سیگار الکترونیکی چیست و چگونه عمل می کند؟
این سیگارها که با مکانیسم جایگزینی نیکوتین و تنها ژست سیگار کشیدن در فرد سیگاری عمل می کند، شامل سه قسمت اصلی می باشد:
ـ بدنه ی آن استوانه ای است و ظاهری شبیه سیگار دارد
ـ کاتریج یا محفظه ی حاوی مایع نیکوتین دار، دستگاه الکترونیکی کوچک را تمیز یا افشانه ساز که وظیفه ی تولید بخار آب سرد را که شبیه دود است، بر عهده دارد. فرد با هر پکی که به شبه سیگار می زند، محلول حاوی نیکوتین را به صورت بخار سرد (مانند مه) به دهان خود می برد و دود یا مه تولید شده ظرف چند ثانیه در هوا ناپدید می شود.
محفظه (کارتریج): این محفظه های فشنگی که ماده ی اصلی و مؤثر آن نیکوتین می باشد، بسته به نوع سیگار الکترونیکی و کارخانه ی تولید کننده از غلظت های متفاوتی از نیکوتین و مواد نگهدارنده تشکیل شده است؛ ولی به طور معمول در این محفظه ها که در چهار غلظت موجود است، غیر از نیکوتین حدود هجده ماده ی دیگر نیز (که موادی همچون پروپیلن، گلیکول، اسانس گلیسرول، بوتیل، والرات، بنزیل، بنزوات و ... از آن جمله اند) تشکیل شده است. استنشاق این ترکیبات به صورت افشانه خود از نظر عوارض جای بحث و پژوهش دارد.
اما اقدام اخیر سازمان جهانی بهداشت در اعلام غیربهداشتی و سمی بودن سیگار الکترونیکی مسأله ای قابل تعمیق است. همان طور که می دانیم این سازمان متولی و مسؤول حفظ بهداشت مردم دنیا در قالب دهکده ی جهانی است و طبیعی است حق دارد درباره ی مسائلی که سلامت مردم جهان را به خطر می اندازد، اظهار نظر کند. این عمل سازمان به دنبال استفاده ی ابزاری از آرم سازمان روی بسته های یکی از شرکت های تولید سیگار الکترونیکی در کشور چین، به نام اژدهای طلایی صورت گرفت و این تقلب و عوام فریبی، مسؤولین سازمان را به خشم می آورد؛ چرا که این کارخانه محصولی را به بازار عرضه کرده بود که تأیید هیچ نهاد رسمی و معتبری را نداشت و سازمان به واسطه ی عدم شناخت و بررسی عوارض این محصول آن را تا بررسی کامل غیر قابل مصرف و سمی اعلام کرد. به نظر می رسد با توجه به مصرف این سیگارها در کشورهای مختلف از حدود هشت سال پیش، واکنش اخیر سازمان بیشتر در برابر این شرکت چینی بوده است و پیشنهاد می شود که در این زمینه تحقیقات بیشتری صورت گیرد؛ چرا که غیر از این شرکت چینی، بالغ بر یکصد محصول تحت عنوان سیگارهای الکترونیکی در بازارهای چهل کشور جهان عرضه و استفاده می شود.
در اینجا دو بحث پیش می آید؛ اول اینکه شرکت نام برده یا شرکت های مشابهی که بدون تائید سازمان های ذیصلاح، مانند سازمان جهانی بهداشت و سازمان غذا و دارو محصول خود را به بازار عرضه می کنند و حتی پا را فراتر برده آن را با آرم سازمان به فروش می رسانند، مطمئنا خیلی راحت هم می توانند مواد غیر استاندارد و امتحان نشده را در محصول شان به کار برند. بدین لحاظ تا اتمام تحقیقات روی ماده ی مصرفی در سیگارهای شان استفاده از آنها به هیچ عنوان توصیه نمی گردد (مانند هر محصول دیگری که نمونه ی بارز آن را در بعضی اسباب بازی های وارداتی شاهد بوده ایم). بحث دوم تائید یا رد این سیگارها به عنوان یک ابزار درمان و نیکوتین جایگزین است که متأسفانه استناد ما به تحقیقات کشورهای دیگر در دهه ی اخیر می باشد و تا زمانی که یک تحقیق جامع ملی در زمینه ی این نوع سیگارها انجام نشود و تا حصول نتیجه ی مثبت، مصرف آن توصیه نمی گردد.
مصرف سیگار یک رفتار پیچیده و آموخته شده است که با زندگی روزمره درآمیخته و حتی به نوع نگرش اطرافیان فرد نیز مربوط می شود. عواملی مثل محل کار و زندگی، گروه های کاری، سطح تحصیل، میزان حمایت خانوادگی، مشخصه های فردی و اجتماعی شخص و نیز توانایی او در مقابله با مسائل و مشکلات زندگی، همگی در این فرایند مؤثرند. بنابراین می بینیم که فعالیت های روزمره ی فرد او را به دلایل مختلف به سیگار کشیدن ترغیب می کند. این روش را فرد از کودکی از طریق سینما و تلویزیون و بزرگترهایش یاد گرفته است. او آموخته که همواره به جای حل مسأله صورت آن را با دود سیگار محو کند. در کنار این مسأله وابستگی به نیکوتین نیز وضع را بغرنج تر می کند.
فرد سیگاری فقط به خاطر وابستگی به نیکوتین نیست که به سراغ سیگار می رود، بلکه جزئی از سیگار باعث لذت می شود که این جزء در هر فردی نسبت به دیگر متفاوت است و به همین دلیل است که همه ی افراد سیگاری را نمی توان با یک روش درمان کرد. اصولا فرد سیگاری سیگار خود را به چند دلیل و نه یک بهانه و پاسخ به موقعیت های ایجاد شده روشن می کند و در بسیاری از موارد نیز انگیزه ی او به واسطه ی لذت و سرگرم شدن ناشی از مراسم سیگار کشی، یعنی درآوردن سیگار، گوشه ی لب قرار دادن و آن را روشن کردن و اولین پک می باشد. از دیگر انگیزه های رفتاری می توان تحریک حاصل از درون و بیرون دادن دود، بالا بردن ذهنیت و تصور فرد از خودش به واسطه ی تماس سیگار با انگشتان و لب او و افزایش توجه اجتماعی به او و ده ها مورد شناخته شده و ناشناخته ی رفتاری و روانی دیگر اشاره کرد که برای موفقیت در ترک سیگار باید به همه ی آنها توجه داشت.
ماهنامه ی تخصصی دنیای سلامت، شماره ی 51
ـ بدنه ی آن استوانه ای است و ظاهری شبیه سیگار دارد
ـ کاتریج یا محفظه ی حاوی مایع نیکوتین دار، دستگاه الکترونیکی کوچک را تمیز یا افشانه ساز که وظیفه ی تولید بخار آب سرد را که شبیه دود است، بر عهده دارد. فرد با هر پکی که به شبه سیگار می زند، محلول حاوی نیکوتین را به صورت بخار سرد (مانند مه) به دهان خود می برد و دود یا مه تولید شده ظرف چند ثانیه در هوا ناپدید می شود.
محفظه (کارتریج): این محفظه های فشنگی که ماده ی اصلی و مؤثر آن نیکوتین می باشد، بسته به نوع سیگار الکترونیکی و کارخانه ی تولید کننده از غلظت های متفاوتی از نیکوتین و مواد نگهدارنده تشکیل شده است؛ ولی به طور معمول در این محفظه ها که در چهار غلظت موجود است، غیر از نیکوتین حدود هجده ماده ی دیگر نیز (که موادی همچون پروپیلن، گلیکول، اسانس گلیسرول، بوتیل، والرات، بنزیل، بنزوات و ... از آن جمله اند) تشکیل شده است. استنشاق این ترکیبات به صورت افشانه خود از نظر عوارض جای بحث و پژوهش دارد.
.jpg "همه چیز در مورد سیگار الکترونیکی")
اثرات نیکوتین موجود در سیگار الکترونیکی:
همان طور که می دانید یکی از روش های رایج در درمان های کمکی ترک سیگار، جایگزینی این ماده است. البته بحث راجع به کارایی درمان جایگزینی نیکوتین مورد نظر نیست؛ چرا که ارزیابی کارایی این روش ها نیاز به پژوهش و بررسی در هر جامعه دارد و با تحقیقات کشورهای دیگر ما نمی توانیم اثر بخشی این روش ها را به طور قاطع در نژاد ایرانی تأیید یا رد کنیم.اما اقدام اخیر سازمان جهانی بهداشت در اعلام غیربهداشتی و سمی بودن سیگار الکترونیکی مسأله ای قابل تعمیق است. همان طور که می دانیم این سازمان متولی و مسؤول حفظ بهداشت مردم دنیا در قالب دهکده ی جهانی است و طبیعی است حق دارد درباره ی مسائلی که سلامت مردم جهان را به خطر می اندازد، اظهار نظر کند. این عمل سازمان به دنبال استفاده ی ابزاری از آرم سازمان روی بسته های یکی از شرکت های تولید سیگار الکترونیکی در کشور چین، به نام اژدهای طلایی صورت گرفت و این تقلب و عوام فریبی، مسؤولین سازمان را به خشم می آورد؛ چرا که این کارخانه محصولی را به بازار عرضه کرده بود که تأیید هیچ نهاد رسمی و معتبری را نداشت و سازمان به واسطه ی عدم شناخت و بررسی عوارض این محصول آن را تا بررسی کامل غیر قابل مصرف و سمی اعلام کرد. به نظر می رسد با توجه به مصرف این سیگارها در کشورهای مختلف از حدود هشت سال پیش، واکنش اخیر سازمان بیشتر در برابر این شرکت چینی بوده است و پیشنهاد می شود که در این زمینه تحقیقات بیشتری صورت گیرد؛ چرا که غیر از این شرکت چینی، بالغ بر یکصد محصول تحت عنوان سیگارهای الکترونیکی در بازارهای چهل کشور جهان عرضه و استفاده می شود.
بیشتر بدانید:«علائم ناشی از ترک سیگار»
در اینجا دو بحث پیش می آید؛ اول اینکه شرکت نام برده یا شرکت های مشابهی که بدون تائید سازمان های ذیصلاح، مانند سازمان جهانی بهداشت و سازمان غذا و دارو محصول خود را به بازار عرضه می کنند و حتی پا را فراتر برده آن را با آرم سازمان به فروش می رسانند، مطمئنا خیلی راحت هم می توانند مواد غیر استاندارد و امتحان نشده را در محصول شان به کار برند. بدین لحاظ تا اتمام تحقیقات روی ماده ی مصرفی در سیگارهای شان استفاده از آنها به هیچ عنوان توصیه نمی گردد (مانند هر محصول دیگری که نمونه ی بارز آن را در بعضی اسباب بازی های وارداتی شاهد بوده ایم). بحث دوم تائید یا رد این سیگارها به عنوان یک ابزار درمان و نیکوتین جایگزین است که متأسفانه استناد ما به تحقیقات کشورهای دیگر در دهه ی اخیر می باشد و تا زمانی که یک تحقیق جامع ملی در زمینه ی این نوع سیگارها انجام نشود و تا حصول نتیجه ی مثبت، مصرف آن توصیه نمی گردد.
تحقیقات دیگر کشورها
در چند کشور اروپایی، مانند فنلاند، هلند، انگلستان، استرالیا و ایالات متحده در این زمینه مطالعاتی انجام گرفته است. در استرالیا این محصول به عنوان یک کالای پزشکی و کاتریج آن مانند دارو قلمداد شده و از کلیه ی قوانین دارو تبعیت می کند؛ یعنی فروش و استفاده بدون دستور پزشک ممنوع می باشد. در انگلستان نیز این محصول مجوز مصرف در بعضی کلوپ هایی که سیگار کشیدن در آن ممنوع است را دارد و در ایالات متحده نیز با توجه به تحقیقات انجام شده هنوز هیچ کدام از انواع این محصول مورد تائید سازمان غذا و دارو یعنی معتبرترین سازمان استاندارد سازی مواد غذایی و دارویی جهان قرار نگرفته است. ولی مجددا تاکید می شود حتی در صورت تائید هم این محصولات و دیگر جایگزین های نیکوتین تا زمانی که در کشور خودمان کار پژوهشی روی آنها صورت نگیرد، اثر بخشی آن زیر سوال و در هاله ای از ابهام است.
عوارض سیگارهای الکترونیکی
این محصولات حتی در بهترین شرایط به شرط سمی و غیر استاندارد نبودن نیز باز هم حداقل حاوی هجده تا نوزده ماده ی شیمیایی هستند که به صورت ذرات ریز استنشاقی وارد بدن می شوند و به این علل و تحت هر شرایطی بالقوه خطرناک است؛ به طوری که عوارضی مانند تهوع، استفراغ و سرفه گزارش شده و دیگر عوارض ریوی،گوارشی و کلیوی دور از انتظار نیست. در عین حال که این سیگارها ماده ی اصلی مؤثر در سیگارهای واقعی، یعنی نیکوتین را در خود دارند که این مسأله خود شانس بروز عوارض قلبی را بالا برده و بدین ترتیب یکی از عوارض مهم سیگار با این روش کامل کنترل نمی شود، از طرفی مصرف این نوع جانشین ماهیت عادت به کشیدن سیگار را از بین نمی برد و چه بسا در آینده ای نه چندان دور اعتیاد به این وسیله ی درمانی نیز تبدیل به معضلی در بهداشت جهان شود. ولی باز هم یادآوری می گردد که تا عدم حصول نتیجه به وسیله ی انجام یک تحقیق وسیع، جامع و مستند در ایران نمی توان در مورد اثربخشی این روش اظهار نظر قطعی کرد و آن را کاملا رد یا تأیید نمود. ما اگر به تحقیقات دیگر کشورها استناد کنیم، اولا صحت آن مورد اعتماد نیست و شاید تحقیقات دستکاری شده و سفارشی به ما ارائه شود و ثانیا به دلیل اختلافات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آنها با ما و اینکه در مورد ترک سیگار ما با مساله ای چند علتی دست به گریبانیم، این اطلاعات و تحقیقات چندان نمی تواند برای ما کاربردی باشد.مصرف سیگار یک رفتار پیچیده و آموخته شده است که با زندگی روزمره درآمیخته و حتی به نوع نگرش اطرافیان فرد نیز مربوط می شود. عواملی مثل محل کار و زندگی، گروه های کاری، سطح تحصیل، میزان حمایت خانوادگی، مشخصه های فردی و اجتماعی شخص و نیز توانایی او در مقابله با مسائل و مشکلات زندگی، همگی در این فرایند مؤثرند. بنابراین می بینیم که فعالیت های روزمره ی فرد او را به دلایل مختلف به سیگار کشیدن ترغیب می کند. این روش را فرد از کودکی از طریق سینما و تلویزیون و بزرگترهایش یاد گرفته است. او آموخته که همواره به جای حل مسأله صورت آن را با دود سیگار محو کند. در کنار این مسأله وابستگی به نیکوتین نیز وضع را بغرنج تر می کند.
فرد سیگاری فقط به خاطر وابستگی به نیکوتین نیست که به سراغ سیگار می رود، بلکه جزئی از سیگار باعث لذت می شود که این جزء در هر فردی نسبت به دیگر متفاوت است و به همین دلیل است که همه ی افراد سیگاری را نمی توان با یک روش درمان کرد. اصولا فرد سیگاری سیگار خود را به چند دلیل و نه یک بهانه و پاسخ به موقعیت های ایجاد شده روشن می کند و در بسیاری از موارد نیز انگیزه ی او به واسطه ی لذت و سرگرم شدن ناشی از مراسم سیگار کشی، یعنی درآوردن سیگار، گوشه ی لب قرار دادن و آن را روشن کردن و اولین پک می باشد. از دیگر انگیزه های رفتاری می توان تحریک حاصل از درون و بیرون دادن دود، بالا بردن ذهنیت و تصور فرد از خودش به واسطه ی تماس سیگار با انگشتان و لب او و افزایش توجه اجتماعی به او و ده ها مورد شناخته شده و ناشناخته ی رفتاری و روانی دیگر اشاره کرد که برای موفقیت در ترک سیگار باید به همه ی آنها توجه داشت.
