چرا مصرف مکمل بارداری اهمیت دارد؟

جنین از طریق جذب ویتامین‌ها و مواد معدنی از بدن مادر، رشد می‌کند. اگر این مواد ضروری در بدن مادر به‌اندازه کافی وجود نداشته باشد، رشد اندام‌های جنین با مشکل مواجه می‌شود. از طرفی به‌دلیل کمبود ویتامین، بدن مادر نیز ضعیف شده و احتمال ابتلا به بیماری‌های مختلف از جمله عفونت‌های ویروسی افزایش می‌یابد. همین موضوع سلامت مادر و جنین را به خطر می‌اندازد.

زنانی که باردار هستند، در دوران شیردهی هستند یا در حال اقدام برای بارداری هستند، بیشتر از سایر افراد به ویتامین ها و مواد معدنی خاصی، به ویژه فولیک اسید، نیاز دارند. برخی از زنان که رژیم غذایی بسیار سالم و متنوع دارند، می توانند از طریق رژیم غذایی خود مواد مغذی لازم را دریافت کنند. اما بسیاری از زنان برای اطمینان از دریافت همه ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز برای حفظ سلامت خود و رشد جنین، از مکمل های بارداری استفاده می کنند.

ابتلا به بعضی عفونت‌های ویروسی در ۳ ماه اول بارداری، می‌تواند موجب بروز برخی بیماری‌های مادرزادی مانند نقص مادرزادی قلب شود.

مصرف مکمل های مورد نیاز در دوران بارداری، نه‌تنها بدن مادر را ایمن نگه می‌دارد بلکه به رشد و سلامت جنین نیز کمک می‌کند. این مکمل‌ها در اصل ترکیبی از ویتامین‌ها و مواد معدنی (مولتی‌ویتامین) هستند که باید متناسب با دستور پزشک مصرف شوند.

قرص آهن، کلسیم و اسیدفولیک از مهم‌ترین مکمل‌های دوران بارداری به شمار می‌روند. بهتر است که در زمان استفاده از مولتی‌ویتامین‌ها، تغذیه خوب و سالمی داشته باشید. چراکه جذب این مواد در بدن بهتر انجام می‌شود.

مکمل های مورد نیاز و ضروری در بارداری

کنترل وزن در دوران بارداری، پرهیز از مواد غذایی ناسالم، انجام ورزش و مصرف ویتامین‌های ضروری از مواردی هستند که زنان باردار باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند. در این بخش به برخی از بهترین مکمل های مورد نیاز در دوران بارداری اشاره می‌کنیم.

مکمل آهن

فقر آهن و کم‌خونی می‌تواند جان مادر و جنین را به خطر بیندازد. رشد ناکافی نوزاد، سقط جنین، زایمان زودرس و مرگ‌ومیر مادران از عوارض کمبود آهن به شمار می‌روند. برای جلوگیری از این مشکلات، زنان باردار بهتر است که روزانه قرص آهن (قرص فروسولفات) استفاده کنند. بر اساس دستورالعمل وزارت بهداشت ایران، زنان باید از پایان ماه ۴ بارداری تا ۳ ماه بعد از زایمان، مکمل آهن مصرف کنند.

نیاز بدن مادر به قرص آهن در دوران حاملگی، ۲ برابر بیشتر از زمان‌های دیگر است. چراکه تامین این ماده در بدن جنین و رشد اندام‌های آن از طریق بدن مادر تامین می‌شود.

مکمل اسیدفولیک

برای تامین بسیاری از مواد معدنی و ویتامین‌ها در دوران بارداری، تنها مصرف مواد غذایی سالم مثل میوه و سبزیجات کافی نیست. اما مصرف مواد مغذی در کنار مکمل‌ها، می‌تواند میزان جذب این مواد را در بدن بالا ببرد.

لوله های عصبی، ساختارهای جنینی هستند که در نهایت ستون فقرات و مغز جنین را تشکیل می دهند. نقص لوله عصبی می تواند منجر به مشکلات جدی، مانند مهره شکاف دار، در ستون فقرات و مغز شود؛ مهره شکاف دار بیماری ای است که در آن قسمت هایی از ستون فقرات به درستی بسته نمی شوند.

فولیک اسید همچنین به بدن مادر کمک می کند تا گلبول های قرمز خون بیشتری بسازد و به طور بالقوه خطر ابتلا به کم خونی را کاهش می دهد. کم خونی در دوران بارداری می تواند عوارض زیر را ایجاد کند:

* وزن کم نوزاد هنگام تولد
* زایمان زودرس
* کم خونی نوزاد

اسیدفولیک در سبزیجاتی که برگ تیره دارند مثل اسفناج و همچنین کاهو، خیار، سبزی خوردن، حبوبات و مرکبات وجود دارد. اما با پخته شدن سبزیجات مقدار زیادی از این ماده از بین می‌رود. به همین دلیل توصیه می‌شود که این سبزیجات را به‌صورت خام استفاده کنید.

مصرف مکمل اسیدفولیک برای زنان باردار باید از ۳ ماه قبل از بارداری شروع شده و روزانه ۴۰۰ میکروگرم استفاده شود. اما اگر بدون برنامه‌ریزی هم باردار شدید، به‌محض اطلاع از حاملگی، مصرف این مکمل را آغاز کنید.

معمولا از پایان ماه ۴ بارداری، قرص فروفولیک که ترکیبی از آهن و اسیدفولیک است، تجویز می‌شود. در این قرص نیز به مقدار ۴۰۰ میکروگرم اسیدفولیک وجود دارد. بنابراین، با شروع مصرف این قرص، دیگر لازم نیست که از مکمل اسیدفولیک به‌صورت جداگانه استفاده کنید.

مکمل کلسیم و ویتامین D

ویتامین D و کلسیم به رشد استخوان‌های جنین و دندان‌های نوزاد کمک فراوانی می‌کنند. همچنین در حفظ سلامت پوست و چشم نوزاد هم موثر هستند. مسمومیت دوران بارداری یکی از مهم‌ترین دلایل سقط جنین و مرگ مادران به شمار می‌رود. معمولا این مشکل به‌علت کمبود ویتامین D رخ می‌دهد. با مصرف این ۲ ماده مغذی، می‌توان از این مسمومیت جلوگیری کرد.

زنان باردار برای دریافت ویتامین D بعد از مشورت با پزشک خود، می‌توانند روزانه ۱۵ تا ۳۰ دقیقه در معرض نور خورشید قرار بگیرند. توجه کنید که تامین ویتامین D به جذب کلسیم در بدن کمک می‌کند.

مکمل امگا ۳ و امگا ۶

امگا ۳ و امگا ۶ برای رشد چشم و مغز جنین موثر هستند. برای جلوگیری از کمبود امگا ۳ در بدن زنان باردار، بهتر است که هفته‌ای ۲ مرتبه به‌اندازه ۳۰۰ میلی‌گرم از مکمل امگا ۳ مصرف کنید. با مصرف روغن‌های گیاهی ذرت و آفتاب‌گردان نیز می‌توانید به مقدار کافی امگا ۶ دریافت کنید.

ویتامین های دوران بارداری که حاوی ماهی یا غذاهای دریایی هستند، معمولاً باید فقط شامل گونه هایی باشند که مقدار جیوه کمی دارند؛ مانند:
* گربه ماهی
* ماهی سالمون
* ماهی پالاک
* میگو

گونه های دریایی که در زمان بارداری و شیردهی باید از مصرف آن ها اجتناب کرد، در زیر آمده است:
* اره ماهی
* کوسه
* شاه ماهی
* ماهی مارین
* ماهی سفید

اگر فردی در خصوص مصرف اسیدهای چرب امگا 3 از طریق ماهی و غذاهای دریایی نگران است، می تواند به جای آن از طریق غذاها و مکمل های گیاهی، امگا 3 را دریافت کند. برخی از منابع گیاهی اسیدهای چرب امگا 3 عبارتند از گردو و لوبیای سویا.

مولتی‌ویتامین

قرص‌های مولتی‌ویتامین که یکی از مکمل های مورد نیاز در دوران بارداری محسوب می‌شوند، حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلفی هستند. مولتی‌ویتامین باید هم‌زمان با غذای سالم و مغذی مصرف شود. بر اساس توصیه وزارت بهداشت، زنان باردار باید از پایان ماه چهارم تا ۳ ماه بعد از زایمان، روزانه ۱ عدد قرص مولتی‌ویتامین استفاده کنند.

ید

کمبود ید در زنان باردار باعث سقط جنین می‌شود. همچنین این ماده در شکل‌گیری و رشد سیستم عصبی مرکزی، استخوان‌ها و مغز جنین نیز بسیار موثر است.

بنابراین، با مصرف مواد غذایی حاوی ید مانند مرغ، نمک یددار و غذاهای دریایی می‌توانید مقدار مناسبی از این ماده را روزانه دریافت کنید. توجه کنید که کمبود ید احتمال ابتلا به تیروئید بارداری را افزایش می‌دهد.

ویتامین‌های B

ویتامین B12 در تولید گلبول‌های قرمز و عملکرد صحیح سلول‌های مغزی جنین تاثیر به‌سزایی دارد. از طرفی مصرف ویتامینB6 نیز موجب تقویت سیستم ایمنی بدن نوزاد می‌شود و در بهبود حالت تهوع دوران بارداری موثر است. بهتر است بعد از مشورت با پزشک، این ویتامین‌ها را نیز مصرف کنید.

منیزیم

تامین منیزم موردنیاز بدن مادر به تقویت سیستم ایمنی، رشد عضلات و تقویت سیستم عصبی جنین کمک می‌کند. علاوه بر این، احتمال بروز فشارخون بالا و زایمان زودرس را در زنان باردار کاهش می‌دهد.

مکمل های قبل از بارداری

بسیاری از مکمل‌هایی که تاکنون به شما معرفی کردیم را بهتر است از ۳ ماه قبل از بارداری تا ۳ ماه بعد از زایمان مصرف کنید. اما مصرف اسیدفولیک قبل از بارداری از بقیه موارد مهم‌تر است. چراکه کمبود این ماده منجر به نقص لوله عصبی در جنین می‌شود. از طرفی مصرف به‌موقع آن، تا ۰۷ درصد احتمال بروز این نقص مادرزادی را کاهش می‌دهد.

مکمل های سه ماهه اول بارداری

در ۳ ماهه اول بارداری، علاوه بر اسیدفولیک، باید ویتامین A، کلسیم، آهن، ید و ویتامین‌های گروه B را نیز مصرف کنید. ویتامین A را باید به مقداری که پزشک متخصص تجویز می‌کند مصرف کنید. زیرا تجمع بیش‌ازحد این ویتامین موجب اختلال در رشد جنین می‌شود. اما تامین کافی این ماده مغذی روی بینایی و رشد سلول‌های بدن جنین تاثیرگذار است.

اگر دچار حالت تهوع در ۳ ماهه اول بارداری شدید، مصرف ویتامین B6 به کاهش این علائم کمک می‌کند. از طرفی مصرف روزانه ۵۰۰ میلی‌گرم مکمل کلسیم نیز در این دوران لازم است.

معمولا وقتی قاعدگی در یک ماه اتفاق نیافتد ( برای زنی که رابطه جنسی داشته است) می تواند نشانه ای از بارداری باشد. انجام آزمایش خون بهترین روش برای اطمینان از این امر است. پس از اینکه شما مطمئن هستید که باردار هستید باید به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید و خود را برای 9 ماه پر از هیجان آماده سازید. مکمل های دوران بارداری در سه ماهه اول بارداری به شرح زیرند:

* مکمل مولتی ویتامین
* استفاده از روغن های مناسب مانند روغن نارگیل برای مرطوب نگه داشتن پوست
* استفاده از لباس های راحت و مناسب به دلیل تغییر وزن و تغییر سایز
* نوشیدن 8 لیوان آب

اغلب زنان در سه ماهه اول بارداری به ویژه در هنگام صبح حالت تهوع دارند به همین دلیل پیروی از راهکارهای زیر به آنها توصیه می شود:
* هرگز گرسنه نمانید.
* از ویتامین ب 6 استفاده کنید.
* بیسکویت خشک بخورید.
* وعده های غذایی را زیاد کنید ولی حجم آن را کاهش دهید.
* مواد غذایی حاوی کربوهیدرات مصرف کنید.
* از مواد محرک استفاده نکنید.
* زنجبیل مصرف کنید.

همانطور که متوجه شده اید یکی از مکملهای دوران بارداری در سه ماهه اول مکمل مولتی ویتامین است. کارشناسان همواره توصیه می کنند که زنان باردار استفاده از مکمل مولتی ویتامین را زیر نظر پزشک آغاز کنند تا میزان وقوع خطرات احتمالی را به کمترین میزان برسانند.

مکمل‌هایی که از سه ماهه دوم بارداری تا بعد از زایمان باید مصرف شود

معمولا علاوه بر مکمل‌های ۳ ماهه اول بارداری، مکمل‌های فروفولیک، مولتی‌ویتامین و آهن از پایان ماه چهارم تا ۳ ماه بعد از زایمان نیز باید مصرف شوند.

توجه به رژیم غذایی در دوران بارداری اهمیت بسیار زیادی دارد. به همین دلیل کارشناسان بر این امر تاکید می ورزند در صورتی که رژیم غذایی مادر کامل نیست و یا به دلیل کمبود ویتامین و مواد غذایی با رژیم غذایی امکان جبران آنها وجود ندارد، مصرف مکمل های دوران بارداری به رشد جنین کمک می کند. مادران در سه ماهه دوم باید به تامین مواد مغذی زیر اهمیت دهند:

آهن ( برای تامین این ماده مهم می توان از گوشت قرمز، غذاهای دریایی و لوبیا و یا عدس استفاده کرد. تامین آهن مورد نیاز از بروز افسردگی پس از زایمان و زایمان زود رس جلوگیری می کند. اگر امکان تامین این ماده از طریق رژیم غذایی وجود ندارد، مکمل آهن یکی از مکمل های دوران بارداری است که باید مصرف شود)

پروتئین ( وجود این ماده برای رشد بافت بدن جنین و مغز آن ضروری است، پروتئین را می توان با مصرف لبنیات و گوشت قرمز تامین کرد)

ویتامین دی (بهتر است برای تامین این ویتامین از مکمل استفاده شود)

اسیدهای چرب امگا 3 ( که اغلب در غذاهای دریایی یافت می شود)

در این دوران مصرف الکل باید قطع شود زیرا خطر تولد نوزاد مرده و یا زایمان زود رس وجود دارد. مادران در این دوران به هیچ عنوان نباید از گوشت خام، تخم مرغ خام، میگو، کنسرو و شیرین کننده های مصنوعی استفاده کند. اگر مادری گیاهخوار است مصرف مکمل های دوران بارداری اهمیت بیشتری برای او پیدا می کند. مطالعات نشان داده اند مادرانی که به تغذیه خود در دوران بارداری اهمیت می دهند و از مکمل های دوران بارداری استفاده می کنند در مقایسه با زنانی که از این مکمل ها استفاده نمی کنند نوزادانی سالم تر دارند.

مکمل های دوران بارداری در سه ماهه سوم بارداری

مصرف تمامی مکمل های دوران بارداری که در بالا به آنها اشاره شد باید در سه ماهه سوم بارداری ادامه یابد. به این موضوع توجه داشته باشید که مصرف فولیک اسید در این دوران اهمیت بسیار زیادی دارد و به تولد نوزاد سالم کمک می کند. همچنین، در این دوران نباید از مکملهایی نظیر مکمل ویتامین آ و ویتامین ایی بیش از اندازه استفاده کنید. زیرا خطر آسیب به کبد وجود دارد.

مکمل های بارداری برای زنان گیاهخوار

تامین برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند ویتامین B12 و B2، ویتامین D، کلسیم و ید از منابع گیاهی دشوار است. به همین دلیل زنان گیاهخوار در دوران بارداری باید این مواد مغذی را از طریق مولتی‌ویتامین یا به‌صورت قرص‌های مکمل، جداگانه دریافت کنند.

نحوه مصرف و بهترین زمان مصرف مکمل های بارداری

مکمل‌های دوران بارداری باید توسط متخصص زنان و زایمان تجویز شود. مصرف این مواد مغذی معمولا از ۳ ماه قبل از بارداری آغاز می‌شود و تا ۳ ماه بعد از زایمان ادامه خواهد داشت. مقدار مصرف هر مکمل، متناسب با شرایط جسمی شما مشخص می‌شود.

ویتامین‌ها را می‌توانید در هر ساعتی از روز مصرف کنید. اما در صورت وجود حالت تهوع صبحگاهی، بهتر است که در این زمان مکمل‌ها را نخورید. چراکه ممکن است شدت حالت تهوع شما را زیاد کند. معمولا برای جلوگیری از معده درد توصیه می‌شود این داروها را بعد از هر وعده غذایی یا شب قبل از خواب بخورید.

عوارض و فواید مصرف مکمل ها و مولتی ویتامین های دوران بارداری

عوارض مصرف مکمل ها در بارداری در زنان مختلف فرق می‌کند. اما در حالت کلی این عوارض جانبی شامل موارد زیر است.

* حالت تهوع
* یبوست
* معده درد

برای کاهش این نشانه‌ها می‌توانید از قرص‌های مکمل جویدنی استفاده کنید. داشتن رژیم غذایی پرفیبر و خوردن آب زیاد هنگام مصرف مولتی‌ویتامین‌ها نیز در کاهش عوارض جانبی موثر است.

نکاتی برای مصرف ویتامین ها و مکمل های بارداری

مصرف مکمل های مورد نیاز در دوران بارداری می‌تواند احتمال بروز نقص‌های مادرزادی را کاهش دهد. از طرفی برنامه‌ریزی برای حاملگی و مشورت با پزشک، اولین قدم مهم برای حفظ سلامت مادر و نوزاد است. زیرا تامین ویتامین‌ها و مواد معدنی موردنیاز مادر و جنین، در اصل باید قبل از بارداری آغاز می‌شود.

انتخاب بهترین مکمل بر اساس جواب آزمایش‌های دوران بارداری تعیین می‌شود. مهم‌ترین نکته درباره مصرف قرص‌های مکمل بارداری این است که به‌هیچ‌عنوان نباید سرخود و بدون مشورت با پزشکتان، تعداد و میزان آن‌ها را کاهش یا افزایش دهید. چراکه این مسئله می‌تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد.

کلام آخر

در این مقاله درباره مکمل های مورد نیاز در دوران بارداری و میزان اهمیت مصرف آن‌ها توضیح دادیم. اگر در سن باروری هستید یا تصمیم به حاملگی دارید، بهتر است که چند ماه قبل از بارداری با متخصص زنان و زایمان مشورت کنید. با دادن آزمایش خون، پزشک مکمل‌های لازم را برای شما تجویز می‌کند تا از بروز مشکلات و نقص‌های مادرزادی جلوگیری کند.

سوالات متداول

مکملهای مورد نیاز در دوران بارداری شامل چه مواردی است؟
ویتامین D، ویتامین‌های گروه B، اسیدفولیک، آهن، منیزیم، ید، کلسیم، امگا ۳ و امگا ۶ از مهم‌ترین مکمل‌های بارداری محسوب می‌شوند که تحت‌نظر پزشک باید مصرف شوند. برخی از این ویتامین‌ها باید قبل از بارداری و برخی دیگر در دوران حاملگی و تا بعد از زایمان استفاده شوند.

1. در دوران بارداری از چه مکمل‌هایی استفاده نکنیم؟
2. مهم‌ترین عوارض جانبی مصرف مکمل‌های بارداری چیست؟
3. از هفته چندم بارداری باید مولتی‌ویتامین مصرف کنم؟

منبع: سایت دکتردکتر
سایت دکتر جوانمردخوشدل
سایت داروخانه آنلاین