پرخاشگری برای جلب توجه عمومی
پس از آشوب های 1992 در جنوب بخش مرکزی لوی آنجلس ، رئیس جمهوری ایالات متحده اظهار داشت که عمیقاً نگرن من است وبه منظور ایجاد شغل برای بیکاران کمک های مالی دولت فدرال را فراهم خواهد ساخت.
درجامعه ای پیچیده وبی تفاوت مانند جامعه ما پرخاشگری ممکن است نمایان ترین شیوه برای اقلیت ستمدیده درطیب توجه اکثریت نیرومند باشد.هیچ کس نمی تواند تاثیرآوبهای واتس وریترویت وجنوب بخش مرکزی لوس آنجلس را برهشیار شدن عده ی زیادی از مردم خیر خواه ولی بی تواوت نسبت به وضع استفبار اقلیت های قومی ونژادی در ایلات متحده آمریکا را انگار کند:
خشونت موجد خشونت است نه تنها بصورت ساده حمله متقابل قرپانی به دشمن خود بلکه به صورتی خیلی پیچیده تر وعیارانه تر به گونه ای که حمله کننده می کوشد تا خشونت خود را ازطریق مبالغه درباره شرارت دشمن خود توجه کنند واحتمال حمله های دیگر را افزایش دهد.
لورن اسیلی می گوید :باید خواستار مردمی مهربان تر وملایمتر بود امامی اقزایم مردمی که نسبت به اختلافات بین خود تحمل بیشتری دارند نه مردمی که بی عدالتی را پذیراباشد.مردمی که نسبت به هم محبت بورزند وبه هم اعتماد داشته باشد ودرعین حال برای ازبین بردن بی عدالتی وبی رحمی فریاد بکشند اعتصاب کنند تحریم کنندتظاهرات را بیندازند وحتی راٌی بدهند.پژوهش ها به کرات نشان داده اند که تنها راه حل یافتن طریقی است که ذدرعین کاهش خشونت.بی عدالتی ها بینجامد.که موجب ناکامی هستند واغلب منجربه پرخاشگری خشونت آمیز می شود.
خصوصیات شخصی که نام گذاری رفتار را برعهده دارد هنگامی وارد تصویر می شوند که ارزش ها و توقعات او در دادن عنوان پرخاشگرانه به یک پاسخ دخالت نامید بسته به زمینه اجتماعی شخصی نام گذار فعالیت های گروهی از پسر بچه ها ممکن است عنوان ( شوخی و بازی ( یا ( پرخاشگری ) دریافت نماید خصوصیات فردی که رفتار مورد نام گذاری است نیز معمولا با زمینه اجتماعی او ارتباط دارد تصویر های قالبی متعددی در کارند که طبق آنها اگر همان رفتار از یک گروه نژادی خشونت و پرخاشگری تلقی می شود ولی اگر افرادی زمینه اجتماعی دیگر به آن دست زنند ورزش و تفریح نامیده می شود .
هرگاه پرخاشگری بصورت یک پاسخ آشکار نگاه کنیم لازم است آن را از عامل انتگیزش که غالبا با پرخاشگری همبستگی دارد ولی نه از لحاظ معنی با ان مترادف است و نه همیشه با آن همراه تشخیص دهیم این عامل انگیزشی ( عاطفی ) یک حالت برانگیختگی فیزیولوژی است که معمولا با کلمات خشم یا غصب بیثان می شود به نظر می رسد که این حالت بوسیله بعضی محرک ها مخصوصاً محرک های مستلزم همه ( پرخاشگری متوجه یک فرد ) و ناکامی ( جلوگیری از یک توالی پاسخها پیش از رسیدن به پاسخ های تکمیلی نهایی ) ایجاد می گردد .
شرایط مساعد برای پرخاشگری :
ناکامی مجموعه پیچیده ای از محرک ها ست که غالبا ً پاسخ های پرخاشگرنه را کنترل می کند در واقع در فرهنگ ما مشاهده وقوع پرخاشگری بدنبال ناکامی چنان شایع است که برای چندین دهه فرضیه ناکامی پرخاشگرانه گروه پژوهشگران دانشگاه ییل که طبق آن پرخاشگری همیشه نتیجه یا پیامد ناکامی می باشد به عنوان نظریه ای که شرایط لازم و کافی پرخاشگری را در بر دارد تلقی می شد توجه داشته باشید که این تعریف مدعی نیست که همیشه به دنبال ناکامی پرخاشگری بروز می کند ولی کسانی که از فرضیه ماکامی پرخاشگری استفاده میمردند غالباً آن را به این معنای علت تعبیر می نمودند .
کلمه ناکامی در محاورات روزمره معنی ضمنی حالتی درونی را القا می کند که در صورت جلوگیری از یا قطع عمل یک فرد به او دست می دهد در این قبیل موارد شخص می گوید ( من احساس ناکامی می کنم ) از نقطه نظر رفتاری بهتر است استفاده از کلمه ناکامی را به بیان مجموعه ای از محرک ها محدود کنیم که بر حوادث خارجی بر قطع یا سد راه توالی پاسخها دلالت می کند هر گاه ناکامی به این معنی به کار گرفته شود پرخاشگری را می توان به عنوان یکی از پاسخ های متعددی تلقی نمود که هر فرد ممکن است یاد گرفته باشد که در حضور مجموعه محرک های مزبور از خود بروز دهد برعکس ممکن است فرد یاد بگیرد در پاسخ موسوم به پرخاشگری را در مقابل تعداد زیادی از محرک های خارجی از قبیل فرمان ( بجنگ ) یا صدای زنگ شروع مسابقه مشت زنی از خود بروز دهد .
پژوهش های مختلف نشان داده است که این کودکان اکثراً به خانواده های عصبانی ، پرخاشگر ، زور گو و محدود کننده تعلق دارند و در اغلب موارد با افزایش سن کودک این حملات نیز برطرف می شود .
مطالعات نشان می دهد کودکان عادی بین 2 تا 6 سال بطور متوسط دچار چهار تا پنج نوع ترس مختلف هستند و به طور میانگین هر چهار و نیم روز یکبار واکنشهای ناشی از ترس در آنان مشاهده می شود .
پژوهش های مختلف مشخص می کند که ترس در دختران بیشتر از پسران وجود دارد و نوع ترس دختران بیشتر از حیواناتی مانند مار ، موش و سوسک است در حالیکه سران بیشتر از اینکه مورد سرزنش و انقاد دیگران واقع شوند می ترسند همچنین میزان و شدت ترس در دختران بیشتر از پسران است معمولاً با افزایش سن میزان شدت ترس کاهش می یابد اما بعضی از ترس ها در سنین خاصی تظاهر می کند بر اساس تحقیقات میلر و دیگران ترس های متعادل در سنین مختلف مورد بررسی قرار گرفته است .
باید توجه داشت ترس های دوران کودکی معمولاً کوتاه مدت و ناپایدار است و با مرحله ویژه ای از رشد نیز مرتبط می باشد اما اگر واکنش های ترس که از مهم ترین واکنش های طبیعی انسان است به گونه ای پایدار ادامه می یابد یا برای کودک آزار دهنده باشد و بر عملکردهای وی اثر نامطلوب گذارد بطوریکه موجب پیدایش رفتار های غیر عادی می گردد باید در پی چاره جویی آن برآمد کلیه واکنش های یاد شده زود گذر است و با سالم سازی محیط کودک این واکنش ها خود به خود برطرف می شوند اما چنانچه فشار های محیطی عاطفی و ناکامی های گوناگون ادامه یابد بر شدتن ناراحتی و اضطراب کودکان افزوده می شود و این واکنش های زود گذر ممکن است به واکنش های مقدماتی نوروتیک در کودک تبدیل شود .
شرط اول : هنگامی تحقق پیدا می کند که پرخاشگری بر اثر نیل به هدف تقویت شود مثلاً موقعی که کودکی بچه دیگری را از روی تاب بازی به پایین هل داده و خود به او سوار می شود .
شرط دوم : مستلزم تساهل و عدم سختگیری والدین نسبت به رفتار پرخاشگرانه کودک می باشد هر گاه پدر و مادر مخصوصاً پدران و مادرانی که معمولاً به فرزندان خود سختگیری می کنند در موقع ابراز پرخشگری توسط کودک دست رور دست بگذارنند و عکس العملی از خودشان نشان ندهند این عدم دخالت آنان ممکن است توسط کودک به عنوان نوعی تایید ضمنی و بنابراین تقویت رفتار پرخاشگرانه تلقی شود .
توصیه هایی برای درمان یا کاهش پرخاشگری کودکان :
1 . محدویت هایی برای کنترل پرخاشگری وضع کنید و آنها را به اطلاع کودک برسانید .
2. مدل های پرخاشگری را به حداقل برسانید می توانید از راهکار های زیر استفاده کنید :
الف ) فیلم ها ، تصاویر و روزنامه های کودک را به دقت انتخاب کنید .
ب ) همراه کودک برنامه های تلویزیونی را ببینید و صحنه پرخاشگرانه را تفسیر کنید .
3 . همدلی را افزایش دهید آگاهی کودک را نسبت به رنجی که بر اثر پرخاشگری او در افراد یا حیوانات به وجود می آید افزایش دهید .
4. رفتار هایی که مغایر با رفتار پرخاشگرانه است تقویت کنید .
5 . به جای کودک پرخاشگر به کودکی که به وی پرخاش شده توجه کنید .
6 . نحوه ارتباط کودک را با افرادی که با او زندگی می کنند مورد بررسی قرار دهید .
7 . اگر قار است کودک به دلیل رفتار خشونت آمیزش تنبیه شود بهتر است به طریقی باشد که منجر به حمله انتقامی و تلافی جویانه از طرف کودک نشود .
8 . فرصت تخلیه هیجانات را برای کودک فراهم کنید .
9. مباحث گروهی یا خانوادگی را که تاکید بر همکاری با دیگران دارد به کار گیرید .
/س
درجامعه ای پیچیده وبی تفاوت مانند جامعه ما پرخاشگری ممکن است نمایان ترین شیوه برای اقلیت ستمدیده درطیب توجه اکثریت نیرومند باشد.هیچ کس نمی تواند تاثیرآوبهای واتس وریترویت وجنوب بخش مرکزی لوس آنجلس را برهشیار شدن عده ی زیادی از مردم خیر خواه ولی بی تواوت نسبت به وضع استفبار اقلیت های قومی ونژادی در ایلات متحده آمریکا را انگار کند:
خشونت موجد خشونت است نه تنها بصورت ساده حمله متقابل قرپانی به دشمن خود بلکه به صورتی خیلی پیچیده تر وعیارانه تر به گونه ای که حمله کننده می کوشد تا خشونت خود را ازطریق مبالغه درباره شرارت دشمن خود توجه کنند واحتمال حمله های دیگر را افزایش دهد.
لورن اسیلی می گوید :باید خواستار مردمی مهربان تر وملایمتر بود امامی اقزایم مردمی که نسبت به اختلافات بین خود تحمل بیشتری دارند نه مردمی که بی عدالتی را پذیراباشد.مردمی که نسبت به هم محبت بورزند وبه هم اعتماد داشته باشد ودرعین حال برای ازبین بردن بی عدالتی وبی رحمی فریاد بکشند اعتصاب کنند تحریم کنندتظاهرات را بیندازند وحتی راٌی بدهند.پژوهش ها به کرات نشان داده اند که تنها راه حل یافتن طریقی است که ذدرعین کاهش خشونت.بی عدالتی ها بینجامد.که موجب ناکامی هستند واغلب منجربه پرخاشگری خشونت آمیز می شود.
مخالفت جویی – عناد
پرخاشگری به عنوان یک پاسخ :
خصوصیات شخصی که نام گذاری رفتار را برعهده دارد هنگامی وارد تصویر می شوند که ارزش ها و توقعات او در دادن عنوان پرخاشگرانه به یک پاسخ دخالت نامید بسته به زمینه اجتماعی شخصی نام گذار فعالیت های گروهی از پسر بچه ها ممکن است عنوان ( شوخی و بازی ( یا ( پرخاشگری ) دریافت نماید خصوصیات فردی که رفتار مورد نام گذاری است نیز معمولا با زمینه اجتماعی او ارتباط دارد تصویر های قالبی متعددی در کارند که طبق آنها اگر همان رفتار از یک گروه نژادی خشونت و پرخاشگری تلقی می شود ولی اگر افرادی زمینه اجتماعی دیگر به آن دست زنند ورزش و تفریح نامیده می شود .
هرگاه پرخاشگری بصورت یک پاسخ آشکار نگاه کنیم لازم است آن را از عامل انتگیزش که غالبا با پرخاشگری همبستگی دارد ولی نه از لحاظ معنی با ان مترادف است و نه همیشه با آن همراه تشخیص دهیم این عامل انگیزشی ( عاطفی ) یک حالت برانگیختگی فیزیولوژی است که معمولا با کلمات خشم یا غصب بیثان می شود به نظر می رسد که این حالت بوسیله بعضی محرک ها مخصوصاً محرک های مستلزم همه ( پرخاشگری متوجه یک فرد ) و ناکامی ( جلوگیری از یک توالی پاسخها پیش از رسیدن به پاسخ های تکمیلی نهایی ) ایجاد می گردد .
یادگیری پرخاشگری :
شرایط مساعد برای پرخاشگری :
ناکامی مجموعه پیچیده ای از محرک ها ست که غالبا ً پاسخ های پرخاشگرنه را کنترل می کند در واقع در فرهنگ ما مشاهده وقوع پرخاشگری بدنبال ناکامی چنان شایع است که برای چندین دهه فرضیه ناکامی پرخاشگرانه گروه پژوهشگران دانشگاه ییل که طبق آن پرخاشگری همیشه نتیجه یا پیامد ناکامی می باشد به عنوان نظریه ای که شرایط لازم و کافی پرخاشگری را در بر دارد تلقی می شد توجه داشته باشید که این تعریف مدعی نیست که همیشه به دنبال ناکامی پرخاشگری بروز می کند ولی کسانی که از فرضیه ماکامی پرخاشگری استفاده میمردند غالباً آن را به این معنای علت تعبیر می نمودند .
کلمه ناکامی در محاورات روزمره معنی ضمنی حالتی درونی را القا می کند که در صورت جلوگیری از یا قطع عمل یک فرد به او دست می دهد در این قبیل موارد شخص می گوید ( من احساس ناکامی می کنم ) از نقطه نظر رفتاری بهتر است استفاده از کلمه ناکامی را به بیان مجموعه ای از محرک ها محدود کنیم که بر حوادث خارجی بر قطع یا سد راه توالی پاسخها دلالت می کند هر گاه ناکامی به این معنی به کار گرفته شود پرخاشگری را می توان به عنوان یکی از پاسخ های متعددی تلقی نمود که هر فرد ممکن است یاد گرفته باشد که در حضور مجموعه محرک های مزبور از خود بروز دهد برعکس ممکن است فرد یاد بگیرد در پاسخ موسوم به پرخاشگری را در مقابل تعداد زیادی از محرک های خارجی از قبیل فرمان ( بجنگ ) یا صدای زنگ شروع مسابقه مشت زنی از خود بروز دهد .
خشم ، حسادت و ترس در کودکان :
خشم :
پژوهش های مختلف نشان داده است که این کودکان اکثراً به خانواده های عصبانی ، پرخاشگر ، زور گو و محدود کننده تعلق دارند و در اغلب موارد با افزایش سن کودک این حملات نیز برطرف می شود .
حسادت :
ترس :
مطالعات نشان می دهد کودکان عادی بین 2 تا 6 سال بطور متوسط دچار چهار تا پنج نوع ترس مختلف هستند و به طور میانگین هر چهار و نیم روز یکبار واکنشهای ناشی از ترس در آنان مشاهده می شود .
پژوهش های مختلف مشخص می کند که ترس در دختران بیشتر از پسران وجود دارد و نوع ترس دختران بیشتر از حیواناتی مانند مار ، موش و سوسک است در حالیکه سران بیشتر از اینکه مورد سرزنش و انقاد دیگران واقع شوند می ترسند همچنین میزان و شدت ترس در دختران بیشتر از پسران است معمولاً با افزایش سن میزان شدت ترس کاهش می یابد اما بعضی از ترس ها در سنین خاصی تظاهر می کند بر اساس تحقیقات میلر و دیگران ترس های متعادل در سنین مختلف مورد بررسی قرار گرفته است .
باید توجه داشت ترس های دوران کودکی معمولاً کوتاه مدت و ناپایدار است و با مرحله ویژه ای از رشد نیز مرتبط می باشد اما اگر واکنش های ترس که از مهم ترین واکنش های طبیعی انسان است به گونه ای پایدار ادامه می یابد یا برای کودک آزار دهنده باشد و بر عملکردهای وی اثر نامطلوب گذارد بطوریکه موجب پیدایش رفتار های غیر عادی می گردد باید در پی چاره جویی آن برآمد کلیه واکنش های یاد شده زود گذر است و با سالم سازی محیط کودک این واکنش ها خود به خود برطرف می شوند اما چنانچه فشار های محیطی عاطفی و ناکامی های گوناگون ادامه یابد بر شدتن ناراحتی و اضطراب کودکان افزوده می شود و این واکنش های زود گذر ممکن است به واکنش های مقدماتی نوروتیک در کودک تبدیل شود .
نتیجه گیری های درمانی و پیشگیری :
چهار شرط لازم برای یادگیری پرخاشگری :
شرط اول : هنگامی تحقق پیدا می کند که پرخاشگری بر اثر نیل به هدف تقویت شود مثلاً موقعی که کودکی بچه دیگری را از روی تاب بازی به پایین هل داده و خود به او سوار می شود .
شرط دوم : مستلزم تساهل و عدم سختگیری والدین نسبت به رفتار پرخاشگرانه کودک می باشد هر گاه پدر و مادر مخصوصاً پدران و مادرانی که معمولاً به فرزندان خود سختگیری می کنند در موقع ابراز پرخشگری توسط کودک دست رور دست بگذارنند و عکس العملی از خودشان نشان ندهند این عدم دخالت آنان ممکن است توسط کودک به عنوان نوعی تایید ضمنی و بنابراین تقویت رفتار پرخاشگرانه تلقی شود .
پیشنهادات :
توصیه هایی برای درمان یا کاهش پرخاشگری کودکان :
1 . محدویت هایی برای کنترل پرخاشگری وضع کنید و آنها را به اطلاع کودک برسانید .
2. مدل های پرخاشگری را به حداقل برسانید می توانید از راهکار های زیر استفاده کنید :
الف ) فیلم ها ، تصاویر و روزنامه های کودک را به دقت انتخاب کنید .
ب ) همراه کودک برنامه های تلویزیونی را ببینید و صحنه پرخاشگرانه را تفسیر کنید .
3 . همدلی را افزایش دهید آگاهی کودک را نسبت به رنجی که بر اثر پرخاشگری او در افراد یا حیوانات به وجود می آید افزایش دهید .
4. رفتار هایی که مغایر با رفتار پرخاشگرانه است تقویت کنید .
5 . به جای کودک پرخاشگر به کودکی که به وی پرخاش شده توجه کنید .
6 . نحوه ارتباط کودک را با افرادی که با او زندگی می کنند مورد بررسی قرار دهید .
7 . اگر قار است کودک به دلیل رفتار خشونت آمیزش تنبیه شود بهتر است به طریقی باشد که منجر به حمله انتقامی و تلافی جویانه از طرف کودک نشود .
8 . فرصت تخلیه هیجانات را برای کودک فراهم کنید .
9. مباحث گروهی یا خانوادگی را که تاکید بر همکاری با دیگران دارد به کار گیرید .
منابع :
روش رفتار اولیا و مربیان با کوک و نوجوانان در مرحل رشد نوشته عباس خورشیدی 1370
رفتار والدین و تربیت فرزندان نوشته عباس خورشیدی 1370
رابطه بین والدین و کودکان و راه حل های جدید برای مسائل نوشته دکتر هایم ، جی گنبات ، ترجمه سیاوش سرتیپی
اختلات رفتاری کودکان نوشته ی رنیا ولکس نلسون – الن سی . ایزرأئل ، ترجمه م.تقی منشی طوسی چاپ سوم 1371
روانشاسی اجتماعی ویرایش هشتم نوشته الیوت ارونسون متجرم دکتر حسن شکر کن
ستیزه خویی و خشونت نوشته ی آنتوی استور ترجمه حسن صالحی چاپ اول انتشار 1381
اخلال های رفتاری کودکان رنیا ولکس – نلسون . آلن سی ایزرأئل ترجمه م.تقی منشی طوسی ناشر موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی چاپ سوم 1371
تهاجم نوشته کنفرادلورنتس ترجمه دکتر هوشنگ دولت آبادی شرکت سهامی کتاب های جیبی سال 1370
ناسازگاری و مشکلات هیجانی و رفتاری کودکان نوشته ود . پی . وراما . ترجمه دکتر سیمین جفیفیان
اختلات روانی کودکان – رویکردی رفتاری به نظریه ها پژوهش و درمان ، نوشته پروفوسور آلن اُ راس ترجمه دکتر هوشنگ مهریار با همکاری فریده یوسفی
اختلات رفتاری کودکان و اصلاح و ترمیم آن تالیف دکتر مریم سیف نراقی دکتر عزت الله نادری زمستان 1374
/س
