گرفتگی عروق به افزایش چربی ها، کلسترول و سایر مواد داخل و خارج دیواره شریانی (پلاک) اشاره دارد که می تواند جریان خون را محدود کند. گرفتگی عروق می تواند منجر به مشکلات جدی شود، از جمله حمله قلبی، سکته مغزی، یا حتی مرگ شود. علائم گرفتگی عروق بستگی به محل گرفتگی عروق و نوع عروق درگیر شده در اثر گرفتگی دارد.

گرفتگی عروق یا آترواسکلروز که به آن تصلب شرابین نیز می گویند، بیماری است که در آن، در داخل شریان ها پلاک تشکیل می شود. شریان‌ها سرخرگ‌های خونی هستند که خون غنی از اکسیژن را به قلب و سایر قسمت‌های بدن منتقل می‌کنند. پلاک‌ها، از چربی، کلسترول، کلسیم و سایر مواد موجود در خون تشکیل شده‌اند. با گذشت زمان، این پلاک‌ها سفت شده و باعث تنگ شدن شریان‌ها می‌شود. در نتیجه جریان خون غنی از اکسیژن، به اندام‌ها و سایر قسمت‌های بدن محدود می‌گردد. گرفتگی عروق می‌تواند به مشکلات جدی از جمله حمله قلبی، سکته، یا حتی مرگ منجر شود.

شایع ترین علائم گرفتگی شریان ها، گرفتگی پا و درد قفسه سینه است، اما گرفتگی آن ها می تواند منجر به بروز علائم مختلفی شود. متأسفانه، بسیاری از مردم در زمان شروع لخته های خون که باعث انسداد و گرفتگی شریان ها می شوند، علائم واضح و آشکاری ندارند. با این حال، هنگامی که شریان شروع به باریک شدن می کند، ممکن است علائم مختلفی را بروز دهند. نوع علائمی که فرد آن را تجربه می کند به شدت و محل انسداد شریان ها بستگی دارد.

بیماری های مربوط به آترواسکلروز

آترواسکلروز می تواند بر روی هر شریانی در بدن تاثیر بگذارد، از جمله شریانهای قلب، مغز، بازوها، پاها، لگن و کلیه. در نتیجه، بیماری های مختلف ممکن است بر اساس آن که شریان ها تحت تاثیر قرار دارند، توسعه یابد.

بیماری های قلبی عروقی

بیماری عروق کرونر (CHD)، زمانی رخ می دهد که پلاک در شریان های عروق کرونر ایجاد می شود. این شریان ها خون اکسیژن دار را به عروق کرونری قلب می رساند. پلاک، ناحیه عروق کرونر را کاهش می دهد و جریان خون را به عضله قلب کاهش می دهد. ایجاد لکه های پلاک باعث می شود که لخته های خون در شریان ها ایجاد شود. لخته های خون می تواند به طور جزئی یا به طور کامل جریان خون را مسدود کند. اگر جریان خون به عضله قلب شما کاهش یا مسدود شود، ممکن است آنژین (درد قفسه سینه یا ناراحتی) یا حمله قلبی داشته باشید.

بیماری عروق کاروتید

در صورتی که پلاک در شریان های کاروتید که خون را به مغز می رساند تشکیل شود، بیماری شریانی کاروتید (ka-ROT-id) رخ می دهد. اگر جریان خون به مغز شما کاهش یابد یا مسدود شود، ممکن است سکته مغزی باشید.

بیماری عروق محیطی

اگر پلاک در شریان های اصلی ایجاد می شود که خون غنی از اکسیژن را به پاها، بازو و لگن می رساند، بیماری شریانی محیطی (P.A.D.) رخ می دهد. اگر جریان خون به این قسمت ها از بدن کاهش یابد یا مسدود شود، ممکن است سوزش، درد و در بعضی موارد عفونت های خطرناک رخ دهد.

بیماری مزمن کلیوی

اگر پلاک در شریان های کلیوی ایجاد شود، بیماری مزمن کلیه ممکن است رخ دهد. این شریان ها خون را به کلیه ها می رسانند. با گذشت زمان، بیماری مزمن کلیه باعث کاهش عملکرد کلیه می شود. عملکرد اصلی کلیه ها حذف مواد زائد و آب اضافی از بدن است.

علت ایجاد گرفتگی عروق

گرفتگی عروق یک بیماری آهسته و پیشرونده است که ممکن است در دوران کودکی شروع شود. اگر چه علت دقیق آن ناشناخته است، گرفتگی عروق ممکن است با آسیب لایه داخلی یک شریان شروع شود. آسیب ممکن است ناشی از:

* فشار خون بالا
* کلسترول بالا
* تری گلیسیرید بالا
* سیگار کشیدن
* مقاومت به انسولین
* چاقی یا دیابت

التهاب بیماری هایی مانند آرتریت، لوپوس یا عفونت، یا التهاب علت ناشناخته

هنگامی که دیواره داخلی یک عروق آسیب دیده است، سلول های خونی و سایر مواد اغلب در محل آسیب دیده گیر می کنند و در قسمت داخلی درون شریان قرار می گیرند. با گذشت زمان، رسوبات چربی (پلاک) ساخته شده از کلسترول و دیگر محصولات سلولی نیز در محل آسیب ایجاد می شود و سخت می شود و باعث باریک شدن شریان ها می شود. اندام ها و بافت های متصل به شریان های مسدود شده پس از گرفتگی عروق خون کافی برای عملکرد مناسب دریافت نمی کنند. علاوه بر این، پلاک ممکن است باعث لخته شدن خون شود که می تواند جریان خون را به قسمت خاصی از بدن شما متوقف کند.

عوامل تشدید کننده گرفتگی عروق

علت دقیق گرفتی عروق مشخص نیست. با این حال، مطالعات نشان می دهد که گرفتگی عروق یک بیماری تدریجی و پیچیده است که در هر سنی امکان رخ دادن دارد. عادت ها و شرایط خاصی مانند فشار خون بالا، کلسترول خون بالا، بیماری دیابت، اضافه وزن یا چاقی، عدم فعالیت بدنی، سیگار کشیدن و رژیم غذایی نامناسب و سابقه خانوادگی بیماری های قلبی می توانند شرایط ابتلا به گرفتگی عرق را افزایش دهند. برخی از افراد مبتلا به گرفتگی عروق هیچ نشانه ای و علائم گرفتگی عروق را ندارند تا زمانی که در آنها حمله قلبی یا سکته مغزی رخ دهد. درمان اصلی برای آترواسکلروز یا گرفتگی عروق، تغییر سبک زندگی است. همچنین ممکن است به داروها و روش های پزشکی نیاز داشته باشید. این درمان ها، همراه با مراقبت های پزشکی در حال انجام، می تواند به شما در زندگی سالم کمک کند.

علائم گرفتگی عروق

گرفتگی عروق معمولا علائم و نشانه‌های خاصی ندارد، مگر تا زمانی که یکی از عروق به شدت تنگ شده یا کاملا مسدود شود و جریان خون را مختل کند. بسیاری از افراد نمی‌دانند که مبتلا به این بیماری هستند تا زمانی که دچار یک عارضه اورژانسی مانند حمله قلبی یا سکته مغزی شوند. البته برخی افراد ممکن است نشانه‌ها و علائم گرفتگی عروق را داشته باشند. بسته یه اینکه کدام سرخرگ مسدود شده باشد، علائم گرفتگی عروق فرق دارد. گرفتگی عروق خونی به تدریج توسعه می یابد. گرفتگی عروق خفیف معمولا علائم ندارد. علائم گرفتگی عروق متوسط تا شدید به این بستگی دارد که کدام شریان ها آسیب ببینند؛ مثلا:

اگر گرفتگی عروق در شریانهای قلب خود دارید، ممکن است علائم گرفتگی عروق مانند درد قفسه سینه یا فشار در سینه (آنژین) داشته باشید.

اگر در شریان هایی که خون به مغز می رسانند، دچار گرفتگی عروق شوند علائم گرفتگی عروق ممکن است شامل بی حسی یا ضعف ناگهانی در بازوها یا پاها، دشواری صحبت کردن یا نادیده گرفتن گفتار، از دست دادن موقت بینایی یا فلج موقت عضلات صورت باشد. این علائم یک حمله ایسکمیک گذرا (TIA) را نشان می دهند که اگر بدون درمان باقی بمانند ممکن است به یک سکته مغزی توسعه پیدا کنند.

اگر در رگ ها سینه ها و پاها شما گرفتگی عروق پیدا کنید، ممکن است علائم گرفتگی عروق شامل درد پا و عضلات پا در هنگام پیاده روی داشته باشید. در صورت وجود گرفتگی عروق در شریان هایی که به کلیه منتهی می شود، فشار خون بالا یا نارسایی کلیه ایجاد می شود.

اولین نشانه ها و علائم گرفتگی عروق می تواند از دوران نوجوانی شروع شود. اغلب تا زمانی که پلاک تشکیل شود یا جریان خون بسیار محدود شود، هیچ علائم گرفتگی عروق قابل تشخیص نمی باشد. معمولا چند سال طول می کشد تا علائم گرفتگی عروق، خود را نشان بدهند. علائم گرفتگی عروق بستگی به آن دارد که کدام شریان ها آسیب دیده باشند.

عوارض گرفتگی شریان ها

اما از آنجایی که گرفتگی شریان ها می تواند منجر به بروز برخی بیماری ها و حتی مرگ افراد شوند شناختن علائم شایع این وضعیت کاملا ضروری است و می توان با تشخیص زودهنگام و درمان به موقع گرفتگی در شریان ها از بروز عوارض آن جلوگیری کرد.

برخی از عوارض احتمالی گرفتگی شریان ها، عبارتند از:

* سکته های مغزی
* بیماری عروق کرونر
* بیماری شریان کاروتید
* بیماری شریان محیطی
* انفارکتوس میوکارد (سکته قلبی)
* مرگ

شریان های کاروتید

شریان های کاروتید خون را به مغز می رسانند. یک خونریزی محدود می تواند منجر به سکته مغزی شود و یک فرد ممکن است به علت آترواسکلروز در این منطقه علائم متعددی از جمله:

* ضعف
* دشواری تنفس
* سردرد
* بی حسی صورت
* فلج

عروق کرونر

عروق کرونر خون را به قلب می رساند. هنگامی که خون به قلب محدود می شود، می تواند منجر به آنژین و حمله قلبی شود. علائم گرفتگی عروق در این موارد عبارتند از:

* استفراغ
* اضطراب شدید
* درد قفسه سینه
* سرفه
* احساس ضعف
* شریان های کلیه

شریان های کلیه خون را به کلیه ها می رسانند. اگر عرضه خون محدود شود، خطر جدی برای بیماری مزمن کلیه وجود دارد. فرد مبتلا به انسداد شریان کلیوی ممکن است در اثر تنگ شدن عروق، علائم گرفتگی عروق را نشان بدهد از جمله:

* از دست دادن اشتها
* تورم دست و پا
* دشواری تمرکز

7 نشانه گرفتگی عروق که اغلب آنها را نادیده می گیریم

1. درد در ماهیچه، ران ها یا باسن

درد پا در حین فعالیت هایی مانند راه رفتن می تواند نشانه گرفتگی عروق باشد. این بدان معنی است که اندام شما به اندازه کافی جریان خون را دریافت نمی کند. این علائم ممکن است شامل درد عضلات یا گرفتگی در پاها (یا بازوها) باشد. محل درد بستگی به محل لخته یا باریک شدن عروق دارد.

2. درد قفسه سینه

درد قفسه سینه (یا آنژین) نتیجه کاهش جریان خون به قلب است. احساس سفتی ، بی حسی ، سنگینی ، فشار یا سوزش می شود. معمولاً افراد هنگام استراحت ، این علامت را تجربه نمی کنند ، زیرا این امر در اثر فشار جسمی یا عاطفی ایجاد می شود. در بعضی موارد ، گرفتگی می تواند به قدری بد باشد که ممکن است آنژین (حمله قلب) آن را نشان دهد که شخص دچار حمله قلبی شده است .

کمردرد اولین علامت در بین مبتلایان به گرفتگی سرخرگ است

3. از دست دادن بینایی موقت از یک طرف

شریان های کاروتید چشم و مغز ما را تأمین می کنند. اگر این شریانها مسدود شوند ، نتیجه از دست دادن بینایی موقت یا تاری دید در همان طرف است. انسداد کامل منجر به سکته مغزی می شود. به همین دلیل آگاهی از این علامت بسیار مهم است.

4- کمردرد

کمردرد نشانه ای جدی است که نباید از آن چشم پوشی کرد. هنگامی که جریان خون به قسمت تحتانی کمر کاهش می یابد ، دیسک های بین مهره ها شکننده می شوند. و این منجر به عصب های دردناک می شود. معمولاً این اولین علامت در بین مبتلایان به گرفتگی سرخرگ است: طبق یک مطالعه ، 10٪ از افراد در کشورهای توسعه یافته از قبل از 20 سالگی دارای انسداد پیشرفته در آئورت شکمی خود هستند.

5- تنگی نفس

این علامت زمانی ایجاد می شود که شریان های کرونر آسیب دیده یا بیمار شوند. افراد آن را تجربه می کنند زیرا قلب آنها قادر به پمپ کردن خون کافی برای تأمین نیازهای بدن نیست. این تحقیق نشان می دهد که افراد اغلب تنگی نفس را یک مشکل جدی نمی دانند. اما بعضی اوقات ممکن است تنها نشانه وجود بیماری جدی عروق کرونر باشد که ممکن است نیاز به درمان داشته باشد.

درد پا در حین فعالیت هایی مانند راه رفتن می تواند نشانه گرفتگی عروق باشد

6. پا یا دست های سرد

پاهای سرد می تواند در اثر بیماری شریانی محیطی (PAD) ایجاد شود. این مشکل زمانی اتفاق می افتد که شریان های باریک باعث کاهش جریان خون به اندام ها می شوند. ترمیم ضعیف زخم یا ضربان ضعیف در پا نیز علائمی است که باید با پزشک معاینه شود. علاوه بر این ، وجود PAD ممکن است نشانگر این باشد که یک بیماری شریانی گسترده تر در بدن وجود دارد که می تواند بر مغز یا قلب تأثیر داشته باشد که باعث سکته مغزی یا حمله قلبی می شود.

7. خستگی و سرگیجه

براساس انتشارات بهداشت هاروارد ، خستگی به عنوان نشانه ای از بیماری عروق کرونر کمتر دیده می شود ، اما می تواند رخ دهد. این علائم در نتیجه کاهش سطح اکسیژن ناشی از جریان خون ضعیف ایجاد می شود. کمیته پزشکان مسئولیت پزشکی ادعا می کند که این علائم در بین زنان شایع تر است.

چه چیزی خطر ابتلا به گرفتگی عروق را افزایش می دهد؟

به گفته موسسه ملی قلب ، ریه و خون ، عوامل افزایش سطح خطر به شرح زیر است:

* داشتن کلسترول خون ناسالم. این نشان می دهد سطح کلسترول بد بالا و سطح کلسترول خوب پایین است.
* فشار خون بالا. فشار خون نباید بیشتر از حد باشد 140/90 mmHg.
* سیگار کشیدن. استعمال دخانیات باعث صدمه و سفت شدن رگ های خونی ، سطح کلسترول خون و فشار خون بالا می رود. علاوه بر این ، اجازه نمی دهد اکسیژن کافی به بافتهای بدن برسد.
* اضافه وزن یا چاق بودن. شاخص توده بدنی بین 25 تا 29.9 اضافه وزن محسوب می شود. شاخص بالاتر به معنای چاق بودن فرد است.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟

اگر فکر می کنید که گرفتگی عروق دارید، با پزشک خود صحبت کنید و به یک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید. همچنین به علائم اولیه نارسایی جریان خون مانند درد قفسه سینه (آنژین)، درد پا یا بی حسی توجه کنید. تشخیص و درمان اولیه می تواند از ابتلا به گرفتگی عروق جلوگیری کند و از حمله قلبی، سکته مغزی و یا یک اورژانس پزشکی دیگر جلوگیری کند.

تشخیص گرفتگی شریان ها

چندین آزمایش برای تشخیص گرفتگی شریان وجود دارد. پزشک بر اساس علائم و سابقه پزشکی فرد می تواند آزمایشات تشخیصی مختلفی را تجویز کند.

برخی آزمایش های تشخیصی برای شناسایی شریان های مسدود شده، عبارتند از:

* آنژیوگرام
* سونوگرافی
* سی تی اسکن
* الکتروکاردیوگرام
* غربالگری کلسترول
* اسکن MRI یا PET
* اشعه ایکس قفسه سینه
* آزمایش اکوکاردیوگرام و یا تست استرس قلبی

درمان گرفتگی شریان ها

انواع مختلفی از گزینه های پیشگیری و درمانی برای گرفتگی شریان ها وجود دارد. تشخیص روند درمانی این وضعیت به شدت وضعیت و سابقه پزشکی بیمار بستگی دارد.

پزشک ممکن است یک یا چند گزینه درمانی زیر را برای رفع گرفتگی شریان ها تجویز کند:

تغییر سبک زندگی. شیوه زندگی سالم برای مدیریت پلاک شریانی و درمان گرفتگی شریان ضروری است، از جمله:

* ترک سیگار
* ورزش منظم
* حفظ وزن سالم بدن
* حفظ قند خون پایین
* مدیریت سطح استرس
* کنترل فشار و کلسترول خون
* خوردن رژیم غذایی کم چربی های اشباع و کلسترول، با قند و کربوهیدرات های ساده و غنی از میوه و سبزیجات

روش های جراحی یا مداخله ای. در بعضی موارد، عمل جراحی برای درمان گرفتگی و شریان جلوگیری از تجمع پلاک شریانی ضروری است.

قرار دادن استنت. پزشک ممکن است برای حفظ جریان خون کافی می توان یک لوله کوچک به نام استنت که احتمال دارد حاوی دارو باشد را در شریان مسدود شده قرار دهد.

عمل جراحی بای پس. در این عمل، شریان های سایر قسمت های بدن برای دور زدن شریان های مسدود شده و کمک به خون غنی از اکسیژن به محل گرفتگی پیوند زده می شود.

آنژیوپلاستی بالون. این روش به باز شدن شریان های مسدود شده کمک می کند.

داروها. تعدادی از داروها ممکن است به کنترل برخی از عوامل مؤثر در تجمع پلاک شریانی کمک کنند، از جمله:

* داروهای کاهش دهنده کلسترول
* داروهای کاهش دهنده فشار خون
* آسپرین و سایر داروهای رقیق کننده خون که احتمال تشکیل لخته خون خطرناک را کاهش می دهد.

منبع: سایت دکتردکتر
سایت پزشکت
سایت بیتوته