19 مرداد 1389 / 29 شعبان 1431 / 10 آگوست 2010

1) مرگ "محمود جم" سناتور و نخست‏وزير دوران پهلوي (1348 ش) محمود جم ملقب به مديرالملك در سال 1258 ش در تبريز به دنيا آمد. وي پس از طي تحصيلات، در 22 سالگي به دربار محمدعلي ميرزا وليعهد وارد شد و پس از استبداد صغير، منشي ايران در سفارت فرانسه گرديد. محمود جم در جريان كودتاي سوم اسفند 1299، آمادگي خود را براي همكاري با كودتاچيان و به ويژه رضاخان ميرپنج اعلام نمود و با توجه به در اختيار داشتن مقام خزانه داري كل كشور، تهيه پول براي كودتا كوشيد. وي پس از كودتا، چندين بار در پست‏هاي گوناگون مشغول به كار شد تا اينكه در آذرماه 1314 و پس از بركناري ذكاءالملك فروغي، مامور تشكيل هيئت وزيران گرديد. محمود جم از آن پس به مدت چهار سال نخست‏وزير و دو سال وزير دربار بود و به هنگام تبعيد رضا پهلوي، در خدمت رضاخان آخرين تلاش خود را به عمل آورد. از آن پس، كارهاي ديگر نيز به او رجوع شد و در نهايت به عنوان سناتور انتصابي به مجلس رفت. محمود جم كسي بود كه از روز اول كودتاي 1299 تا روزي كه رضاخان از ايران خارج شد، از همكاران نزديك او به شمار مي‏رفت. او به سلسله پهلوي بسيار نزديك بود و پنجاه سال تمام در رأس مقام‏هاي مهم و حساس سياسي قرار داشت. ده بار وزارت، دو بار استانداري، دو بار مسؤول سفارت، چهار بار سناتور مجلس، يك بار معاون نخست وزير و يك بار نخست وزيري، از جمله پست‏هاي حساس محمود جم، طي نيم قرن فعاليت‏هاي سياسي او محسوب مي‏گردد. او از لحاظ سياسي، فردي محافظه كار، بازيگر و زيرك بود و هيچ‏گاه دست به عملي نزد كه خصومت يا حتي مخالفت شديد گروه‏هاي سياسي را عليه خود برانگيزد. وي با سفارت انگليس نيز روابط بسيار حسنه‏اي داشت. سرانجام محمود جم اين مهره سرسپرده پهلوي پس از سال‏ها خدمت به اين رژيم، در 19 مرداد 1348 در 90 سالگي درگذشت.

2) ورود نيروهاي سازمان ملل به تهران و بغداد پس از قبول قطعنامه 598 شوراي امنيت (1367 ش) پس از پذيرش قطعنامه 598 شوراي امنيت از طرف ايران، شوراي امنيت در تاريخ هجدهم مرداد سال 1367، قطعنامه 619 را تصويب كرد كه به موجب آن، گروه ناظران نظامي ايران و عراق و سازمان ملل (موسوم به يونيماك) كه از حدود 400 نفر از 25 مليت مختلف تشكيل شده بود، در مرزهاي دو كشور مستقر شدند.

3) برگزاري كنگره بزرگداشت يكصدمين سال رحلت "آخوند ملاحسينقلي همداني" (1373ش) ملا حسينقلي همداني، فقيه، عابد، عارف و از بزرگان عرفاي اهل طريقت و رسيدگان سير و سلوك در سال 1239 ق در يكي از روستاهاي اطراف همدان به دنيا آمد. كودكي را به شباني گذراند و سپس در تهران در حوزه شيخ عبدالحسين تهراني معروف به شيخ العراقين در رشته معقول درس خواند. او سپس در سبزوار و نجف از محضر عالمان نامداري همچون ملاهادي سبزواري و شيخ مرتضي انصاري حكمت و فلسفه و فقه و اصول را فرا گرفت و در محضر درس اخلاق و عرفان آقا سيد علي شوشتري حاضر شد. شيخ محمدبهاري، ميرزا جواد ملكي تبريزي، سيد حسن صدر و سيد جمال الدين اسدآبادي از جمله شاگردان اين شخصيت برجسته ديني مي‏باشند. همچنين نامه‏ها و مُنشَآت در آداب سلوك، مناجات‏ها و تقريرات شيخ انصاري، از جمله آثار ملاحسينقلي همداني هستند. سرانجام اين عالم بزرگوار و عارف باللَّه در سال 1272 ش برابر با 1311 ق در هفتاد و دو سالگي در كربلاي معلّي به ديدار معبود شتافت و در همان شهر به خاك سپرده شد.

4) تولد ملک جهان خزاعی 1328 ش طراح صحنه و لباس : دارای مدرك كارشناسی نقاشی و مجسمه سازی از دانشكده هنرهای زیبای دانشگاه لندن و كارشناسی ارشد مدیریت هنری از اسلید اسكول دانشگاه لندن است. وی فعالیت هنری را سال 1970 در انگلستان با طراحی صحنه و لباس آغاز كرد. او در همین سال ها با نویسندگی و تصویرگری دو كتاب " سنگ صبور " و " شاهزاده آهو " در فرانسه جایزه بهترین نویسنده و تصویرگر كتاب سال و نویسنده برگزیده انجمن زنان فرانسه را بدست آورد. او سال 1972 با دعوت وزارت فرهنگ و هنر به ایران بازگشت و با سمت طراح دائمی اداره تئاتر به حرفه خود ادامه داد. " شازده احتجاب " به كارگردانی بهمن فرمان آرا نخستین طراحی صحنه او در ایران است. خزاعی مادر رفیع پیتز (كارگردان و نویسنده) می باشد.

5) رحلت "ابن نعيم" فقيه و راوي اخبار تاريخي(219 ق) فضل بن دوكين معروف به ابن‏نعيم محدث، فقيه و راوي اخبار تاريخي در سال 130 ق در عراق به دنيا آمد. او از راويان بسيار معتبر حديث به شمار مي‏رود و مورد احترام و اعتماد علماي اسلام است كتاب الصلاة از اوست. همچنين دوكتاب المناسك والمسايل الفقه را به او نسبت داده‏اند.

6) درگذشت "ابن مُنذر" فقيه و محدث مسلمان(318 ق) ابن مُنذر فقه و حديث را از دانشمندان برجسته آموخت و پس از آن عازم شهر مكه شد. او ضمن استماع حديث و دانش‏اندوزي، تا پايان عمر در اين شهر مقدس سُكني گزيد و به تاليف كتب متعدد همت گماشت. الاجماع در فقه و الاشراف در حديث در زمره‏ي آثار ابن مُنذر مي‏باشند.

7) تصويب متمم قانون اساسي و تاييدِ آن توسط محمدعلي شاه قاجار(1325ق) چون 51 فصلي كه به نام قانون اساسي در دوران مظفرالدين شاه تنظيم شد، وافي به مقصود نبود و در اين قانون از وظايف مردم نسبت به دولت و بالعكس سخني نرفته بود، بنابراين براي نوشتن متمم قانون اساسي، كميسيوني تشكيل گرديد و آن‏قانون در 107 اصل تنظيم شد و براي امضا تقديم شاه گرديد.

8) ارتحال عارف وارسته "شيخ باقر بهاري همداني" (1333 ق) شيخ محمدباقر بن محمد جعفر بهاري همداني از علماي قرن چهاردهم هجري در سال 1277 ق در شهرستان بهار از توابع همدان به دنيا آمد. وي پس از پايان تحصيلات مقدماتي، راهي نجف اشرف شد و در نزد ملا حسينقلي همداني به سطوح بالاي علمي دست يافت. شيخ محمدباقر همداني پس از بيست سال توقف در نجف، به همدان بازگشت و تا پايان عمر در آن شهر زيست. از اين عالم برجسته بيش از چهل اثر به جاي مانده است كه البَيان في حقيقةِ الايمان، نثارُاللُّباب و حاشيه بر قوانين الاصول و ايضاحُ الخطا از آن جمله‏اند. شيخ محمد بهاري سرانجام در پنجاه و شش سالگي دارفاني را وداع گفت و در همدان مدفون گشت.

9) ورود نيروي ارتش سرخ شوروي به بندرانزلي(1333 ق) نيروي ارتش سرخ شوروي در 29 شعبان سال 1338 قمري با شليك چند گلوله‏ي توپ در بندر انزلي پياده شدند؛ در حالي كه انگليسي‏ها در غازيان استحكامات داشتند و به اعتقاد محافل نظامي، اگر مقابله مي‏كردند مي‏توانستند مانع ورود شوروي شوند. منظور انگليس، كشاندن نيروي ارتش سرخ به داخل كشور و به دنبال آن برپا كردن هياهو و رعب و وحشت بود تا مردم ايران قرارداد 1919 را بپذيرند. نيروي ارتش سرخ پانصد پياده و دويست سواره بود و با جمعي كه تدريجاً اضافه شدند به دو هزار نفر مي‏رسيدند.

10) 10 اوت 1806كشور اتريش از آلمان جدا شد: بدين ترتيب امپراتور اتريش سلطنت خود را برآلمان از دست داد. امپراتور اتريش پس از جدايي آلمان با عنوان فرانسوآي اول حكومتش را بر اتريش آغاز كرد. جدايي آلمان از اتريش و استقلال كشور اتريش از نتايج مهم ايجاد اتحاديه امارات منطقه رَن در ژوئيه همان سال يعني1806ميلادي بود و سرانجام هم به انحلال امپراتوري مقدس روم و ژرمن انجاميد.

11) 10 اوت سال1819ميلادي: كلمبيا به استقلال رسيد. اين سرزمين در قرن15ميلادي بدست كاشفان اسپانيايي كشف شد و از همان زمان تحت سلطه و نفوذ اين كشور قرار گرفت. مبارزات آزاديخواهانه مردم كلمبيا از سال1781ميلادي آغاز شد. اما از نيمه دوم قرن 19با رهبري سيمون بوليوار به نتيجه رسيد. بوليوار در كنار مردم كلمبيا سالها با اشغالگران اسپانيايي مبارزه كرد و سرانجام در چنين روزي بر آنها پيروز شد و به حكومت اسپانيا در كلمبيا خاتمه داد.

12) 10 اوت سال1822 ميلادي: سرزمين اكوادور پس از شكست خوردن ازقواي استعمارگر اسپانيا به عضويت سازمان فدراسيون كلمبياي بزرگ درآمد. اين فدراسيون كه متشكل از پاناما، كلمبيا و ونزوئلا بود بعد ازمدتي به خواست كلمبيا منحل شد. در پي آن دولتمرادان اين كشور نظام جمهوري را در اكوادور اعلام كردند و خوآن خوزه فلوره نيز نخستين رئيس جمهور اين كشور شد. اكوادور با مساحتي حدود284000كيلومتر مربع در شمال غربي امريكاي جنوبي واقع است.

13) 10 اوت سال1937ميلادي: امپراتوري ژاپن و جمهوري چين جنگهاي دوساله كانتون را آغاز كردند. اين جنگها بر سر تصرف كانتون و تيانگ تسه دو قسمت از اراضي مهم سرزمين چين، ميان دو امپراتوري درگرفت. در جنگهاي كانتون چيني ها به سختي به دفاع و مبارزه برخاستند و خسارات جاني و مالي فراوان ديدند؛ اما سرانجام شكست خوردند و بندر كانتون سقوط كرد. كانتون از بندرهاي مهم و پرارزش صادراتي - وارداتي چين جنوبي محسوب مي شد.

14) 10 اوت سال 1945ميلادي: ارتش شوروي نواحي شمالي سرزمين كره را تا مدار 38درجه تصرف كرد. پس از شكست نهايي ژاپن در جنگ جهاني دوم و به موجب تصميمات اتخاذ شده در كنفرانس پوتسدام كره شمالي به تصرف قواي شوروي درآمد. در همين زمان بخش جنوبي شبه جزيره كره را نيروهاي آمريكايي اشغال كردند و اين اقدامات اشغالگرانه زمينه اي براي تجزيه كره به دو كشور شمالي و جنوبي بود. گفتني است كه دو كره در سال 1991ميلادي به موجب پيماني كه به قرارداد آشتي، عدم تجاوز، مبادله و همكاري موسوم است موجبات وحدت مجدد دو بخش كره را فراهم آوردند.

15) عزل "لويي شانزدهم" پادشاه فرانسه از سلطنت در جريان انقلاب كبير فرانسه (1792م) با آغاز انقلاب كبير فرانسه و درگيري جمهوري خواهان با سلطنت‏طلبان، موقعيت لويى شانزدهم، پادشاه فرانسه در خطر افتاد و فرار نافرجام او و خانواده‏اش در بيستم ژوئن 1791م لطمه سنگيني بر وجهه وي وارد آورد. اين مساله باعث شد تا تلاش براي بركناري لويى شانزدهم و الغاي رژيم سلطنت از فرداي آن روز آغاز شود. پس از چندي، مجلس قانون‏گزاري فرانسه به جنگ عليه اتريش راي داد و با وقوع شكست‏هاي اوليه فرانسه در اين جنگ، شايعاتي درباره ارتباط دربار با دشمن انتشار يافت كه بر هيجان و مخالفت عمومي با رژيم سلطنتي افزود. از اين رو از روز بيستم ژوئن سال 1792م، تظاهراتي عليه رژيم در پاريس آغاز شد كه به تدريج گسترش يافت. از اوايل ماه اوت آن سال، كمون‏ها يا انجمن‏هاي محلي كه تحت نفوذ مخالفان سلطنت بودند، قطعنامه‏هايى مبني بر تقاضاي عزل لويى شانزدهم از سلطنت صادر كردند و روز دهم اوت را به عنوان ضرب الاجل براي اجراي درخواست خود تعيين نمودند. ولي مجلس در رسيدگي به اين تقاضا مردد بود. تا اينكه روز دهم اوت 1792م، گروهي از انقلابيون مسلح به كاخ محل اقامت خانواده سلطنتي يورش بردند و پس از چند ساعت درگيري، آن را به اشغال خود درآوردند. مجلس قانون‏گزاري فرانسه نيز پس از اين واقعه، به عزل لويى شانزدهم از مقام سلطنت راي داد ولي اتخاذ تصميم نهايي درباره سرنوشت خانواده سلطنتي و رژيم آينده كشور را به مجلس ديگري كه كُنوانسيون ناميده شد محول نمود. بحث كنوانسيون درباره سرنوشت لويي شانزدهم، 24 ساعت به طول انجاميد و در نهايتْ به عزل و سپس اعدام او در 21 ژانويه 1793م منجر گشت. (ر.ك: 21 ژانويه)

16) افتتاح موزه بزرگ "لووْرْ" فرانسه در پاريس (1793م) ساختمان تاريخي لووْرْ در ابتدا در سال 1204م ساخته شد در حالي كه از سبك يوناني الهام گرفته و در ميان آثار معماري، كم نظير بود. اين قصر با شكوه زماني مقر پادشاهي شاهان فرانسه بوده تا اين‏كه پس از انقلاب كبير فرانسه، كميته‏اي جهت ايجاد يك موزه در اين ساختمان تشكيل شد. در نهايت در دهم اوت 1793م موزه بزرگ لووْرْ در اين محل افتتاح گرديد و در هشتم نوامبر همان سال، به موجب قانون ملي شدن مجموعه‏هاي هنري سلطنتي، اين موزه به صورت ملي درآمد. از آن پس شاه‏كارهاي فراواني از سراسر اروپا و جهان در آن جمع‏آوري شد به طوري كه تعداد اين آثار در موزه، بالغ بر 280 هزار قطعه تخمين زده شده است كه از اين تعداد، 5600 اثر را نقاشي و شاه‏كارهاي هنرمندان معروف جهان تشكيل مي‏دهند. لازم به ذكر است بسياري از اين اشياء به ويژه آثار عتيقه و باستاني موجود در موزه لووْرْ، توسط مستشرقان اروپايى واستعمارگران فرانسوي ازنقاط مختلف جهان از جمله ايران به يغما رفته‏اند و يا از دلالان آثار باستاني خريداري شده‏اند. اهميت موزه لوور تنها به دليل وسعت و تعداد آثار نگهداري شده در آن نيست بلكه كيفيت آثار هنري موجود در موزه، وسعت تالارها و ارزش مجموعه‏هاي موجود در آن، اين بنا را پراهميت‏ترين مركز نگهداري آثار هنري جهان ساخته است. در حال حاضر، ساليانه ميليون‏ها نفر از سراسر جهان، براي بازيد از اين موزه، راهي فرانسه و شهر پاريس مي‏شوند و درآمد هنگفتي را نصيب آن مي‏سازند.

17) تجزيه امپراتوري عثماني در پي شكست در جنگ جهاني اول و نيرنگ استعمار (1920م) پس از شكست امپراتوري عثماني در جنگ جهاني اول، طرف‏هاي پيروز تصميم به تجزيه اين امپراتوري و الحاق متصرفات عثماني به سرزمين خود گرفتند. در اين راستا پيمان استعماري سايْكْسْ - پيكو، كه توسط وزراي امور خارجه انگلستان و فرانسه تهيه و امضا شده بود، شرايط سياسي منطقه را براي تفكيك اراضي خاورميانه و تجزيه مستملكات آسيايى امپراتوري عثماني فراهم آورده بود. در قرارداد سايكس - پيكو كه نوعي تباني استعماري و توسعه طلبانه متفقين به شمار مي‏آيد، منطقه خاورميانه عربي بين سه كشور فرانسه، انگليس و روسيه تقسيم شد. به موجب اين پيمان بخش‏هاي شرقي تركيه در محدوده‏اي به وسعت پنجاه هزار مايل به روسيه واگذار شد. فرانسوي‏ها هم قسمت‏هاي ديگري از تركيه همراه با خاك سوريه و لبنان را از آن خود ساختند و بالاخره انگليسي‏ها توانستند قسمت‏هاي عمده سرزمين عراق و نيز فلسطين را صاحب شوند. فرانسه و انگليس توافق كردند تا متصرفات خاورميانه‏اي خويش را به اميرنشين‏هاي متعدد تبديل نمايند و در هر اميرنشين، احساسات قومي، نژادي، زباني و مذهبي را عليه عثماني تحريك كنند تا راه شكست نهايى عثماني از اين طريق فراهم شود. از سوي ديگر اشغال مناطق گسترده‏اي از اراضي اين امپراتوري توسط نيروهاي روس، انگليس و ايتاليا، باعث شد تا دولت عثماني با عقد قرارداد سور در سال 1920م موافقت نمايد. امضاي اين قرارداد در واقع به معناي پايان امپراتوري عثماني و رسميت يافتن تجزيه آن بود. از اين پس بود كه علي‏رغم تجزيه و فروپاشي امپراتوري عثماني، قيام‏هاي مردمي در اين نواحي عليه استعمارگران آغاز شد و زمينه‏هاي استقلال برخي كشورها از جمله تركيه و عراق فراهم آمد.

/ن

19 مرداد 1389 / 29 شعبان 1431 / 10 آگوست 2010

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته