انسان بالغ

بلوغ از نظر جسمي، علائمي دارد که باعث مي شود ما به راحتي متوجه شويم چه کسي از نظر بدني به بلوغ رسيده است، سؤال اين است که « آيا بلوغ از نظر رواني نيز علائمي دارد؟»
افراد زيادي از نظر جسماني سال هاست که بالغ شده اند اما از نظر رواني هم چنان کودکانه فکر مي کنند و کودکانه رفتار مي کنند. « چه کسي هنوز از نظر رواني کودک است؟»
« ژان پياژه» که سال ها رفتارهاي کودکان را مورد مطالعه قرار داده بود، ويژگي هاي تفکر کودکانه را با دقت شرح داده است:

1- تفکر عيني
 

کودکان برداشتي« عيني» از مسائل « انتزاعي» دارند. براي نمونه اگر در ذهن کودک« بوسيدن» به عنوان نماد« مهرباني» معرفي شده باشد، کودک، تنها بوسيدن را نشانه مهرباني مي داند، بنابراين اگر فرد مهرباني، او را نبوسد، از نظر کودک مهربان نيست در حالي که فردي نامهربان، تنها با بوسيدن کودک، برايش مهربان معرفي مي شود!
بسياري از بزرگسالان هم که تفکر کودکانه دارند، چنين طرز فکري دارند. از نظر آنان مفاهيم انتزاعي، به طور کامل در چارچوب هاي عيني محدود مي شوند. ما مي دانيم که مهرباني مي تواند تجلي هاي متنوعي داشته باشد. لبخند، نگاه مهربان، بوسيدن، در آغوش گرفتن، ايثار و فداکاري، خدمت کردن، ياري نمودن، نگران کسي بودن، دلتنگ کسي شدن، هديه دادن، عفو و گذشت کردن و بسياري رفتارهاي ديگر مي توانند تجلي مهرباني باشند. اما گاهي مي بينيم جواني 20 ساله پدر و مادر خود را نامهربان مي داند يا خانمي، شوهر خود را فاقد مهرباني مي داند فقط به اين دليل که يک رفتار خاص که از نظر او تنها نماد مهرباني است را بروز نداده اند. اين نوع تفکر کودکانه، عامل بسياري از مشکلات در روابط بين افراد است.

2- تفکر جادويي
 

يکي ديگر از ويژگي هاي تفکر کودکانه اين است که تصور کنيم افکار ما داراي قدرتي جادويي اند که بدون اين که در رفتار ما تأثيرگذارند، به طور مستقيم باعث ايجاد اثر در دنياي خارج مي گردند. چنين تفکري را « تفکر جادويي » مي ناميم. جهان، تنها به رفتارهاي ما پاسخ مي دهد. تصور اين که اگر به چيزي فکر کنم، در زندگي من اتفاق مي افتد، تصوري کودکانه است. روش هاي « تصوير سازي ذهني» و « تجسم هدايت شده» تکنيک هايي درماني هستند که قرار است احساسات ما را دگرگون کنند ولي گروهي چنان تبليغ مي کنند که گويي با تغيير تجسم، اتفاقات بيروني زندگي را مي توان تغيير داد! اين گروه براي رونق کاسبي خود حاضرند مردم را به سمت تفکر کودکانه سوق دهند. روش هاي « تصويرسازي ذهني» اگر منجر به دگرگون کردن احساسات ما شوند، مي توانند انتخاب هاي ما را تغيير دهند و با تغيير انتخاب ها، رفتار ما در زندگي تغيير مي کند و اگر اين تغييرات رفتاري چشمگير و قابل توجه باشند، طبيعي است که اتفاقات بيروني و روابط ما با ديگران هم دستخوش تغيير خواهد شد. اما تصور اين که من در جايي بنشينم و فقط و فقط پول دار شدن را در ذهنم مجسم کنم و هيچ تغيير عملي در زندگي ام ندهم و باور داشته باشم که به طريقي معجزه آسا، ثروت به سمت من خواهد آمد، چيزي جز تفکر کودکانه نيست.

3- فرض عليت زماني
 

اگر کودکي دستش را در سوراخ بيني اش کند و همان موقع ليواني از روي ميز بيفتد و بشکند، ممکن است تصور کند که چون همان زمان که دست در بيني کرده ليوان افتاده، پس علت افتادن ليوان اين بوده که او دست در بيني اش کرده است! به اين ويژگي تفکر کودکانه « فرض عليت زماني» مي گوييم. در بسياري از بزرگسالان هم مي توانيد چنين تفکري را مشاهده کنيد؛ براي نمونه اگر بلافاصله پس از اين که اتومبيلم را شستم، باران شروع شود و من به اين نتيجه برسم که اين دو ماجرا به همديگر ربط دارند و بعد نتيجه گيري کنم که کائنات مي خواهد با اين« نشانه » به من بگويد که تو نبايد ماشينت را تميز کني، من دچار تفکر کودکانه هستم.
اگر در گفت و گوي مردم دقت کنيد، مي بينيد که بسياري از بزرگسالان چنين تفکر کودکانه اي را حفظ کرده اند.

مشکل تفکر کودکانه چيست؟
 

اشکال کار، اين جاست که حفظ تفکر کودکانه، با زندگي بالغانه تعارض دارد. تکاليفي که ما به عنوان فردي بزرگسال به عهده داريم- چه در حيطه ي زندگي خانوادگي، چه در زمينه ي کسب و کار و چه در زمينه ي مسؤوليت هاي شهروندي و اجتماعي- نياز به تفکر عملياتي و مديريتي دارند و تا زماني که رسوبات تفکرات کودکانه از ذهن ما شسته نشوند، نمي توانيم انتظار موفقيت در اين زمينه ها را داشته باشيم.
منبع:نشريه شادکامي، شماره 73
/ن