مشهور است که صاحب بقعه یعنی شاه زکریا، از نسل حضرت زید بن على بن الحسین علیه السلام است. با وجود این، قول ضعیفی هم وجود دارد. که نسب وی، با امیر شهسوار معروف به امام زاده سوار غیب مدفون در روستای دژگاه از توابع فراشبند فارس، یکی است. بنا به نقل برخی کتب، امام زاده سوار غیب از نوادگان امام موسی بن جعفر علیه السلام است. اگر چنین چیزی صحیح باشد، نسب شاه زکریا هم به حضرت امام کاظم علیه السلام منتهی می شود. به اعتقاد نگارنده، با توجه به این که اکثر امام زادگان معروف منطقه دشتی به ویژه بخش شنبه و طسوج از نسل امام سجاد علیه السلام هستند، و نیز با توجه به این که بومیان ایشان را جد شاخه ای از سادات حسینی دشتی می دانند، می توان احتمال داد که قول اول به صحت نزدیک تر باشد.
قبر شاه زکریا، تا مدت ها بدون اتاق بود. تا این که به همت دوستداران، اتاقی کوچک از خشت و گل بر آن بنا میشود. چند سال بعد، به علت فرسودگی، دوستان اقدام به بازسازی آن کرده و این بار اتاقی از جنس سنگ و ساروج می سازند. این بنا نیز همچون بنای قبلی، بر اثر باد و باران فرسوده می شود؛ لذا دوستان مخصوصا اهالی روستا، با کمک همدیگر اتاق گنبددار فعلی را با سنگ و گچ بنا می کنند. این بقعه، به ابعاد 3.20 در 4.6 متر می باشد و مدخل ورودی آن، همچون اکثر زیارتگاه های استان بوشهر در سمت شرق قرار گرفته است. دیوارهای بنا از داخل کف مال گچ شده و سقفش تیر آهنی است. در وسط اتاق، ضریحی آهنی به ابعاد ۸۰×۲۰۰ سانتی متر روی قبر سیمانی شاه زکریا که ارتفاع آن ۱۰ سانتی متر و طول و عرضش 55 در 190 سانتی متر است، قرار دارد.
گویا قبلا قبر شاه زکریا دارای سنگ نوشته بوده ولی در حال حاضر، خبری از آن نیست و تنها پارچه ای سبز رویش کشیده شده است.
بقعه، دارای امکاناتی نظیر زائرسرا، سرویس بهداشتی و آشپزخانه است. بر اثر زمین لرزه سال ۱۳۸۰ خورشیدی، آشپزخانه و اتاق مرقد آسیب دید که بلافاصله به همت بانی وقت بقعه و با کمک خیرین روستا، هر دو اتاق تعمیر گردید. در محوطه اطراف زیارتگاه، درختانی چون کنار و نخل که به وسیله آب قنات حیدر آباد سیراب می شوند، وجود دارد که چشم انداز زیبایی به وجود آورده است.
در اطراف بقعه، قبوری وجود دارد که برخی از آنها دارای نقش و نقوش و قدمت زیاد هستند. صاحبان برخی از این قبور، عشایر کوچ رو می باشند. ناگفته نماند که عشایر قشقایی، برای شاه زکریا احترامی خاص قائل اند. در فصل زمستان و بهار که در محوطه مجاور امامزاده چادر بر پا می کنند، هر هفته ایام پنج شنبه و جمعه به زیارتش می روند و چیزهایی مثل قالی، گلیم و سجاده که از دست ساخته های خودشان است، تقدیم بقعه می کنند. همچنین، جهت تبرک، اموات خود را در کنار بقعه شاه زکریا به خاک می سپارند.
در ایام گذشته، درون بقعه دو کاسه با آیات قرآنی که یکی از آنها به صورت وارونه درون دیگری جاسازی شده بود و نیز چند سنگ دایره ای وجود داشت که برخی دوستداران عقیده داشتند هر کس بتواند با گرفتن ته کاسه وارونه هر دو کاسه را بلند کند و یا بتواند سنگ ها را روی هم قرار دهد، حاجت روا می شود.
از دیگر چیزهایی که درون بقعه نگه داری می شده، یکی کلاه آهنی قدیمی و دیگری یک چراغدان بوده است. گویا چراغدان هنوز موجود است اما از کلاه خبری نیست.
مردم باغان و عشایر منطقه، اعتقاد ویژه به شاه زکریا دارند. به طوری که هنگام گرفتاری ها به روح بلندش متوسل شده و حاجات خود را طلب می کنند. در خصوص روا شدن خواسته گرفتاران و ظهور کرامات باهره، داستان های فراوان نقل شده که برای پرهیز از اطاله کلام، از ذکرشان خود داری می شود. غلام خلیفه، سکینه عباسی و مشهدی حسین رضایی از جمله افرادی هستند که افتخار خادمی این بقعه شریفه را داشته اند.
منابع:
١. سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، فرهنگ جغرافیایی آبادی های کشور جمهوری اسلامی ایران، ج ۱۱۱ (خورموج) ، ص ۱۶.
2. سید اسحاق حیدری، شجره طیبه امام زادگان استان فارس، ص ۲۷۵.
3. گفتگو با سید ابراهیم حسینی فرزند حاج سید علی، معمر، ساکن آبدان، مورخ ۱۳۸۵/5/9
۴. گفتگو با مشهدی حسین احمدی، ۶۵ ساله، ساکن باغان، مورخ ۱۳۸۴/12/12
۵. گفتگو با غلام کنگانی، معمر، ساکن سرمک، مورخ ۱۳۸۵/1/7
۶. گفتگو با حسین رضایی، معمر، ساکن باغان، مورخ ۱۳۸۵/1/4
٧. مشاهدات نگارنده، مورخ ۱۳۸۶/1/11
منبع: زیارتگاه‌های استان بوشهر، دفتر سوم، غلامحسین هادی نژاد دشتی، انتشارات وثوق، چاپ اول، قم، 1388ش، صص31-28
