حکم شرعی معامله طلای آب شده از دیدگاه مراجع تقلید

معامله طلای آب شده در برابر پول رایج (مانند ریال یا دلار) جایز است، مشروط بر اینکه به‌صورت نقدی و با تقابض در همان جلسه انجام شود.
اما معاوضه طلای آب شده با طلای ساخته‌شده (یا هر نوع طلای دیگر) در صورت تفاوت وزن، مصداق ربا و حرام است. برای رفع این اشکال شرعی، دو راهکار پیشنهاد شده: انجام دو معامله جداگانه (فروش طلا به پول، سپس خرید طلای جدید با آن پول) یا ضمیمه کردن یک شیء ارزشمند به یکی از طرفین معامله. مراجع تقلید مانند آیت‌الله خامنه‌ای، سیستانی و مکارم شیرازی، همگی بر لزوم رعایت این ضوابط تأکید دارند. در معاملات آنلاین نیز باید مالکیت طلای فیزیکی و معین در لحظه پرداخت به خریدار منتقل شود تا معامله از نظر شرعی صحیح باشد.

مبانی فقهی معامله طلا

1. تساوی در وزن: دو کالای مورد معامله باید از نظر وزن کاملاً مساوی باشند.
2. تقابض در مجلس (معامله نقدی): عوض و معوّض (دو طرف معامله) باید در همان جلسه معامله و قبل از جدا شدن طرفین از یکدیگر، به طور کامل رد و بدل شوند. به این نوع معامله، «بیع صرف» نیز گفته می‌شود.

حکم شرعی معامله طلای آب شده

۱. فروش طلای آب شده در برابر پول رایج (ریال، دلار و …)

• معامله نقدی: اگرچه شرط تساوی وزن در اینجا مطرح نیست، اما بسیاری از فقها به دلیل شباهت کارکردی پول‌های امروزی به طلا و نقره در گذشته (به عنوان وسیله مبادله)، احتیاط واجب یا فتوا می‌دهند که معامله به صورت نقدی و با تقابض در مجلس صورت گیرد. 
• معاملات آنلاین و تلفنی: در معاملاتی که خریدار و فروشنده حضور فیزیکی ندارند (مانند معاملات اینترنتی یا تلفنی)، شرط تقابض به این صورت محقق می‌شود که پس از قطعی شدن معامله، مبلغ بلافاصله به حساب فروشنده واریز شده و فروشنده نیز مالکیت طلا را در همان لحظه به خریدار منتقل کند (مثلاً با کنار گذاشتن طلای معین برای او). تحویل فیزیکی طلا می‌تواند با فاصله زمانی صورت گیرد، اما انتقال مالکیت پول و طلا باید آنی باشد.

۲. معاوضه طلای آب شده با طلای ساخته شده (مصنوع)

۳. خرید آنلاین طلای آب شده از پلتفرم‌های مثل طلاین:

راهکارهای شرعی برای انجام این معامله:

• انجام دو معامله جداگانه:

1. معامله اول: شما طلای آب شده خود را به طلافروش در برابر مبلغی پول (مثلاً ریال) می‌فروشید. این معامله باید نقدی باشد.
2. معامله دوم: با همان پول (یا هر پول دیگری)، طلای ساخته شده مورد نظر خود را از طلافروش می‌خرید. در این معامله، قیمت طلای دست دوم ساخته شده شامل قیمت طلای خام به علاوه اجرت ساخت و سود فروشنده است.

• ضمیمه کردن یک شیء ارزشمند (ضمیمه):

استفتائات از مراجع عظام تقلید

• دفتر مقام معظم رهبری (آیت‌الله خامنه‌ای):

• دفتر آیت‌الله سیستانی:

• دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی:

نتیجه‌گیری

• فروش طلای آب شده در برابر پول رایج (ریال و …): این معامله جایز است، به شرطی که به صورت نقدی انجام شود و بنابر احتیاط واجب، پول و طلا در مجلس معامله رد و بدل شوند.
• معاوضه طلای آب شده با طلای دیگر (ساخته یا آب شده): این معامله اگر با تفاوت وزن صورت گیرد، مصداق ربای معاملی و حرام است. برای پرهیز از ربا، باید یکی از دو راهکار شرعی زیر را به کار برد:

1. انجام دو معامله مستقل: فروش طلای اول و سپس خرید طلای دوم با پول حاصل از آن.
2. ضمیمه کردن شیء دیگر به یکی از طرفین معامله.