دانستنی های دارویی خانواده (6)

نكاتي درباره داروهاي تزريقي

با توجه به اينكه خطرات ناشي از داروهاي تزريقي به مراتب بيشتر از ساير فرم‌هاي غيرتزريقي است، توصيه شده تزريق فقط با دستور پزشك در شرايط اورژانس و ويژه در مطب و مراكز درماني كه به فوريت‌هاي پزشكي مجهز هستند، صورت گيرد. مهم‌ترين نكاتي كه درخصوص داروهاي تزريقي بايد مورد تأكيد قرار گيرد، عبارتند از:
1- از آنجا كه عوارض ناشي از داروهاي تزريقي ممكن است شديدتر از داروهاي غيرتزريقي باشند هيچ گاه به پزشك خود جهت تجويز فرآورده‌هاي تزريقي اصرار نورزيد.
2- پس از واكسيناسيون فرزند خود اگر متوجه بروز هرگونه علايم غيرطبيعي نظير واكنش در محل تزريق، تشنج، حساسيت پوستي و نظير آنها شديد به پزشك، مراجعه كنيد.
3- به منظور پيشگيري از وقوع عارضه شديد ناشي از تزريق غلط فرآورده‌هاي دارويي نظير فلج پا، شوك و ... از تزريق داروها توسط افراد ناوارد در امر تزريقات جداً بپرهزيد.

نكاتي درباره نگهداري دارو

اغلب داروها در مقابل نور، حرارت و رطوبت آسيب‌پذير هستند و نگهداري آنها نيازمند دقت و رعايت يك سري اصول ايمني است. طريقه ايده‌آل نگهداري داروها در جاي خشك و خنك است. بعضي از داروها نياز به نگهداري در يخچال دارند كه در بروشور و بسته بندي دارو ذكر مي‌گردد. به توصيه‌هاي داروسازان در روش‌هاي نگهداري ويژه داروها دقت فرماييد. بعضي از داروها را بايد قبل از مصرف تكان داد تا هميشه بيمار ميزان يكساني از ماده مؤثره را دريافت كند. در اين مورد دقت نماييد و بالاخره اينكه مصرف فرآورده‌هاي دارويي مي‌بايست با توجه به تاريخ انقضاي مندرج در روي بسته‌بندي انجام گيرد. مهمترين نكات ايمني كه در نگهداري دارو بايد مورد توجه قرار گيرد به شرح زير است:
1- شيشه‌هاي اكاليپتوس يا بخورهاي تنفسي را جدا از شربت‌هاي سينه نگه‌داري كنيد.
2- قطره‌هاي چشمي و بيني تا زمان محدودي پس از باز شدن قابل مصرف مي‌باشند. بنابراين به زمان مندرج در روي بسته‌بندي توجه فرماييد.
3- پودر آنتي‌بيوتيك‌ها را پس از تركيب با آب جوشيده سرد شده، تنها يك هفته پس از تهيه در يخچال نگهداري كنيد.
4- همه داروها در شرايط يكسان نگهداري نمي‌شوند. فقط داروهايي را در يخچال نگه داري كنيد كه دستور داده شده در يخچال يا در دماي 8-2 درجه سانتيگراد نگهداري شوند و از يخ زدن آنها جلوگيري كنيد.
5- از نگهداري و مصرف داروهاي فاقد برچسب معتبر جداً خودداري كنيد.
6- داروها را در بسته‌بندي اوليه آنها نگه داري كنيد و آنها را مطلقاً در بسته‌هاي داروهاي ديگر يا پاكت بدون نوشته نگذاريد.
7- رطوبت باعث تخريب مواد دارويي مي‌شود آنها را در مكان مرطوب قرار ندهيد.
8- داروها را از ديد و دسترس كودكان دور نگه داريد و هرگز آنها را در مقابل بچه‌هاي كوچك مصرف نكنيد. چون آنها به تقليد از شما درصدد مصرف آن بر مي‌آيند.
9- به منظور كاهش بروز عوارض دارويي، داروهاي خود را براساس شرايط ذكر شده در بروشور فرآورده دارويي نگهداري كنيد.
10- نگهداري دارو نياز به محيط مناسب و نظارت مستقيم داروساز دارد. تهيه و نگهداري دارو يك فرآيند هزينه بر مي‌باشد. داروهاي خارجي ارزان يعني كيفيت و ايمني كمتر.

مصرف دارو در سالمندان و زنان باردار

با توجه به تأثير متفاوت دارو در گروه‌هاي سني – جنسي مختلف (كودكان، سالمندان، بيماران قلبي، زنان باردار و شيرده) مصرف دارو در اين گروه‌ها بايد با دقت و ملاحظه ويژه‌اي صورت گيرد كه در ذيل به برخي از اين نكات اشاره مي‌شود:

ايمني مصرف دارو در سالمندان:

در افراد سالمند، بدن دست خوش تغييراتي مي‌شود كه حساسيت آن را نسبت به داروها افزايش مي‌دهد. از اين رو سالمندان بيش از ديگران در معرض خطر بروز عوارض ناخواسته قرار دارند. لذا توجه به نكات زير براي افراد مسن ضروري است:
1-كليه داروهاي مصرفي خود را از نظر اثر درماني، مقدار و زمان مصرف و عوارض مهم آنها با پزشك خود دقيقاً مرور نماييد.
2- از دستورالعمل‌هاي مكتوب جهت مصرف داروها استفاده كنيد.
3- پس از مصرف هر دارو آن را در تقويم يا جداول زماني دارويي خود ثبت نماييد تا بدانيد كدام داروها سر وقت مصرف شده‌اند.
4- جداول زماني داروهايتان را با خود به مطب برده، پرسش‌هايتان رااز پزشك بپرسيد و در آن يادداشت نماييد.
5- چنانچه برنامه مصرف داروهايتان پيچيده است، با پزشك خود در مورد امكان ساده نمودن آن تبادل نظر نماييد.
6- در صورت مصرف داروهاي بدون نسخه، داروهاي خانگي يا گياهي همزمان با داروهاي تجويزي، اين موارد را به اطلاع پزشك خود برسانيد.
7- هيچ گاه در مكان‌هاي تاريك يا جايي كه قادر به خواندن برچسب دارو نيستيد، دارو مصرف نكنيد.
8- چنانچه در بلع قرص‌هاي دچار مشكل هستيد، پيش از مصرف قرص چند جرعه آب بنوشيد تا گلويتان روان شود. همواره يك ليوان پرآب با قرص خود مصرف كنيد مگر آنكه پزشك محدوديت مصرف مايعات را برايتان مقرر كرده باشد.
9- جهت سهولت در بلع مي‌توان برخي قرص‌ها را با پشت قاشق چايخوري در فنجان خرد كرده و با غذاي نرمي نظير مربا مخلوط نماييد. در مورد امكان خرد كردن قرص با پزشك يا داروساز مشورت كنيد زيرا برخي از آنها پوشش مخصوص جهت جلوگيري از تحريك معده دارند.
10- چنانچه دچار علايمي شديد كه پيش از مصرف داروي جديد وجود نداشته‌اند، در مشورت با پزشك ترديد نكنيد.

مصرف دارو در زنان باردار:

مصرف تعدادي از داروها در طي دوران بارداري مخاطراتي براي مادر يا جنين يا هردو در پي دارد و برخي ديگر از داروها نيز به عنوان بي‌خطر در اين دوران شناخته شده‌اند. به هر صورت در بسياري از موارد تصميم‌گيري در مورد خطرناك بودن يا بي‌خطر بودن مصرف دارو در طي بارداري به سهولت امكان‌پذير نيست.
بنابراين به عنوان يك قانون مهم: اگر شما باردار هستيد يا تصميم به بارداري گرفته‌ايد پيش از مصرف هرگونه دارو با پزشكان خود مشورت كنيد. پزشكان منافع و مخاطرات داروها را با هم و با توجه به وضعيت شما مي‌سنجند و در مورد تجويز دارو براي شخص شما تصميم‌گيري مي‌نمايند.
دوران بارداري معمولاً به سه دوره سه ماهه تقسيم مي‌شود و داروها براساس سه‌ماهه‌اي كه مادر و جنين در آن قرار دارند، ممكن است اثرات مختلف بر مادر، جنين و ياهر دو داشته باشند. يعني مصرف برخي از داروها در يك دوره سه ماهه بي‌خطر تلقي مي‌شود در حالي كه ممكن است در سه ماهه ديگر خطرناك باشد. بنا به همين جهت است كه پزشكان غالباً داروهاي مصرفي را با توجه به سن و سير بارداري و زايمان با داروهاي ديگر جايگزين مي‌نمايند.
منبع:www.behdasht.gov.ir
/ن