مشخصات
| کشور | ایران |
| استان | خوزستان |
| شهرستان | شوش |
| بخش | مرکزی |
| جمعیت | ۷۷۵۶۰ نفر |
| مساحت | ۳۵۷۷ کیلومتر مربع |
| زبان گفتار | عربی و لری |
| مذهب | شیعه و سنی |
| ارتفاع از سطح دریا | ۱۱۲ متر |
| شرایط آب و هوا | گرم و خشک |
| پیش شماره تلفن | ۰۶۱ |
| شناسه ملی خودرو | ۳۴ ب |
| ره آورد | سفالگری، کپوبافی، معرق ساقه گندم، سرمه دوزی، تذهیب، خرما |
شوش شهری است با ۵٫۶ کیلومتر مربع مساحت در ۱۱۵ کیلومتری شمال غربی اهواز بین ۳۲ درجه و ۲ دقیقهٔ عرض شمالی و ۴۷ درجه و ۱ دقیقهٔ طول شرقی نسبت به نصف‌النهار گرینویچ قرار دارد. بلندی شهر شوش از سطح دریا ۸۷ متر و فاصلهٔ هوایی تا تهران ۴۷۹ کیلومتر است. فاصلهٔ زمینی شوش تا تهران ۷۶۶ کیلومتر، تا اهواز ۱۱۵ کیلومتر، تا دزفول ۲۴ و تا اندیمشک ۳۸ کیلومتر است. حدود ۱۳۲۹ هـ. ش به مرکز بخش تبدیل شد. شوش از اوایل هزارهٔ چهارم ق. م، موجودیت خویش را در صحنه تاریخ نشان داده و از همان ابتدا به عنوان مرکزی هنری، صنعتی، تجاری و سیاسی محسوب می‌شده‌است. شهر شوش، در زمان ایلامی‌ها به خاطر همین موقعیت ویژه، به عنوان پایتخت سیاسی، مذهبی انتخاب گردیده و تا سال ۶۴۰ ق. م؛ که این شهر توسط آشور بانیپال، پادشاه آشور، ویران گردید، اهمیت خود را حفظ کرده بود. شهر شوش، در زمان داریوش هخامنشی (۵۲۵ ق. م) مجدداً رونق گذشتهٔ خود را بدست آورد و در طول حکومت هخامنشیان، از این شهر به عنوان پایتخت زمستانی استفاده شده‌است. در این شهر از دوره‌های دیگر تاریخی ایران مثل: سلوکیان، اشکانیان، ساسانیان و دوره اسلامی، آثار و مدارک فراوانی بدست آمده‌است. این ویژگی‌ها باعث گردیده که این شهر به عنوان موزه‌ای از دوره‌های مختلف پیش از تاریخ و تاریخی و اسلامی ایران (تا قرن ۵ هجری قمری) تبدیل گردد. شهر باستانی شوش از مراکز تمدن قدیم، از معروفترین شهرهای دنیا، پایتخت چند هزار سالهٔ مملکت عیلام و همچنین پایتخت زمستانی امپراطوری هخامنشی بوده‌است. حمزه اصفهانی شوش را چنین توصیف نموده: شوش به معنی شهر زیبا، باصفا، خوب و لطیف. در تورات و در قاموس موسی دربارهٔ شوش آمده‌است: شوشن یا شوشان در عبری زنبق بوده، در یونان سوسنای می‌گفتند و نام‌های دیگرش «سوسا» «سوس» بوده، قسمت بزرگی از ولایت شوش و عیلام را هم «سوسیانا» یا «سوزیانا» می‌گفتند. شوش یا شوشن نام همهٔ گیاهان تیره سنبل و زنبق و نرگس و اسپرغم به‌شمار می‌رود. شوش در قرون وسطی آباد و مرکزی بزرگ برای خوزستان بوده‌است که در آن روزگار چندین شهر، آبادی و حومه داشته و در آن شهر قلعه‌ای محکم و قدیمی، بازارهایی با شکوه و مسجدی با ستون‌های گرد وجود داشته‌اند. این شهر به داشتن منسوجات ابریشمی خام، ترنج، انار و نیشکر معروف بوده‌است. آرامگاه دانیال نبی در شهر شوش واقع گردیده‌است. شوش در دوره اسلامی نیز مدت‌ها از شهرهای پرجمعیت و پررونق بود، هنگامی که مرکز خوزستان به اهواز منتقل شد شوش کم‌کم‌اهمیت خود را از دست داد. در طبقات پایین‌تر این شهر آثاری بدست آمده که باستان شناسان آن‌ها را مربوط به ۸ هزار سال پیش می‌دانند.هوای شوش گرم و خشک است. در مرکز این شهرستان بالاترین دما در تابستان بالای ۶۷ درجه سانتی‌گراد و کم‌ترین دمای ۱ درجه بالای صفر است آب و هوای این شهر متأثر از اثر پرفشار جنب حاره‌ای است که باعث می‌شود بعضی از ایام تابستان هوا شرجی باشد.
این شهرستان شامل بخش‌های زیر می‌باشد:
شهرها:
حر، فتح المبیندهستان:
دهستان حسین آباد، دهستان بن معلی، دهستان سرخه، دهستان چنانهروستاها:
سید راضی، اسماعیل غانم، جوی مجید، حلوه هانی، خشان، درچال، رداده، سندال، شیخ سعد، صالح مشطت، عمله سیف، فلیج دونار، گریزیه، محمید و ....جای های دیدنی شهرستان شوش
رودخانه کرخه
رودخانه کرخه از مهم‌‌ترین رودهای ایران و یکی از جاذبه های طبیعی و جاهای دیدنی خوزستان است که بعد از کارون و سپیدرود، سومین رود بلند ایران محسوب می‌شود. این رود از کوه‌های زاگرس سرچشمه می‌گیرد و پس از اینکه شهرستان اندیمشک را پشت سر گذاشت، از کنار آثار باستانی شوش می‌گذرد و به سوی غرب، مسیر خود را تغییر می‌دهد. این رود در فاصله ۴کیلومتری از شمال اهواز، مسیر خود را به سمت عراق تغییر داده و در نهایت به تالاب هورالعظیم واقع در مرز ایران و عراق می‌ریزد. سد کرخه، بزرگ‌ترین سد ایران، روی این رود ساخته شده است.تالاب بامدژ
یکی دیگر از جاذبه های طبیعی شوش، تالاب بامدژ است که در ۷۰کیلومتری شوش قرار گرفته و وسعت آن نزدیک به ۴هزار هکتار است. آب اصلی این تالاب، از رودخانه شاوور تأمین می‌شود. تالاب بامدژ یکی از مهم‌‌ترین تالاب‌های ایران و استان خوزستان و یکی از تالاب‌های پنجگانه است که توریست‌های علاقه‌مند به اکوسیستم حتماً از آن دیدن می‌کنند. این تالاب محل توقف پرندگان مهاجر سیبری و شرق آفریقاست و در حاشیه آن ۱۳۴ گونه گیاهی مثل ترنجبین، گل‌گاوزبان، پونه، کُنار، شیرین‌بیان، خارپنبه و گاگله رشد می‌کند.پارک ملی کرخه
این پارک، از سه پارک ملی کرخه جنوبی، پارک ملی کرخه شمالی و منطقه حفاظت‌شده کرخه تشکیل شده است و نزدیک به ۱۶هزار هکتار وسعت دارد. این پارک در دهه ۱۳۳۰ بعد از دیده‌شدن گونه نادر گوزن‌های زرد در مراتع آن، در ابتدا به‌عنوان پارک وحش و بعد‌ها با عنوان پناهگاه حیات وحش و منطقه ممنوعه شناخته شد و در سال ۱۳۸۹ به‌عنوان پارک ملی به ثبت رسید. در این محدوده، جنگل‌های زیبایی مثل «جنگل قلعه نصیر» قرار گرفته است. این جنگل با طبیعتی شاداب و چشم‌اندازی دیدنی، جلوه‌ای خاص به این منطقه بخشیده است. سرچشمه رودخانه شاوور را هم می‌توان در این منطقه مشاهده کرد.رودخانه شاوور
رودخانه شاوور یکی از جاهای دیدنی و جاذبه های طبیعی و باستانی خوزستان، در ۱۸کیلومتری شمال غربی شهر شوش قرار گرفته است. این رودخانه از پیوستن چند چشمه به یکدیگر تشکیل شده و موازی با جاده اهواز اندیمشک، در میان دو رودخانه کرخه و دز جریان دارد و در آخر به رودخانه دز می‌ریزد.کاخ آپادانا
یکی از آثار تاریخی شوش، کاخ آپادانا است که بین سال‌های ۵۱۵ تا ۵۲۱ قبل از میلاد، به دستور داریوش اول، پادشاه هخامنشی، روی آثار باقی‌مانده از تمدن عیلامی ساخته شد. این کاخ یکی از باشکوه‌‌ترین کاخ‌های جهان است که از خشت ساخته شده و جنس ستون‌های آن از سنگ است. دیواره‌های داخلی آن را نیز با آجر لعاب‌دار پوشانده‌اند. روی این کاشی‌ها نقش‌هایی از شیر بالدار، سربازهای گارد جاویدان و گل نیلوفر آبی را طراحی کرده‌اند. این کاخ از بخش‌هایی مثل تالار بار عام، دروازه و کاخ پذیرایی تشکیل شده و سه حیاط مرکزی دارد. متأسفانه کاخ آپادانا شوش مثل دیگر کاخ‌های هخامنشیان در حمله اسکندر مقدونی به ایران ویران شد؛ اما سال‌ها بعد طی عملیات حفاری از زیرخاک بیرون آمد و در معرض بازدید عموم قرار گرفت.تپه های باستانی شوش
چندین تپه باستانی در شوش وجود دارد که یادگار دوران باستان هستند. از بین آن‌ها می‌توان به تپه بندبال، تپه آکروپل و تپه جوی در شمال تپه جعفرآباد بوهلان اشاره کرد. محوطه باستانی هفت تپه یکی دیگر از مناطق باستانی شوش است که از تپه‌های متعدد تشکیل شده است. این منطقه در ۱۵کیلومتری جنوب شرقی شهر شوش قرار گرفته و طی حفاری‌های مختلف در سال‌های گذشته تپه‌های آن کشف شده‌اند. موزه هفت تپه و مرکز مرمت چغازنبیل از دیگر جاذبه های شوش هستند.چغازنبیل
یکی دیگر از جاذبه های تاریخی شوش، چغازنبیل است که در واقع نام نیایشگاهی است که در زمان عیلامیان یعنی در سال ۱۲۵۰ قبل از میلاد، به دستور اونتاش‌گال، پادشاه عیلامیان، ساخته شد. این بنا تنها اثر به‌جای‌مانده از شهر دوراونتش است که باستان‌شناسان به‌عنوان یکی از آثار تاریخی ایران و جهان، به آن توجه ویژه‌ای دارند. بعضی از آثار کشف‌شده از این محل، در موزه‌های داخل و خارج به معرض نمایش درآمده‌اند. این بنا به‌عنوان اولین اثر تاریخی ایران در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده است.قلعه تاریخی شوش
قلعه شوش یا قلعه اکروپل یکی از جاذبه های تاریخی شوش است که به دست ژاک دمورگان فرانسوی روی تپه‌های تاریخی و برای سکونت باستان‌شناسان فرانسوی ساخته شد و به همین دلیل به قلعه فرانسوی ها نیز معروف است. این قلعه روی بلندترین نقطه شهر شوش و در نزدیکی آرامگاه دانیال نبی بنا شد و نقشه ساخت آن نقشه قرون‌وسطایی بود. مصالح این قلعه را از آثاری که در حفاری‌ها به دست آورده بودند، تهیه کردند؛ یعنی بخشی از آن را با آجرهای کاخ داریوش هخامنشی ساختند. روی تعدادی از آجرهای آن، خط میخی کاخ داریوش بود که از تخریب این بنا به دست آمده است.کاخ هدیش
یکی دیگر از آثار تاریخی شوش، کاخ شاوور است که درواقع تالار باشکوهی است که از ۶۴ ستون تشکیل شده است. این کاخ در سال ۱۳۴۷ در حاشیه غربی رودخانه شاوور شهرستان شوش کشف شد. قصر هدیش، ستون‌هایی سنگی داشته و بنای اصلی آن از خشت ساخته شده بود. این کاخ طی عملیات عمرانی کشف شد و چند نقش برجسته سنگی در آن پیدا شد که نگهبانان نیزه‌دار و خدمتگزاران را در حال حمل ظروف غذا نشان می‌دهد.حرم دانیال نبی
یکی از جاذبه های مذهبی و تاریخی شوش، حرم دانیال نبی، پیامبر بنی اسرائیل است که از نژاد یهودا بوده و نسل آن به یعقوب نبی می‌رسد. دانیال نبی در قرن هفتم پیش از میلاد به همراه یهودیان دیگر به اسارت گرفته شده و به شوش آمدند. پس از فوت این پیامبر، مقبره‌ای برایش در کنار رودخانه شاوور و روبه‌روی تپه ارگ ساخته شد. این آرامگاه دو حیاط دارد و گنبد آن شکل مخروط پله‌ای است. این نوع معماری در منطقه شوش رواج داشته و در نوع خودش جالب است.مقبره دعبل خزاعی
یکی دیگر از اماکن مذهبی شوش، مقبره دعبل خزاعی شاعر اهل بیت است که هم‌زمان با حکومت عباسیان زندگی می‌کرد. وی یکی از شاعران و مداحان اهل بیت بود که به سبب هجویاتی که مخفیانه و محرمانه برای خلفای عباسی می‌سرود، دائماً در حال فرار از مأموران حکومت عباسی بود و در بین شهرهای مختلف رفت‌وآمد می‌کرد. در یکی از همین آمد و شدها در شوش دستگیر و کشته شد. در نهایت وی را در این شهر به خاک سپردند. این مقبره در مرکز شهر شوش و در کنار مجتمع فرهنگی دعبل خزاعی قرار گرفته و زیارتگاه افراد زیادی از سراسر ایران است.بقعه شچاخ
بقعه شچاخ یا قدمگاه امام حسن مجتبی یکی از دیگر اماکن مذهبی شوش است که در ۱۲کیلومتری جنوب غربی این شهر قرار گرفته است. این بقعه در کنار جنگل و رود کرخه واقع شده و طبیعتی زیبا در کنار خود دارد. مردم محلی شوش، برای زیارت و تفریح خود در ایام تعطیل، این مکان را انتخاب می‌کنند.افراد مشهور و مشاهیر شهرستان شوش
حسان اگزار چنانی زاده
(زاده روستای خویس از توابع شوش - درگذشته ۹ اسفند ۱۳۸۸) مشهور به حسان ألگزار نوازنده ربابه و آوازخوان سبک علوانیه و موسیقی محلی از جنوب غرب ایران بود. أگزار ساکن روستای خویس (میثم تمار) از توابع بخش شاوور و شهرستان شوش دانیال بود. چنانی در سال ۱۳۸۳ توسط حوزه هنری تهران و هوشنگ جاوید، پژوهشگر موسیقی نواحی ایران کشف و به جامعه موسیقی معرفی شد. جاوید معتقد است که حسان اگزار تمام آوازها را ضمن این که نزد علوان الشویع فراگرفته بود، آن فنون را به رشته تحریر درآورد و بسیار تأثیرگذار دراین زمینه عمل کرد. همچنین جاوید، حسان اگزار را از پژوهشگران موسیقی عرب می داند.منبع: راسخون
