علائم تبخال تناسلی در زنان و مردان و شیوه های درمان و پیشگیری از آن

تبخال تناسلی یک بیماری مقاربتی است که به وسیله‌ی ویروس هرپس سیمپلکس (herpes simplex virus) ایجاد می‌شود.

چهارشنبه، 16 تير 1400

تخمین زمان مطالعه:

پدیدآورنده: کیمیا صادقی گرمارودی

تبخال تناسلی یا هرپس تناسلی (HSV) چیست؟

تبخال تناسلی یک بیماری مقاربتی است که به وسیله‌ی ویروس هرپس سیمپلکس (herpes simplex virus) ایجاد می‌شود. تماس جنسی راه اصلی انتقال ویروس است، بعد از آلوده شده شخص، ویروس درون بدن به صورت غیر فعال باقی می‌ماند و گاهی فعال شدن آن سال‌ها بعد اتفاق می افتد.

تبخال تناسلی باعث ایجاد درد، خارش و جراحت در ناحیه‌ی تناسلی می‌شود، ولی با این همه این عارضه گاهی هیچ علامت و نشانه‌ای ندارد. در صورتی که فرد ناقل و آلوده به ویروس باشد و حتی در صورت نداشتن هیچ گونه درد و علامتی می‌تواند آن را به فرد دیگر منتقل کند. هرپس تناسلی درمانی ندارد، ولی داروها به کم شدن شدن علائم و کم کردن خطر انتقال به دیگران کمک می‌کنند.

علائم تبخال یا هرپس تناسلی

بیش‌تر افراد آلوده با ویروس هرپس سیمپلکس به دلیل نداشتن هیچگونه علامت و نشانه‌ای و یا به دلیل زیاد نبود شدن علائم متوجه‌ی مشکل خود نیستند.

معمولاً ۲ تا ۱۲ روز بعد از مواجه شدن با ویروس، علائم ظاهر می‌شوند. در صورت بروز علائم فرد با نشانه‌ها رو به رو خواهد شد:

درد یا خارش:

تا زمانی که عفونت وجود دارد فرد در ناحیه‌ی تناسلی احساس درد خواهد داشت و یا اینکه این ناحیه تحریک پذیر خواهد بود.

برآمدگی‌های کوچک قرمز رنگ یا تاول‌های ریز سفید رنگ:

این موارد معمولاً چند روز تا چند هفته بعد از بروز عفونت ظاهر می‌شود.

زخم‌ها:

زمانی که تاول‌ها از هم پاشیده و یا خونریزی می‌کند زخم‌ها ایجاد می‌شود. زخم‌ها دفع ادرار را تبدیل به عملی دردناک می‌کنند.

دلمه بستن زخم:

زمانی که زخم بهبود پیدا می‌کند، پوست آن ناحیه چروک شده و جای زخم دلمه ایجاد می‌شود.

در مرحله‌ی ابتدایی آلودگی با ویروس، فرد ممکن است علائم شبه آنفولانزا مانند ورم گره‌های لنفی در کشاله ران، سردرد و درد عضلانی و حتی تب را تجربه کند.

تفاوت محل علائم هرپس تناسلی در زنان و مردان

محل بروز علائم معمولاً محلی است که ویروس وارد بدن شده است. با لمس جراحت ایجاد شده و سپس مالیدن دست به دیگر نقاط بدن به خصوص چشم‌ها، آلودگی منتقل خواهد شد.

امکان بروز علائم در این نقاط از بدن زنان و مردان وجود دارد:
* باسن و کشاله ران
* مقعد
* دهان
* مجاری ادراری

در زنان علائم در نقاط زیر ظاهر می‌شود:
* واژن
* قسمت خارجی آلت تناسلی زنانه
* دهانه رحم
در مردان علائم در نقاط زیر ظاهر می‌شود:
* آلت تناسلی مردانه
* کیسه بیضه
عود کردن دوباره بیماری هرپس تناسلی چقدر شایع است
تبخال تناسلی در افراد مختلف به شیوه‌های متفاوتی بروز می‌کند. علائم و نشانه‌ها ممکن است برای سال‌ها به صورت مرتب ظاهر شده و از بین بروند. برخی از افراد هر سال چندین دوره از عود بیماری را تجربه می‌کنند. برخی دیگر از افراد با گذشت زمان، بروز علائم بیماری کاهش پیدا می‌کند.

در جریان عود دوباره تبخال تناسلی، کمی پیش از بروز علائم فرد ممکن است موارد زیر را تجربه کند:

* سوزش و خارش در ناحیه‌ای که آلودگی وارد بدن شده است
* درد در قسمت پایینی کمر، باسن و پاها

معمولاً بازگشت دوباره بیماری نسبت به زمانی که اولین بار علائم ظاهر می‌شود، درد کمتری داشته و سریع‌تر بهبود پیدا می‌کند.

چه زمانی باید برای تبخال تناسلی به پزشک مراجعه کرد؟

در صورتی که مشکوک به ابتلا به تبخال تناسلی و یا هر کدام از بیماری‌های آمیزشی هستید، به پزشک متخصص عفونی یا پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.
علت تبخال تناسلی
دو نوع ویروس هرپس سیمپلکس باعث بروز بیماری هرپس تناسلی می‌شود:

ویروس هرپس سیمپلکس – ۱ (HSV-1)

این نوع از ویروس معمولاً باعث تبخال اطراف دهان می‌شود و معمولاً از طریق تماس پوست با پوست منتقل می‌شود.

بنابراین از راه آمیزش دهانی هم می‌تواند مناطق تناسلی را آلوده کند. به نسبت نوع دیگر ویروس، بازگشت دوباره‌ی این عفونت چندان رایج نیست.

ویروس هرپس سیمپلکس – ۲ (HSV-2)

این نوع از ویروس معمولاً باعث تبخال تناسلی می‌شود و از طریق آمیزش جنسی و به علت تماس پوست با پوست منتقل می‌شود. این نوع از ویروس شایع‌تر بوده و بسیار مسری است. حتی در صورت باز نبودن زخم و یا نبودن هیچ علامت مشخصی، احتمال سرایت آلودگی به دیگران وجود دارد.

از آن‌جایی که این ویروس در بیرون از بدن انسان به سرعت از بین می‌رود، احتمال انتقال آن از طریق سرویس بهداشتی، حوله و دیگر وسایلی که فرد آلوده از آن استفاده کرده، بسیار کم است.

عفونت‌های هرپس سیمپلکس در سه مرحله مشخص می‌شوند:
* مرحله عفونت اولیه
* مرحله سکون یا تأخیر که عفونت ویروسی هیچ نشانه‌ای از خود بروز نمی‌دهد.
* مرحله عود ویروس

عود ویروس تبخال تناسلی معمولا متعاقب یک عامل تحریک‌کننده

(از قبیل استرس، کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن، برخی اعمال زیبایی و جراحی و….) فعال می‌شود.

راه‌های انتقال ویروس تبخال تناسلی

ویروس تبخال تناسلی از طریق پوست آلوده و به‌صورت تماس مستقیم پوست به پوست منتقل می‌شود.

هرپس سیمپلکس می‌تواند به‌راحتی از طریق غشاء مخاطی مانند پوست مرطوب داخل دهان و ناحیه‌ی تناسلی، فرد را آلوده کند.

هنگامی که ویروس تبخال تناسلی فعال است می‌تواند به‌طور مثال از طریق رابطه جنسی دهانی از صورت فرد آلوده به ناحیه‌ی تناسلی فرد دیگر منتقل شود.

از زمانی‌که اولین نشانه‌های تبخال تناسلی بروز می‌کنند تا وقتی که زخم‌ها و تاول‌ها به طور کامل بهبود نیافته‌اند و پوست سالم جایگزین آن‌ها نشده است، احتمال انتقال بیماری وجود دارد.

همچنین، ممکن است در‌حالی‌که ویروس در بدن فرد آلوده هیچ علائمی ایجاد نکرده باشد، فرد دیگری از طریق تماس با ناحیه‌ای که ویروس در آنجا قرار دارد، آلوده شود.
عوامل خطر ابتلا به هرپس تناسلی
خطر ابتلا به تبخال تناسلی در شرایط زیر افزایش پیدا می‌کند:

زن بودن:

زنان بیش‌تر از مردان به تبخال تناسلی مبتلا می‌شوند. ویروس از طریق آمیزش جنسی از مردان به زنان بسیار آسان‌تر از زنان به مردان منتقل می‌شود.

داشتن شریک‌های جنسی متعدد:

داشتن شریک‌های جنسی متعدد خطر در معرض ویروس‌ عامل تبخال تناسلی را افزایش می‌دهد.

عوارض تبخال یا هرپس تناسلی

ابتلا به دیگر بیماری‌های مقاربتی:

ابتلا به تبخال تناسلی خطر ابتلا به دیگر بیماری‌های آمیزشی مانند ایدز را بالا می‌برد.

آلوده شدن نوزاد:

نوزادان متولد شده از مادران آلوده، در حین عمل زایمان در معرض ویروس قرار می‌گیرند. آلوده شدن به ویروس باعث آسیب مغزی، کوری و یا مرگ نوزاد می‌شود.

مشکلات مثانه:

در برخی از موارد، زخم و جراحت ناشی از تبخال تناسلی باعث بروز التهاب اطراف مجرای ادراری می‌شود‌. این التهاب حتی می‌تواند تا چندین روز مجرای ادراری را مسدود کند. در این حالت برای تخلیه مثانه باید از کاتر استفاده کرد.

مننژیت:

در موارد نادر عفونت ویروس هرپس سمپلکس منجر به التهاب غشا و مایع مغزی نخاعی می‌شود.

التهاب مقعدی:

تبخال تناسلی به خصوص در مردانی که با مردان دیگر رابطه‌ی جنسی دارند، می‌تواند منجر به عفونت در لایه‌ی پوشاننده‌ی رکتوم شود.

روش‌های پیشگیری از تبخال تناسلی

برای پیشگیری از تبخال تناسلی و دیگر بیماری‌های آمیزشی توصیه‌های مشابهی مطرح می‌شود. پرهیز از رابطه‌ی جنسی یا نداشتن شریک‌های جنسی متعدد و برقراری تماس جنسی با فرد سالم مهم‌ترین راه پیشگیری از تبخال تناسلی است. موارد زیر هم به پیشگیری از تبخال تناسلی کمک می‌کند:

* استفاده از کاندوم در هنگام رابطه‌ی جنسی
* عدم دخول در هنگام رابطه‌ی جنسی اگر شریک جنسی به تبخال تناسلی مبتلا است.

مراقبت‌های دوران بارداری در صورت ابتلا به تبخال جنسی

اگر فرد مبتلا باردار باشد، باید پیش از هر چیز به پزشک خود اطلاع دهد. اگر فرد فکر می‌کند که مبتلا شده، باید آزمایش‌های تشخیصی لازم را انجام دهد.

پزشک برای جلوگیری از بروز بیماری در حوالی زمان زایمان توصیه می‌کند که زن بیمار در اواخر دوران بارداری خود داروهای ضد ویروسی مصرف کند.

اگر در نزدیکی زمان زایمان بیماری بروز پیدا کند، پزشک برای اینکه خطر انتقال ویروس به کودک را کم کند، زایمان سزارین را پیشنهاد خواهد داد.

روش تشخیص تبخال تناسلی

تشخیص تبخال تناسلی توسط پزشک بعد از معاینه‌ی فرد و بررسی نتایج آزمایش‌های تشخیصی انجام می‌شود.

کشت ویروس: در این روش تشخیصی نمونه‌‌ی بافتی و یا سواپ آغشته به تاول‌ها و دانه‌های ناشی از تبخال در محیط آزمایشگاهی کشت شده و بعد از آن بررسی می‌شوند

تست پی‌سی‌آر (Polymerase chain reaction (PCR) test): در این روش تشخیصی یک نمونه از DNA حاصل از نمونه خون، بافت و یا مایع نخاعی فرد تکثیر می‌شود. این ماده ژنتیکی از نظر وجود ویروس بررسی شده و حتی امکان تعیین نوع ویروس هم در این روش وجود دارد.

آزمایش خون: در این روش تشخیصی خون فرد از نظر وجود آنتی بادی‌های ویروس هرپس تناسلی بررسی می‌شود. با این روی امکان تشخیص الودگی‌ قبلی به این ویروس وجود دارد.

راه‌های درمان تبخال تناسلی

تبخال تناسلی درمان ندارد. تجویز داروهای ضد ویروس ممکن است اثرات زیر را داشته باشد:

* کمک به بهبود سریع‌تر زخم‌ها و تاول‌های ناشی از بروز اولیه‌ی بیماری
* کم کردن شدت و مدت زمان بروز علائم در زمان عود دوباره بیماری
* کم کردن تعداد بازگشت دوباره تبخال تناسلی
* کم کردن خطر انتقال ویروس هرپس به دیگران

افراد مبتلا گزارش داده‌اند که فعالیت‌های زیر به آنها در بهبود کمک کرده است:
* اگر لازم شد مُسکن مصرف کنید.
این مسکن‌ها، درد و سوزش را کاهش می‌دهند (همیشه دستورالعمل شرکت سازنده را دنبال کنید.)

* دست‌هایتان را قبل و بعد از لمس کردن تاول‌ها و زخم‌ها بشویید
چرا که دست‌های آلوده ممکن است باعث پخش شدن باکتری بر روی نواحی آلوده گردد که منجر به تأخیر در بهبود تبخال تناسلی می‌شود.

* ناحیه آلوده را تمیز نگه‌دارید. شستن ملایم و یک‌بار در روز کافی است.

* از مصرف صابون‌ها و دئودرانت‌های دارای بو (اسانس‌های شیمیایی) پرهیز کنید.
بهتر است از ژل مرطوب یا صابون استفاده نکنید و اگر استفاده کردید از نمونه‌های بدون بو (اسانس‌های شیمیایی) استفاده کنید.

* از شستشوی بیش ‌از حد ناحیه مبتلا پرهیز کنید
چرا که باعث ملتهب شدن آن می‌شود و در بهبودی تأخیر ایجاد می‌کند.
بعد از شستشو، با یک دستمال لطیف محل را خشک‌ کنید یا از دستگاه سشوار با درجه سرد استفاده کنید.

* برای کاهش میزان خارش، ناحیه آلوده به تبخال را خنک نگه‌دارید.
برای این کار می‌توانید از کیسه‌ی یخ استفاده کنید ولی نه بیشتر از ۹۰ دقیقه. یخ را به‌طور مستقیم با پوست تماس ندهید.

* خانم‌هایی که به‌هنگام ادرار کردن، درد را تجربه می‌کنند می‌توانند عمل دفع را در حمام انجام دهند یا اینکه با پاشیدن آب هنگام دفع، ادرار را رقیق کنند تا دفع راحت‌تر انجام شود.

داروهای ضد ویروسی تجویزی برای تبخال‌‌ها عبارتند از:
* اسیکلوویر (Acyclovir)
* والاسیکلوویر (Valacyclovir)
* فامسیکلوویر (Famvir)

ممکن است پزشک توصیه کند که تنها در زمان داشتن علائم تبخال تناسلی داروها را مصرف کنید و یا حتی در شرایطی که هیچ علائمی وجود ندارد یک داروی خاص را بطور روزانه مصرف کنید.

پزشکان در دو صورت مصرف این داروها را توصیه می‌کنند:
* بروز علائم نشان‌دهنده‌ی ظهور بیماری باشد
* فرد روزانه داروهای خاصی مصرف می‌کند، حتی زمانی که هیچ علامتی نداشته باشد
* این داروها معمولاً قابل تحمل بوده و عوارض جانبی چندانی هم ندارند.

توجه: از مصرف خودسرانه هرگونه دارو برای درمان تبخال تناسلی بپرهیزید. هرگونه دارویی بدون تجویز پزشک به علت داشتن عوارض می‌تواند خطرناک باشد.

مقابله با بیماری و حمایت از بیمار مبتلا به تبخال تناسلی
زمانی که فرد متوجه ابتلای خود به تبخال تناسلی می‌شود، احساس شرمندگی، خجالت و خشم خواهد کرد. فرد ممکن است احساس یدی به شریک زندگی خود پیدا کند، چرا که او را مسئول بیماری خود می‌داند. از طرفی دیگر حتی ممکن است، دیگر علاقه‌ای به ارتباط با شریک فعلی خود نداشته باشد.

در این شرایط اقدامات زیر کمک کننده خواهند بود:

صحبت کردن با همسر: در مورد احساسات خود صادقانه با همسر خود صحبت کنید. به او و حرف‌های او اعتماد و باور داشته باشید. او را سرزنش نکنید و فراموش نکنید که ویروس هرپس می‌تواند سال‌ها در بدن به صورت خفته باقی بماند. بنابراین تعیین زمان دقیق آلوده شدن به ویروس چندان مشخص نیست.

افزایش اطلاعات: برای مقابله با شرایط بیماری و برای اینکه بدانید که در شرایط بیماری چگونه می‌توانید به صورت طبیعی زندگی کرده و خطر آلوده کردن باقی افراد را به حداقل برسانید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. پزشک راهنمایی‌های لازم در مورد روش‌های درمانی و کنترل ظهور علائم بیماری را با بیمار در میان خواهد گذاشت.

عضویت در گروه‌های حمایتی: برای صحبت در مورد احساسات خود و شنیدن تجربیات دیگران در مورد بیماری در گروه‌های حمایتی محلی عضو شوید.

پیشگیری

پیشنهادات برای پیشگیری از ابتلا به هرپس تناسلی مانند مواردی است که برای سایر بیماری‌های مقاربتی ذکر می‌شود؛ خودداری از فعالیت جنسی یا محدود کردن تماس جنسی به تنها یک نفر که بدون آلودگی است. بطور خلاصه می‌توانید:

خود یا شریکتان را ملزم به استفاده از کاندوم لاتکس در حین تماس جنسی کنید.

در صورتی که شما یا همسرتان دچار تبخال در ناحیه تناسلی یا ناحیه دیگری شده‌اید، از ارتباط جنسی اجتناب کنید.