فرهنگ و اندیشه اسلامی در درون خود از چنان ابر قهرمانانی برخودار است که پیروان این آیین را به رجوع به اغیار بی نیاز نموده است. یکی از برترین و گرانقدر ترین ابر قهرمانهای سبک زندگی اسلامی حضرت علی اکبر(علیه السلام)است. ابرقهرمانی که سال روز میلاد با سعادت ایشان به روز جوان نام گذاری شده است. به همین مناسبت تلاش داریم به مناسبت روز جوان برخی از زوایای مختلف مهارت خیرگزینی در دوران جوانی را مورد ارزیابی و واکاوی قرار دهیم.
خاکریزهای فرهنگی و مصاف ابرقهرمان های غربی و اسلامی
در حالی که کشورهای غربی و پیشرفت برای دست یابی به اهداف مادی و دنیوی خود با الگو تراشی و ساختن ابرقهرمان های خودساخته و غیر واقعی تلاش دارند جامعه انسانی خود را به سوی اهداف از پیش طرحی شده سوق دهد، اگر مسئولین فرهنگی و متولیان تربیت دینی و اخلاقی در جامعه اسلامی از ابرقهرمانان درجه یک و واقعی خود غفلت ورزند باید منتظر این باشند که در ناتوی تمام عیار فرهنگی الگوی های غربی و غیر اسلامی جای الگوی های دینی و اسلامی را گرفته و خاکریزهای فرهنگی و دینی جامعه اسلامی را تصرف نمایند.از این رو هر گونه بی توجهی و ساده انگاری در پرداختن به سبک زندگی ابرقهرمانان دینی و اسلامی و فاتحان قله های اخلاق مداری گناهی نابخشودنی است که علاوه بر آثار و تبعات آخروی می توان آثار شوم دنیوی را نیز به دنبال داشته باشد.هیچگاه نباید فراموش کرد که فرهنگ غنی اسلامی از چنان عناصر و ابرقهرمان های طلایی و ماندگاری برخوردار است که هیچ یک از الگوهای خود ساخته غربی سزاوار مقایسه مقابله و ایستادگی در برابر آن را ندارند؛ چرا زندگی این اسوه های زندگی توحیدی بهترین چراغ راه برای رسیدن به زندگی سعادتمند و آرامش بخش به حساب می آید. ولی جای تأسف که این اسوه های زندگی الهی آن چنان که باید جایگاه خود را در فرهنگ و تربیت دینی و تولیدات رسانه ای باز نکرده اند.
تأثیر شگفت انگیز ابرقهرمان ها بر زندگی جوانان
مهارت های خیرگزینی در دوران جوانی
1-عبادت خدا یا بندگی شیطان و هوای نفس
هر چند منابع تاریخی و روایی اوصاف و ویژگی های برجسته و ممتاز حضرت علی اکبر(علیه السلام) را آنچنان که باید و شایسته است در خود به یادگار نگه نداشته است، ولی وجود اندک کلید واژه های طلایی که در معرفی این امام زاده جلیل القدر به یادگار مانده نیز همچون شاه کلیدی کارآمد گویای عظمت وجودی ایشان است. در توصیف و معرفی ایشان در منابع اسلامی این چنین نقل شده است که ایشان شبیه ترین افراد از لحاظ صورت و سیرت به رسول خدا(صلی الله علیه و اله) بوده اند.[1]
اگر هیچ توصیف و روایتی در معرفی حضرت علی اکبر(علیه السلام) وجود نداشت تنها همین روایت به خوبی برای شناخت اجمالی از این امام زاده جلیل القدر به دست آوریم، کافی است. جلوه های ناب عبودیت و بندگی حق تعالی و طاغوت گریزی را می توان در شب و روز عاشورا مشاهده کرد، زمانی که حضرت علی اکبر(علیه السلام) در زمره کسانی بود که شب تا به صبح روز عاشورا را به مناجات و ارتباط با خدای متعال مشغول بود و فردای آن روز برای مبارزه با دژخیمان وارد معرکه کار زار با شیاطین دنیوی شد.
.jpg "تأثیر شگفت انگیز ابرقهرمان ها بر زندگی جوان انقلابی")
دوران نوجوانی دوران قوت یافتن نیروهای متضاد روحی و فکری و جسمی است. انسان در این برهه از عمر و زندگی از یک طرف با مسأله ی بلوغ جسمی و جنسی مواجه است و از طرفی در ابتدای آغاز تکالیف و امر و نهی های الهی قرار دارد. از طرفی برخی اقتضائات بلوغ جسمی و جنسی و غرایز طبیعی تلاش دارند انسان را به سوی لذات مادی و شهوانی سوق دهند.
در این بین جوانان مؤمن و انقلابی تلاش دارند با ایجاد انقلاب فکری و روحی اعضا و جوارح خود را از سیطره و نفوذ شیطان خارج سازند و اجازه تسلط و مدیریت خود را از هوای نفس و شیطان خارج سازند. در توصیف این چنین جوان انتخاب گر و خیز گزینی در منابع روایی نقل شده است:« یَا أَبَا ذَرٍّ مَا مِنْ شَابٍّ یَدَعُ لَذَّةَ الدُّنْیَا وَ لَهْوَهَا وَ أَهْرَمَ شَبَابَهُ فِی طَاعَةِ اللَّهِ إِلَّا أَعْطَاهُ اللَّهُ أَجْرَ اثْنَیْنِ وَ سَبْعِینَ صِدِّیقا؛[2]پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمودند: ای اباذر! هیچ جوانى خوشىهاى دنیا و سرگرمىهاى آن را کنار نمىنهد و جوانیش را در فرمانبردارى از پروردگار صرف نمی‌کند ، مگر آن که خداوند به وى پاداش هفتاد و دو صدّیق مىبخشد.»
اکسیر امید و پرهیز از هر گونه ناامیدی و ترس یکی از مهمترین و شاخص ترین ویژگی های طلایی ابرمردان تاریخ اسلام و سلحشوران میدان کربلا است. سلحشورانی از جنس علی اکبر(علیه السلام) که به اهداف و آرمان های دینی و قرآنی خود ایمان کامل و امید راسخ داشتند و در این مسیر از هر گونه سستی و ترس به دور بودند.2-بر سر دو راهی خوشبختی، عزّت یا ذلت
دوره جوانی دوره ای است که در آن یک جوان دائماً با انتخاب های گوناگونی مواجه می شود. انتخاب های حساس و راهبردی که اگر با فکر، اندیشه و دور اندیشی همراه نباشد می تواند تبعات جبران ناپذیر و خطرناکی را برای او به دنبال داشته باشد. یکی از انواع دو راهی هایی که جوانان در زندگی خود با آن موجه می شوند انتخاب مسیر عزّت یا مسیر ذلّت است. برخی افراد در مواجهه با دشمن درونی و خواهش های نفسانی توانایی و یارای ایستادگی، صبر و مقاومت را در خود نمی بینند، از این رو با تسلیم شدن در برابر شیطان و هوانی نفس ذلت و خواری دنیوی و آخروی را طلب می نمایند.این در حالی است که اگر این دسته افراد می توانستند روحیه عزّت مداری را در زندگی خود تقویت نمایند هیچگاه تن به گناه و لذت های زود گذر آن نمی دادند. کما اینکه در منابع روایی از امام علی(علیه السلام) در این خصوص نقل شده است که: «مَن کَرُمَت عَلَیهِ نَفسُهُ، لَم یُهِنها بِالمَعصِیَةِ؛[3]هر کس براى خودش ارزش قائل باشد، آن را با معصیت، بى‌ارزش نمى‌سازد.»
گونه ای دیگر از عزّت و ذلّت بیشتر در مصاف با دشمن بیرونی نمود پیدا می کند. در سال 61 هجری حضرت علی اکبر(علیه السلام) همچون پدر بزرگوار خود به همگان درس عزّت و ذلّت ناپذیری را به همگان آموزش داد. برخی افراد با ساده اندیشی و جهالت سربلندی و سعادت را در تواضع و ذلّت پذیری در برابر ابرقدرت ها جستجو می کنند و این چنین می پندارند که با التماس و خواهش و تمنا از آنها می توانند به خواسته و آرزوهای خود دست یابند، این در حالی است که در جریان عاشورا امام حسین(علیه السلام) و اهل بیت گرامیش همچون حضرت علی اکبر(علیه السلام) خط بطلانی بر این خیال خام کشیدند و راه سعادت و مقاومت و ایستادگی در برابر زیاده خواهی های طاغیان زمان را به همگان معرفی کردند.
.jpg "تأثیر شگفت انگیز ابرقهرمان ها بر زندگی جوان انقلابی")
3-خطر پذیری و جهاد یا انفعال و گوشه نشینی
برخی افراد برای شانه خالی کردن از مسئولیت های مهم دینی و اجتماعی با دلایل واهی و بی اساس تن به تعطیلی احکام و قوانین دینی و اجتماعی می دهند و برای احیا و زنده نگه داشتن سنت نبوی و فرهنگ دینی و قرآنی از پذیرفتن هر گونه مسئولیت و ایفای نقش اجتماعی شانه خالی می کنند. این در حالی است که جوانان مکتب عاشورا و شیعیان خاندان عصمت و طهارت(علیهم السلام) با اقتدا به فرهنگ و تربیت حسینی قائل به حفظ اصول و شاخص های دینی و اجتماعی هستند و برای حفظ ارزش های اسلامی حضوری مسئولیت مدارانه در اجتماع دارند و از هیچ کوشش و جهادی دریغ نمی ورزند. کما اینکه در سال 61 هجری نیز پیام و درس اصلی عاشورا حفظ ارزش و سنت نبوی بود.«إِنّی لَمْ أَخرُجْ أَشِراً و لا بَطِراً و لا مُفْسِداً و لا ظالِماً، إِنَّما خَرجْتُ لِطَلَبِ إلاصلاحِ فی أُمَّةِ جَدّی، أُریدُ أنْ آَمُرَ بالمَعروفِ و أنهی عَنِ المنکَرِ وَ اَسیرُ بِسیرَةِ جَدّی و أبی ؛[4] من برای جاه طلبی و کام جویی و آشوبگری و ستمگری قیام نکردم، بلکه برای اصلاح در کار امت جدم قیام کردم می خواهم امر به معروف و نهی از منکر و به شیوه جد و پدرم حرکت کنم.»حضور فعالانه در عرصه های مختلف اجتماعی از جمله علمی، فرهنگی، اقتصادی، تربیتی، امنیتی و نظامی از جمله شاخص های مهم جوانان انقلابی است که گویای پویایی و سرزندگی آنها در تمام عرصه های اجتماعی است.
4-اکسیر جان افزای شجاعت و امیدواری یا سم مهلک ترس و ناامیدی
اکسیر امید و پرهیز از هر گونه ناامیدی و ترس یکی از مهمترین و شاخص ترین ویژگی های طلایی ابرمردان تاریخ اسلام و سلحشوران میدان کربلا است. سلحشورانی از جنس علی اکبر(علیه السلام) که به اهداف و آرمان های دینی و قرآنی خود ایمان کامل و امید راسخ داشتند و در این مسیر از هر گونه سستی و ترس به دور بودند. این ویژگی یک چراغ راه برای جوان انقلابی و پویای امروزی است. در اهمیت و ارزش این شاخص دینی در منابع روایی این چنین از امام علی(علیه السلام)نقل شده است: «اَلشَّجاعَةُ عِزٌّ حاضِرٌ، اَلجُبنُ ذُلٌّ ظاهِرٌ؛[5]شجاعت عزّتى است آماده، ترس ذلّتى است آشکار.»
متأسفانه در جامعه مدرن امروزی برخی افراد برای رسیدن به قله های سعادت و خوشبختی با دیدن کمترین سختی در زندگی ترس و ناامیدی بر زندگی آنها غلبه می نماید و از ادامه دادن راه و رسیدن به سوی قله پیشرفت و موفقیت خود را محروم می سازند؛ این در حالی است که تربیت یافتگان مکتب امام حسین(علیه السلام) با اقتدا کردن به سلحشورانی همچون علی اکبر(علیه السلام) در مواجهه با هیچ سختی و ناگواری به خود اجازه نوشیدن سم مهلک ترس و ناامیدی را نمی دهند، از این رو شجاعانه و امیدوارانه برای غلبه بر سختی های مسیر همچون کوهی آهنین و استوار مقاومت می نمایند و اجازه خرد شدن و ذوب شدن در برابر ناملایمات را به خود نمی دهند. به طور قطع و یقین یکی از رمز های موفقیت و پیروزی عرصه های مختلف زندگی امید به آینده و پرهیز از ناامیدی و ترس است.
پی نوشت ها:
[1]. اللهوف على قتلى الطفوف / ترجمه فهرى، ص 113 «یا قوم، هولاءِ قد برز علیهم غلام، اَشبهُ الناس خَلقاً و خُلقاً و منطقاً برسول الله...»
[2].ورام بن أبی فراس، مسعود بن عیسى، مجموعة ورام، ج2، ص60.
[3]. تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص231، ح4610.
[4]. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج44، ص329.
[5]. شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غررالحکم و دررالکلم ج 1 ، ص 152، ح 572.
