عاشور یا عاشورا، بنا به قول مشهور علمای لغت، دهم محرم را گویند و آن روزی است که حسین بن علی(علیه السلام) شهید شد.( دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه «عاشورا».)
در «جمهرة اللغة» آمده است روز عاشورا پس از اسلام به این نام خوانده شده و در جاهلیت چنین نامی وجود نداشته است.
گفته شده بعضی از واژه‌شناسان، عاشورا را کلمه‌ای عبرانی و مُعَرَّب (عربی شده) واژه عاشور دانسته‌اند.(صفایی و سعیدی، «عاشورا»، ص۱۵.)
عاشورا در زبان عبری برای نامیدن روز دهم ماه تشری یا تیشری (ماه یهودی) به کار می‌رود.
امام عسکری(علیه السلام) در توقیعی که برای وکیلش قاسم بن علاء نوشته است دعایی را برای روز سوم شعبان توصیه کرده و در پایان آخرین دعای امام حسین(علیه السلام) را در روز عاشورا نقل کرده و از عاشورا به عنوان «یوم کُوثِرَ» یاد کرده است. علامه مجلسی در بحارالانوار کُوثِر را فعل مجهول دانسته یعنی روزی که به واسطه کثرت دشمن امام حسین(علیه السلام) مغلوب واقع شد.(ای صار مغلوباً بکثرة العدو)(مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۱،(ج۹۸) صص۳۴۸-۳۴۹.)
روز عاشورا
عاشورا، روز دهم از ماه محرّم. اهمیت این روز برای شیعیان به‌دلیل واقعه کربلا در روز ۱۰ محرم سال ۶۱ قمری است. امام حسین(علیه السلام) در روز عاشورا به همراه یارانش در کربلا در جنگ با سپاه کوفه به فرماندهی عمر بن سعد به شهادت رسید. شیعیان همه‌ساله با آغاز ماه محرم عزاداری می‌کنند. مراسم عزاداری در بیشتر مناطق تا روزهای ۱۱ و ۱۲ محرم و در بعضی مناطق تا پایان ماه صفر ادامه می‌یابد. اوج این عزاداری‌ها در روز عاشوراست. این روز در تقویم رسمی ایران، عراق، افغانستان، پاکستان و هند، تعطیل است.
پیش از واقعه کربلا
در روایتی از امام باقر(علیه السلام) نقل شده: روزه در عاشورا قبل از واجب شدن روزه ماه رمضان معمول بوده، ولی پس از آن ترک شده است.(صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۸۵.)
اهل سنت روز عاشورا را سالگرد روزی می‌دانند که حضرت موسی(علیه السلام) دریای سرخ را شکافت و به همراه پیروانش از آن عبور کرد و این روز را گرامی داشته و روزه گرفتن در این روز را مستحب می‌دانند.
روز عاشورا پس از واقعه کربلا
واقعه کربلا در جمعه دهم مُحَرَّم سال ۶۱ قمری رخ داد. در این واقعه، میان سپاه امام حسین(علیه السلام) و یزید بن معاویه جنگ درگرفت که از صبح روز عاشورا تا عصر طول کشید و در آن امام حسین(علیه السلام) و تمامی یارانش به جز امام سجاد(علیه السلام) به شهادت رسیدند. در عصر روز عاشورا و پس از شهادت امام حسین(علیه السلام) و یارانش، لشکر عمر بن سعد به خیمه‌های اهل بیت امام حسین(علیه السلام) یورش بردند و به غارت و آتش زدن خیمه‌ها پرداخته و همه زنان و کودکان را به اسارت گرفتند و جنازه شهدا را نیز زیر سم اسبان لگدکوب کردند.
بنی‌امیه پس از واقعه کربلا با اقداماتی مانند ذخیره آذوقه یک سال خود، تبریک و شادباش گفتن و لباس‌های نو پوشیدن و روزه گرفتن، روز عاشورا را مبارک شمردند چنانکه در زیارت عاشورا آمده است: «هذا یومٌ تَبَرَّکت بِهِ بَنُوأُمَیةَ؛ این روزی است که بنی‌امیه آن را مبارک می‌دانستند».(قمی، مفاتیح الجنان، اسوه، ذیل «زیارت عاشورا».)
امامان شیعه از روزه روز عاشورا نهی کرده‌اند و در برخی موارد گفته‌اند که در روز عاشورا تا نزدیک غروب چیزی نخورید و نیاشامید؛ اما نزدیک غروب چیزی بخورید تا روزه اصطلاحی نباشد.(استادی، «پیشینه عاشورا»، ص۴۲.)
سوگواری در روز عاشورا
روز عاشورا مهم‌ترین روز عزاداری در فرهنگ شیعیان است. در هر جایی که گروهی از شیعیان حضور داشته باشند در این روز مراسم سوگواری برگزار می‌شود. کشورهای شیعه‌نشین در این روز تعطیل رسمی هستند. بازارها و کسب و کار نیز تعطیل است. عزاداری که در ده روز اول محرم معمولا شب‌ها و در مکان‌های سرپوشیده برگزار می‌شد به کوچه و خیابان‌ها منتقل می‌شود و مردم به صورت دسته‌های عزاداری حرکت می‌کنند. دسته‌های عزادار با خود پرچم‌های عزا، عَلَم، کتل، توغ، سایر نشان‌های مربوط به عزاداری امام حسین(علیه السلام) را حمل می‌کنند. عزاداری روز عاشورا تا ظهر طول می‌کشد. دسته‌های عزا معمولا به اماکن مذهبی عمومی مثل حرم امامان یا امامزادگان منطقه و منزل عالمان ساکن هر شهر می‌روند. در برخی مناطق نیز آخرین نقطه حرکت عزادارن قبرستان و محل دفن اموات است.
عاشورا نخستین بار در آل بویه
نخستین بار آل بویه این روز را تعطیل عمومی اعلام کردند و مردم به عزاداری مشغول شدند.(موسسه شیعه شناسی، سنت عزاداری و منقبت‌خوانی، ص۷۹)
شیعیان و حتی برخی اهل سنت و ادیان غیراسلامی، روز عاشورا را برای زنده‌داشت شهیدان کربلا به سوگ می‌نشینند. سوگواری محرم، در آغاز با گریه و شعرخوانی مُنشِدان صورت می‌گرفت؛ اما رفته‌رفته مداحی، روضه‌خوانی، شمایل‌کشی، سینه‌زنی، تعزیه و جز آن بر مراسم سوگواری افزوده شد. بیشتر این آیین‌ها در دوران آل‌بویه، صفویه و قاجار شکل گرفتند.
اعمال روز عاشورا
شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان می‌گوید: «شایسته است شخص در این روز مشغول کاری از کارهای دنیا نگردد و غمگین باشد و این امر در نحوه پوشش و خوراکش نمایان باشد. این روز را بر امام حسین(علیه السلام) عزاداری کند و آن حضرت را زیارت کند. خواندن هزار مرتبه توحید، دعای عشرات، خودداری از خوردن و آشامیدن اما بدون قصد روزه و هزار مرتبه لعن بر قاتلان امام حسین(علیه السلام) نیز از اعمال ذکر شده برای این روز است.»(قمی، مفاتیح الجنان، اسوه، ص۲۸۹-۲۸۸.)
عاشورا پیش از اسلام
یهودیان، مسیحیان و اعراب زمان جاهلیت عاشورا را بزرگ می‌داشته و این روز را روزه می‌گرفته‌اند.(استادی، «پیشینه عاشورا»، ص۳۹-۳۸.)
از رسول خدا(صلی الله) روایت شده: یک روز قبل از عاشورا و یک روز بعد از آن را هم روزه بگیرید تا از شباهت به یهود که فقط روز دهم را روزه می‌گرفتند خارج شوید.(بیهقی، ج۴، ص ۲۸۷، )
شیخ صدوق در کتاب المقنع گفته است که هر کس روز عاشورا روزه بگیرد، گناهان هفتاد سالش آمرزیده می‌شود و وقایع زیر را برای آن روز نقل کرده است:
توبه آدم
قرار گرفتن کشتی نوح بر کوه جودی
عبور حضرت موسی(علیه السلام) از دریا
به دنیا آمدن حضرت عیسی(علیه السلام)
خارج شدن حضرت یونس(علیه السلام) از شکم ماهی
بیرون آمدن حضرت یوسف(علیه السلام) از چاه.(صدوق، المقنع، ۱۴۱۵ق، ص۲۰۸.)
روز تاسوعا
تاسوعا، نهمین روز محرم و یکی از روزهای سوگواری شیعیان و مرتبط با واقعه کربلا در سال ۶۱ قمری است. در نهم محرم ۶۱ق، شمر بن ذی الجوشن با نامه‌ای از طرف عبیدالله بن زیاد، وارد کربلا شد. در آن نامه از عمر بن سعد جدیت بیشتر در برخورد با امام حسین(علیه السلام) خواسته شده بود که به هجوم لشکر عمر بن سعد در عصر این روز، منجر شد. امام حسین(علیه السلام) با فرستادن برادرش عباس بن علی(علیه السلام)، از آنها مهلت گرفت تا شب را با نماز و تلاوت قرآن به صبح برسانند.
همچنین در این روز، شمر، امان‌نامه‌ای برای حضرت عباس(علیه السلام) و دیگر فرزندان ام‌البنین(سلام الله علیها) فرستاد، اما آنان نپذیرفتند. شیعیان، تاسوعا را روز عباس(علیه السلام) به شمار می‌آورند و در آن، به ذکر فضائل ایشان و سوگواری می‌پردازند. علاوه بر روز عاشورا، این روز نیز، در ایران تعطیل رسمی است.
مفهوم‌شناسی و اهمیت
روز نهم ماه محرم، تاسوعا (به معنای نهم) خوانده می‌شود. شهرت این روز به دلیل وقایعی است که در روز نهم محرم سال ۶۱ هجری قمری، در سرزمین کربلا روی داد.
شیعیان روز تاسوعا را منتسب به عباس بن علی(علیه السلام) می‌دانند و آن را بسان روز عاشورا گرامی داشته، در آن عزاداری می‌کنند. در ایران و بعضی مناطق دیگر، روز تاسوعا همچون روز عاشورا تعطیل رسمی است.(فربد، کتاب ایران (سوگواری‌های مذهبی در ایران)، ۱۳۸۵ش، ص۱۳۷.)
تاسوعا در آیین‌های سوگواری
تاسوعا جایگاه ویژه‌ای در آیین‌های سوگواری شیعی دارد و وقایع آن، در روضه‌خوانی‌ها روایت می‌شوند و درباره‌شان اشعار بسیاری گفته شده است. ظاهرا به دلیل ردّ امان نامه و مهلت گرفتن برای عبادت، توسط حضرت عباس(علیه السلام)، روز تاسوعا در فرهنگ شیعیان روز گرامیداشت ایشان محسوب می‌شود و محور اصلی نوحه‌خوانی‌ها و عزاداری‌ها، ذکر فضائل وی و نحوه شهادتش است.(مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۱۱۱.)
عزاداری‌های حسینی که معمولاً از نخستین شب دهه محرم آغاز می‌شوند، در تاسوعا و عاشورا به اوج خود می‌رسند. علاوه بر آیین‌های عمومی عاشورا، برخی آیین‌های عزاداری که به نوعی مربوط به حضرت عباس یا به نام وی هستند، اختصاصاً در تاسوعا برگزار می‌شوند. شمع‌گردانی در اردبیل، چهل منبر در لرستان، توغ گردانی در آذرشهر، جریده گردانی در کاشان و زار خاک در روستای قورتان (از توابع زواره اصفهان) از جمله آیین‌هایی هستند که اختصاصاً در شب و روز تاسوعا اجرا می‌شوند، یا صورت اجرایشان در این زمان، با زمان‌های دیگر متفاوت است.(مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۱۱۱.)
اربعین حسینی
اربعین حسینی چهلمین روز پس از شهادت امام حسین(علیه السلام) در عاشورای سال ۶۱ق که با ۲۰ صفر مصادف است. براساس برخی از نقل‌ها، اسیران کربلا روز ۲۰ صفر سال ۶۱ قمری در بازگشت از شام، برای زیارت مدفن امام حسین(علیه السلام) به کربلا رفتند؛ همچنین جابر بن عبدالله انصاری، در این روز به‌عنوان اولین زائر بر سر مزار امام حسین(علیه السلام) حاضر شده است. براساس قول مشهور، سر امام حسین(علیه السلام)، در روز اربعین به بدنش در کربلا ملحق شد.
زیارت اربعین از اعمال خاص این روز است و بنابر روایتی از امام حسن عسکری(علیه السلام) از نشانه‌های مؤمن دانسته شده است.
۲۰ صفر در ایران تعطیل رسمی است و شیعیان در این روز عزاداری می‌کنند. پیاده‌روی اربعین شیعیان به سوی کربلا، یکی از گسترده‌ترین مراسم عزاداری شیعیان بوده و در زمره بزرگ‌ترین اجتماعات مذهبی جهان شمرده شده است.
معنای اربعین
اربعین به معنای چهلم است و ۲۰ صفر را که چهل روز بعد از شهادت امام حسین(علیه السلام) در روز عاشورا است، اربعین حسینی یا روز اربعین می‌نامند.طبق نقل‌های تاریخی، جابر بن عبدالله انصاری، صحابی پیامبر اسلام(ص)، به همراه عطیه عوفی در اولین چهلم شهادت امام حسین(علیه السلام) به‌عنوان اولین زائر بر سر مزار امام حسین(علیه السلام) حاضر شده و قبر امام حسین(علیه السلام) را زیارت کرده است. بنابه نقل کتاب «لهوف»، بازماندگان حادثه کربلا نیز در این روز به کربلا بازگشته و قبر امام حسین(علیه السلام) و سایر شهدای کربلا را زیارت کرده‌اند.( ابن طاووس، الملهوف علی قتلی الطفوف، ۱۴۱۴ق، ص۲۲۵.)
الحاق سر مطهر به بدن امام حسین در روز اربعین
براساس نقل مشهور، سر امام حسین(علیه السلام) که در روز عاشورا جدا شده بود، در روز اربعین به بدنش در کربلا ملحق شد. این قول مشترک میان بسیاری از مورخان و اندیشمندان شیعه و سنی است.(گروهی از تاریخ‌پژوهان، تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهدا، ۱۳۹۵ش، ج۲، ص۵۷۴ و۵۸۷.)
برگزاری مراسم عزاداری در روز عاشورا و تاسوعا و اربعین
بسیاری از رسوم و سنن و آداب و عادات و مراسمی که از ایران به شبه قاره هند و بالطبع بیشتر به قسمت مسلمان نشین آن انتقال یافته به همان صورت باقی مانده است و این امر شامل تمام مسائل و موازین و سنت‌هایی است که پیش از صفویان یا بعد از ایشان یا در دوران فرمانروایی آنان از ایران به هند و پاکستان آمده... و نیز تکیه‌ها، خانقاه‌ها و لنگرها آداب و عادت صوفیان بر پا داشتن مراسم عروسی برای مشایخ تصوف و سماع صوفیان و دست افشانی مریدان همه آدمی را به یاد دوران ابوسعید ابوالخیر و مولانا جلال الدین می‌اندازد... و از همین روست که کلمه تعزیه در هند و پاکستان لفظی نا آشنا نیست اما معنی آن کاملاً با آن چه ما از آن می‌فهمیم تفاوت دارد. تعزیه عبارت است از چیزی ضریح یا حجله مانند که در هر شهر بر طبق رسوم و سنن هنری آن ساخته می‌شود و به تناسب وقت و مکنت سازندگان آن کوچک یا بزرگ و ارزان یا گران تمام می‌شود. هر دسته عزادار یک «تعزیه» همراه دارد و پس از خاتمه عزاداری آن را به خاک می‌سپارند که البته... در دوران نفوذ این مراسم از ایران به هند، یعنی در روزگار مهاجرت قزلباشان و دیگر شیعیان به شبه قاره هند و اقامت دائمی در آن سرزمین در اواسط عصر صفوی تعزیه و تعزیه‌داری در ایران نیز به همین صورت بوده است.
گزارش ژان شاردن
به گفته شاردن جهانگرد فرانسوی در مورد آنچه همراه دسته سینه زنی است این حدس را تأیید می‌کند، منتها از آن روزگار به بعد تشریفات و آداب عزا در ایران متحول شده و به سوی تکامل رفته اما در شبه قاره هند به همان صورت قدیم خویش حفظ شده است. نکته‌ای که نباید از آن غافل ماند این که مراسم تعزیه در آنجا به صورت نمایشی نیست بلکه آیینی است به صورت دسته گردانی و حمل ابزار و وسایل مخصوص توأم با نوحه‌خوانی و عزاداری و...
نام برخی از ابزارهای پرکاربرد در هنر تعزیه شبه قاره هند:
براق: نام اسبی است به نشانه اسب بالداری که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آل و سلم) با آن به معراج رفت.
پرچم سیاه: با ابعاد و اندازه‌های گوناگون و به تعداد فراوان که در پیشاپیش دسته حمل می‌شود.
تابوت: به اندازه و ابعاد گوناگون به یاد شهدای کربلا و امام حسین(علیه السلام) و یاران و فرزندانش و نیز به یاد حضرت علی(علیه السلام) در روز ۲۱ ماه رمضان.
کافنی: شامل پارچه‌ای است که بر سرکودکان بسته می‌شود.
ضریح: از ترکیب چوب و فلز ساخته می‌شود و از طلا یا نقره روکشی بر آن می‌کشند. ضریح مورد حفاظت قرار می‌گیرد و در ایام برگزاری مراسم از آن استفاده می‌شود. هر یک از مراسم مذهبی ضریحی ویژه خود دارد.
طبل و نقّاره: برای اجرای موسیقی در ایام برگزاری مراسم عزا به کار می‌رود. علم با ابعاد و اندازه‌ها و رنگ‌های متنوع که بر فراز چوب علم معمولاً پنج پنجه‌ای از طلا یا نقره نصب شده است به یاد حضرت عباس(علیه السلام) و شهادت او مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عماری: همان کجاوه است کجاوه‌هایی که با پارچه‌افکنده در اطرافش، درونش مستور است و سمبلی است از اسارت بردن خاندان حضرت حسین(علیه السلام) از کربلا به شام.
مهندی: مهندی ویژه مراسم عروسی است و استفاده از آن در مراسم عزاداری به یاد و خاطره قاسم(علیه السلام) فرزند بزرگوار حضرت امام حسن(علیه السلام) و در دشت کربلا و عروسی نافرجام اوست.
استفاده از اشیاء و عناصر مختلف
برای تعزیه خوانی از عوامل و عناصر مختلفی استفاده می‌شود که بعضی جنبه عینی دارد و بعضی جنبه تزیینی و بعضی جنبه سمبلیک از عوامل
نوع اول: شمشیر، سپر، سنج، دهل، اسب، کرنا، خنجر، مشک آب، خود، زره، نیزه و...
از عوامل نوع دوم: حجله حضرت قاسم(علیه السلام)، کبوترهای تیر خورده، قاصد، علم، کتل، پیکرشهدای کربلا و...
از عوامل نوع سوم: تشت(سمبل رودخانه و فرات و نیز اصولاً آب در جریان)،
شاخه نخل: سمبل درخت و نخلستان
انگشتر عقیق: سمبل چشمه زاینده
و یکی از دلپذیرترین عوامل بروز قدرت نمایش تعزیه پیوندی است که در میان این اجزاء به وجود آورده تا آنچه می‌خواهد با استفاده از همه امکانات اعم از صوری و مادی به تماشاگر القا کند و این بارزترین خصیصه هر نمایش تعزیه است.
زره جنگی در تعزیه
زره بر دو نوع است داودی و مسیحی.
زره داودی را به حضرت داود(علیه السلام) پیغمبر نسبت می‌دهند و نخستین سازنده آن را داود می‌دانند و گویند چون داود با کافران جنگ فراوان داشت و خود نیز آهنگری ماهر بود به ساختن آن پرداخت و از استحکامش این است که هر جا زنجیر زره تمام می‌شود سر آن را پرچ می‌کنند زره همچون لباس بدن را پوشانیده مانند پیراهن آهنی، بدن را از صدمه شمشیر دشمن حفظ می‌کند و معمولاً بعد از پوشیدن آن دستمال قرمز رنگی از روی شکم چون کمر‌بند بر آن می‌بسته‌اند زره، سیمی دانه دانه است و حلقه حلقه و سر حلقه ها لحیم می‌شده که بیشتر کار اصفهان و یا تهران بوده است بعضی از زره‌ها دارای آستین بلند و بعضی کوتاه بوده و بعضی نیز تا به بالای زانو می‌رسیده و بعضی هم تا کمر. در تعزیه ها معمولاً به جز شمر و حضرت عباس(علیه السلام) علی اکبر(علیه السلام) و جناب حُر، دیگران از زره استفاده می‌کرده‌اند.(کتاب تجلی عاشورا در هنر ایران، محبوبه الهی).
سپر جنگی در تعزیه
سپر از ابزار جنگ و وسیله دفاع در برابر ضربات شمشیر است و سه نوع سپر مورد استفاده قرار می‌گرفته، کرگدنی ،آهنی و چرمی. کرگدنی از پوست کرگدن که کلفت‌ترین پوست‌هاست تهیه می‌شده دایره ای شکل بوده و میانش از جلو کمی بر‌آمده و از پشت تهی دستگیره آن به صورت دو تسمه که حالت ضربدرxداشته و در پشت آن در محل گود قرار می‌گرفته است. روی این نوع سپر را با میخ‌های درشت و زیبا تزیین می‌کرده‌اند. این نوع سپر هم اکنون بسیار کمیاب است. سپرهای آهنی شبیه سپرهای کرگدنی بوده و نهایت جنس آن از آهن بوده است. نظیر ساج و تزیینات روی آن کمتر بوده است. سپرهای ساده از پوست گاو و یا اسب تهیه می‌شده و درونش مقوایی بوده است این نوع سپر سخت بی دوام بوده است و در تعزیه‌هایی مورد استفاده قرار می‌گرفت که کمتر در آن جنگ رخ می‌داده‌است.(ماخذ پیشین).
شمشیر تعزیه
از دو قسمت تشکیل می‌شده دسته از چوب‌های محکم جنگلی با چوب گردو و یا شاخ حیوانات مانند بزکوهی و یا از آهن و لبه که معمولاً فولادی بوده است. علاوه بر شمشیر پولادی یا آهنی، نوعی شمشیر دیگر مورد استفاده تعزیه‌خوانان قرار گرفته که از نقره ساخته می‌شده و بسیار درخشان و زیبا بوده و بیشتر در دست بارگاهیان یزید بوده است.(کتاب تجلی عاشورا در هنر ایران، محبوبه الهی).
علم عزاداری
به رنگ سبز یا مشکی است و پنج پنجه یا گنبدی فلزی بر بالای چوب آن است. معمولاً مثلث شکل است روی پارچه علم نقش و تصویر و شیر و شمشیر است و به علاوه جملات و آیاتی چون یدالله فوق ایدیهم، یا قمر بنی هاشم، من الله التوفیق و التّکلان، نصر من الله و فتح قریب، الله، محمد، علی، فاطمه، حسن و حسین(علیهما السلام) در اطراف آن با نخ ابریشم ساده و سفید گل‌دوزی شده و گل بوته‌هایی نیز در بین نوشته‌هاست،
گاه مشک آب و دست بریده و نمای خیمه ها بر علم‌های سیاه رنگی که با یا قمر بنی هاشم مزیّن است ابریشم دوزی شده است. علم هم اکنون بسیار فراوان و کاملاً مورد استفاده و توجه است معمولاً پارچه مثلث شکل آن را به نحوی بر چوب قرار می‌دهند که از یک قاعده آویزان است فعلاً بیشترین و بهترین علم‌ها کار مشهد است.(ماخذ پیشین).
کلاهخود در تعزیه
دو نوع بوده است شمری یا اشقیایی ساده یا انبیایی.
کلاهخود اشقیایی از فولاد یا آهن به شکل نیمکره تهیه می‌شده و در سطح بالای آن دو میله باریک آهنی یکی در جلو و دیگری در وسط قرار داشته روی آن نقش‌های زیبا کنده کاری می‌شده است. در کنار میله آهنی جلو پر زیبا و بلندی از کرکس یا شاهین قرار می‌داده‌اند. این پر معمولاً قرمز بوده و دستمال قرمزی را نیز به دور میله می‌بسته‌اند اطراف این نوع کلاهخود، به استثنای جلو، حلقه‌های زنجیر بافته شده آویزان بوده است. حلقه‌های سخت و به هم نزدیک که حایلی باشد برای گردن دنباله دستمال قرمز نیز روی حلقه‌ها و در پشت سر بوده است. ممکن است از پرهایی چون طاووس یا لک لک نیز در کلاهخود استفاده شود.
کلاهخود انبیایی که حضرت عباس(علیه السلام)، علی اکبر(علیه السلام) و جناب حُر بیشتر از آن استفاده می‌کرده‌اند فاقد دستمال قرمز بوده است و احیاناً دستمال سبزی برآن می‌بسته‌اند و گاه فاقد پر بوده و در سنوات اخیر کلاهخودهایی از مقوا تهیه می‌شده است.(تعزیه در ایران صفحات 394، 392، 391، 158،124،123)
© کلیه حقوق متعلق به صاحب اثر و پرتال فرهنگی راسخون است. استفاده از مطالب و آثار فقط با ذکر منبع بلامانع است.
.jpg "مهدیه (بنای مذهبی)")
