طرح مسأله و ضرورت بحث
واقعه کربلا و قیام سیدالشهداء (علیه السلام) همواره در طول تاریخ، نه تنها برای شیعیان، بلکه برای تمامی آزادیخواهان و حقطلبان جهان، الهامبخش بوده است.این واقعه فراتر از یک نبرد نظامی، یک حماسه مقاومت، ایستادگی و فداکاری در برابر ظلم و ستم است. اما آنچه در طول تاریخ و بهویژه در دوران معاصر اهمیت ویژهای یافته، تبیین درست و جامع این قیام است.
تبیین، به معنای روشن ساختن ابعاد مختلف یک واقعه، تحلیل علل و پیامدهای آن و ارائه یک درک صحیح و کامل از آن است.
در این میان، رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی)، با درایت و بصیرت خود، همواره بر اهمیت تبیین قیام امام حسین (علیه السلام) تاکید کردهاند. ایشان، تبیین را نه صرفا یک وظیفه دینی، بلکه یک جهاد بزرگ و یک ضرورت برای حفظ و احیای مکتب اهلبیت (علیهم السلام) میدانند.
مقام معظم رهبری با شعار "از تبیین تا قیام" نقشه راهی برای نیل به اهداف والای این قیام ترسیم کردهاند. این شعار، همزمان بر ضرورت شناخت عمیق و دقیق واقعه کربلا و هم بر لزوم تبدیل این شناخت به عمل و قیام در مسیر تحقق اهداف آن تاکید دارد.
در این مقاله، به بررسی و تحلیل جامع و دقیق توصیههای مقام معظم رهبری پیرامون تبیین قیام امام حسین (علیه السلام) پرداخته میشود. ابتدا، به بررسی مفهوم تبیین و اهمیت آن در واقعه کربلا خواهیم پرداخت. سپس، با تکیه بر بیانات ایشان، ابعاد مختلف این تبیین را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
در ادامه، نقش هیئات مذهبی، نویسندگان، سخنرانان و مداحان را در تحقق این تبیین، بررسی خواهیم کرد. در نهایت، با ارائه یک جمعبندی و نتیجهگیری جامع، به تبیین راهکارهایی برای احیای مکتب عاشورا و تحقق اهداف قیام سیدالشهداء (علیه السلام) خواهیم پرداخت.
۱. ضرورت تبیین عاشورا: مقابله با انحطاط و احیای ارزشها
رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) درباره قیام امام حسین (علیه السلام) برای جلوگیری از انحاط جامعه اسلامی میفرمایند:«کسی مثل حسین بن علی (علیه السلام) که خودش تجسّم ارزشهاست، قیام میکند، برای اینکه جلوی انحطاط را بگیرد؛ چون این انحطاط میرفت تا به آنجا برسد که هیچ چیز باقی نماند برای اینکه کسی بخواهد مسلمان زندگی کند. ...امام حسین میایستد، قیام میکند، حرکت میکند و یک تنه در مقابل این سرعت سراشیب سقوط قرار میگیرد.» (۷۷/۰۲/18)
این بیانات، به روشنی ضرورت تبیین قیام امام حسین (علیه السلام) را در مواجهه با انحطاط و حفظ ارزشهای اسلامی نشان میدهد.
در این بخش از بیانات مقام معظم رهبری، مفهوم "انحطاط" به عنوان یک تهدید جدی برای جامعه اسلامی مطرح میشود. انحطاط، به معنای سقوط اخلاقی، فرهنگی و سیاسی جامعه است که میتواند به از بین رفتن هویت و ارزشهای دینی منجر شود.
در زمان امام حسین (علیه السلام)، جامعه اسلامی با خطر انحطاط مواجه بود. حکومت اموی با سیاستهای خود، ارزشهای اسلامی را زیر پا میگذاشت و فساد و ظلم را در جامعه گسترش میداد. امام حسین (علیه السلام) با قیام خود، میخواست جلوی این انحطاط را بگیرد و ارزشهای اسلامی را احیا کند.
تبیین قیام امام حسین (علیه السلام) در این راستا، به معنای روشن ساختن این انحطاط و نشان دادن علل و پیامدهای آن است. همچنین، باید نشان داد که چگونه امام حسین (علیه السلام) با قیام خود، به مقابله با این انحطاط پرداخت و راهی برای نجات جامعه اسلامی ارائه کرد.
این تبیین، باید به گونهای باشد که بتواند در زمان ما نیز، به عنوان یک الگو و راهنما برای مقابله با انحطاطهای معاصر عمل کند.
امروزه، جوامع انسانی با انواع مختلف انحطاطها مواجه است. انحطاط اخلاقی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، از جمله این انحطاطها هستند. تبیین قیام امام حسین (علیه السلام) میتواند به ما کمک کند تا با این انحطاطها مقابله کنیم و جامعه خود را به سوی ارزشهای اسلامی و انسانی هدایت کنیم.
۲. تبیین فراتر از روز عاشورا: جهاد مستمر امام حسین (علیه السلام)
رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) تبیین نهضت امام حسین (علیه السلام) را فراتر از روز عاشورا معرفی مینمایند و در این باره میفرمایند:«امام حسین (علیه السلام) را فقط به جنگِ روز عاشورا نباید شناخت؛ آن یک بخش از جهاد امام حسین (علیه السلام) است. ایشان را به تبیین او، امر به معروف او، نهی از منکر او خطاب به علما، خطاب به نخبگان و مردم باید شناخت. در میدان جنگ در کربلا هم حضرت اهل تبیین بودند، از هر فرصتی استفاده میکردند. البته بعضی خواب بودند، بیدار شدند؛ بعضی خودشان را به خواب زده بودند و آخر هم بیدار نشدند.» (۸۸/۰۵/05)
این بیانات، به روشنی نشاندهنده این است که تبیین قیام امام حسین (علیه السلام) نباید محدود به واقعه کربلا شود، بلکه باید به تمام ابعاد زندگی و جهاد آن حضرت توجه کرد.
در این بخش از بیانات مقام معظم رهبری، یک دیدگاه نو و تحولآفرین به قیام امام حسین (علیه السلام) ارائه میشود. امام حسین (علیه السلام) نه تنها یک مبارز شجاع در روز عاشورا، بلکه یک مصلح اجتماعی، یک دعوتگر به حق و یک رهبر الهی بود که در تمام طول زندگی خود، برای احیای اسلام و اصلاح جامعه تلاش کرد.
تبیین قیام امام حسین (علیه السلام) باید این ابعاد مختلف زندگی آن حضرت را در بر بگیرد. باید نشان داد که امام حسین (علیه السلام) چگونه از همان ابتدای حرکت خود از مدینه به سوی کوفه، به تبیین اهداف خود پرداخت و با مردم به گفتگو نشست.
باید نشان داد که امام حسین (علیه السلام) چگونه در طول مسیر، به امر به معروف و نهی از منکر پرداخت و با حاکمان جور مبارزه کرد. باید نشان داد که امام حسین (علیه السلام) چگونه با خطبههای خود، مردم را به سوی حق و عدالت دعوت کرد و آنها را از ظلم و فساد برحذر داشت.
این تبیین، باید به ما کمک کند تا درک کنیم که قیام امام حسین (علیه السلام) یک واقعه تاریخی نیست، بلکه یک الگو و راهنما برای تمام دورانها و زمانهاست. ما میتوانیم با پیروی از امام حسین (علیه السلام) در تبیین حق، امر به معروف و نهی از منکر، در مسیر تحقق اهداف آن حضرت گام برداریم.
۳. هیئت، کانون جهاد تبیین: نقش محوری هیئات مذهبی در ترویج فرهنگ عاشورا
رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) هیئت را کانون جهاد تبیین معرفی مینمایند و در این باره میفرمایند:«هیئت، کانون جهاد است؛ جهاد فی سبیل الله، جهاد در راه احیای مکتب اهل بیت. ائمّه (علیهم السّلام) چه جور جهادی میکردند؟ ائمّه جهاد نظامی که نمیکردند؛ جز معدودی بقیّه ائمّه که با شمشیر نجنگیدند؛ جهادشان چه بود؟ «جهاد تبیین». هیئت، محلّ جهاد تبیین است.» (۱۴۰۰/۱۱/03)
مقام معظم رهبری (مدظله العالی) نقش و جایگاه هیئت را در جهاد تبیین بسیار ارزشمند میدانند و در این باره میفرمایند:
«هیئت، کانون جهاد است... محلّ جهاد تبیین است... طبیعت هیئت این است: هیئت محلّ تبیین است، محلّ بیان است، محلّ بیان مهمترین مفاهیم معارف اسلامی و معارف علوی است، محلّ پاسخ به سؤالها است.» (۱۴۰۰/۱۱/03)
این بیانات، به روشنی نقش محوری هیئات مذهبی را در ترویج فرهنگ عاشورا و تحقق جهاد تبیین برجسته میکند.
در این بخش از بیانات مقام معظم رهبری، هیئتهای مذهبی به عنوان یک کانون فعال و پویا در جهت احیای مکتب اهلبیت (علیهم السلام) معرفی میشوند. هیئتها، محلی برای گردهمایی مؤمنان، یادآوری مصائب اهلبیت (علیهم السلام) و ترویج فرهنگ عاشورا هستند.
اما رهبر معظم انقلاب، هیئتها را فراتر از یک مکان برای سوگواری و عزاداری میدانند. ایشان، هیئتها را به عنوان یک کانون جهاد تبیین معرفی میکنند.
جهاد تبیین، به معنای تلاش برای روشن ساختن حقایق، رفع ابهامها و مقابله با تحریفها است. هیئتها میتوانند با برگزاری مراسم سخنرانی، برپایی نمایشگاهها، چاپ و انتشار کتابها و مقالات، و استفاده از فضای مجازی، به تبیین قیام امام حسین (علیه السلام) و ترویج فرهنگ عاشورا بپردازند.
۴. ابعاد تبیین قیام امام حسین (علیه السلام): از تحلیل تاریخی تا کاربرد معاصر
تبیین قیام امام حسین (علیه السلام) ابعاد مختلفی دارد که هر یک از آنها نیازمند بررسی و تحلیل دقیق است. این ابعاد را میتوان در سه دسته کلی تقسیم کرد:الف) تبیین تاریخی:
* زمینههای تاریخی: بررسی دقیق اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه اسلامی در زمان امام حسین (علیه السلام) و شناخت عوامل و زمینه هایی که منجر به وقوع قیام عاشورا شد. این شامل شناخت حکومت اموی، فساد و ظلم حاکمان، نارضایتی عمومی و نیاز به یک حرکت اصلاحی است.* مراحل قیام: تشریح دقیق و مستند مراحل مختلف قیام از خروج از مدینه تا واقعه کربلا، شامل هدف از حرکت، مواجهه با حاکمان، خطبهها و نامههای امام حسین (علیه السلام) و تعامل با مردم.
* واقعه کربلا: بازسازی دقیق وقایع روز عاشورا، شامل شرح شجاعتها، فداکاریها، مقاومتها و مظلومیت امام حسین (علیه السلام) و یارانش، و همچنین بررسی نقش عوامل مختلف در وقوع این واقعه.
ب) تبیین محتوایی:
* اهداف قیام: استخراج و تبیین اهداف اصلی قیام امام حسین (علیه السلام) که عبارتند از: احیای اسلام ناب محمدی، مبارزه با ظلم و فساد، دفاع از حق و عدالت، و اصلاح جامعه اسلامی.* ارزشهای عاشورا: شناسایی و تبیین ارزشهای والایی که در قیام عاشورا تجلی یافتهاند، مانند: شجاعت، فداکاری، ایثار، مقاومت، پایداری، صداقت، وفاداری و اعتقاد به حق.
* درسهای عاشورا: استخراج و تبیین درسهایی که میتوان از واقعه کربلا آموخت، مانند: لزوم ایستادگی در برابر ظلم، اهمیت حفظ ارزشها، ضرورت اصلاح جامعه و مبارزه با انحرافات.
ج) تبیین کاربردی:
* کاربرد معاصر: بررسی چگونگی استفاده از درسها و ارزشهای عاشورا در زندگی معاصر و حل مشکلات و چالشهای جامعه امروزی. این شامل کاربرد در حوزههای فردی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است.* الگوبرداری از امام حسین (علیه السلام): معرفی امام حسین (علیه السلام) به عنوان یک الگو و راهنما برای زندگی فردی و اجتماعی و تشویق به پیروی از سبک زندگی آن حضرت.
* تحقق اهداف عاشورا: تبیین راهکارهایی برای تحقق اهداف قیام امام حسین (علیه السلام) در زمان ما، مانند: مبارزه با ظلم و فساد، دفاع از حقوق مظلومان، ترویج عدالت و برابری، و تقویت ارزشهای اخلاقی و معنوی.
۵. نقشآفرینان تبیین عاشورا: وظایف و مسئولیتها
تبیین قیام امام حسین (علیه السلام) یک وظیفه همگانی است که نیازمند مشارکت فعال و مسئولانه همه افراد جامعه است. در این راستا، نقشآفرینان مختلفی وجود دارند که هر یک وظایف و مسئولیتهای خاصی بر عهده دارند:الف) نویسندگان و پژوهشگران:
* تحقیق و پژوهش: انجام تحقیقات دقیق و مستند در مورد واقعه کربلا و قیام امام حسین (علیه السلام) و ارائه نتایج آن به صورت علمی و قابل اعتماد.* نگارش آثار: تألیف کتابها، مقالات و مطالب مرتبط با عاشورا و تبیین ابعاد مختلف آن به زبانی ساده و روان.
* مقابله با تحریف: شناسایی و مقابله با تحریفها و برداشتهای نادرست از واقعه کربلا و ارائه تفسیرهای صحیح و مبتنی بر منابع معتبر.
ب) سخنرانان و مداحان:
* سخنرانیهای مستند: ارائه سخنرانیهای مستند و علمی در مورد واقعه کربلا و قیام امام حسین (علیه السلام) و تبیین اهداف، ارزشها و درسهای آن.* استفاده از زبان عاطفی: استفاده از زبان عاطفی و تأثیرگذار برای انتقال پیام عاشورا به مخاطبان و ایجاد همدلی و همدردی با امام حسین (علیه السلام) و یارانش.
* ترویج فرهنگ عاشورا: ترویج فرهنگ عاشورا و ارزشهای آن در جامعه و تشویق مردم به پیروی از سبک زندگی امام حسین (علیه السلام).
ج) مسئولان هیئات مذهبی:
* برنامهریزی دقیق: برنامهریزی دقیق و هدفمند برای مراسم عزاداری و محرم و توجه به ابعاد مختلف تبیین عاشورا.* انتخاب سخنرانان و مداحان: انتخاب سخنرانان و مداحان متعهد و آگاه به مسائل دینی و سیاسی و توانمند در تبیین پیام عاشورا.
* ایجاد فضایی مناسب: ایجاد فضایی مناسب برای حضور مردم و ایجاد فرصتهایی برای تبیین و تعمیق فرهنگ عاشورا.
د) رسانهها:
* پوشش خبری: پوشش خبری دقیق و بیطرفانه از مراسم عزاداری و محرم و تبیین پیام عاشورا به مخاطبان.* تولید محتوا: تولید محتوای رسانهای مرتبط با عاشورا و تبیین ابعاد مختلف آن به صورت جذاب و تأثیرگذار.
* مقابله با تبلیغات منفی: مقابله با تبلیغات منفی و تحریفهای مربوط به واقعه کربلا و ارائه تصویر صحیح و واقعی از آن.
۶. راهکارهای تقویت تبیین عاشورا: پیشنهادات عملی
برای تقویت تبیین قیام امام حسین (علیه السلام) و تحقق اهداف آن، میتوان راهکارهای عملی زیر را پیشنهاد کرد:* توسعه آموزشهای دینی: تقویت آموزشهای دینی در مدارس و دانشگاهها و گنجاندن مباحث مرتبط با عاشورا و قیام امام حسین (علیه السلام) در برنامههای درسی.
* حمایت از پژوهشهای عاشورایی: حمایت مالی و معنوی از پژوهشگران و نویسندگان فعال در حوزه عاشورا و تشویق به انجام تحقیقات مستند و علمی.
* تقویت رسانههای دینی: تقویت رسانههای دینی و تخصصی عاشورا و فراهم کردن امکانات لازم برای تولید محتوای با کیفیت و تأثیرگذار.
* برگزاری کنگرهها و سمینارهای عاشورایی: برگزاری کنگرهها و سمینارهای عاشورایی با حضور اندیشمندان و پژوهشگران برجسته و ارائه نتایج تحقیقات جدید.
* استفاده از هنر و ادبیات: استفاده از هنر و ادبیات برای تبیین پیام عاشورا و انتقال ارزشهای آن به نسلهای آینده.
* تقویت تعامل بین هیئات مذهبی: تقویت تعامل و همکاری بین هیئات مذهبی و تبادل تجربیات و ایدهها در زمینه تبیین عاشورا.
* استفاده از فضای مجازی: استفاده از فضای مجازی برای ترویج فرهنگ عاشورا و مقابله با تحریفها و تبلیغات منفی.
* ترجمه آثار عاشورایی: ترجمه آثار عاشورایی به زبانهای مختلف و معرفی قیام امام حسین (علیه السلام) به جهانیان.
۷. چالشهای پیش روی تبیین عاشورا و راهکارهای مقابله با آنها
تبیین قیام امام حسین (علیه السلام) با وجود اهمیت فراوان، با چالشهای متعددی روبرو است. شناخت این چالشها و ارائه راهکارهای مناسب برای مقابله با آنها، برای تحقق اهداف والای عاشورا ضروری است. برخی از این چالشها عبارتند از:الف) تحریف و سوءتفسیر:
یکی از مهمترین چالشهای پیش روی تبیین عاشورا، تحریف و سوءتفسیر واقعه کربلا و قیام امام حسین (علیه السلام) است. این تحریفها ممکن است از سوی افراد یا گروههایی با اهداف سیاسی یا مذهبی خاص صورت گیرد و منجر به ارائه تصویری نادرست و مغرضانه از عاشورا شود.* راهکار مقابله: تقویت پژوهشهای مستند و علمی، انتشار آثار معتبر و قابل اعتماد، و مقابله با شایعات و اخبار نادرست در فضای مجازی.
ب) سطحینگری و احساساتگرایی:
یکی دیگر از چالشها، سطحینگری و احساساتگرایی در تبیین عاشورا است. برخی از افراد و رسانهها، به جای پرداختن به ابعاد عمیق و فلسفی قیام امام حسین (علیه السلام)، صرفا بر جنبههای احساسی و عاطفی آن تمرکز میکنند و از ارائه تحلیلهای منطقی و مستدل خودداری میورزند.* راهکار مقابله: ترویج تفکر انتقادی، تشویق به مطالعه و تحقیق، و ارائه سخنرانیها و مقالات مستند و علمی.
ج) تضعیف جایگاه عاشورا در فرهنگ عمومی:
تضعیف جایگاه عاشورا در فرهنگ عمومی و کمرنگ شدن ارزشهای آن در جامعه، یکی دیگر از چالشهای پیش روی تبیین عاشورا است. این تضعیف ممکن است به دلیل تأثیرات منفی فرهنگ بیگانه، بیتوجهی به آموزشهای دینی، و یا ضعف در ترویج فرهنگ عاشورا باشد.* راهکار مقابله: تقویت آموزشهای دینی، ترویج فرهنگ عاشورا در مدارس و دانشگاهها، و استفاده از هنر و ادبیات برای احیای ارزشهای عاشورایی.
د) استفاده ابزاری از عاشورا:
استفاده ابزاری از عاشورا برای پیشبرد اهداف سیاسی یا جناحی، یکی دیگر از چالشهای مهم است. برخی از افراد و گروهها، از واقعه کربلا و قیام امام حسین (علیه السلام) برای توجیه اقدامات خود و یا برای تخریب مخالفان استفاده میکنند.* راهکار مقابله: تبیین اهداف اصیل و والای قیام امام حسین (علیه السلام) و جلوگیری از تحریف و سوءاستفاده از آن.
۸. نقش فضای مجازی در تبیین عاشورا: فرصتها و تهدیدها
فضای مجازی به عنوان یک ابزار قدرتمند، فرصتهای فراوانی برای تبیین قیام امام حسین (علیه السلام) فراهم کرده است. اما در عین حال، تهدیدهایی نیز به همراه دارد که باید به آنها توجه کرد.الف) فرصتها:
* دسترسی گسترده: فضای مجازی امکان دسترسی گسترده به اطلاعات و مطالب مرتبط با عاشورا را برای همه افراد در سراسر جهان فراهم میکند.* تنوع محتوا: امکان تولید و انتشار محتوای متنوع در قالبهای مختلف (متن، تصویر، صوت، ویدئو) در فضای مجازی وجود دارد.
* تعامل و مشارکت: فضای مجازی امکان تعامل و مشارکت کاربران در تبیین عاشورا را فراهم میکند.
* سرعت و سهولت: انتشار اطلاعات و مطالب در فضای مجازی بسیار سریع و آسان است.
ب) تهدیدها:
* انتشار اطلاعات نادرست: فضای مجازی بستری برای انتشار اطلاعات نادرست، شایعات و اخبار جعلی است که میتواند به تحریف واقعه کربلا و قیام امام حسین (علیه السلام) منجر شود.* توهین و جسارت: فضای مجازی ممکن است مورد استفاده افرادی قرار گیرد که به مقدسات دینی و به ویژه به امام حسین (علیه السلام) توهین و جسارت کنند.
* تبلیغات منفی: فضای مجازی میتواند مورد استفاده گروههایی قرار گیرد که به ترویج تبلیغات منفی علیه عاشورا و قیام امام حسین (علیه السلام) میپردازند.
* اعتیاد به فضای مجازی: اعتیاد به فضای مجازی میتواند باعث کاهش توجه به مراسم عزاداری و محرم و کمرنگ شدن فرهنگ عاشورا شود.
راهکار مقابله:
* تولید محتوای با کیفیت: تولید محتوای با کیفیت و مستند در مورد عاشورا و انتشار آن در فضای مجازی.* مقابله با اطلاعات نادرست: شناسایی و مقابله با اطلاعات نادرست و اخبار جعلی در فضای مجازی.
* گزارش محتوای توهینآمیز: گزارش محتوای توهینآمیز و هتاکانه به مدیران شبکههای اجتماعی.
* ترویج فرهنگ استفاده صحیح از فضای مجازی: ترویج فرهنگ استفاده صحیح و مسئولانه از فضای مجازی و پرهیز از اعتیاد به آن.
۹. افقهای آینده تبیین عاشورا: حرکت به سوی یک فهم جامع و جهانی
تبیین قیام امام حسین (علیه السلام) یک فرآیند مستمر و پویا است که نیازمند تلاش و کوشش مداوم است. در افق آینده، باید به سوی یک فهم جامع و جهانی از عاشورا حرکت کرد.الف) گسترش دامنه تبیین:
تبیین عاشورا باید فراتر از مرزهای جغرافیایی و فرهنگی گسترش یابد و به تمام مردم جهان معرفی شود. این امر نیازمند ترجمه آثار عاشورایی به زبانهای مختلف، برگزاری کنفرانسها و سمینارهای بینالمللی، و استفاده از رسانههای بینالمللی است.ب) تعمیق فهم عاشورا:
تبیین عاشورا باید به گونهای باشد که بتواند به عمق و جوهره این واقعه نفوذ کند و به افراد کمک کند تا با اهداف، ارزشها و درسهای آن به طور کامل آشنا شوند. این امر نیازمند تحقیق و پژوهش مستمر، و ارائه تفسیرهای جدید و نوآورانه است.ج) کاربردیسازی عاشورا:
تبیین عاشورا باید به گونهای باشد که بتواند در زندگی معاصر کاربرد داشته باشد و به افراد کمک کند تا با مشکلات و چالشهای خود روبرو شوند. این امر نیازمند ارائه راهکارهای عملی و کاربردی بر اساس درسهای عاشورا است.د) تقویت همکاریهای بینالمللی:
تقویت همکاریهای بینالمللی بین مراکز علمی و فرهنگی فعال در حوزه عاشورا، میتواند به تبادل تجربیات و دانش، و به ارتقای سطح تبیین عاشورا در جهان کمک کند.در نتیجه، میتوان گفت که تبیین قیام امام حسین (علیه السلام) یک وظیفه همگانی و یک ضرورت برای احیای مکتب اهلبیت (علیهم السلام) است. با تلاش و کوشش مداوم، میتوانیم به سوی یک فهم جامع و جهانی از عاشورا حرکت کنیم و پیام این قیام را به گوش همه مردم جهان برسانیم.
جمعبندی و نتیجهگیری: تبیین، کلید تحقق اهداف عاشورا
قیام حضرت امام حسین (علیه السلام) نه صرفا یک واقعه تاریخی، بلکه یک حماسه جاویدان و یک تجلیگاه مقاومت، ایستادگی و فداکاری در برابر ظلم و ستم است که در طول قرنها، الهامبخش آزادیخواهان و حقطلبان در سراسر جهان بوده است.اما درک عمیق و جامع از این قیام، فراتر از یادآوری حزن و اندوه است؛ عاشورا، یک دعوت به اصلاح، یک جهاد برای احیای اسلام ناب محمدی (صلّی الله علیه و آله)، و یک تلاش بیوقفه برای مقابله با انحطاط اخلاقی، سیاسی و فرهنگی است.
رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) با درایت و بصیرت بینظیر خود، بر اهمیت حیاتی تبیین قیام امام حسین (علیه السلام) تاکید فرمودهاند. ایشان، تبیین را نه تنها یک وظیفه دینی، بلکه یک ضرورت برای حفظ هویت اسلامی، مقابله با تهاجم فرهنگی، و تحقق اهداف والای انقلاب اسلامی میدانند.
تبیین عاشورا، به تعبیر معظم له، یک جهاد بزرگ و یک راهکار مؤثر برای مقابله با انحطاط و تحقق اهداف الهی است. در این مقاله، با تکیه بر بیانات مقام معظم رهبری و با رویکردی تحلیلی، ابعاد مختلف توصیههای ایشان پیرامون تبیین قیام امام حسین (علیه السلام) مورد بررسی دقیق و جامع قرار گرفت.
نشان داده شد که تبیین عاشورا نباید محدود به بازگویی وقایع روز عاشورا باشد، بلکه باید تمام ابعاد زندگی و جهاد آن حضرت، از پیش از خروج از مدینه تا لحظه شهادت در کربلا را در بر بگیرد.
تمرکز بر تبیین اهداف، ارزشها، و درسهای عاشورا، به ویژه در ارتباط با مبارزه با ظلم، دفاع از حق، و اصلاح جامعه، از جمله محورهای اصلی مورد تاکید قرار گرفت.
همچنین، نقش محوری هیئات مذهبی، نویسندگان، سخنرانان، مداحان، رسانهها و نهادهای آموزشی در تحقق این تبیین، به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت.
اکنون، با توجه به مباحث مطرح شده، به ارائه یک چارچوب جامع و کاربردی برای تقویت تبیین عاشورا و تحقق اهداف والای آن میپردازیم:
۱. تقویت زیرساختهای پژوهشی:
* تأسیس مراکز تخصصی عاشورایی: ایجاد مراکز تخصصی پژوهشی با حضور اساتید و محققان برجسته در دانشگاهها و حوزههای علمیه، به منظور انجام تحقیقات مستمر و عمیق در زمینه عاشورا.* حمایت مالی از پژوهشگران: اختصاص بودجه کافی برای حمایت مالی از پژوهشگران و تأمین منابع مورد نیاز آنها.
* ایجاد کتابخانههای تخصصی: ایجاد کتابخانههای تخصصی با مجموعه آثار مرتبط با عاشورا در سراسر کشور.
* گردآوری و انتشار آثار عاشورایی: جمعآوری، تصحیح، و انتشار آثار قدیمی و جدید مرتبط با عاشورا.
۲. ارتقای کیفیت محتوای تبیینی:
* تدوین دستورالعملهای آموزشی: تدوین دستورالعملهای آموزشی برای سخنرانان، مداحان، و نویسندگان، به منظور ارتقای کیفیت محتوای تبیینی و پرهیز از سطحینگری و تحریف.* برگزاری دورههای آموزشی: برگزاری دورههای آموزشی برای سخنرانان، مداحان، و نویسندگان، با حضور اساتید و متخصصان برجسته.
* توسعه زبان تبیین: استفاده از زبان ساده، روان، و جذاب برای انتقال پیام عاشورا به مخاطبان مختلف.
* استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی: استفاده از ابزارهای نوین ارتباطی مانند انیمیشن، فیلم، و بازیهای رایانهای برای تبیین عاشورا.
۳. تقویت نقش هیئات مذهبی:
* ارتقای سطح علمی و معنوی دستاندرکاران هیئات: برگزاری دورههای آموزشی و کارگاههای تخصصی برای دستاندرکاران هیئات، به منظور ارتقای سطح علمی و معنوی آنها.* تنوعبخشی به برنامههای هیئات: برگزاری برنامههای متنوع و جذاب در هیئات، مانند جلسات تفسیر قرآن، جلسات گفتگو و پرسش و پاسخ، و نمایشگاههای فرهنگی.
* استفاده از سخنرانان و مداحان توانمند: دعوت از سخنرانان و مداحان توانمند و آگاه به مسائل روز، برای سخنرانی در هیئات.
* توسعه فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی: انجام فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی در هیئات، مانند برگزاری مراسم جشن، کمک به نیازمندان، و ارائه خدمات مشاوره.
۴. بهرهگیری از ظرفیت رسانهها:
* تولید و پخش برنامههای تلویزیونی و رادیویی: تولید و پخش برنامههای تلویزیونی و رادیویی با موضوع عاشورا و قیام امام حسین (علیه السلام).* انتشار مقالات و اخبار مرتبط با عاشورا: انتشار مقالات و اخبار مرتبط با عاشورا در روزنامهها، مجلات، و وبسایتهای خبری.
* استفاده از شبکههای اجتماعی: استفاده از شبکههای اجتماعی برای ترویج فرهنگ عاشورا و مقابله با تحریفها.
* تولید فیلم و سریالهای عاشورایی: تولید فیلم و سریالهای عاشورایی با کیفیت بالا و با رعایت اصول اخلاقی و دینی.
۵. گسترش تبیین عاشورا در سطح بینالمللی:
* ترجمه آثار عاشورایی به زبانهای مختلف: ترجمه آثار عاشورایی به زبانهای مختلف و انتشار آنها در سراسر جهان.* برگزاری کنفرانسها و سمینارهای بینالمللی: برگزاری کنفرانسها و سمینارهای بینالمللی با موضوع عاشورا و قیام امام حسین (علیه السلام).
* ارسال مبلغان دینی به خارج از کشور: اعزام مبلغان دینی به خارج از کشور، برای تبیین پیام عاشورا و معرفی فرهنگ اسلامی.
* ایجاد مراکز فرهنگی عاشورایی در خارج از کشور: ایجاد مراکز فرهنگی عاشورایی در کشورهای مختلف، برای ترویج فرهنگ عاشورا و پاسخگویی به سوالات و شبهات.
۶. توجه ویژه به نسل جوان:
* تولید محتوای جذاب برای جوانان: تولید محتوای جذاب و متناسب با سلیقه جوانان، در قالبهای مختلف (فیلم، موسیقی، بازی، و غیره).* برگزاری مسابقات و جشنوارههای فرهنگی: برگزاری مسابقات و جشنوارههای فرهنگی با موضوع عاشورا، برای جذب جوانان و تشویق آنها به مطالعه و تحقیق.
* استفاده از ظرفیت فضای مجازی: استفاده از فضای مجازی برای ارتباط با جوانان و تبیین پیام عاشورا برای آنها.
* ایجاد فرصتهای مشارکت برای جوانان: ایجاد فرصتهای مشارکت برای جوانان در فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی مرتبط با عاشورا.
سخن پایانی:
امروز تبیین قیام امام حسین (علیه السلام) یک وظیفه همگانی و یک ضرورت برای حفظ هویت اسلامی، مقابله با انحطاط و تحقق اهداف والای انقلاب اسلامی است.با اتخاذ رویکردی جامع و همهجانبه، و با بهرهگیری از ظرفیتهای مختلف موجود، میتوانیم به سوی یک فهم عمیقتر و جامعتر از عاشورا حرکت کنیم و پیام این قیام را به گوش همه مردم جهان برسانیم.
تبیین نهضت عاشورا، کلید تحقق اهداف آن است و با تحقق این اهداف، میتوانیم جامعهای عدالتمحور، اخلاقمدار و پیشرو بسازیم. این مهم، نیازمند تلاش و کوشش مستمر و همکاری همه افراد جامعه است.
نویسنده: سیدامیرحسین موسوی تبار
منبع: تحریریه راسخون
© استفاده از این مطلب، فقط با ذکر منبع بلامانع است.
.jpg "بالاخره اسفناج را خام بخوریم یا پخته؟")
