معماری گوتیک در قرن ۱۲ وارد ایتالیا شد. اما ایتالیایی‌ها این سبک را با اکراه پذیرفتند و ترجیح دادند تا سنت های کلاسیک ساخت و ساز و معماری خود را ادامه دهد، تا حدی که بناهای آنها را به سختی میتوان گوتیک به حساب آورد. کلمه گوتیک (Gothic) از نام تمدن آلمانی که به روم حمله کرد، یعنی گات ها (goths)گرفته شده. شاید به همین خاطر است که ایتالیایی ها با آغوش باز از سبک گوتیک استقبال نکردند، اما علت اصلی این تفکر را باید در بین اتفاقات و حوادث تاریخ ایتالیا در قرون پیش از قرن ۱۲ جستجو کرد.
ایتالیا از قرن 5 تا 12
در واقع همه چیز از قرن پنجم شروع شد .قرنی که در آن، بی ثباتی در تاریخ ایتالیا و فاجعه عظیم فروپاشی امپراطوری روم غربی، در اثر حمله گوت‌های مهاجم آلمانی، اتفاق افتاد. امپراطوری روم قسمتهای بزرگی از اروپا، آسیا، آفریقا و مدیترانه را تحت حکمرانی خود قرار داده بود و و امپراطور از شهر روم که مرکز این تمدن بود، بر تمام این نواحی حکومت میکرد. با سقوط امپراطوری روم غربی، دوران قرون وسطی یا به عبارتی دوره تاریکی آغاز شد.به گفته مورخان این دوره با مهاجرت وحمله خارجی‌ها، جنگ، از دست دادن فرهنگ رومی و بی‌ثباتی قدرت همراه بوده است. حتی زمانی که امپراطوری روم شرقی جایگزین روم غربی شد و اداره سرزمین ها را به دست گرفت، هنوز هم بی ثباتی و نابسامانی زیادی وجود داشت. همزمان با حاکمیت کنستانتین در روم شرقی، مسیحیت به عنوان تنها دین رسمی روم اعلام شد. با ورود به قرن های بعدی تمدن کلاسیک روم غربی، به تمدن سلطنتی جدیدی تبدیل شد که از شهر ها و روستاهای متعددی به وجود آمده بود.
در قرن هشتم، قلمرو ایتالیا که بخشی از امپراطوری روم بود، توسط شاه شارلمانی که رویای بازگرداندن عظمت امپراطوری روم باستان را در سر می پروراند، اداره میشد.
سرانجام در قرن ۱۴ و ۱۷، سبک رنسانس مطرح شد و این جنبشی در راستای احیای فلسفه‌ی کلاسیک یونانی و رومی و فرهنگ متمرکز بر انسانیت و همچنین سنت معماری از دست رفته، بود. تاریخ نشان می‌دهد که در نتیجه این تغییر، چگونه معماری گوتیک ایتالیا، تحت تاثیر معماری روم باستان قرار گرفته بود.
گوتیک ایتالیا
ایتالیایی‌ها در قرون وسطی سبک گوتیک را به نام سبک آلمانی میشناختند و حتی در دوره رنسانس هم تصور می‌کردند که منشاء این هنر به آلپ برمی‌گردد. تاثیری که آثار ساختمانی ایل دو فرانس فرانسه، بر معماران ایتالیایی گذاشت، باعث ساخته شدن ساختمان های به سبک گوتیک در ایتالیا شد. از جمله این ساختمان ها میتوان به بنای باشکوهی همچون کلیسای میلان اشاره کرد. کلیساهای اورویتو، سینا، آسیزی و فلورانس در ایتالیا را میتوان آمیزه‌ای از سه شیوه بیزانسی رومانسک و گوتیک دانست.در ایتالیا به علت اقلیم متفاوت و آفتاب زیادی که داشت، پنجره های بلند و کشیده که از ویژگیهای اصلی سبک گوتیک به شمار می‌روند، حذف شدند و به جای آنها پنجره‌های کوچک استفاده میشد تا صحن کلیسا نسبت به خارج خنک تر بماند. معماران گوتیک ایتالیا به جای استفاده از پشت بندهای گوتیک از دیوارهای ضخیم و کمربندهای آهنی استفاده می کردند و برای تقویت سازه نیاز به مناره های مخروطی و تاق های نوک تیز نداشتند و این عناصر را صرفاً برای تزیین به کار می‌بردند. ایتالیایی‌ها علاقه ویژه‌ای به حفظ معماری و نمای رومی و یونانی داشتند که این وضعیت به وضوح در آثار معماری رنسانس قابل مشاهده است.
سبک های تاثیر گذار
معماری گوتیک ایتالیا آمیزه‌ای از معماری رومانسک و معماری گوتیک است. معماری رومانسک در حدود قرن ۶ تا ۱۰ مطرح بود و بنابراین بسیاری از کلیساها و بازیلیکا ها در این دوره به سبک رومانسک ساخته شده‌اند. از مشخصه های سبک رمانسک کیفیت عالی، استحکام و قدرت سازه می باشد و از سایر ویژگی های آن میتوان به دیوار های عظیم پنجره، های کوچک، طاق های متقاطع، قوس های نیم دایره، ستون های بزرگ و برج های بلند اشاره کرد. کلیسای جامع مدنا در ایتالیا به خوبی ویژگیهای این سبک را به نمایش می گذارد.همانطور که اشاره شد، معماری گوتیک از حدود قرن دوازدهم و شانزدهم در ایتالیا ظاهر شد و در ساخت کلیسا ها جامع مورد استفاده قرار گرفت. ساختار بسیار بلند و ظریف و نورانی، به منظور برانگیختن احساسات روحانی و معنوی و همچنین به تصویر کشیدن دارایی سلطنتی در سبک گوتیک به کار برده میشد. پنجره های عمودی بلند، طاق های نوک تیز و ستون های مورب از دیگر ویژگی های سبک گوتیک هستند.
کلیسای فلورانس
گنبد با آنکه دارای قوس جناغی است ولی تفاوت آشکاری با برج‌ها در کلیساهای دیگر گوتیک دارد. گنبد این کلیسا یک یادمان به حساب می آید و مورخان معماری غالبا استفاده از آن را در دوره رنسانس معرفی می‌کند. برج ناقوس کلیسای فلورانس که در سال ۱۳۳۴ میلادی توسط جوتوی نقاش طراحی شد، به شیوه ایتالیایی، جدا از کلیسا قرار گرفته و از پایه مستقل از کلیسا می باشد. در واقع با وجود جدا بودن از سازه اصلی کلیسا پرت و نا هماهنگ به نظر نمی‌رسد.
از نقشه ساختمانی کلیسای فلورانس چنین بر می آید که صحن آن بعدها با مربع های متقاطع افزوده شده است. محوطه زیر گنبد در شکل کنونی‌اش، نقطه کانونی این طرح به شمار می‌رود. در ایتالیای دوره گوتیک علاوه بر بناهای فوق‌الذکر میتوان به کاخ مردم در شهر سینا و کاخ دوگانه در شهر ونیز اشاره کرد. کاخ مردم به عنوان مرکز اجتماع و تالار شهر به شمار می‌رفت که به عنوان یک مسئله سیاسی تحصیل مردم را برگشته بود این بنا نسبت به بناهای هم‌دوره از توان بیشتری برخوردار بوده و در یک طرفش برج بلندی دارد که همراه با برج ناقوس کلیسای فلورانس یکی از نخستین بر شناخت محسوب میشود که محل خبررسانی مردم شهر و روستاهای اطراف بوده است.
کلیسای اورویتو
کلیسای جامع سیه نا
در پایان میتوان گفت، معماری گوتیک در ایتالیا ترکیبی از هر دو هنر رمانتیک و گوتیک می باشد. در واقع گوتیک ایتالیایی نمونه رقیق شده از گوتیک اصیل می باشد که در عین تحول، به نوعی سنت های سازه ای ایتالیا را حفظ کرده و سبک متفاوتی از گوتیک در سایر کشورهای اروپایی ارائه می‌کند.
منابع:
کتاب آشنایی با معماری جهان، دکتر محمد ابراهیم زارعیOrvieto Cathedral, Wondermondo.com
Siena Cathedral, Wikipedia
Italian Gothic Architecture: Venetian & Roman, study.com
