک کند. در این نوع رژیم به طور معمول چندین ترکیب باید در رژیم غذایی محدود شود.

1- پروتئین

افرادی که در مراحل نهایی این بیماری نیستند، باید مصرف پروتئین را محدود کنند. چراکه ترکیبات حاصل از متابولیسم پروتئینها نمی تواند از طریق کلیه ها دفع شود و در خون تجمع می یابد. اما کسانی که به مرحله دیالیز کلیه میرسند باید مصرف پروتئین خود را افزایش دهند.

2- سدیم

با وجود اهمیت سدیم برای عملکرد مناسب بدن، در بیماریهای کلیوی ، سدیم به خوبی فیلتر نشده و در نتیجه میزان آن در خون افزایش می یابد. افزایش سدیم در بدن به تجمع مایعات بافتی منجر شده و فرد دچار ادم (خیز) می شود.

در واقع محدود کردن مصرف سدیم اولین اقدام تغذیه ای در شروع کاهش عملکرد کلیه هاست. از جمله مواد غذایی غنی از سدیم که مصرفشان باید در این بیماران کاهش یابد، شامل نمک خوراکی، تمام غذاهای کنسروی و فراوری شده، کلیه تنقلات شور و انواع سس می باشد.

3- پتاسیم

این عنصر با وجود اهمیتی که به خصوص در کارکرد قلب دارد، اما در بیماریهای کلیوی باید مصرف آن محدود شود. چراکه مصرف بیش از حد آن باعث افزایش این عنصر در خون شده و این می تواند به نامنظمی ریتم قلب بیانجامد و یا اینکه باعث ایست کامل قلب شود.

بنابراین مشخص است که کنترل میزان پتاسیم در خون افراد دچار نارسایی کلیوی تا چه اندازه مهم و حیاتی است. از جمله مواد خوراکی غنی از پتاسیم میتوان نمک پتاسیم، میوه هایی مانند موز، پرتقال، زردآلو، طالبی، گوجه فرنگی، سبزیجاتی مانند کلم بروکلی، کلم برگ و بیشتر سبزیجات، لوبیا و قارچ اشاره کرد.

4- فسفر

در افراد سالم فسفر در توازن با کلسیم است و فسفر اضافی از بدن دفع می شود. اما در کلیه آسیب دیده امکان دفع این عنصر کاهش یافته و موجب افزایش آن در خون می شود. در نتیجه بدن برای نگه داشتن توازن این دو عنصر مجبور است از کلسیم استخوانها برداشت کند.

بنابراین در بیماریهای کلیوی باید سعی شود، سطوح فسفر خون در حد نرمال نگه داشته شود. از جمله مواد غذایی سرشار از فسفر میتوان به انواع لبنیات، ماهی ساردین، ماء الشعیر، جگر، انواع مغزها، نوشابه ها، کاکائو و کارامل اشاره کرد.3

مواد غذایی غیر مجاز در رژیم غذایی بیماران کلیوی

نمک طعام، نمک دریایی و سایر نمک ها مانند نمک سیر، نمک پیاز و نمک چاشنی

گوشت ‌های فرآوری شده شامل برش‌ های گوشت سرد، همبرگر، گوشت خوک، سوسیس، هات داگ، گوشت پخته، گوشت مرغ یا ناگت مرغ. بسیاری از گوشت های منجمد شده که در نوعی محلول، بسته ‌بندی می شوند و سدیم زیادی نیز دارند مانند سینه‌ های مرغ، فیله گوشت، استیک یا همبرگر.

اغلب سوپ های کنسرو شده و غذاهای منجمد، که میزان سدیم بالایی دارند.

برنج فوری بسته بندی شده

بسیاری از ادویه‌جات و چاشنی ها از جمله خردل، سس و سس سویا.

روغن های تصفیه شده مانند روغن سویا، روغن گاجره یا روغن آفتابگردان.

نوشیدنی های الکلی و نوشابه گازدار.4

برخی از خوردنیهای مجاز در بیماریهای کلیوی

سفیده تخم مرغ ( یک منبع پروتئین با میزان فسفر کمتر). البته به مقداری که متخصص تغذیه تعیین می کند.

فلفل قرمز (تجزیه مواد زائد در خون)

گل کلم و کلم پیچ (خروج آسانتر مواد سمی از بدن)

ماهی (دارای اسیدهای چرب ضد التهابی و کمک به بهبود التهابات کلیه)

آب میوه های تازه و طبیعی (کمک به عدم تشکیل اسید بیش از حد در کلیه) به جز موارد پر پتاسیم.3

نمونه برنامه رژیم غذایی بیماران کلیوی

صبحانه	کلوچه تهیه شده از غلات کامل، 4/1 فنجان گردو،1 فنجان میوه، ۸ اونس شیر یا ماست ساده، ۲ عدد تخم‌ مرغ با سبزیجات پخته‌ شده، 1 تکه نان تست یا 1 فنجان پوره سیب زمینی،اسموتی تهیه شده از پروتئین کلاژن، اسفناج با ماست یا شیر، 8 اونس ماست ساده، 2/1 فنجان زغال اخته، 2 قاشق غذاخوری بادام، 4/1 فنجان گرانول.
ناهار	سالاد با ماهی یا مرغ و سس روغن زیتون و سرکه،۴ اونس ماهی تن یا سالاد ماهی سالمون با سیب ‌زمینی شیرین و سبزیجات
شام	۴ اونس سالاد ماهی یا مرغ با سبزیجات پخته و 2/1 فنجان برنج پخته ‌شده یا کوئینا، خورشت یا سوپ با گوشت و سبزیجات و یک سالاد
میان وعده	میوه، ماست، یک مشت آجیل، اسموتی پروتئین یا ماست.4