قهوه

نام علمي: Coffee arabica

كليات گياه‌شناسي:
 

قهوه درختي است كه ارتفاع آن تا هشت متر مي‌رسد. داراي ساقه‌اي استوانه‌اي شكل و برگ‌هاي نوك‌تيز، متقابل، بيضوي و هميشه سبز است. گل‌هاي قهوه به رنگ سفيد و به طور گروهي در كنار برگ‌ها ظاهر مي‌شوند. ميوه‌ي آن كه به نام قهوه معروف است به شكل تخم‌مرغي و به رنگ سبز بوده كه تدريجاً زرد و سپس قرمز مي‌شود. بهترين نوع قهوه، قهوه‌اي عربي است كه به حالت خودرو در حبشه، سودان و مناطق استوايي آفريقا وجودت دارد، ولي اكنون كشت آن در برزيل، ونزوئلا، جزاير آنتيل و ديگر مناطق آمريكاي جنوبي مرسوم است.

تركيبات شيميايي:
 

در بازار دو نوع قهوه وجود دارد كه به نام قهوه‌ي سبز (خام) و قهوه‌ي بو داده معروف است و ازنظر تركيب شيميايي باهم متفاوتند.
درصد گرم قهوه مواد زير موجود است:
آب10گرم
چربي8گرم
مواد قندي7گرم
سلولز5گرم
كافئين1/5گرم
البته مقدار كافئين نسبت به نوع آن مختلف است و بين 0/7درصد تا 1/5درصد تغيير مي‌كند. هر فنجان قهوه معمولاً داراي 80ميلي‌گرم كافئين است.
البته در قهوه به غير از كافئين، آلكالوئيدهاي ديگري مانند: آدنين، گزانتين، هايپوگرانتين و گوانين وجود دارد.
قهوه‌اي كه به مصرف نوشيدن مي‌رسد قهوه‌اي بو داده است زيرا قهوه‌ي سبز را نمي‌توان مصرف كرد.
قهوه پس از بو دادن عطري مطبوع پيدا مي‌كند و به رنگ قهوه‌اي درمي‌آيد و تغييرات شيميايي بسياري در آن بوجود مي‌آيد. قهوه‌ي بو داده را بايد در ظروف دربسته نگهداري كرد، زيرا تدريجاً رطوبت خود را ازدست داده و اكسيد مي‌شود و بوي مطبوع آن ازبين مي‌رود.
چون قهوه براي مبتلايان به بيماري قلبي و عصبي ضرر دارد بنابراين براي اينگونه افراد قهوه‌ي بدون كافئين كه به نام "Decafinated Coffee" معروف است و در بازار عرضه كرده‌اند كه ضرر آن بيش از قهوه‌ي معمولي است زيرا براي گرفتن كافئين از حلال‌هاي شيميايي نظير: دي‌كلرواتيلن، تري‌كلورايتلن و كلرورايتلن استفاده مي‌كنند كه مقداري از آن در قهوه مي‌ماند و اين مواد سمي و سرطان‌زا هستند.

خواص دارويي:
 

قهوه ازنظر طب قديم ايران سرد و خشك است و چون جزو دسته‌ي آلكالوئيدهاست، بنابراين بايد در مصرف آن احتياط كرده و فقط آن را به عنوان دارو مصرف كرد. كساني‌كه به آن معتاد هستند بايد سعي در ترك آن داشته باشند.
1. قهوه محرّك است و هضم را آسان مي‌كند.
2. تب‌بر است. بخصوص تب‌هاي نوبه‌ يي را برطرف مي‌كند.
3. به بدن نيروي كاذب مي‌دهد.
4. سردرد را برطرف مي‌كند.
5. مسموميت‌هاي ناشي از مصرف الكل زياد را درمان مي‌كند.
6. براي برطرف كردن يرقان مفيد است.
7. ادرارآور است.
8. در درمان سرفه‌اي كه با بلغم همراه باشد، مؤثر است.
9. دردهاي عصبي را درمان مي‌كند.
10. در درمان سياه‌سرفه مفيد است.
11. ضد عفوني‌كننده است.
12. گرد قهوه براي سوختگي‌ها مفيد است.
13. قهوه ضدافسردگي است.
14. مقاومت ورزشكارها را زياد مي‌كند.
15. برونش‌ها را باز مي‌كند. براي مبتلايان به بيماري آسم مفيد است.
16. براي برطرف كردن تب يونجه مفيد است.
17. از كرم‌خوردگي دندان جلوگيري مي‌كند.

مضرات:
 

1. قهوه فشارخون را بالا مي‌برد و آنها كه فشارخون‌شان بالاست بايد از نوشيدن قهوه خودداري كنند.
2. باعث تحريك و ضعيف شدن قلب مي‌شود.
3. باعث بيماري قلبي مي‌شد. تجربه ثابت كرده است كساني‌كه قهوه مي‌نوشند، احتمال بيماري قلبي در آنها سه برابر كساني است كه قهوه نمي‌خورند.
4. كلسترول خون را افزايش مي‌دهد.
5. زنان باردار به هيچ‌وجه نبايد قهوه مصرف كنند زيرا باعث عوارض خطرناك براي كودك مي‌شود.
6. خوردن قهوه در خانم‌ها ممكن است باعث كيست در سينه شود.
7. ايجاد سردرد مي‌كند.
8. قهوه بي‌خوابي مي‌آورد.
9. ممكن است باعث حركات غيرارادي عضلاني شود.
10. ناراحتي‌هاي روده يي و معده‌ يي ايجاد مي‌كند.
11. لرزش و رعشه مي‌آورد.
12. سوءهاضمه مي‌آورد.
13. در برخي مصرف زياد توليد اسهال مي‌كند.
14. باعث تضعيف قواي جنسي مي‌شود.
منبع:مجله 7 روز زندگي شماره 78