شناسنامه تفسیر
نام معروف: تفسیر کوثرمؤلف: یعقوب جعفری
تولد: ۱۳۲۵ش
مذهب: شیعه
زبان: فارسی
تعداد مجلدات: ۱۰ جلد
مشخصات نشر: قم، انتشارات هجرت، چاپ اول، ۱۳۶۶ش - ۱۳۹۲، قطع وزیری.
معرفی مفسر و تفسیر
این تفسیر اثر یکی از فضلای معاصر و نویسندگان روحانی و قرآن پژوه حوزه علمیه قم، آقای یعقوب جعفری است. وی متولد یازدهم بهمن ۱۳۲۵ش/۱۳۶۷ق است. او در شهر مراغه در خانوادهای متوسط متولد شد و در کنار تحصیل و تدریس به کار تحقیق و تألیف پرداخت.جعفری علاوه بر فقه و اصول، در مطالعات و تحقیقات خود در آغاز بیشتر به رشته تاریخ گرایش داشت و در این رشته کتاب هایی را نوشت که بعضی از آنها چاپ شده است مانند: خوارج در تاریخ، مسلمانان در بستر تاریخ، بینش تاریخی نهج البلاغه و مقالاتی در تحلیل برخی از وقایع تاریخی. همچنین چندین دوره در مرحله کارشناسی ارشد رشته تخصصی تاریخ در حوزه علمیه تدریس کرده است.
از آثار قرآنی این مفسر بینش تاریخی قرآن، سیری در علوم قرآن و ترجمه رسم المصحف قدوری و نقد ترجمه های فارسی و ده ها مقاله قرآنی در حوزه تفسیر و نکات ادبی و علوم قرآنی است.
تفسیر کوثر از تفاسیر فارسی معاصر است که مخاطب آن متوسط از مردم، یعنی کسانی است که با عشق به قرآن و علاقه مندی به معارف آن در جستجوی نوشته ای ساده و گویا و خالی از مطالب فنی و اصطلاحات علمی برای ارائه پیام قرآن هستند.
مفسر انگیزه نگارش خود را عرضه تفسیری عصری با ارائه پیام های جدید و نکات بدیع میداند. تاکنون از این تفسیر ۸ مجلد سوره احزاب نگارش و انتشار یافته و به گفته مؤلف شامل شانزده جزء از قرآن است. پیش بینی می شود حداکثر این تفسیر به ده جلد برسد.
او در مقدمه تفسیر چنین می نویسد: اینک این حقیر نیز با این بضاعت ناچیز به خود جرئت دادهام که با زلالی از جاری قرآن لبی تر کنم و با استعانت از خدا و ارواح مقدسه معصومین (علیهم السلام) در تفسیر و توضیح آیه های قرآنی گامی هر چند لرزان بردارم و دیداری دوباره با قرآن داشته باشم. البته این دیدار بعد از آن میسر شد که سالیان متمادی در زوایای علوم وابسته به قران مانند فقه و کلام و حدیث و تفسیر و ادبیات عربی و تاریخ کار کردم و جوانی خود را بر سر آن گذاشتم و کتاب های متعددی در این زمینه ها تألیف کردم.
او در مجلد نخست مقدمه ای مستقل که معمولا مفسران پیرامون مبانی و علوم قرآن می نگارند نیاورده و توضیح می دهد: معمولا در مقدمه تفاسیر، مطالب مفصلی درباره تاریخ و علوم قرآنی می آورند، ولی ما از این کار صرف نظر میکنیم و توجه خوانندگان را به کتاب «سیری در علوم قرآن» تألیف اینجانب که چندی پیش منتشر شد، معطوف میدارم. با همه اینها، در سراسر این کتاب مباحث مستقل علوم قرآن دیده می شود.
تا به عنوان نمونه در جلد ششم، بحث درباره مصونیت قرآن از تحریف، توضیح سبع مثانی، توصیف شرایط فرهنگی عصر بعثت و به گور کردن دختران در عصر جاهلی، جامعیت قرآن کریم از موضوعات مهم آن است. در آغاز سوره، مشخصات سوره را ذکر میکند و دورنمایی از مباحث آن را شرح می دهد و آنگاه مجموعه ای از آیات را مطرح می کند و پس از ترجمه فارسی آیات نکات ادبی موجود در آیات را ذکر می کند.
روش او در تفسیر، همان گونه که خود اذعان دارد و در مقدمه به آن اشاره میکند، بدین گونه است که نخست، متن یک یا چند آیه را که مربوط به همدیگرند آورده، سپس ترجمه فارسی آن را می آورد. آن گاه نکات ادبی آن متن را به طور مستقل خاطر نشان ساخته و در این قسمت به شرح و توضیح لغات مشکل و بیان اعراب بعضی از جملات می پردازد؛ پس از آن وارد تفسیر و توضیح آیات می شود و مطالبی را که برای توضیح کامل آیه لازم می داند بیان کرده و اگر شأن نزولی بوده که در فهم آیه تأثیر دارد آن را نیز می آورد. و چون تفسیری برای عموم، جهت آشنایی اجمالی با کتاب خدا است، جز در موارد اندکی، به اختلاف مفسران اشاره نکرده و تنها برداشت خود را از آیه بیان می نماید.
همچنین در این قسمت از ذکر مطالب موضوعی مستقل که مضمون آیه مورد بحث در میان آن ناپیدا می شود، خودداری میکند و این گونه مطالب جنبی را به صورت بحث های مستقل و جداگانه آورده که خواننده پس از فراغت از تفسیر آیه مورد بحث، اگر بخواهد موضوعی را که در آن آیه آمده، به تفصیل دنبال کند، به آن بحث های مستقل مراجعه نماید.
البته این بحث ها فقط پیرامون بعضی از آیاتی است که بحث مفصل تری را طلب می کند، سعی کرده که این بحث ها را در تمام مجلدات تفسیر پراکنده کند و چنین نباشد که به مناسبت آیاتی که در اوایل قرآن آمده همه بحث ها را بیاورد و جلدهای بعدی خالی از آن باشد. همچنین پس از تفسیر آیات، در مواردی که لازم است روایاتی را که از حضرات معصومین علیهم السلام در تفسیر آن آیات آمده، بیان کند و البته روایاتی را که کوتاه بود با متن عربی و ترجمه، ولی متن عربی روایات مفصل را ذکر نکرده و فقط به ترجمه آن ها بسنده نمودیم.
منابع مهم این کتاب، تفسیرهایی چون مجمع البیان، طبری، عیاشی، تبیان، کشاف و مفاتیح الغیب رازی است. مباحث این کتاب بسیار متنوع و با گرایش اجتماعی و تربیتی و برای متوسط جامعه نوشته شده است و مؤلف از کتاب های گوناگون در زمینه های مختلف بهره گیری کرده و مانند اکثر مفسران معاصر مقید به ذکر منبع و مشخصات آن بوده است.
منبع: شناخت نامه تفاسیر، سید محمدعلی ایازی، چاپ اول، نشر علم، تهران، 1393ش، صص 494-491
