آنژیوگرافی چیست؟

آنژیوگرافی تصویربرداری اشعه ایکس از عروق خونی است که با استفاده از مواد کنتراست تزریق شده به جریان خون از طریق یک لوله پلاستیکی نازک (کاتتر) مستقر در رگ خونی قرار می گیرد صورت می گیرد. تصاویر گرفته شده آنژیوگرافی نامیده می شوند. آنژیوگرافی اطلاعاتی در مورد اختلالات رگهای خونی مانند تنگ شدن، انسداد، التهاب، گسترش غیرطبیعی و خونریزی را فراهم می کند، با استفاده از ماده کنتراست مایع ورید برای ایجاد رگ های خونی در پرتو اشعه ایکس قابل مشاهده است. این تست برای مطالعه شریان ها یا رگهای باریک، مسدود شده، بزرگ و یا ناقص در بسیاری از نقاط بدن، از جمله مغز، قلب، شکم و پاها استفاده می شود.1

آنژیوگرافی قلب چیست؟

آنژیوگرافی عروق کرونر بخشی از یک پروسه با عنوان کاتتریزاسیون قلبی می باشد. کاتتریزاسیون قلبی می تواند بیماری های قلبی و عروقی را تشخیص دهد و درمان کند. آنژیوگرافی عروق کرونر، که می تواند به تشخیص بیماری های قلبی کمک کند، شایع ترین نوع روش کاتتریزاسیون قلبی است.

در طی آنژیوگرافی عروق کرونر، نوعی رنگ که توسط دستگاه اشعه ایکس قابل مشاهده است به عروق خونی قلب تزریق می شود. دستگاه اشعه ایکس با سرعت تصاویری (آنژیوگرام) را می گیرد. در صورت لزوم ، پزشک می تواند شریان های قلبی گرفته توسط لخته (آنژیوپلاستی) را در طی آنژیوگرافی کرونر باز کند.4

علل انجام آنژیو قلبی

ممکن است پزشک به دلایل زیر برای شما آنژیوگرافی انجام بدهد:

داشتن علائم بیماری سرخرگ کرونری مانند درد در قفسه‌ سینه

درد در قفسه‌ی سینه، فک، گردن و بازو که علت آن با سایر آزمایشات مشخص نشده باشد

درد تازه یا درحال پیشرفت در قفسه‌ سینه

نقص یا اختلال قلبی مادرزادی

نتایج غیرطبیعی در آزمایشات غیرتهاجمی استرس قلب

سایر مشکلات رگ‌های خونی یا آسیب‌دیدگی قفسه‌ی سینه

مشکلات دریچه‌های قلب که به عمل جراحی نیاز داشته باشد.2

گروه های در معرض خطر برای عمل آنژیوی قلب

افراد مسن

هر چه سن شما بیشتر باشد ، خطر آنژیو بیشتر است.

استفاده از آنژیو اورژانسی

درمان اورژانسی همیشه خطرناک است زیرا زمان کمتری برای برنامه ریزی وجود دارد و بیمار آمادگی برای شروع آن ندارد.

سابقه بیماری کلیوی

رنگ مورد استفاده در طی آنژیوپلاستی گاهی اوقات می تواند آسیب بیشتری به کلیه های شما وارد کند.

گرفتگی عروق قلب

اگر یک یا چند شریان کرونر مسدود شده داشته باشید

سابقه بیماری جدی قلبی.4

چگونه باید خود را برای آنژیوگرافی آماده کرد؟

در برخی موارد آنژیوگرافی به‌طور اورژانسی انجام می‌شود. اما معمولا آن را با برنامه‌ریزی قبلی انجام می‌دهند و شما فرصت دارید تا خودتان را برای آن آماده بکنید. تیم پزشکی به شما دستورالعمل‌هایی می‌دهند و درباره‌ی داروهایی که باید مصرف کنید، با شما صحبت می‌کنند.

راهنمایی‌های عمومی آنژیوگرافی عبارت‌اند از:

از ساعت ۱۲ شب قبل از آنژیوگرافی چیزی نخورید یا ننوشید؛

تمام داروهایتان را همراه با بسته‌ی اصلی‌شان در بیمارستان همراه خود داشته باشید. از پزشک‌ بپرسید که آیا باید داروهای صبح‌تان را مصرف بکنید یا خیر.

اگر به دیابت مبتلا هستید، از پزشک‌تان بپرسید که باید قبل از آنژیوگرافی، انسولین یا سایر داروهای خوراکی‌تان را مصرف بکنید یا خیر.3

روش انجام آنژیوگرافی

بیمار پس از پذیرش به اتاق آنژیوگرافی منتقل می شود. در این اتاق یک دستگاه آنژیوگرافی قرار دارد که شـامل یک تخت متصل بـه تجهیـزات تابنـده اشـعه ایکـس و صفحات نمایشگر می باشد. بیمار روی تخت دراز کشیده و آنژیوگرافی از طریق کشاله ران و گـاهی از راه دسـت انجام می گیرد.

کشاله ران یا بـازو بـا مـاده ضـدعفونی کننده شسته و کاملا تمیز می گردد و بـا یـک پارچـه پوشانده می شود. پس از بی حس کردن موضع، سوزن و به دنبال آن لوله پلاستیکی انعطاف پذیری وارد شـریان می شود. با استفاده از کاتترهای مخصوص مـاده حاجـب داخل عروق تزریق می شود و با تـابش همزمـان اشـعه ایکس، تصویربرداری از عروق انجام مـی شـود.

تـصاویر روی صفحه نمایشگر مقابل پزشـک دیـده مـی شـود و بررسی های لازم انجام می گیرد. همین مراحل در مـورد وریدها نیز انجام می شود که ونوگرافی نامیده می شود. برای اینکه روند و سرعت آزمون افزایش پیدا کند آمادگی های لازم قبل از آزمون و اقدامات لازم بعد از آنژیوگرافی را حتما باید رعایت کنید.1

نتایج آنژیوگرافی

آنژیوگرام می‌تواند به پزشکان نشان بدهد که فرد چه مشکلی دارد و شدت آن در چه حدی است. آنژیوگرام موارد زیر را مشخص می‌کند:

چه تعداد از سرخرگ‌های قلبی توسط پلاک‌های چربی مسدود شده یا تنگ شده است (تصلب شرایین)؛

چه چیزهایی در محل انسداد رگ‌های خونی وجود دارد؛

چه مقدار جریان خون در رگ‌های خونی‌ مسدود شده است؛

نتایج جراحی کنارگذر سرخرگ تاجی؛

جریان خون به قلب و رگ‌های خونی.

دانستن این اطلاعات می‌تواند به پزشک کمک کند تا بهترین درمان را برای‌تان تعیین کند. همچنین نتایج حاصل از آنژیوگرافی اطلاعات مفیدی درباره‌ی شدت بیماری‌ به پزشک می‌دهد.

براساس نتایج حاصل ممکن است پزشک تصمیم بگیرد که مثلا آنژیوپلاستی یا استنت‌گذاری را برای ازبین‌بردن انسداد رگ انجام بدهد. همچنین ممکن است آنژیوپلاستی یا استنت‌گذاری در طول آنژیوگرافی انجام بگیرد تا از انجام مراحل تکراری در آینده جلوگیری بشود.3

اقدامات لازم بعد از آنژیوگرافی

در حین شروع آزمون و بعد از تزریق ماده حاجب احساس سوزش یا سستی می کنید.

پس از خروج لوله انعطاف پذیر، خـونریزی موضـع بـا فـشار دست پرستار حداقل به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه تـا هموسـتاز کامـل کنترل شده و سپس کیسه شن روی موضع گذاشته می شود.

اگر کاتتر در کشاله ران قرار داده شود، ممکن است خواسته شود چند ساعت پس از آزمایش برای جلوگیری از خونریزی به پشت خود قرار بگیرید؛ که می تواند باعث ناراحتی خفیفی شود.

بیمار به مدت ۴ ساعت روی تخت به صورت طاق باز دراز می کشد. فشار خون، نبض و نـبض پـشت و روی پا کنترل می شود.

در صورت عدم بروز مشکل بیمار بعد از ۴ سـاعت از تخت پایین می آید.

در طی این مدت جواب آنژیوگرافی بیمار آماده شده و در مورد بستری ماندن و یا ترخیص بیمار، طبـق نظـر پزشک مربوطه تصمیم گیری می شود.

از دیگر اقدامات لازم پس از آنژیوگرافی می توان به رژیم غذایی بیمار اشاره کرد که در صـورت تحمـل بیمـار مـی تـوان رژیـم غـذایی مایعـات را شـروع کـرد و از عـصر رژیم غذایی معمولی را شروع می نمایند.1

در چه مواردی باید با پزشک تماس بگیرید؟

در صورت بروز موارد زیر با پزشک تماس بگیرید:

خونریزی، کوفتگی یا برآمدگی تازه در محل برش؛

افزایش درد و ناراحتی در محل برش؛

بروز علائم عفونت مانند قرمزی، تخلیه‌ی ترشحات و تب؛

تغییر دما یا رنگ بازو یا پایی که برای عمل استفاده شده است؛

ضعف یا بی‌حسی در پا یا بازویی که برش داده شده است؛

افزایش درد در قفسه‌ی سینه و تنگی نفس.

اگر محل واردکردن کاتتر همچنان خونریزی کرده و با فشارتان خونریزی‌اش بند نمی‌آید، به پزشک مراجعه بکنید. اگر محل واردکردن کاتتر کم‌کم شروع به ورم کرد، به پزشک مراجعه بکنید.3

مزایای آنژیوگرافی

آنژیوگرافی، درمان نیست بلکه راه تشخیص بیماری است. در این روش وضع عروق قلب شخص بیمار مشخص می‌شود و پزشک می‌تواند نوع درمان را با اطمینان خاطر تعیین کند. مزایای آنژیوگرافی عبارتند از:

کاهش هزینه

کاهش عوارض بعد از جراحی

تشخیص بهتر بیماری و کوتاه شدن دوره بستری بیمار

از آنژیوگرافی نه تنها برای عروق قلب استفاده می‌شود بلکه برای بررسی عروق مغز، ریه، دستگاه گوارش و کلیه نیز کاربرد فراوانی دارد.2

عوارض آنژیوگرافی

آنژیو معمولا عوارض خاصی ندارد ولی بیشترین عوارض آنژیوگرافی عبارتند از:

خونریزی

سکته قلبی

سکته مغزی

عفونت در محل تزریق

نارسایی کلیه

واکنش به رنگ.2

پینوشتها
1.www.drdr.ir
2.www.varice.ir
3.www.chetor.com
4.www.drnaderafshari.ir