معماي گورستان هاي معلق

قراردادن مرده ها در تابوت هاي معلق يکي از عجيب ترين شيوه هاي خاکسپاري مردگان در اندونزي، چين و ساگاداست
 

توريست هايي که به منطقه تاناتوراجا در اندونزي سفر مي کنند با يک گورستان عجيب مواجه مي شوند؛ گورستاني که در آن تابوت ها به صورت معلق بر ديواره هاي سنگي قرار داده شده اند! تابوت هاي معلقي که به عقيده باستان شناسان راز بزرگي را با خودشان حمل مي کنند و هنوز کسي به معماي اين راز پي نبرده است. اما شايعات و افسانه هاي زيادي درباره اين روش تدفين بر سر زبان هاست؛ افسانه هايي که از گذشته هاي دور دهان به دهان گشته اند و به امروز رسيده اند؛ از خوش يمن بودن قرار دادن تابوت در ارتفاع گرفته تا پنهان کردن گنج همراه مرده ها.
مردم منطقه تانا توراجا آداب و رسوم خاصي براي دفن کردن مرده هايشان دارند. در اين منطقه اعتقاد عجيبي بين مردم وجود دارد، آنها جمله معروفي هم دارند؛ «من زندگي مي کنم تا بميرم!» اين جمله عجيب معناي ويژه اي هم دارد. مردم تاناتوراجا معتقدند که مرگ مهمترين مرحله زندگي است چون بعد از آن، آنها وارد «دنياي پويا» مي شوند. اگر از يکي از آنها بپرسي که دنياي پويا کجاست و چطوري است، توضيحات جالبي درباره آن مي دهند. «پويا» جايي است که در بيشتر نقاط دنيا به آن بهشت مي گويند. به همين دليل آنها براي افرادي که رهسپار دنياي پويا مي شوند اهميت فوق العاده اي قائل هستند. مردم تاناتوراجا جنازه هيشان را با لباس کامل و مرتب به همراه وسايل کامل يک زندگي رهسپار سفر «پويا» مي کنند. شايد به همين دليل است که آنها را در مکان بلند و در تابوت هاي عجيب آويزان مي کنند تا به سلامت وارد دنياي پويا يا بهشت شوند. در اين منطقه براي تدفين بچه ها هم روش خاصي دارند، آنها تابوت افرادي را که در سن و سال کودکي از دنيا مي روند، روي درخت ها به صورت معلق آويزان مي کنند. البته به نظرمي رسد اين يک رسم خيلي هم قديمي نيست و نياکان آنها در گذشته از روش هاي ديگري براي تدفين استفاده مي کردند چون در يکي از ديواره هاي سنگي و بلند اين شهر، قبرهايي ديده مي شود که رويشان باز است و اجساد مردگان هنوز داخل آنها ديده مي شود.

ساگادا
 

در غارها و ديگر مناطق صخره اي شهرهاي ديگر هم مي توان اين گورستان هاي عجيب باتابوت هاي معلق را ديد؛ البته تابوت هاي آنها بسيار بزرگ تر و پرزرق و برق تر از ديگر نقاط است و بيشتر شبيه قايقي است که روي آن پوشيده شده است؛ قايقي که بايد به سفر دور و دراز برود!
مردم منطقه ساگادا از همين روش عجيب براي دفن مرده هايشان استفاده مي کنند. آنها تشريفات مذهبي خاصي براي خاکسپاري دارند؛ روي تابوت هاي آنها کنده کاري هاي قديمي به چشم مي خورد. بيشتر اين کنده کاري ها در ديواره بيروني تابوت ها ديده مي شود. در فرهنگ مردم ساگادا، اگر يک نفر بيش از اندازه ضعيف و بيمار شود بقيه به سادگي مرگ او را مي پذيرند. به اين ترتيب مقدمات مرگ قبل از اينکه واقعا کسي بميرد حاضر مي شود. اينجاست که خيلي ها دست به کار ساختن تابوت مي شوند.بعد از مرگ، متوفي داخل تابوت ويژه اي که برايش ساخته شده، گذاشته مي شود. بعد از اين مراسم آنها تابوت را به غارهاي آن منطقه مي برند که شهرت زيادي هم دارند. مراسم تدفين هم در همين غارها يا در پاي ديواره هاي بلند صخره اي انجام مي شود. البته در ساگادا خبري از خاکسپاري واقعي نيست.مردم اين منطقه به جاي اين کار تابوت مرده هايشان را از ديوار غار يا صخره هاي بلند آويزان مي کنند. نکته جالب اينجاست که حتي اينجا هم گورستان هاي خانوادگي ديده مي شود، يعني تابوت فرد در گذشته را در نزديکي خانواده و نياکانش به ديوار آويزان مي کنند. مردم منطقه ساگادا حدود 2 هزار سال است که از اين رسم قديمي براي تدفين استفاده مي کنند. در اين منطقه ديوارهايي پيدا مي شود که تابوت ها يا بقاياي 2 هزار ساله آنها را روي خودش نگه داشته است، البته بيشتر تابوت ها با گذشت زمان بر اثر تغييرات آب و هوايي از بين مي روند و روي زمين مي افتند. به اين ترتيب جا براي آويزان کردن تابوت هاي جديد روي ديوار باز مي شود. بيشتر جاهايي که در آنها اين طور مراسم تدفين برگزار مي شود صعب العبور بوده و دور از دسترس هستند. البته اين مسئله به اين خاطر است که مطابق رسوم اين تابوت ها بايد از دسترس انسان ها و حيوانات خارج باشند. هيچ وقت هم نبايد زير آنها قدم زد. بنابراين توريست هاي علاقه مندي که مي خواهند آنها را ببينند از دوربين هاي دوچشمي يا لنزهاي تله براي اين کار استفاده مي کنند. محلي هاي اين منطقه براي منع کردن بقيه از قدم زدن زير اين تابوت ها بهانه هاي زيادي مي آورند؛ يکي از آنها پوسيده بودن تابوت هاست و اينکه هر لحظه امکان دارد روي سر افرادي که از پايين مشغول تماشاي آنها هستند سقوط کنند.

مرگ آرام
 

کشور بزرگ چين هم يکي از سرزمين هاي ديگري است که در آن گورستان هاي عجيب و قريبي مثل ساگادا ديده مي شود. البته آثار تابوت هاي پيدا شده در اين کشور خيلي قديمي تر هستند. اين تابوت هاي آويزان اولين بار در کوهستان «وويي» پيدا شدند.قدمت اين تابوت هاي معلق به هزار سال قبل از ميلاد مي رسد. اين گوهستان در جنوب غربي چين و در ايالت سيچوان قرار دارد. در آن زمان سلسله «ژوو» بر اين منطقه حکمراني مي کرد.
نشانه هاي موجود حاکي از آن است که آخرين بار در همان دوران از اين روش براي دفن کردن مرده ها استفاده شده است. طبق اسناد تاريخي مردم قوم «بو» که در اين منطقه زندگي مي کردند اعتقاد داشتند که آويزان کردن تابوت ها در يک مکان بلند باعث خوشبختي روح او و بازماندگانش مي شود. درست به همين دليل، هر چقدر که يک تابوت را در مکان بالاتري آويزان مي کردند، به نظرشان خوش يمن تر بود. شايد جنگ هاي زياد سلسله ژوو در اين منطقه باعث شده بود که مردم اين منطقه آرزوي يک زندگي آرام و سرشار از صلح را بعد از مرگشان داشته باشند و تابوت هايشان را جايي آويزان کنند که در دسترس کسي نباشد. آنها ارتفاع بلند صخره ها را براي آويزان کردن انتخاب مي کردند چون اعتقاد داشتند آنجا مکاني زيبا، آرام و متبرک است. اما در چين قبايل ديگري هم بودند که از اين رسم براي دفن مردگان استفاده مي کردند. مردم «گويو» هم که همين رسم را داشتند براي اجساد احترام زيادي قائل بودند به همين دليل بلندترين مکان را انتخاب مي کردند تا مرده هايشان از دسترس بقيه دور باشند.
البته در سال 2003 هم چند تابوت معلق در يک غار پيدا شدند. برخلاف مردم «گويو» يا «بو» اين غار در يکي از مناطق مرکزي چين قرار داشت. داخل تابوت هاي اجسادي قرار داشتند که به نظر مي رسيد تاريخ مرگشان به 475 سال قبل از ميلاد مسيح برسد. با پيدا شدن اين تابوت ها در حقيقت يک تمدن منقرض شده کشف شد که بنا بر شواهد بر اثر طغيان رودخانه يانگ از بين رفته بودند. اجساد داخل تابوت ها لباس ابريشمي به تن داشتند و با چوب هاي بامبو به طور کامل پوشيده شده بودند. همچنين در اين تابوت ها اشيايي از مراسم تدفين پيدا شده؛ وسايلي مثل ظروف برنزي. به نظر مي رسد از اين ظرف ها براي نگهداري غذا استفاده مي شده. همچنين شمشير و کاردي از جنس برنز به همراه يکي از جسدها پيدا شده است. کماني از جنس درخت بامبو به همراه تيردان هم در کنار اين جسد بوده است. باستان شناسان با توجه به اين شواهد به اين نتيجه رسيدند اين جسد متعلق به يکي از شاهزاده هاي قوم «بو» است. با پيدا شدن اين اجساد داخل اين تابوت ها، يک نظريه جديد هم در مورد گورستان هاي معلق بيشتر از آنکه يک رسم باشند، روشي قديمي براي پنهان نگاه داشتن جسد افراد مهم بوده و بعد در بعضي مناطق به صورت رسم درآمده اند.

يک پلکان چوبي
 

با تمام اين تفاسير روشي که به کمک آن مردم دوران باستان تابوت هايشان را بر فراز صخره ها معلق نگه مي داشتند تا مدت ها باعث به وجود آمدن بحث داغ و شديدي بين باستان شناسان باتجربه شده است. عده اي معتقدند که اين تابوت ها به وسيله طناب از بالاي کوي به طرف پايين آويزان شده اند. اما تعداد ديگري از کارشناسان هم مي گويند که اين تابوت ها به وسيله ميخ هاي چوبي اي که در صخره ها فرو رفته به آنها محکم شده اند و به همين دليل به پايين نمي افتند. اما بيشتر آنها پلکان هاي صخره اي را جواب اين سوال مي دانند. «سوئي چن» کارشناس و مسئول موزه «يبين» چين که راه هاي زيادي را براي حل اين مساله آزمايش کرده مي گويد: «آنها از نردبان يا رمپ هايي استفاده مي کردند تا زحمت حمل و نقل تابوت ها به بالاي صخره را کمتر کنند، چون هنوز هم ميخ هاي چوبي اي ديده مي شوند که تابوت ها را روي صخره ها نگه داشته اند. سوراخ هايي هم در صخره ها وجود دارد که ممکن است محل قرار گرفتن پله يک نردبان چوبي به بالاي صخره ها باشد». نظريه اين کارشناس جواب مناسبي براي آن عده از باستان شناس هاست که معتقدند طناب هاي محکمي از بالا اين تابوت ها را نگه داشته اند. با اين حال راز تابوت هاي آويزان مردم گويو هنوز حل نشده، اين وسط خيلي ها هم معتقدند که داخل اين تابوت ها گنج هاي بزرگي است و به همين دليل کسي نمي تواند به آنها برسد. حتي از سوي يک موسسه تحقيقاتي، يک جايزه 35 هزار دلاري براي کسي که بتواند توضيح قانع کننده اي در اين باره ارائه کند در نظر گرفته شده اما هنوز کسي برنده اين جايزه نشده است. تحقيقات نشان مي دهد که در سال هاي پاياني قرن نوزدهم در اين منطقه بيشتر از 280 تابوت روي کوه آويزان بوده اند که به مرور زمان افتاده يا شکسته اند؛ حتي در ده سال اخير اين سقوط ها ادامه دارد و بيشتر از ده عدد آنها روي زمين افتاده و شکسته اند.
منبع: ن.همشهري سرنخ، ش.42
/ن