کولیت زخمی

بیماری کولیت زخمی (ulcerative colitis) همان‌طور که از نامش هم پیداست، از جمله اختلالاتی است که سبب التهاب روده بزرگ می‌شود. با توجه به این‌که وظیفه جدا کردن مواد غذایی از مواد هضم نشده و دفع پسماندها بر عهده روده بزرگ است، بنابراین بیماری کولیت زخمی می‌تواند مشکلات متعددی را برای بیمار ایجاد کند. از این رو به شما عزیزان توصیه می‌کنیم که برای کسب اطلاعاتی در مورد بیماری کولیت زخمی و راه‌های مقابله با آن در این مطلب از درمانکده همراه ما باشید.

بیماری کولیت زخمی که تحت عنوان اولسراتیو نیز شناخته می‌شود، نوعی بیماری مزمن است، که در طولانی مدت روده‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری معمولا به شکل التهاب یا زخم روده بزرگ (کولون) و راست روده (رکتوم) بروز پیدا می کند.

بیماری کولیت زخمی معمولا به صورت قطعی قابل درمان نیست. اما در صورتی که به موقع تحت کنترل قرار گیرد، از علائم آن کاسته می‌شود. علائم ناخوشایند ایجاد شده توسط این بیماری می‌تواند منجر به درگیری بخش‌های مختلف بدن و ایجاد بیماری‌هایی مثل پوکی استخوان، آرتریت، بیماری‌های کبدی و … شود.1

علل زخم روده

علت ایجاد زخم روده مشخص نیست، بااین حال پزشکان معتقدند که ترکیبی از عامل‌های مختلف از جمله سیستم ایمنی بیش‌فعال، ژنتیک و محیط موجب ابتلا به زخم روده می‌شود.

سیستم ایمنی بیش‌فعال

سیستم ایمنی به اشتباه تحریک می‌شود تا به لایه پوشش دهنده داخلی روده بزرگ حمله کند، در نتیجه التهاب ایجاد می‌شود و علائم زخم روده بروز می‌یابد.

ژنتیک

کولیت زخمی روده می‌تواند ارثی باشد. ارتباط ژنتیکی هنوز کاملاً مشخص نیست، اما مطالعات نشان می‌دهد که بیش از 20 درصد بیماران دچار زخم روده یکی از اعضای نزدیک خانواده‌شان نیز مبتلا به این بیماری است.

محیط

عامل‌های محیطی خاصی از قبیل مصرف بعضی داروها (داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب یا NSAIDs، آنتی بیوتیک‌ها و قرص ضدبارداری) و رژیم غذایی پرچرب خطر ابتلا به زخم روده را اندکی افزایش می‌دهد.

استرس و فشار فیزیکی یا روانی و مصرف بعضی غذاها نیز باعث ابتلا به زخم روده می‌شود، و همچنین علائم بیمار دچار این عارضه را تشدید می‌کند.2

علائم زخم روده

دل درد یکی از علائم شایع کولیت زخمی روده است. اسهال معمولاً نخستین علامت زخم روده است. مدفوع به تدریج شل‌تر می‌شود و بیمار دچار دل درد همراه با انقباض‌های شکمی می‌شود و فوریت شدیدی را برای دفع مدفوع احساس می‌کند. اسهال به آهستگی یا ناگهان شروع می‌شود. علائم به میزان گستردگی و انتشار التهاب بستگی دارد.

شایع‌ترین علائم زخم روده عبارت است از:

دل درد

اسهال خونی همراه با مخاط

همچنین ممکن است بیماران علائم زیر را نیز تجربه کنند:

خستگی شدید

کاهش وزن

بی‌اشتهایی

کم‌خونی

بالا رفتن دمای بدن

از دست دادن آب بدن

احساس نیاز مداوم به دفع مدفوع

علائم غالباً صبح زود تشدید می‌شود. ممکن است علائم بعد از چند ماه یا چند سال خفیف شود یا کاملاً از بین برود. بااین حال چنانچه درمان مناسب انجام نشود، علائم عود می‌کند. بسته به این که کدام بخش از روده درگیر شده است، علائم متفاوتی بروز می‌یابد.2

تشخیص علل روده زخمی

کلونوسکوپی در تشخیص کولیت زخمی روده به پزشک کمک می‌کند. متخصص گوارش پرونده پزشکی بیمار را بررسی می‌کند و از بیمار می‌خواهد که علائمش را شرح دهد. همچنین پزشک درباره سابقه خانوادگی ابتلا به زخم روده، بیماری‌های التهابی روده یا بیماری کرون از بیمار سوال می‌کند.

پزشک نشانه‌های کم‌خونی یا پایین بودن میزان آهن خون و حساسیت به لمس را در ناحیه شکم بررسی می‌کند. آزمایش‌های مختلف جهت تشخیص افتراقی بیماری‌ها و عارضه‌های دیگر از قبیل بیماری کرون، عفونت روده و سندرم روده تحریک‌پذیر انجام می‌شود.

این آزمایش‌ها عبارتند از:

آزمایش خون

آزمایش مدفوع

رادیوگرافی

تنقیه با باریم

متخصص محلول باریم را وارد روده بزرگ می‌کند تا تغییرات یا ناهنجاری‌های روده در اسکن دیده شود.

سیگموئیدوسکوپی

پزشک لوله منعطفی را که دوربینی در سر آن قرار دارد و اصطلاحاً اندوسکوپ گفته می‌شود، وارد راست روده می‌کند.

کلونوسکوپی

پزشک روده بزرگ را با استفاده از اندوسکوپ بررسی می‌کند.

سی تی اسکن شکم یا لگن.1

درمان کولیت زخمی

با داروهای ضد التهاب شروع کنید

در حالی که هیچ دارویی نمی‌تواند UC را درمان کند، اما بسیاری از آنها می‌توانند علائم را کاهش دهند و کیفیت زندگی فرد را بهبود ببخشند. داروهای ضد التهاب معمولاً اولین قدم در درمان UC و انواع دیگر IBD هستند.

سولفاسالازین یک آمینو سالیسیلات است که در مقابله با علائم التهابی UC موثر است، اما تمایل به ایجاد تعدادی از عوارض جانبی دارد.

از دیگر آمینو سالیسیلات‌ها می‌توان به مزالامین، بالسالازید و اولسالازین اشاره کرد. همه به صورت خوراکی و شیاف (مقعدی) در دسترس هستند.

ممکن است لازم باشد که یک انما مصرف کنید، که شامل ریختن داروی محلول در رکتوم با استفاده از یک بطری مخصوص شستشو است.

کورتیکواستروئیدها معمولاً فقط برای UC متوسط تا شدید استفاده می‌شوند که به سایر درمان‌های پزشکی پاسخ خوبی نمی‌دهند. به آنها فقط کوتاه مدت داده می‌شود، اما هنوز هم عوارض جانبی زیادی ایجاد می‌کند، از جمله: صورت پف کرده، کاهش پاسخ ایمنی، تعریق شبانه، بی‌خوابی و پوکی استخوان.

سرکوب کننده‌های سیستم ایمنی

این داروهای قدرتمند، التهاب را کاهش داده و سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند، که در صورت ایجاد زخم در اثر پاسخ خود ایمنی مفید خواهد بود. این سرکوب کننده‌های سیستم ایمنی معمولاً به صورت قرص مصرف می‌شوند. کورتیکواستروئیدها همچنین همراه با سرکوبگرهای سیستم ایمنی بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند که شامل: آزاتیوپرین، مرکاپتوپورین، سیکلوسپورین، اینفلیکسیماب، آدلیومیماب، گلیموماب و ودولیزوماب هستند.

آزاتیوپرین و مرکاپتوپورین بیشترین سرکوب کننده‌های سیستم ایمنی برای UC و سایر انواع IBD هستند. با این حال، این داروها می‌توانند کبد و پانکراس شما را سخت کنند.

سیکلوسپورینمعمولاً مخصوص موارد UC است که به سایر داروها پاسخ خوبی نمی‌دهند. عوارض جانبی جدی با مصرف سیکلوسپورین نسبتاً شایع است.

اینفلیکسیماب، آدلیومیماب و گلیموماب به عنوان مهارکننده‌های آلفا شناخته می‌شوند و برای UC متوسط تا شدید توصیه می‌شوند. آنها با خنثی سازی پروتئین‌های تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن کار می‌کنند.

ودولیزوماب جدیدترین داروی مورد تایید UC است. این کار با جلوگیری از رسیدن سلول‌های التهابی به محل زخم و بدتر کردن اوضاع انجام می‌شود.

جراحی

اغلب جراحی می‌تواند UC را از بین ببرد یا درمان کند، اما این جراحی معمولاً به معنای برداشتن کل روده بزرگ و راست روده در روشی است که پروکتوکولکتومی نامیده می‌شود. در بسیاری از موارد، می‌توان روشی را نیز انجام داد (آناستوموز ایلئوآنال) که دیگر نیاز به پوشیدن کیسه جمع آوری مدفوع را حذف می‌کند. با این حال، در موارد دیگر، کیسه‌ای به شکاف شکم برای جمع شدن مدفوع متصل می‌شود.

بهبودی کامل از عمل پروکتوکلکتومی بین ۴ تا ۶ هفته طول می‌کشد.

بدون روده بزرگ، توانایی جذب مجدد آب و تولید ویتامین B12 از باکتری‌های مفید به شدت مختل می‌شود. عملکرد ایمنی نیز معمولاً کاهش می‌یابد.3

پینوشتها
1.www.darmankade.com
2.www.drrezadoost.ir
3.www.iliadmag.com