چگونه شخصیت فرزندانمان را برای مقابله با بیماری ایدز تربیت کنیم؟

مطالب این مقاله شیوه ی صحیح آموزش پیرامون ایدز و اچ.آی.وی به فرزندان ی را در اختیار شما قرار داده و با بیان نکات و پیشنهاداتی به شما می آموزد که چطور خانواده ی خود را از ابتلا به این بیماری خطرناک حفظ کنید.

پنجشنبه، 9 ارديبهشت 1400

تخمین زمان مطالعه:

موارد بیشتر برای شما

مقدمه

برای تربیت نسلی سالم، ناگزیر به شناخت عوامل مؤثر بر تربیت کودک و نوجوان هستیم. از جمله عواملی که باید مورد شناسایی قرار گیرد، چگونگی تغییر رفتارهای کودک است. اگر مربی تمایز رفتار درست از نادرست را نشناسد، اگر نداند که رفتارهای به ظاهر ساده ی امروز چه تأثیری بر رفتارهای آتی فرد دارد، نمی تواند او را به خوبی هدایت کند. در این میان، توجه به مخاطراتی که در کمین نسل آینده نشسته، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. آنچه که می تواند کودک و نوجوان معصوم امروز را به فردی پرخاشگر، قانون شکن و مجرم بدل کند، می تواند به خوبی مدیریت شود. بی مسئولیت بارآوردن کودک، رفتارهای متضاد و پیش بینی ناپذیر از طرف مربی، برقرار نکردن رابطه ای عقلانی و کلامی، نداشتن یک فضای مناسب عاطفی برای پاسخگویی به نیازهای روانی کودک و نوجوان، طرد او از خانه نداشتن مهارت مدیریت روابط کودک و نوجوان با دوستانش، تضاد بین عناصر تربیتی، فاصله بین کودک و نوجوان و فعالیت های سازنده از قبیل ادامه تحصیل و کارهای اشتغال ساز و ... می تواند مشکلات بسیاری را برای تربیت او فراهم آورد. برای اجتناب از چنین وقایعی مربیان، به ویژه پدران و مادران ناگزیر از شناخت نقش و وظایف خویش هستند. ایفای نقش پدری و مادری، مستلزم کسب تخصص در این زمینه است. نمی توان تنها با اتکا به اطلاعاتی اندک، خود را صاحب صلاحیت مربیگری دانست. کسب این صلاحیت مستلزم علم آموزی است که به کمک آن ها بتوان، خود را در جهت کسب این توانمندی ها هدایت کرد.

این مقاله در جهت آشناسازی مربیان به ویژه پدران و مادران به رشته ی تحریر درآمده است. این اقدام می تواند گامی باشد در جهت آشنایی والدین در زمینه ی نقشی که لازم است برای هدایت نسل آینده ایفا کنند.

سخن آغاز

پدران، مادران و مربیان تربیت فرزندان یکی از مهم ترین و در عین حال دشوارترین مسئولیت هایی است که بر عهده ی ماست. در دنیای امروز که نوع رابطه ها و دامنه ی ارتباطات به مراتب پیچیده تر از گذشته شده، بی تردید این مسئولیت نیز از اهمیت و حساسیت بیشتری برخوردار است. در این راستا، ما موظفیم با افزایش دانش و توان فردی خود علاوه بر برآورده کردن نیازهای فرزندانمان، در شرایط دشوار کنونی به سؤالات آن ها پاسخ داده و با برقراری رابطه ای صحیح و دوستانه آموزش های لازم را در زمینه ی مسائل مختلف از شناخت خطرها، تهدیدات و انحرافات گرفته تا روابط، راه و روش و سبک زندگی، به آن ها منتقل کنیم.

از جمله مسائل مهمی که امروزه جوامع با آن دست و پنجه نرم می کنند، خطر بیماری ها و مشکلات ناشی از آن هاست که تمام افراد به ویژه فرزندان ما را تهدید می کند. ایدز یکی از مهم ترین این بیماری هاست که هنوز راهی بهتر از پیشگیری و آموزش جهت مقابله با آن یافت نشده است. ما درباره ی ایدز هم شعار همیشگی خود را یادآور شده و با تأکید بر این نکته که «پیشگیری بهتر از درمان است!» شما را به کسب آگاهی های لازم فرا می خوانیم، تا به این وسیله هم گسترهی اطلاعات شما پیرامون ایدز و خطرها و عوامل آن وسیع تر شده و هم در آموزش چگونگی پیشگیری از آن به فرزندان خود، گام های محکم تری را بردارید. مطالب این مقاله شیوه ی صحیح آموزش پیرامون ایدز و اچ.آی.وی به فرزندان ی را در اختیار شما قرار داده و با بیان نکات و پیشنهاداتی به شما می آموزد که چطور خانواده ی خود را از ابتلا به این بیماری خطرناک حفظ کنید.

ایدز چیست؟

هر چند صحبت در مورد موضوع حساسی مانند ایدز، ممکن است بسیار گیج کننده بوده و موجب خستگی فرد شود اما در هر حال بسیار لازم و حیاتی است و نمی توان آن را نادیده گرفت. مطالعات نشان می دهد که تقریبا ۳۹ درصد بچه ها در سن ۹ سالگی در مورد این بیماری و موارد مشابه آن مطالبی را شنیده اند. از آنجایی که اغلب شنیده ها و دانسته های آنان ترسناک هستند، والدین و مربیان باید به طور واضح، شفاف و متناسب با شرایط سنی در مورد آن با فرزندان خود صحبت کرده و ذهنیت و شناخت درستی از این بیماری در ذهن آن ها ایجاد کنند. البته همانطور که میدانید پیش از هر چیز خود آنان باید در کی درست و شناختی عمیق از این بیماری داشته باشند.

ایدز یا بیماری نقص ایمنی اکتسابی به علت ابتلا به ویروس HIV یا ویروس نقص ایمنی انسانی ایجاد و منتقل می شود. HIV به دستهای از ویروسها به نام «رترو ویروس ها» تعلق دارد. این ویروس هنگامی که سلولی را مبتلا می کند از مواد و انرژی موجود در آن جهت رشد و تکثیر خود استفاده می کند. ایدز بیماری خطرناکی است که در آن سیستم ایمنی بدن به شدت تضعیف شده و نمی تواند در برابر عفونت ها مقاومت کند، در نتیجه بدن دچار عفونت هایی به نام «عفونت های فرصت طلب) می شود. HIV با از بین بردن سلول های ایمنی خاصی که سلول های T کمک کننده (با نام علمی CD۴) نام دارند، شروع شده، با رشد ویروس، این سلول ها به شدت آسیب دیده و از بین می روند، سیستم ایمنی ضعیف د شده و بدن مستعد دریافت عفونت های فرصت طلب و انواع دیگری از بیماری ها مثل سینه پهلو و انواعی از سرطان ها می شود. همان طور که میدانید سیستم ایمنی بدن ما علاوه بر مقابله با بیماری های عفونی با سرطان ها نیز مقابله می کند.

آیا از روی قیافه می توان گفت فردی به HIV یا ایدز مبتلاست؟

خیر! از روی قیافه نمی توان گفت که فرد مبتلا به ویروس HIV هست یا نه. فرد مبتلا به ایدز ممکن است کاملا طبیعی و سالم به نظر بیاید، با این حال تمام افرادی که مبتلا به HIV هستند می توانند بیماری را منتقل کنند حتی اگر علامتی از بیماری در آنان مشاهده نشود. معمولا بلافاصله پس از ابتلا به ویروس، علائمی مانند سرماخوردگی در فرد بروز کرده و یا اینکه غدد لنفاوی او برای مدتی طولانی بزرگ باقی می ماند. اما حتی اگر فردی چنین علائمی را نداشته باشد و کاملا سر حال و سالم به نظر برسد، باز هم نمی توان از سلامت او مطمئن بود. تنها راه اطمینان در این گونه موارد، انجام تست HIV است. در این تست، با اندازه گیری پادتن های ضدویروس موجود در خون فرد، می توان تعیین کرد که او سالم است یا الوده به ویروس. در صورتی که در خون فردی پادتن ضد HIV وجود داشته باشد، به معنی ابتلای آن فرد به ویروس است.

به طور کلی زمانی گفته می شود فرد ایدز دارد که اولا تست HIV وی مثبت باشد و ثانیا یکی از نشانه های زیر در او مشاهده شود:

۱- داشتن یکی از بیماری های مرتبط با ایدز و عفونت های فرصت طلب.
۲- رسیدن سلول های CD۴ به زیر ۲۰۰ عدد در هر سی سی خون سلول های T بدن افراد آلوده به HIV تدریجا کاهش می یابند و به این علت بروز علائم ایدز در اکثر بیماران، ممکن است ده تا دوازده سال به طول انجامد و حتی در بعضی افراد این مدت می تواند طولانی تر هم باشد. فراموش نکنید که درمان به موقع و کامل بیماری می تواند طول عمر افراد را به میزان قابل ملاحظه ای افزایش دهد.

آخرین آمار ایدز در دنیا

سازمان ملل با انتشار گزارشی جدید اعلام کرد: در حال حاضر حدود ۳۴،۲ میلیون نفر در جهان مبتلا به ایدز هستند. این در حالیست که بر اساس گزارش سازمان ملل در سال ۲۰۱۰ در دست کم ۵۶ کشور، تعداد افراد مبتلا به ایدز به میزان ثابتی رسیده و یا در حال کاهش است. حدود پنج میلیون نفر از مبتلایان به ایدز را جوانان تشکیل میدهند. دختران ۱۵ تا ۲۴ سال بیش از سایر افراد در معرض خطر ابتلا به ایدز قرار دارند و حدود ۱ ، ۲ میلیون زن و دختر در سال ۲۰۱۱ به ایدز مبتلا شده اند. بر اساس آمار به دست آمده، این رقم در مقایسه با سال ۲۰۱۰، ۱۱ درصد افزایش یافته است. در عین حال این رقم در سال ۲۰۰۸، 8.2 میلیارد دلار بود. توقف و معکوس کردن روند رو به افزایش ایدز از جمله برنامه هایی است که سازمان ملل متحد برای رویارویی با این بیماری در حال رشد در نظر گرفته است. بر اساس گزارش منتشر شده از سوی سازمان ملل متحد، ابتلا به ایدز در کودکان کاهش چشمگیری داشته است. از سال ۲۰۰۹ تا کنون میزان ابتلا به ایدز در کودکان، حدود ۲۴ درصد کاهش یافته است. در سال ۲۰۱۱، ۳۳۰ هزار کودک به ایدز مبتلا شدند که این رقم در مقایسه با سال ۲۰۰۳ هنگامی که میزان ابتلا به ایدز در اوج خود قرار داشت به کمتر از نصف رسیده است.

ایدز در ایران

آخرین گزارش موارد ثبت شده HIV/ AIDS تا پایان سال ۱۳۹۱ در کشور اعلام شد. بر اساس این گزارش، آمار زنان مبتلا به ایدز، دو رقمی شده است. به گزارش ایسنا، بر اساس آمار به دست آمده از دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی، تا اول فروردین ماه سال جاری، در مجموع در مجموع ۲۶ هزار و ۱۲۵ نفر فرد مبتلا به /HIV AIDS در کشور شناسایی شده اند که ۸۹٫۸ درصد آن را مردان و ۱۰٫۲ درصد آن را زنان تشکیل میدهند. بنابر اعلام ادارهی ایدز و وزارت بهداشت، تاکنون ۴۴۳۸ نفر مبتلا به ایدز شناسایی شده و ۵۱۸۲ نفر از افراد مبتلا نیز فوت کرده اند.

۴۶٫۱ درصد از مبتلایان به HIV در زمان ابتلا در گروه سنی ۳۴- ۲۵ سال قرار داشته اند که بالاترین نسبت در بین گروه های سنی را به خود اختصاص می دهند. بنابراین گزارش، علل ابتلا به HIV، اعتیاد تزریقی ۵۲٫۱ درصد، برقراری روابط جنسی ۳۳٫۶ درصد و انتقال از مادر مبتلا به کودک ۳٫۲ بوده است. در ۱۱٫۱ درصد از موارد شناسایی شده در این سال، راه انتقال نامشخص بوده و هیچ مورد جدیدی از ابتلا از طریق خون و فرآورده های خونی گزارش نشده است. سازمان ملل با انتشار گزارشی جدید اعلام کرد:

در حال حاضر حدود۳۴.۲ میلیون نفر مبتلا به ایدز هستند. این در حالیست که بر اساس گزارش سازمان ملل در سال ۲۰۱۰ در دست کم ۵۶ کشور، تعداد افراد مبتلا به ایدز به میزان ثابتی رسیده و یا در حال کاهش است. حدود پنج میلیون نفر از مبتلایان به ایدز را جوانان تشکیل میدهند. دختران ۱۵ تا ۲۴ سال بیش از سایر افراد، در معرض خطر ابتلا به ایدز قرار دارند. ی بر طبق همین آمار، در سال ۲۰۱۱ حدود ۱۰۲ میلیون زن و دختر به ایدز مبتلا شده اند. توقف و معکوس کردن روند رو به افزایش ایدز از جمله برنامه هایی است که سازمان ملل متحد برای رویارویی با این بیماری در حال رشد، در نظر گرفته است.

ایدز چگونه منتقل می شود؟

بیمار مبتلا به HIV ویروس را در مایعات بدن خود از جمله خون، منی (ترشحات تناسلی جنس مذکر)، ترشحات واژن (مجرای تناسلی جنس ماده و شیر حمل می کند. ویروس HIV تنها هنگامی منتقل می شود که مایعات حاوی ویروس وارد جریان خون فرد دیگری شود. این انتقال مستقیم از راه های زیر امکان پذیر است:

۱- از مخاط پوشاننده ی واژن، مقعد، دهان و سر آلت افراد
2- از راه سرنگ مشترک و تزریق وریدی با آن
3- از طریق شکاف یا زخمی در پوست.

شایع ترین راه انتقال عفونت از طریق برقراری «رابطه ی جنسی» (واژن یا مقعد) با فرد مبتلا به بیماری است. خطر ابتلا در خانم ها نسبت به آقایان بیشتر است اما این بیماری هم از مرد به زن و هم از زن به مرد قابل انتقال است. نزدیکی از راه مقعد (مرد با مرد و یا مرد با زن) از خطر بسیار بالاتری به خصوص برای فرد دریافت کننده برخوردار است. علت این موضوع وجود مخاط حساس و عروق باریک در این ناحیه و احتمال خونریزی آن ها در هنگام مقاربت است. علاوه بر این موارد، ایدز از راههای دیگری هم قابل انتقال است، مواردی چون:

الف) رابطه ی جنسی از طریق دهان

گرچه این حالت خطر کمتری نسبت به واژن و یا مقعد دارد اما تماس ناحیه ی تناسلی و حفرهی دهان نیز احتمال ابتلا به ویروس را با خود به همراه دارد. این خطر به ویژه زمانی که یکی از افراد زخم و یا شکافی داشته باشند، دارای بیماری مقاربتی باشند و یا حتی به تازگی مسواک زده باشند، افزایش پیدا می کند.

ب) استفاده از طریق سرنگ فرد مبتلا به HIV

مطالعات آزمایشگاهی نشان میدهد که ویروس HIV می تواند برای بیش از یک ماه در سرنگ مصرف شده ی آلوده باقی بماند، برای همین است که در مورد استفاده نکردن از سرنگ افراد دیگر تأکید بسیاری شده است. انواع سوزن های مشترک مانند سوزن های تزریق هروئین و استروئیدها» و حتی سوزن های مورد استفاده در سوراخ کردن بدن و خالکوبی ها (تاتو)، ناقل بیماری هستند.

ج) ابتلا در هنگام حاملگی، زایمان و شیردادن

هر خانمی که حامله است و یا قصد حاملگی دارد و احتمال می دهد که در معرض خطر ابتلا باشد، حتی اگر این تماس به مدت ها قبل بازگردد، بهتر است جانب احتیاط را حفظ کرده و با مراجعه به پزشک جهت مشاوره و انجام تست سلامت نوزاد خود را به خطر نیندازد. از مادرانی که تست HIV آنان مثبت است، درخواست می شود که به فرزند خودش یر ندهند و پیش از آن با مصرف دارو، از انتقال عفونت به جنین جلوگیری کنند.

د) ابتلا در اثر تماس پوست زخمی یا سطوح مخاطی

(سطوح خیس بدن مانند دهان، مجاری ادراری و...) با ابزارهای آلوده به خون افراد و مبتلا مثلا در سلمانی ها یا مطب های دندانپزشکی رعایت نکردن موازین بهداشتی در این مراکز می تواند عامل انتقال این بیماری باشد.« HIV از طریق روابط عادی و روزمره منتقل نمی شود! »

نکته ی مهم

ویروس بیماری ایدز به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود. هرگز موردی از ابتلا به HIV در بین افراد یک خانواده، فامیل، همکاران و دوستانی که با فرد مبتلا روابط معمولی داشته اند، دیده نشده، چرا که این ویروس از طریق غذا، ظرف مشترک، بوسیدن، در آغوش گرفتن و یا حتی هوا، عطسه و سرفه منتقل نمی شود. در اکثر نقاط دنیا از جمله ایران با غربالگری فرآورده های خونی از لحاظ ویروس، خطر انتقال از این طریق نیز از بین رفته و می توان از سلامت خون دریافتی یا اهدای خون مطمئن بود.

عرق، اشک، مایع استفراغ، ادرار و مدفوع فرد مبتلا حاوی ویروس است اما هیچ مورد ابتلایی از این راهها تا به حال گزارش نشده است. حشرات، پشه ها و شپش ها عامل و باعث انتقال این ویروس نیستند و آن را منتقل نمی کنند.

چگونه از انتقال HIV پیشگیری کنیم؟

اولین و مهم ترین توصیه ی متخصصان جهت پیشگیری از ایدز «رعایت بهداشت فردی و کنترل روابط جنسی» است. در افرادی که روابط جنسی خارج از هنجارها دارند، استفاده از کاندوم باید جدی گرفته شود. شما باید افرادی که از لحاظ جنسی فعال هستند را به استفاده از آن تشویق کنید. به خاطر داشته باشید که استفاده ی مداوم و مستمر از کاندوم، روشی بسیار مؤثر، آسان و در دسترس جهت جلوگیری از ابتلا به HIV است. البته هنگام استفاده از آن به این نکات هم توجه کنید:

۱- فقط از کاندوم های جنس لاتکس و در صورت حساسیت، پلی اتیلن استفاده کنید.
۲- همواره و در هر بار رابطه ی جنسی از آن استفاده کنید.
3- در صورت لزوم با پزشک، مشاوران و مربیان مجرب مشورت کنید.

کاندوم مردانه مؤثرترین و در دسترس ترین راه جلوگیری از ابتلا به HIV است، گرچه تلاش های بسیاری جهت تولید ژل ها و کرم های ضدمیکروب و ضدویروس در حال انجام است، اما هنوز هیچ کدام از آن ها به مرحلهی کاربردی نرسیده اند.

توجه داشته باشید که بیماری های منتقله ی جنسی می توانند خطر انتقال بیماری ایدز و HIV را افزایش دهند. بسیاری از این بیماری ها مثل سفلیس، تبخال جنسی و شانکروئید، ایجاد زخم و خراش در محل کرده ولی با اینکه بعضی از این امراض مانند س وزاک، زخمی تولید و نمی کنند اما در صورت ابتلا به آن، باز هم خطر ابتلا به HIV بیش از حد معمول خواهد بود. هرگاه شکاف یا زخمی در پوست باشد، HIV قادر به ورود و یا خروج از محل آسیب دیده خواهد بود.

آیا واکسنی برای پیشگیری از ابتلا به HIV هست؟

با وجود مطالعات و تحقیقات وسیع انجام شده در این زمینه، متخصصان بر این باورند که برای تولید چنین واکسن مؤثر و بی خطری در برابر ایدز، حداقل یک دهه وقت لازم است و حتی پس از ابداع چنین واکسنی سال ها طول خواهد کشید تا کلیه ی افراد در معرض خطر، واکسینه شوند. تا آن زمان باید از روش های دیگری مانند رعایت بهداشت جنسی و استفاده از سرنگ های استریل برای تزریق، در جهت مهار و جلوگیری از ابتلا به ویروس HIV گام برداشت.

آیا درمانی برای ایدز وجود دارد؟

خیر! متأسفانه در حال حاضر هیچ گونه درمانی برای ایدز وجود ندارد. گرچه امروزه داروهای تقریبا خوبی در دسترس بیماران آلوده به HIV قرار دارد که باعث افزایش مدت زندگی بیماران شده و کیفیت زندگی آن ها را بهبود می بخشد اما این داروها اغلب مشکلات و عوارضی را هم به دنبال دارند، به عنوان مثال:

1) داروهای ضد ویروس HIV، اغلب عوارض جانبی مانند مشکلات قلبی، نارسایی کلیوی و پوکی استخوان را ایجاد می کنند و بسیاری از بیماران به علت این عوارض قادر به تحمل درمان ضدویروسی بسیار فعال (HAART) نیستند.

۲) ویروس HIV حتی در بین افرادی که درمان سنگین و قوی ضدویروسی را تحمل می کنند، اغلب به شدت دچار موتاسیون (تغییرات ژنتیکی) شده، شکل ویروس تغییر می کند و حدود نیمی از بیماران پس از یک سال دچار شکست درمان شده و ویروس مقاوم در بدنشان ایجاد میشود.

۳) با وجود درمان صحیح و پیگیری آن، باز هم دارو نمی تواند ویروس را از بدن ریشه کن کند. ویروس همچنان به طور مخفی در مخازن خود در بدن باقیمانده و به تکثیر ادامه میدهد. این مخازن اغلب غدد لنفاوی و مغز بیماران هستند.

چطور می توان از ابتلا و یا مبتلا نشدن به HIV مطلع شد؟

اگر شما حتی ذرهای احتمال میدهید که در معرض HIV قرار گرفته باشید، باید هر چه سریع تر تست HIV را انجام دهید. البته انجام تست HIV مسئله ای کاملا فردی است و کسی به جز خود فرد حق تصمیم گیری در این مورد را ندارد. اما در صورتی که به این ویروس آلوده شده باشید آگاهی شما از بیماری، فواید بسیاری را به همراه دارد. در واقع فرد بیمار:

۱) با مراجعه ی سریع به پزشک می تواند از عوارض و مشکلات بیماری تا حد قابل ملاحظه ای جلوگیری کرده و با شروع به موقع درمان طول عمر خود را افزایش دهد.
۲) از ایجاد برخوردهای احتمالی که موجب انتقال بیماری به اطرافیان میشود جلوگیری کند.
۳) در صورت ابتلا به HIV در دوران حاملگی، از ابتلای کودک خود در مرحله ی جنینی و نوزادی پیشگیری کند.

تست HIV

اغلب افراد برای انجام تست HIV مراجعه به پزشکان خصوصی را ترجیح میدهند. تعدادی هم به بیمارستآن ها و مراکز درمانی روی می آورند. تنها چیزی که اهمیت دارد اینست که فرد تست را در مکانی انجام دهد که امکان مشاوره در مورد HIV و ایدز نیز در آن محل وجود داشته باشد. مشاورین می توانند با ارائهی توصیه های لازم پیرامون رفتارهای پرخطر و روش های حفاظت خود در برابر آن ها، به افراد نکات مفید و سودمندی را بیاموزند. مزیت دیگر این گونه مراکز، تفسیر درست نتایج تست ها و معرفی مراکز درمانی معتبر به بیماران است، مراکزی چون«مرکز مبارزه با ایدز» واقع در بیمارستان امام خمینی تهران، در چند سال اخیر در بسیاری از خانه ها و مراکز بهداشت در سطح شهرهای بزرگ امکاناتی پیرامون مشاوره و درمان ایدز در نظر گرفته شده، پس اگر احتمال هر چند ناچیزی در مورد ابتلای شما یا یکی از اطرافیان شما به این بیماری وجود دارد حتما برای انجام آزمایش های مربوطه اقدام کنید. زیرا اکنون درمآن های بسیار مؤثری برای کاهش عوارض این بیماری و افزایش طول عمر مبتلایان به رایگان در ایران در دسترس است.

زمان مناسب برای آزمایش HIV

گرچه اکثر تست های تشخیصی خون جهت HIV حداقل بعد از ۴ هفته پس از اولین برخورد مخاطره آمیز قادرند به مثبت یا منفی بودن تست حکم کنند اما تحقیقات نشان میدهد گاه حتی تا ۶ ماه برای مثبت شدن تست زمان نیاز است. به همین خاطر، اکثر مراکز تشخیص این بیماری بهترین زمان انجام تست HIV را حداقل ۶ ماه پس از برخورد میدانند. تست های دیگری نیز برای بررسی این ویروس وجود دارند، مثل تست های تعیین کی مقدار ویروس که می تواند حتی در عرض ۳ تا ۴ روز پس از اولین برخورد پاسخ دهد و همچنین تست هایی که نیاز به نمونه ی خون ندارند مانند تست بزاق که پس از گذشت همان ۶ ماه می تواند حتی در عرض بیست دقیقه مثبت و یا منفی بودن HIV را مشخص کند. به هر حال انجام تست ۴ هفته و ۶ ماه پس از برخورد و یا احتمال برخورد با ویروس را جدی بگیرید تا در صورت مثبت بودن تست بتوانید سریع و به موقع به درمان خود اقدام کنید و هر گونه پرسش یا ابهام در این زمینه را با مراجعه به پزشک متخصص رفع کنید.

[در بیماری ایدز موقعیت اجتماعی شما اصلا اهمیت ندارد، آنچه مهم است و شما را در معرض خطر قرار میدهد یا و از آن دور می سازد کار و عملی است که انجام می دهید.]

شش نکته ی کلیدی برای آموزش فرزندان پیرامون ایدز

علاوه بر اینکه کسب آگاهی و اطلاعات پیرامون ایدز و مسائل مربوط به آن برای هر پدر و مادر فهیم و مربی مجربی لازم و ضروری است، انتقال و آموزش صحیح این آگاهی ها به فرزندان نیز از اهمیتی حیاتی برخوردار است. با در نظر گرفتن این مهم و با توجه به نبود آگاهی های لازم در این خصوص، ما سعی داریم با ارائه ی رهنمودها و پیشنهاداتی سازنده و مفید در این فرصت کوتاه شما را در راستای رسیدن به این هدف یاری دهیم. شما با به کار بستن موارد مطرح شده در این مقاله، میتوانید با برقراری ارتباطی صحیح و دوستانه با فرزند خود، نه تنها پیرامون ایدز بلکه درباره ی آموزش هر آنچه که لازم است او بداند مؤثرتر عمل کنید.

١- به موقع شروع کنید و آغاز کنندهی گفتگو باشید.

فرزندان ما هر روز موضوعات جدیدی را می ش نوند و ناچار به مواجهه با مباحث دشوار و حساسی هستند که شاید خودشان نیز اهمیت و پیچیدگی آن ها را درک نکنند. نباید غافل بود که در دنیای امروز سن برخورد آن ها با چنین موضوعاتی روز به روز کمتر می شود. مطالعات روانشناختی نشان میدهد که کودکان هرگاه به اطلاعات، راهنمایی و یا نصیحت خاصی نیاز دارند نخست به والدین خود مراجعه می کنند، اما وقتی به سن نوجوانی می رسند، آگاهی های مورد نیاز خود را بیشتر از طریق دوستان یا رسانه ها کسب می کنند. ما به عنوان والدین این شانس بزرگ و طلایی را داریم که اولین کسی باشیم که موضوعی را با فرزندانمان مطرح می کنیم، قبل از آنکه فرد دیگری آن ها را با اطلاعات نادرست خود سردرگم کند و یا ارزش هایی را غیر از ارزش های مورد توجه ما، در ذهن او جاگیر کند. این فرصت طلایی در اختیار ماست که با فرزندان خود در مورد موضوعات مهم و حساسی همچون مسائل جنسی، HIV و ایدز، مواد مخدر و الکل صحبت کرده و اندیشه ی آنان را در مسیر صحیح هدایت و راهنمایی کنیم تفاوت میان کسانی که ابتکار عمل را به دست می گیرند و دیگرانی که چنین نمی کنند، مثل تفاوت میان روز و شب است. طبیعت انسان همواره ترجیح می دهد که خود دست به کار شود تا اینکه مورد نفوذ دیگران واقع شود. این توانایی به ما کمک می کند تا بتوانیم واکنش خود را نسبت به اوضاع و شرایط ویژه انتخاب کرده و اوضاع دلخواه را ایجاد کنیم.

با فرزند خود صحبت کنید و از فرصت گفتگویی که ایجاد می کنید برای معرفی بیماری ایدز به او استفاده کنید. برای مثال هنگامی که مشغول تماشای تلویزیون هستید و یک آگهی تبلیغاتی یا مطلب آموزشی کوتاهی در مورد ایدز مشاهده می کنید از او بپرسید که آیا تا به حال چیزی در مورد ایدز خوانده یا شنیده؟ بدین طریق شما خواهید توانست که از میزان دانسته های فعلی وی آگاه شده و از آن مرحله به بعد او را همراهی کنید تا آگاهی های لازم را کسب کند.

اگر می خواهید که فرزندتان هنگام صحبت کردن با شما راحت باشد و در مورد نگرانی ها و مشکلات و هرگونه سؤالی که در ذهن دارد با شما گفتگو کند و اگر برای تربیت و پرورش او ارزش قائلید، پس باید خودتان آغاز کنندهی بحث ها و گفتگوها باشید و این شانس را در اختیار خود و فرزندتان برای شروع این نوع مکالمات قرار دهید. از هر موقعیتی به درستی استفاده کنید چون موقعیت ها همیشه رخ نمیدهند و ما باید از آن ها به بهترین صورت ممکن استفاده کنیم. تجهیزات آموزشی و وسایل ارتباط جمعی می توانند فرصت و شرایط مناسبی را برای آغاز این گفتگوها فراهم کنند.

برای مثال فرض کنید که شما و دختر بچه ی ۱۲ ساله ی تان مشغول تماشای فیلمی هستید که موضوع آن دختر نوجوانی است که با پسر جوانی روابط نامناسب دارد و یا دچار حاملگی شده، این مطلب موضوع خوبی برای شروع گفتگوست. با یک پرسش ساده باب گفتگو را با او باز کنید، به عنوان مثال از او بپرسید: «نظر شما راجع به رفتارهای این دختر جوان چیست؟» شما می توانید تنها با پرسیدن یک یا دو سؤال ساده، بحثی بسیار با ارزش و سودمند را که برگرفته از شرایط و موقعیت های روزمره ی زندگی است با فرزندان خود ترتیب دهید.

طی همین مباحث به ظاهر ساده می توان نکات آموزشی بسیاری را به او منتقل کرد؛ البته با در نظر گرفتن شرایط سنی، سطح درک و رشد شناختی فرزندتان. وقتی با فرزند خود صحبت می کنید، تا جایی که می توانید از کلمات ساده استفاده کرده و مطمئن شوید که او حرف های شما را می فهمد. وقتی می خواهید موضوع HIV را برای فرزند شش ساله ی خود توضیح دهید از به کار بردن عبارتهایی مانند «انتقال از راه های آمیزشی» یا «فاکتورهای خونی» خودداری کنید. صحبت کردن به زبان خود او و استفاده از کلماتی ساده، کوتاه و قابل فهم، بهترین شیوه ی آموزش فرزندان است.

برای مثل در توضیح ایدز بگویید: یک نوع بیماری خطرناک است که بدن را ضعیف کرده و کم کم باعث از بین رفتن فرد می شود. اگر شما بیش از یک فرزند دارید و فرزندان شما از جهت سنی با یکدیگر فاصله دارند، سعی کنید با هر یک از آن ها جداگانه صحبت کنید، حتی در مورد مسائلی که کاملا یکسان هستند. بچه ها در سنین مختلف به دلیل مراحل رشد فکری متفاوتی که دارند، به اطلاعاتی متفاوت و متناسب با سن خود نیازمندند، از حساسیت های مختلفی برخوردارند و سبک های گفتاری و زبان خاص خود را می طلبند. اغلب هر چه بچه ها بزرگتر می شوند، به بحث کردن و کامیابی در آن علاقمندند و اجازهی صحبت کردن را به کوچکترها نمی دهند، به همین علت است که توصیه می شود با تک تک فرزندانتان به طور جداگانه صحبت کنید تا کوچکترها هم فرصت اظهارنظر را بیابند.

2- برای بهبود شیوه ی زندگی خود تلاش کنید.

سبک زندگی خانواده از مهم ترین عوامل سازنده ی شخصیت و آینده ی فرزندان است. بخش عمده ای از تربیت و آموزش آنان تحت تأثیر شیوه ی زندگی خانواده است. شما با بهبود شیوه ی زندگی خود می توانید، خود و فرزندانتان را در برابر بسیاری از خطرهای بالقوه ایمن نگه دارید. زندگی ما به طور کلی از چهار بعد اساسی برخوردار است: بعد جسمی، معنوی، ذهنی، عاطفی- اجتماعی. ما در این بخش، شیوه های بهبود و بازسازی هر یک از این ابعاد را به اختصار شرح میدهیم تا شما را در ساختن زندگی بهتر یاری دهیم.

١- بعد جسمی

بعد جسمی شامل توجه عمیق و مؤثر به سلامتی جسم است. در صورتی که می خواهید زندگی سالم و با کیفیتی داشته باشید، هرگز به بهانه ی نداشتن وقت کافی آن را نادیده نگیرید. اگر می خواهید برای فرزندتان راهنمای خوبی در مقابله با بیماری ایدز باشید قبل از هر چیز به بعد جسمی زندگی یعنی «سلامت جسمی خود، فرزندان و خانواده» اهمیت بدهید و برای تقویت جنبه ها و ابعاد مختلف سلامت جسمی وقت صرف کنید؛ مواردی چون:

* استقامت: به کمک تمرینات هوازی مانند شنا و پیاده روی.
* انعطاف پذیری: با انجام تمرینات کششی.
* قدرت بدنی: با استفاده از ورزش های سبک و بدنسازی.

میدانید که عقل سالم در بدن سالم است، پس اگر می خواهید آموزش های شما مفید و مؤثر واقع شوند به سلامت جسمی خانواده ی خود توجه کافی داشته باشید. برای تقویت بعد جسمی و پروراندن استقامت، انعطاف پذیری و قدرت بدنی خود و خانواده ی تان زمانی را برای ورزش و نرمش در برنامه ی زندگی خود اختصاص دهید.

* فرزندتان را به ورزش تشویق کنید.
* او را در زمان ورزش همراهی کنید.

رفتن به پارک، پیاده روی، کوهنوردی و انجام ورزش های سبک را ساده نپندارید. مطالعات مختلف نشان داده اند افرادی که در کودکی به خوبی آموخته اند که س لامتی انسان ارزش بسیار بالایی دارد و نباید آن را به راحتی و به خاطر لذتی زودگذر به خطر انداخت بسیار کمتر در معرض آلودگی به HIV قرار می گیرند.

۲- بعد معنوی

بازسازی و سلامت ساختار معنوی، انسان را در برابر خطرها و تهدیدات حفظ می کند. بعد معنوی که از ارزش خاصی برای همه ی افراد برخوردار است به معنای میزان تعهدی است که هر فرد نسبت به نظام ارزش های خود قائل است. به طور کلی هر یک از ما به گونه ای متفاوت، سهم خود را از خزانهی بیکران معنویت برداشت می کنیم.

جهت برقراری و گسترش ارزش ها و معنویات در زندگی خود تلاش کرده و آن ها را برای خانواده ی خود به شکل عمیق و ریشه ای در آورید. شما می توانید با کمک عوامل متعددی، از ارزش ها و اصول دینی گرفته تا جزئی ترین نشانه های موجود در هستی، این بعد زندگی خود را تقویت کنید. به عنوان مثال به گردش رفته و س عی کنید با طبیعت هماهنگ شوید، از نشانه های موجود در خلقت لذت ببرید و فرزندتان را هم در کسب این تجربیات شرکت دهید. به آن ها لذت بردن و گوش دادن را بیاموزید و با تفکر، عبادت و نیایش آشنا کنید و از آن ها بخواهید که درباره ی این موارد فکر کنند. فرزندانی که به رعایت یک نظام ارزشی مشخص در محیط خانواده (این نظام ارزشی که مجموعه ای از بایدها و نبایدها و دستورالعمل هاست، می تواند دینی و یا حتی غیردینی باشد.) عادت کرده باشند، پذیرش بهتری برای شنیدن دستورالعمل های اخلاقی ما برای دوری از آلودگی به HIV خواهند داشت.

هیچگاه کودکی و نوجوانی خودتان را فراموش نکنید. به یاد بیاورید که نوجوانی خود را چگونه پشت سر گذاشته اید و در آن دوران چه پرسش ها و ابهاماتی، ذهن شما را مشغول کرده بود. بدین ترتیب بهتر می توانید احساسات و نیازهای فرزند خود را درک کنید و در جهت برآورده کردن خواسته های به جای او گام بردارید.

۳- بعد ذهنی

توانایی های ذهنی و شناختی، یکی دیگر از ابعاد مهم زندگی است که و لازمه ی هرگونه آموزش و تأمین سلامت افراد است. رشد و پرورش ذهنی معمولا در قالب تعلیم و تربیت رسمی و مطالعه شکل می گیرد. اما متأسفانه بسیاری از ما پس از تحصیل، از رشد ذهنی باز می مانیم و دچار رکود و کسالت ذهنی می شویم. چرا که اغلب به جای مطالعه جدی تر و خارج از حیطه ی کاری، وقت فراغت خود را با فعالیت های غیرذهنی و فکری مانند تماشای تلویزیون پر می کنیم.

مطالعات نشان میدهد خانواده ها به طور متوسط، هفته ای ۳۵ ساعت به تماشای تلویزیون می پردازند. فکر نمی کنید که بهتر است با مدیریت خود و برنامه ریزی به همراه خانواده، از این اتلاف وقت عظیم بکاهید و زمان بیشتری را به رشد و تعالی ذهن خود و فرزندانتان اختصاص دهید؟! تلویزیون به خودی خود نه تنها ابزار بدی نیست بلکه بسیار مفید، آموزنده و سرگرم کننده است، البته به شرط آنکه در کنترل و اختیار شما باشد، نه اینکه شما در اختیار تلویزیون باشید. برای کسب اطلاعات سودمند و گسترش ذهن، هیچ راهی بهتر از مطالعه نیست ، والدین باید در این زمینه الگوی فرزندان خود باشند. شما میتوانید با به کار گرفتن روش هایی بسیار ساده، توانایی ذهنی و فکری خود و فرزندتان را افزایش دهید و از رکود ذهنی خانواده پیشگیری کنید. به عنوان مثال پیشنهاد می کنیم دفترچه ای تهیه کرده و در آن تجربه های روزانه ی خود را بنویسید. پس از مدتی خواهید دید که ثبت کردن خاطرهی موفقیت های شخصی روزانه تا چه حد بهره وری و توان ذهنی ش ما را بهبود خواهد داد. با آموزش این شیوه به فرزند خود، او را نیز از مزایای این عمل بهره مند گردانید.

به او بیاموزید که چطور می تواند اوقات فراغت خود را با مطالعه و انجام فعالیت های ذهنی مفید، به بهترین نحو پر کند. عادت مطالعه را در خانواده ی خود رواج دهید و به کیفیت آن توجه داشته باشید. مطالعه ی درست و هدفمند، ذهن را شکوفا ساخته و از عوامل مهم تأمین سلامت افراد است. نتیجه ی این، رشد ابعاد ذهنی کودک شما خواهد بود که تا در آن وی به برخوردی عقلانی و به دور از احساسات و هیجانات درموقعیت های عاطفی خواسته یا ناخواسته (مثلا ارتباط با جنس مخالف) خواهد رسید و این تفکر در هنگام عمل، وی را از از آسیب های اجتماعی بسیاری مصون خواهد کرد.

4. بعد اجتماعی- عاطفی

از دیگر ابعاد مهم و مؤثر در ساختن یک زندگی سالم، بعد اجتماعی- عاطفی است. تقویت این بعد به قابلیت رهبری، همدلی، همکاری و سازگاری اخلاقی اعضای خانواده بستگی دارد. می توان این بعد را به راحتی در حین روابط روزمره ی خانوادگی خود شکل داد و به کار برد. تقویت این جنبه تنها کمی تمرین و ممارست را می طلبد. همه ی ما به برقراری ارتباط و ایجاد همکاری با فرزندان و همسر خود نیاز داریم، چرا که آن ها بخش مهمی از زندگی ما را تشکیل میدهند. شکی نیست که هر فردی نگرش خاص خود را دارد و از زاویهی متفاوتی به مسائل مینگرد اما در یک خانواده باید با یافتن راه حل های مناسب که مورد قبول سایر اعضا هم باشد، احساس رضایت و پیروزی را از آن همه ی افراد خانواده کرد. برای بهبود بعد اجتماعی- عاطفی خانواده ی خود تلاش کنید. در این راستا، می توانید از توصیه های زیر کمک بگیرید:

* شنونده ی خوبی باشید. به تمام اعضای خانواده فرصت دهید تا افکار و درد دل های خود را مطرح کنند، خوب گوش دهید و سعی کنید حرف های آن ها را درک کنید.

* نسبت به مسائل زندگی و وظایف خود متعهد و مقید باشید و برای یافتن راه حل های مناسب برای حل مشکلات خود و فرزندانتان، تمام تلاش خود را به کار گیرید.

* با انجام صحیح وظایف و تعهدات خود در خانواده و واگذاری انجام کارهای کوچک به فرزندتان و پیگیری انجام درست آن، مهارت مسئولیت پذیری» را در او نهادینه کنید.

* با خلق و پرورش حس «اعتماد متقابل» در خانهی خود، احساس امنیت را برای اعضا به ارمغان آورید. هرگز طوری عمل نکنید که رفتار شما این تصور را در فرزندان ایجاد کند که به آن ها اعتماد ندارید.

* حضور ویژگی هایی چون «حسن خلق، حسن نیت و مشارکت» در اعمال و رفتار شما، حس امنیت را در خانواده تثبیت می کند. از فرزندان خود در حل مشکلات روزمره ی خانواده طلب کمک کرده و به آن ها در مشکلاتشان یاری دهید. با فرزندان و س ایر اعضای خانواده ی خود، با صمیمیت و محبت رفتار کنید. رفتن به مسافرت های کوتاه، گردش و یا حتی صحبت های ساده و خودمانی و کمک به انجام امور منزل، فرصت خوبی برای ابراز احساس علاقه و ایجاد صمیمیت بیشتر در نهاد خانواده است. محبت به فرزندان از توصیه های مؤکد پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم و امامان علیهم السلام ماست.

* تا جایی که می توانید از بروز تعارض و درگیری در فضای خانواده جلوگیری کنید و در صورت بروز مشکل برای هر یک از اعضا یا خود شما، از مشورت و همفکری سایر افراد خانواده غافل نباشید.

* بسیاری از خانواده ها بر اساس بحرآن ها، احساسات، اصلاحات سریع و رضایتهای آنی و زودگذر اداره می شوند، نه بر اساس اصول سالم! در چنین خانواده هایی کوچک ترین تنش و فشار، عوارض سختی را در پی دارد. به طور نمونه، افراد ایرادگیر یا ساکت میشوند یا اینکه داد و فریاد به راه انداخته و واکنش های شدیدی از خود نشان میدهند و فرزندان در حال رشد آنان، می آموزند که به جای حل مشکلات، شیوه ی «گریز» یا «ستیز» را در پیش بگیرند. از آنجایی که هسته ی خانواده، شامل همین قواعد، نگرش ها و ارزش های مشترکی است که ثابت و تغییرناپذیرند، پس در شکل دهی این نگرش ها باید دقت کافی اعمال شود تا خانواده بر پایه ی محکمی شکل بگیرد. فراموش نکنیدآنچه به خانواده تداوم و وحدت می بخشد، حاکمیت معیارها و ارزش ها و حدود وظایف مشخص شده تمام اعضاست.

* در صورت هماهنگی این اصول وحدود با اهداف فردی، کل خانواده در جهت رسیدن به هدف مشترک گام برمی دارند. جالب اینجاست که بدانید، این فرآیند، تلاش برای رسیدن به هدف مشترک، حتی از نتیجه ی نهایی آن نیز بسیار مهم تر و با ارزش تر است. با بهره گیری از نظر همه اعضای خانواده در خانه ی خود قواعد و اصول مشخصی را حاکم کرده و سعی کنید این قواعد تا جای ممکن اجرا شود. برای مثال سفرهی شام باید توسط فرزندان خانواده جمع شود و یا هر کس به دلیلی دیر به خانه می رسد باید حتما دیر رسیدن خود را با تلفن به مادر خانواده اطلاع دهد و یا ...

* در مورد قواعد حاکم بر خانواده با فرزندان خود گفتگو کنید. گوش کردن و در نظر گرفتن عقاید و ایده های تک تک افراد خانواده، برای تعیین اصول و حدود حاکم بر آن، زمینه ی گفتگو در مورد موضوعات و مسائل گوناگون را فراهم می آورد. چنین گفتگوهایی جز با روحیه ی احترام متقابل، طرح ایده های جدید و همکاری با هم ممکن نیست. داشتن تجدیدنظر منظم و متناوب در دیدگاه های فردی، گسترش یا تغییر و اصلاح آن و بخشیدن معنی تازه به شعارهایی که به مرور فرسوده می شوند، به تداوم چنین تبادل نظرهایی کمک می کنند.

* نقش های خود را در خانواده تعریف و مشخص کنید. هر یک از ما در زندگی نقش های گوناگونی داریم، پدر، مادر، همسر، فرزند، خواهر یا برادر. تک تک این نقش ها هدف خاصی را دنبال کرده و وظایف ویژهای را بر ما تحمیل می کنند. ما نباید با توجه صرف به یک نقش، از انجام سایر وظایف خود کوتاهی کنیم.

* گام مهم بعدی شما اینست که:
تمام این اصول را به فرزند خود نیز آموزش دهید. به او کمک کنید وظایف و حقوق خود را در خانواده بشناسد. به او بیاموزید اهدافی روشن، متعالی، متناسب با سن و علایق و استعدادهای خود برای زندگیش مشخص کند. در مورد کارهایی که قصد دارد انجام دهد، (علایق و توانایی هایش) از او سؤال کنید. فهرستی از کارهای مفیدی که میشود در زندگی انجام داد را به همراه او بنویسید. پس از تعیین اهداف کوتاه و بلندمدت، برای دستیابی به آن ها برنامه و نقش های عملی طرح کنید. به این وسیله می توانید روند برنامه ریزی، هدفمندی، اصول گرایی و وظیفه شناسی را به فرزند خود آموزش دهید.

فرزندانی که در چنین محیطی تربیت شوند در برخورد با مشکلات، ضمن پی جویی راه حل ها به محیط خانواده رجوع کرده و جواب سؤال خود را در آنجا جستجو می کنند. در این شرایط احتمال آسیب فرزندان در محیط های متغیر و در بعضی از موارد نامناسب اجتماعی به حداقل کاهش می یابد. فرزندی که در اولین اشتباه (استفاده از مواد غیرقانونی یا روابط جنسی غیرمجاز) مشکل پیش آمده را مطرح می کند، مانع پیشرفت این مشکلات و تبدیل آن ها به معضلاتی غیرقابل برگشت مانند ایدز و اعتیاد می ش ود. پس سعی کنیم فرزندانمان را این گونه تربیت کنیم!

3- محیطی باز و روابطی نزدیک در خانواده برقرار کنید.

بچه ها، مخصوصا نوجوانان نیاز دارند که والدین در مورد موضوعات مهم و حساس با آن ها بحث کنند. تنها هنگامی پاسخ پرسش های خود را نزد شما می جویند که احساس کنند شما به کنجکاوی های آنان ارزش مینهید و با فکری باز و بدون سرزنش، پذیرای آن ها و سؤالاتشان هستید. این فرصت را برای فرزندان خود ایجاد کنید که سؤال ها و دغدغه های خود را آزادانه و بدون ترس از عواقب آن مطرح کنند. در ارتباط با فرزندان خود، به تفاوت ها بها دهید. هر کس انسان منحصر به فردی است با توانایی ها و احتمالا نقاط ضعف خاص خودش. پس با این توصیف، باید از هر کس متناسب با توانایی ها و قابلیت هایش توقع داشت و برای فردیت او احترام قائل شد. این قانون در مورد فرزندان شما نیز صدق می کند. مادامی که به یکدیگر و فرزندانتان بها میدهید و این احتمال را واقعا می پذیرید که ممکن است حق به جانب هر دوی شما باشد، همیشه راه حل سومی نیز وجود خواهد داشت. تفاوت ها، اساس زندگی و پیشرفت هستند. اگر دو نفر همیشه عقیده ی یکسانی داشته باشند، امکان پیشرفت آنان مسدود خواهد شد. به تفاوت در افکار و اندیشه ها اهمیت بدهید و با دقت بدان بنگرید، البته نه از موضع و جبهه ای بالاتر!

راه های ارتباطی با فرزندان را تقویت کنید تا بتوانید تصویری واضح و روشن از ویژگی ها، سلیقه و خواسته های او در ذهن خود ترسیم کنید و در یک کلام «او را بشناسید».

بارها پیش آمده که وقتی مشغول مرتب کردن لباس ها هستیم یا وقتی که برای یک جلسه یا میهمانی آماده می شویم و یا هنگام خرید، به صحبت های فرزندانمان گوش داده ایم، حال آنکه فرزندان به توجه کامل و تقسیم نشدهی ما نیاز دارند. گوش سپردن به حرف ها و درد دل های آن ها موجب افزایش حس اعتماد به نفسشان می شود. علاوه بر این، آنان می فهمند که برای ما بسیار مهم هستند و می توانند در مورد هر موضوعی که مایلند با ما بحث و گفتگو کنند. از سویی شنیدن حرف های فرزندان باعث میشود که ما شناخت بسیار بهتر و درک کامل تری از آن ها پیدا کنیم و واقعا بفهمیم که چه می خواهند، چه کاری مایلند انجام دهند و معلوماتشان چقدر است.

رابطه ی نزدیک و دوستانه ای با اعضای خانواده ی خود برقرار کرده تا در خلال این رابطه بتوانید اراده ی اعضا را تقویت کنید. تشویق مرتب فرزندان به همراه تعیین اهداف واقعی و دست یافتنی، بر اساس علایق آن ها، از مؤثرترین راه های تقویت اراده ی آن هاست. این مسئله بسیار مهم است، چرا که اگر فرزندان ما نسبت به خود احساس خوبی داشته باشند، در مقابله با فشارها و خطرهای احتمالی، توانایی بیشتری خواهند داشت و کمتر در معرض خطر انحرافات، رفتارهای مخاطره آمیز و بیماری ایدز قرار خواهند گرفت. محیطی صمیمی و جوی آرام در خانواده برقرار کرده و به سلامت جسمی و روانی خانواده اهمیت دهید، چون همان طور که میدانید، لازمه ی هرگونه آموزش و مراقبتی در جهت پیشگیری از وقوع ای خطرهایی مانند «ایدز»، سلامت محیط زندگی است.

۴- از ایجاد وحشت در خانواده و فرزند خود جلوگیری کنید.

صحبت درباره ی ایدز و بیماری هایی مانند آن، اغلب اضطراب آور و ناراحت کننده است. از این رو باید در حین انتقال اطلاعات و آموزش فرزندان در این زمینه، به این بعد از مسئله نیز توجه داشت. صحبت ها و آموزش های ما هم باید درست و واقع بینانه باشند و هم با ظرفیت ها و قابلیتهای شناختی و ادراکی افراد، به ویژه فرزندان هماهنگی و سازگاری داشته باشند. نحوه ی بیان و اطلاع رسانی ما نباید به گونه ای باشد که احساس اضطراب دائمی را در بچه ها ایجاد کند. به این منظور می توانید از دستورالعمل های زیر کمک بگیرید: آرامش واقعی با کسب اطلاعات صحیح و انتقال آن ها به دیگر اعضای خانواده مقدور می شود.

* حفظ امنیت و آرامش خانواده و فرزندان را در رأس اهداف خود قرار دهید.

* هرگز دربارهی ایدز و هیچ بیماری یا خطر دیگری اغراق نکنید. همیشه واقعیت ها را بگویید و حتی در بیان واقعیت ها هم نکاتی قابل درک و متناسب با سن رشد فرزندتان را مطرح کنید، نه تمام ریز و درشت مسائل را.

* در عین احتیاط و مراقبت از خود و خانواده، وسواس های بیهوده به خرج ندهید، چرا که این امر نه تنها کمکی به شما نمی کند بلکه موجب اضطراب شما و خانواده ی تان می شود.

* از طرح و انتشار هر گونه اطلاعات غیر موثق و اضطراب آور در خانواده جلوگیری کرده، همواره اطلاعات خود را از منابع موثق و مورد اعتماد و کسب کنید و این اصل را به فرزندان خود هم یادآوری کنید.

* در کنار آموزش اطلاعات لازم در مورد ایدز به فرزندان، به آن ها اطمینان خاطر دهید که زمینه ها و عوامل این بیماری را از ودور ساخته اید. در واقع با ترویج و عملی کردن آموزش های بهداشتی و دستورالعمل های پیشگیرانه در خانه ی خود، به اعضای خانواده به ویژه فرزندان این اطمینان را بدهید که چنانچه این نکات را رعایت کرده و مراقب بهداشت و روابط خود باشند، هیچ خطری آن ها را تهدید نخواهد کرد.

* اجازه ندهید تمام گفتگوها و بحث های خانوادگی شما به مسائل تهدید کننده ای مانند ایدز اختصاص یابد. به اندازه ی کافی، در زمان و مکان مناسب و با مهارت به بحث درباره ی این مسائل بپردازید. و در صورت بروز مشکل یا احتمال بیماری در یکی از اعضای خانواده، آرامش خود را حفظ کرده و در اولین فرصت به متخصصان مراجعه کنید.

* همواره آماده ی صحبت کردن در مورد مرگ باشید؛ البته جانب احتیاط را حفظ کنید! اغلب هر جا که در مورد ایدز صحبت می شود، پرسش هایی پیرامون مرگ نیز مطرح می شود. بنابراین شما باید با مطالعه ی بیشتر در این زمینه و توجه به نکات زیر، همواره آماده ی پاسخگویی به سؤالات فرزندانتان باشید:

١- مرگ را با الفاظی ساده توضیح دهید؟
برای مثال بگویید: وقتی فردی می میرد، دیگر نفس نمی کشد، چیزی نمی خورد، نمی آشامد، ما دیگر او را نخواهیم دید. گرچه ممکن است که بچه های کوچک تر چنین چیزی را کاملا درک نکنند، اما شما صبور باشید و پیام خود را در زمان مناسب دوباره به او انتقال دهید.

2- هرگز مرگ را با خواب مقایسه نکنید!
با این تشبیه ممکن است باعث اضطراب کودک خود شوید و او را از این که ممکن است بخوابد و دیگر هرگز بلند نشود، بترسانید.

3- چهره ی مرگ را به طور وحشتناک ترسیم نکنید! هرگز مرگ را به ش کلی وحشتناک و در غالب مفاهیمی چون تباهی و نیستی توصیف نکنید. حتی مرگ یا عبارت های مربوط به آن را وسیله ای برای تهدید یا هشدار به فرزندتان قرار ندهید. در جامعه ی ما واژه ی ایدز با واژه ی مرگ همواره عجین است بنابراین برخورد مناسب با مفهوم مرگ به تعریف صحیح مفهوم ایدز کمک خواهد کرد.

5- در آموزش فرزندان صراحت و مداومت داشته باشید.

تربیت و یادگیری مسائل زندگی حق مسلم فرزند شماست. پس در این امر هیچ گونه تعارف، کمرویی، خجالت، تنبلی و کوتاهی راه ندهید. از همان ابتدا فرزندتان را به دقت تحت تربیت خود قرار داده و مهارت ها و آگاهی های لازم برای زندگی را به او منتقل کنید. در این راستا از هرگونه آموزش صحیح عملی و گفتاری غافل نباشید. هیچگاه سن آموزش فرزند خود را به تأخیر نیندازید و فراموش نکنید که هیچ وقت برای یادگیری مهارت های زندگی زود نیست. پس به سؤالات و نیازهای فرزند خود به دقت توجه کرده و با صراحت و صداقت، پاسخگوی آن ها باشید. سن فرزندانتان هر چه هست مهم نیست، مهم اینست که آن ها شایسته ی دریافت پاسخ های صادقانه و درست هستند. اگر کودکان پاسخی مستقیم و صحیح از ما دریافت نکنند، با شروع به ساختن پاسخ های خیالی در ذهن خود خواهند کرد که گاهی می تواند بسیار خطرناک تر و وحشتناک تر از هر واقعیت صادقانه ای باشد و یا اینکه برای یافتن پاسخ پرسش های خود به سراغ منابع دیگری می روند که همیشه و در همه ی موارد، قابل اعتماد نیستند.

حتی آموزش پیرامون «مسائل جنسی» و رابطه های بین افراد، از جایگاه خاصی در تربیت برخوردار است. اگر شما در هنگام بیان چنین مطالب حساس و مهمی، احساس ناراحتی می کنید، نگران نباشید چون شما تنها والدینی نیستید که چنین احساسی را تجربه می کنید. بسیاری از والدین از چنین بحث هایی می ترسند، موضع می گیرند و یا از زیر بار آن ها شانه خالی می کنند. اما هر پدر و مادر متعهدی آگاه است که باید به خاطر حفظ فرزندان خود، بر این اضطراب و نگرانی فائق آمده و در مورد این گونه مسائل با او صحبت کند، چرا که خوب میداند دیر یا زود فرزندش به دلیل ارتباط با رسانه ها و یا دوستان خود، با این مسائل آشنا خواهد شد. پس بهتر است برای پیشگیری از ایجاد انحراف و شناختی نادرست در ذهن فرزندتان، خودتان مربی او باشید. همواره متناسب با سن فرزندتان برای او صحبت کنید و سن ویژهی مطرح کردن هر مطلبی را در نظر داشته باشید. ما نمی گوییم که فرزند شما باید هر چیزی را در هر سنی بداند بلکه تأکید ما بر اینست که در هر سنی آموزش فرزندتان را فراموش نکنید و به هر دلیلی در انجام این امر و مهم کوتاهی نکنید.

میتوانید برای فرزندتان کتاب های آموزشی، فیلم های مفید یا هر وسیله ی آموزشی دیگری که متناسب با ظرفیت های سنی اوست، تهیه کنید و بخش عمده ای از آگاهی ها و آموزش ها را از این راه به او منتقل کنید. با افزایش سن فرزندتان گمان نکنید مسئولیت آموزش او از دوش شما برداشته می شود. فرزند شما در هر سن و با هر سطح تحصیلاتی که باشد، باز هم به تجارب و آموزش های شما نیاز دارد. به تبادل اطلاعات با او بپردازید و در عین حال که تجارب خود را به او منتقل می کنید از دانسته های او بهره مند شوید.

اشتباهات فرزندتان را به او گوشزد کنید و خطرهای موجود در جامعه، مانند ایدز را با صراحت به او معرفی کرده تا چشمان او به روی حقایق باز شود. انجام صحیح مسئولیت آموزش فرزندان، نیازمند تلاش مداوم و پافشاری و صراحت شماست؟

آگاهی دادن و آموزش فرزندان را در اولویت قرار دهید. برخی از بزرگسالان به اشتباه گمان می کنند که ایدز بیماری همجنس بازان است. این باورها و دانسته های غلط آنان موجب ایجاد احساس ناخوشایندی از صحبت کردن پیرامون ایدز و مسائلی از این قبیل می شود. اجازه ندهید عقاید و اندیشه های نادرست شما، مانع انتقال اطلاعات صحیح و حقایق به فرزندانتان شود. مهم ترین عامل حفظ سلامتی، امنیت و گرفتارنشدن در دام بیماری ایدز، داشتن آگاهی و اطلاعات دقیق در این زمینه است.

6- توجه داشته باشید که راجع به چه چیزهایی و چگونه باید با فرزندانتان صحبت کنید.

اطلاعاتی که در زمان آموزش، پیرامون ایدز و مسائل مربوط به آن حتما باید عنوان شوند، در دو دسته ی اصلی جای می گیرند:

اول: آشنایی با خود بیماری، عوامل، علائم و چگونگی وقوع آن.
دوم: روش های پیشگیری و محافظت از خود در برابر این بیماری برای عملی کردن این دو اصل مهم، نخست باید توضیح کامل و درستی در مورد ویروس HIV و بیماری ایدز در اختیار فرزندتان بگذارید و این امر ممکن نیست مگر اینکه خود شما در گام اول به اطلاعات درستی مجهز شوید و در مورد بیماری، علائم و عوامل زمینه ساز آن و نیز چگونگی انتقال آن، خوب مطالعه کنید تا در مرحله ی بعد قادر باشید این اطلاعات را به او منتقل کنید. مهم ترین نقش شما همین است. سپس فرزند ش ما باید با چگونگی انتقال ایدز و راه های پیشگیری و محافظت از خود در برابر این بیماری آشنا شود. بدین منظور، اصول بهداشتی را به او آموزش داده و از او بخواهید که مراقب روابط خود باشد. برای آموزش درست فرزندان باید بدانیم که به آن ها چه بگوییم، به ویژه وقتی موضوع حساس و مهمی مثل ایدز مطرح باشد. اما طرز بیان این مسائل هم از اهمیت خاصی برخوردار است. ما در آموزش خود باید چند اصل را مد نظر قرار دهیم:

* همواره حقایق را بگوییم.
* رک و دقیق صحبت کنیم.
* مشوق و حامی فرزندان خود باشیم.
* ارزش های اخلاقی خود را به او بیاموزیم
* با ایجاد «درک متقابل» رابطهی بهتری ایجاد کنیم.
* صبور باشیم.
* از فرصت های روزمره برای گفتگو استفاده کنیم.
* تکرار و مداومت آموزش را فراموش نکنیم.
* بنابراین همواره حقایق را بگویید و سعی کنید اطلاعات دقیق را با کمال صداقت و متناسب با سن و تکامل بچه ها بیان کنید. برای یک بچه ی هشت ساله گفتن این عبارت کافی است:

«ایدز یک جور بیماری است که آدم ها را خیلی مریض می کند و با یک جور ویروس کوچولو به اسم اچ. آی. وی ایجاد میشود.»

اما زمانی که او بزرگتر میشود و درک او کم کم افزایش می یابد، می توانید با این عبارت به او آموزش دهید: بدن ما از میلیاردها سلول درست شده، بعضی از این سلول ها که گلبول سفید T نام دارند از بدن ما در مقابل بیماری ها حفاظت می کنند. اما اگر ویروسی به نام HIV، وارد بدن فردی شود، سلول هایی که محافظ بدن هستند را در طول زمان از بین می برد و بدن او دیگر نمی تواند در مقابل بیماری ها از خود محافظت کند، در نتیجه فرد به ایدز مبتلا می شود.) یا حتی این گونه برای او شرح دهید:

(ایدز یک بیماری خطرناک است که توسط موجودات خیلی کوچک به نام ویروس HIV ایجاد می شود. وقتی تو سالم و قوی هستی بدن تو میتواند در مقابل بیماری ها مقابله کند درست مانند یک قهرمان «مثل سوپرمن، هرکول یا رستم» که ضد چیزهای بد مبارزه می کند. حتی اگر یک موقع مریض شوی بدن تو می تواند در مقابل میکروب ها و ویروس ها مقابله کند و تو دوباره قوی و سالم شوی، اما وقتی آدم ایدز می گیرد، بدن دیگر نمی تواند در مقابل بیماری ها از خود محافظت کند، چرا که قهرمانان بدن که نام آن ها سلول های T یا گلبول سفید است، مرده اند و این علت مریض شدن شدید بیماران دچار ایدز است.)

و یا با جمله هایی مشابه جمله های زیر، مطالب مربوط به انتقال ویروس از فردی به فرد دیگر را کاملا برای او توضیح دهید:

(ویروس HIV ممکن است به بدن همه ی ما وارد شود. وقتی مایعات بدن ما با مایعات بدن کسی که ایدز دارد مخلوط شود، ویروس به بدن ما منتقل می شود. عطسه و سرفه ی کسی که ایدز دارد، ما را بیمار نمی کند، حتی ما با لمس کردن و کنار فرد مبتلا بودن هم دچار بیماری نمی شویم. بنابراین من و شما نباید در این باره ترسی داشته باشیم.)

اگر تاکنون دربارهی مسائل جنسی با فرزند خود صحبت نکرده اید و نمیدانید که چطور سر صحبت را باز کنید و یا اصلا نمیدانید چه چیزی باید به او بگویید، می توانید به کتاب «چگونه در مورد مسائل جنسی با فرزندانمان صحبت کنیم» مراجعه کنید. هنگامی که فرزندان شما به سن جوانی رسیدند، باید به آن ها بیاموزید که رعایت اصول بهداشتی و استفاده از کاندوم در روابط جنسی، از آن ها در مقابل ایدز محافظت می کند و این بیماری به آسانی حتی با یک سوزن مشترک منتقل می شود. اگر شما قبلا در مورد چگونگی نزدیکی و رابطه ی جنسی برای فرزندان جوان خود صحبت کرده اید، می توانید این نکته را اضافه کنید که ویروس HIV توسط مایع منی به بدن خانم ها می رود و بیماری را به آن ها منتقل می کند. اما اگر چنین رابطه ای را هنوز توضیح نداده اید بهتر است موضوع را به بعد موکول کنید و هر دو را در یک مرحله به او یاد ندهید، چون ارتباط دادن رابطه ی جنسی با بیماری خطرناکی چون ایدز در همان وهله ی اول اصلا صحیح نیست.

به آموزش درست مسائل جنسی فرزند خود ارزش قائل شوید و با توجه به سن او، کم کم این مسائل را به او بیاموزید تا او مجبور نباشد از هر راه ممکن پاسخ ابهامات ذهنی خود را پیرامون این مسائل بیابد. در انتقال دانسته های خود با آن ها رک و دقیق صحبت کنید. آموخته های غلط و گاه اشتباه فرزندان ما دربارهی ایدز می تواند بسیار خطرناک باشد، بنابراین تصحیح افکار آن ها در اسرع وقت بسیار مهم است. فرض کنید که دختربچه ی هشت ساله ی شما در مدرسه به زمین افتاده و بچه های دیگر به او گفته اند که وی ایدز گرفته و این موضوع باعث اضطراب و گریه ی دختر شما شده، بهترین چیزی که در چنین موقعیتی میتوانید به او بگویید اینست که: نه دخترم تو ایدز نگرفته ای! آدم ها وقتی ایدز می گیرند که مایعات بدنشان با مایعات بدن کسی که ایدز دارد مخلوط شود. سپس با او صحبت کنید تا ببینید که او چقدر حرف های شما را درک کرده است. آموزش ایدز به کودکان زمان زیادی می طلبد و به بیش از یک جلسه وقت نیاز دارد. برای آموزش فرزندان، حتی می توانید از ابزارهای کمک آموزشی مانند فیلم و کتاب کمک بگیرید و یا از روش های مستقیم تر استفاده کنید. مثلا دست فرزند خود را گرفته و به یک پزشک آشنا مراجعه کنید و از او بخواهید درباره ایدز اطلاعاتی به شما و فرزندتان بدهد و یا در جلسات آموزشی که در مراکز بهداشتی و درمانی برگزار می شود، شرکت کنید.

برای آموزش بهتر فرزندان خود تشویق کننده، حمایت گر و مثبت اندیش بوده و پاسخگوی خوبی در برابر کنجکاوی ها و پرسش های ناتمام آن ها و باشید. اگر فرزند شما بپرسد: «چند نفر مبتلا به ایدز هستند؟» با گفتن عبارت هایی مانند «من نمیدانم» یا «اول غذایت را تمام کن!»، او را از سر خود باز نکنید. در آن موقع هر چقدر هم که سر شما شلوغ باشد و ذهنتان درگیر، باز هم نباید او را از خود برانید و سؤالش را بی پاسخ رها کنید. وقتی س خت مشغول کاری هستید و نمی توانید با خیال راحت با او صحبت کنید، به او بگویید: «اجازه بده کارهایم را انجام دهم بعد سر فرصت با هم در این باره صحبت می کنیم.» حتما به وعده ی خود عمل کنید و زمانی را برای صحبت با او صرف کنید. اگر جوابی برای پرسش های او ندارید، او را از خود طرد نکنید، به او بگویید: «این سؤال خیلی جالبی است اما من دربارهی جواب آن مطمئن نیستم، بیا با هم برویم و جوابش را پیدا کنیم.» از ندانستن پاسخ پرسش های او نهراسید و این باور غلط را که با گفتن «نمیدانم» غرورتان جریحه دار خواهد شد، کنار بگذارید. هیچ کس همه چیز را نمیداند. بچه ها جواب «من نمیدانم» را راحت می پذیرند و با شنیدن «بیا برویم جواب را پیدا کنیم!» عطش بیشتری در وجود خود برای دانستن کسب خواهند کرد. برای مثال اگر فرزند ده ساله ی شما بپرسد: «مادر کاندوم چیست؟» آن هم در حالی که شما در حال رانندگی در یک مسیر شلوغ و پر پیچ و خم هستید، بهتر است بدین صورت پاسخ دهید: «این سؤال مهمی است اما در این ترافیک، من نمی توانم کاملا برای تو توضیح بدهم. بگذار بعد از نهار با هم صحبت می کنیم.» حتما هم این کار را انجام دهید! متناسب با سن فرزندتان درباره ی این گونه موضوعات با او صحبت کنید.

ارزش های اخلاقی

در برنامه ی آموزشی خود صحبت کردن در مورد «ارزش های اخلاقی» را فراموش نکنید. به عنوان یک پدر و یا مادر شما از این شانس بزرگ برخوردار هستید که اولین فردی باشید که در مورد مسائل دشوار و حساس زندگی، با فرزندانتان صحبت می کنید، یعنی قبل از آنکه دیگران حقایق را مطلق، خشک و بدون هیچ حس ارزشمند و اصول اخلاقی به آنان القا کنند. وقتی با آن ها در مورد رابطه جنسی بحث می کنید، صحبت خود را تنها به پرندگان، زنبورها و جفت گیری آن ها محدود نکنید. در بین کلامتان، ارزش های اخلاقی خود را به او معرفی کنید، چرا که بچه ها به راهنمایی های اخلاقی نیاز دارند. داشتن «درک متقابل» برای نتیجه بخش بودن آموزش ها از اهمیت خاصی برخوردار است. تمام سعی خود را برای ایجاد درک متقابل میان خود و فرزندتان به کار گیرید. درک متقابل، مستلزم توجه و ملاحظه ی هر دو طرف است. برای بهره مندی از چنین اصلی باید به سه نکته توجه داشته باشید و آن ها را تقویت کنید:

الف) اعتبار فردی

یعنی ایمانی که دیگران و فرزندانتان به صداقت و صمیمیت شما دارند یا اعتمادی که شما به آن ها القا می کنید.

ب) همدلی

یعنی برقراری ارتباط عاطفی به طوری که با احساسات دیگری هماهنگ و یگانه باشد.

ج) منطق

یعنی قواعدی که در بحث و گفتگو دارید و مرتبط با استدلال و اظهارنظر شماست. بسیاری از افراد هنگام بحث فقط به جنبهی منطقی قضیه می پردازند و اصلا به ابعادی چون «عواطف و اعتبار» توجهی ندارند. حال آنکه با در نظر گرفتن تمام این موارد آسان تر می توانید به اهداف خود دست یابید و ارتباط مؤثرتری برقرار کنید.

قبل از هر چیز خودتان الگوی سالم و درستی برای فرزندتان باشید و در رعایت نکات ایمنی، بهداشتی و اخلاقی بکوشید تا مورد «اعتماد» او واقع شوید. در گفتگو با فرزندتان همواره موضع حق به جانب به خود نگیرید. همیشه این احتمال را هم بدهید که شاید گاه حق با او باشد. به صحبت هایش به دقت و با درک بالا گوش دهید و سپس نظر خود را بیان کنید. گفتگوی شما و فرزندتان باید متقابل باشد و او حس کند واقعا حرف هایش مورد توجه شماست و شما او را درک می کنید. این مسئله در ایجاد «همدلی» بین شما و فرزندتان نقش به سزایی دارد. در ضمن گفتگو با فرزندتان به او یادآوری کنید که: «من درک می کنم شما چه می گویید.» یا «میفهمم»، حتی گاهی حرف هایش را برای خودش بازگو کنید و برداشت خود را به او منتقل کنید. مثلا بگویید: «منظور شما اینست که...» یا «من از صحبت های شما این طور فهمیدم که...» و با این شیوه ی ساده، حس همدلی و درک خود را به فرزندتان نشان دهید. در آموزش فرزند خود بیش از هر چیز صبور باشید. گاهی ممکن است به نظر شما یک عمر طول بکشد تا اینکه نوجوان شما آنچه که می اندیشید، بیان کند. ما به عنوان افراد بالغ اغلب تمایل داریم که صحبت های بچه ها را تکمیل کنیم و کلمات و جمله ها را در دهان آن ها بگذاریم تا سریع تر به موضوع اصلی برسیم، اما تا جایی که می توانید، از این حس و تمایل به شدت پرهیز کرده و جلوی این عمل را با گوش کردن صبورانه بگیرید. با گوش کردن دقیق و صبورانه، در واقع به بچه های خود فرصت کافی جهت فکر کردن و حرکت با سرعت خودشان را داده و به آن ها و می فهمانیم که چقدر برای ما ارزش وقت گذاشتن را دارند.

* با صبر و حوصله به حرف های فرزند خود گوش کنید.
* با صبر و حوصله به سؤالات او پاسخ دهید.
* با صبر و حوصله به تفهیم مطالب و موضوعات به او بپردازید.

از طرفی اغلب بچه ها از بحث های رسمی می گریزند و در برابر آن ها مقاومت کرده و چنین بحثهایی را به عنوان یک س خنرانی دیگر از سوی پدر و مادر خود قلمداد می کنند و ما معمولا در طول روز زمان کافی برای نشستن و گفتگوی طولانی مدت با آن ها را در اختیار نداریم، پس چه زمانی می توانیم دانسته های خود را به فرزندان منتقل کنیم؟! نکته اینجاست که والدین تیزهوش از لحظه های موجود در زندگی روزمره برای آموزش فرزند خود س ود می برند، نیازی نیست که حتما زمان خاصی را برای این کار اختصاص دهند. به طور مثال خواندن یک مطلب در روزنامه در مورد نوجوانی که به علت مواد غیرقانونی مثل قرص های اکس و اسلحه از مدرسه اخراج شده، می تواند فرصت خوبی برای آغاز بحث در مورد اعتیاد و مواد غیرقانونی باشد و یا مشاهدهی یک برنامه ی تلویزیونی امکان بحث و تبادل نظر در مورد ایدز را فراهم کند. یکی از مزیت های چنین مکالمه هایی جبهه نگرفتن بچه ها در برابر آن هاست. کوچکترین فرصت ها را برای آموزش به فرزندتان غنیمت شمرده و آن ها را از دست ندهید! صحبت ها، آموزش ها و تربیت شما نباید حالت نصیحت گونه، تکراری و خسته کننده داشته باشد. چرا که این حالت اثر معکوسی بر روی نوجوانان و جوانان به جا می گذارد. در تربیت فرزندان خلاقیت به خرج دهید. ابزارهای گوناگون و فضاهای متنوعی از قبیل طبیعت، گردشگاه ها، گوشه ی خلوت و آرام خانه را برای طرح نکات آموزشی انتخاب کنید. ادا مسائل را به شکلی جذاب برای فرزندتان به تصویر بکشید تا اشتیاق و کنجکاوی او را برانگیزید.

تداوم در یاددهی

اصرار و تداوم در یاددهی، رمز موفقیت هر آموزشی است. دوباره، و دوباره و دوباره با فرزندانتان صحبت کنید. از آنجا که بسیاری از بچه ها در سنین پایین در هر بار صحبت، قادر به درک اطلاعات اندکی هستند، برای همین پس از هر بار آموزش، اجازه بدهید مدتی بگذرد و بعد از او بپرسید که چقدر از حرف های شما را به خاطر دارد. با این شیوه هم از اشتباهات احتمالی او جلوگیری می کنید و هم می توانید اطلاعات ناقص او را تکمیل کنید. مثلا اگر در حال پاسخ دادن به سؤال فرزند نه ساله ی خود در مورد ایدز هستید و او بعد از مدتی می گوید: «من می خواهم بروم بیرون و بازی کنم!» شما باید بحث را تمام کنید و ادامه ی آن را به زمان دیگری موکول کنید. بچه ها برای درک بهتر آنچه باید بدانند مدام سؤال کرده و در مورد یک موضوع خاص، بارها و بارها کنکاش می کنند. این امر گاه ممکن است برای هر پدر و مادری ناراحت کننده باشد، اما چنین تکراری کاملا طبیعی است و والدین باید خود را برای مواجهه ی درست با آن آماده کنند. هرگز از تکرار یک بحث دلخور نشوید. صبر، صداقت و پشتکار شماست که آینده ی فرزندانتان را می سازد. پس بیایید «کسب آگاهی، برقراری ارتباط با فرزندان، انتقال درست آگاهی ها، صبر و حوصله و مداومت» را سرلوحه ی کار تربیت و آموزش فرزندان خود قرار دهید!

سخن آخر

در این مقاله راهنما سعی کرده ایم نخست، اطلاعاتی مهم و کلی در مورد بیماری ایدز، عوامل زمینه ساز، علائم و عوارض آن مطرح کنیم و سپس رهنمودهایی کاربردی و نکاتی عملی پیرامون چگونگی آموزش این اطلاعات به فرزندان، نحوه ی صحبت در مورد ایدز، روش صحیح برخورد با فرزندان و خلاصه ای از آنچه می تواند ما را به تربیت بهتر فرزندان و ساختن زندگی سالم و توام با موفقیت خود و خانواده ی مان سوق دهد، ارائه دهیم. راهکارهایی که به کمک آن ها می توانید خود و خانواده ی تان را از خطرهای موجود در دنیای امروز تا حد زیادی در امان نگه دارید. آنچه در این سخن کوتاه، تحت عنوان راهنما جهت آموزش ایدز و راه های پیشگیری از آن به فرزندان، ارائه شد، تنها خلاصه ای است از اقدامات فراوانی که می توان در این مقوله انجام داد و نه همه ی آن. بی تردید در این مقاله مجال پرداختن به تمام جزئیات فراهم نبوده، اما هدف دورتر ما از نگارش این راهنما، تشویق هرچه بیشتر شما به مطالعه ی ریشه ای تر و ادامه ی کسب آگاهی در این زمینه است. امید است همه ی ما بتوانیم با همکاری و تعهد بیشتر، به مسئولیت ها و وظایف خود عمل کرده و از میدان حوادث و مشکلات دنیای کنونی سربلند بیرون بیاییم و در راس تمام امور، با پروردن فرزندانی سالم و موفق، از هم اکنون پایه های سلامت آینده ی جامعه را در زمینی مطمئن و محکم بنا نهیم.

منابع:

1. Boyd-Franklin, M., G.L. Steiner, and M.G. Boland, Children, Families, And HIV/Aids: Psychosocial and Therapeutic Issues. 1995: Guilford Press.
2. Kelly, M.J., Planning for Education in the Context of HIV/ AIDS: UNESCO, International Institute for Educational Planning.
3. Kelly, M.J. and U.S.-R.O.F.S. Africa, The Encounter Between HIV/AIDS and Education. 2000: UNESCO Sub-Regional Office for Southern Africa.
4. Levy, J.A., HIV And the Pathogenesis of AIDS. 1998: ASM Press.
5. Nations, U., HIV/AIDS Awareness and Behaviour. 2002: United Nations Publications.
6. Parker, R.G., et al., HIV/AIDS-related Stigma and Discrimination: A Conceptual Framework and an Agenda for Action. 2002: Horizons Program, Population Council.

منبع: أیدز وفرزندما، نویسندگان: دکتر حامد اختیاری و دکتر بهزاد الهی، چاپ ششم، انتشارات مهرسا، تهران، 1395ش، صص 63-4