اين مقاله براي افرادي نوشته شده که تصميم نهايي خود را گرفته اند و مي خواهند يک نسخه لينوکس نصب کرده و اطلاعات و نرم افزارها را از ويندوز به لينوکس انتقال دهند. دانستن اين نکات کمک مي کند که زودتر اين مهاجرت اتفاق افتاده و سريع تر با محيط و ابزارها و مفاهيم لينوکس آشنا شده و کارهاي خود را انجام دهند.
مفاهيم اوليه
1.توزيع چيست؟
لينوکس مانند ويندوز يا مک، تک نسخه اي نيست. چون سورس ها و هسته لينوکس آزاد و رايگان هستند، شرکت هاي مختلف نسخه هاي گوناگوني از اين سيستم عامل براي کاربران و کاربردهاي خاص عرضه کرده اند. برخي از اين نسخه ها رايگان بوده و برخي ديگر در ازاي هزينه، دريافت شده و از چند ماه تا چند سال پشتيباني مي شوند. به هريک از اين نسخه ها توزيع ( Distribution) مي گويند.
2. تفاوت توزيع ها در چيست؟
هريک از اين توزيع ها در حجم برنامه ها، امکانات،a پشتيباني سخت افزار، ماژول هاي هسته و رايگان يا پولي بودن متفاوت هستند. يک توزيع، سبک بوده و براي کارهاي دسکتاپ مناسب است. توزيع ديگر، مخصوص برنامه نويسان کامپايل شده است. توزيع ديگر، روي سرورها ارائه شده و امکان راه اندازي سرويس هاي مختلف را فراهم مي کند. توزيعي نيز مخصوص مالتي مديا، امنيت، گرافيک و انيميشن، سخت افزار و وب از لينوکس خواهيد ديد. اما توجه کنيد که هسته تمام اين توزيع ها يکسان است و از يک ساختار استفاده مي کنند.
3. کدام توزيع براي من مناسب است؟
اين سؤالي است که هر تازه واردي به دنياي لينوکس خواهد پرسيد. Ubuntu يک توزيع سبک و معروف براي کامپيوترهاي خانگي و دسکتاپ است. البته نسخه سرور اوبونتو نيز ارائه مي شود. توزيع هاي Fedora و OpenSuse توزيع هاي حرفه اي هستند که پشت سرشان شرکت هاي بزرگ ردهت و ناول قرار دارند و از پشتيباني خوبي برخوردارند. فدورا بيشتر تمايل به شبکه و اپن سوزه تمايل به نرم افزار و برنامه نويسي دارد. Debian بزرگ ترين و آزادترين توزيع لينوکس است که براي سرورها و ديتاسنترها استفاده مي شود. Mandriva توزيعي سبک و مخصوص تجهيزات قابل حمل و موبايل است. براي آشنايي بيشتر با نزديک به پانصد توزيع لينوکس مي توانيد به سايت Distrowatch مراجعه کنيد.
4. محيط کاربري چيست؟
محيط کاربري يا GUI بالاترين لايه در سيستم عامل است که کاربر به طور مستقيم با آن در ارتباط بوده و کارهاي خود را از طريق آن انجام مي دهد. به زبان ساده، همين پنجره ها و منوها رابط کاربري سيستم عامل شما هستند. فارغ از شکل و شمايل محيط کاربري، فناوري هاي استفاده شده در آن، انعطاف پذيري، امنيت، سبکي و ويژگي هاي ديگر اهميت زيادي دارند. سيستم عامل هاي ويندوز از يک محيط کاربري استفاده مي کنند، اما روي لينوکس مي توانيد از چندين محيط کاربر روي يک هسته استفاده کنيد.
5.کدام محيط کاربري مناسب است؟
معروف ترين محيط ها KDE و Gnome هستند. در ميان اين دو، گنوم محبوب تر و سريع تر است. محيط گرافيکي بيشتر سليقه اي است. محيط ها در ابزارهاي مديريتي و شکل و شمايل با يکديگر متفاوتند. محيط هاي ديگري مانند XFCE و LXDE نيز وجود دارند.
نصب
6.ديسک هاي زنده
بيشتر توزيع هاي لينوکس يک نسخه موسوم به زنده ( Live) دارند که بدون نياز به نصب، روي سيستم اجرا شده و به شما امکان استفاده از آن را مي دهند.مي توانيد نخست نسخه زنده توزيع مورد نظر خود را دريافت و استفاده کرده و پس از مطمئن شدن، نسخه اصلي را نصب کنيد. مشکل ديسک هاي زنده اين است که در استفاده از آن ها محدود هستيد.
7. نصب با ISO
اغلب توزيع هاي فايل ISO نصب خود را به رايگان روي اينترنت منتشر مي کنند. براي نصب يک توزيع، فايل ISO آن را از اينترنت دريافت کرده و روي سي دي يا دي وي دي رايت کنيد. سپس سيستم را ريستارت و با ديسک بوت کنيد. برخي از توزيع ها رايگان عرضه مي شوند، اما براي دريافت خدمات پشتيباني بايد هزينه پرداخت کنيد. در هر صورت نصب رايگان است.
8. اولين نصب
اگر براي اولين بار است که مي خواهيد يک توزيع لينوکس را نصب کنيد، مي توانيد از ده ها راهنما و اسنادي که روي اينترنت وجود دارد، استفاده کنيد. سايت هايي مانند HowToForge راهنماهاي تصويري نصب هر توزيع تازه را خيلي زود منتشر مي کنند. استفاده از تجربيات افراد ديگر نيز سودمند است. به طور کلي، نصب لينوکس امروزه بسيار آسان تر از گذشته شده و هر فردي در چند دقيقه مي تواند يک نصب لينوکس انجام دهد.
9. ويندوز در کنار لينوکس
بهترين روش اين است که ويندوز يا هر سيستم عامل ديگر را از روي سيستم پاک کرده و لينوکس را نصب کنيد، اما ممکن است هنوز به ويندوز احتياج داشته باشيد. در اين حالت نخست ويندوز را نصب و سپس به نصب لينوکس اقدام کنيد. لينوکس، ويندوز را شناسايي کرده و به گزينه هاي برنامه بوت خود اضافه مي کند.
آشنايي با لينوکس
10. فايل سيستم
فايل سيستم لينوکس از قوانين ليونيکس پيروي مي کند و شبيه ويندوز نيست. همين موضوع تا چند روز شما را سر در گم خواهد کرد و دايرکتوري ها برايتان نامفهوم و نا آشنا خواهند بود. شما در لينوکس يک پارتيشن ريشه يا Root (/) داريد که تمام فايل سيستم به آن متصل است. هريک از دايرکتوري هاي موجود مخصوص يک کار است و فايل هاي خاص آن کار را نگهداري مي کند. همه چيز دسته بندي و مشخص است. در لينوکس ديگر از درايو C و D خبري نيست و پوشه اي به نام Program File يا Windows نداريد.
11. پارتيشن خانگي
هر حساب کاربري در لينوکس داراي يک پارتيشن خانگي ( home/)است که تمام اطلاعات شخصي آن کاربر، مانند فايل هاي موسيقي، تصاوير، فايل هاي متني يا بانک اطلاعاتي يا فايل هاي تنظيمات شخصي در آن نگهداري مي شوند. ساير کاربران نمي توانند به اين پارتيشن دسترسي داشته باشند.
12. ريشه
در ويندوز حساب هاي کاربري بايد عادي يا مدير سيستم( Administrator) باشند. در لينوکس به حساب مدير سيستم، ريشه( Root) مي گويند و نمي توان بيشتر از يک حساب ريشه تعريف کرد. حساب ريشه قادر به هر کاري در لينوکس بوده و کاربران عادي نيز براي تنظيمات اصلي يا دسترسي به فايل هاي حساس بايد از کاربر ريشه مجوز بگيرند.
13. بدون مجوز ريشه
درست است که براي هر کاري به مجوز ريشه نياز داريد و بايد رمز عبور ريشه را وارد کنيد، اما ترفندهايي براي دور زدن مجوز ريشه وجود دارد و نيازي به وارد کردن رمز عبور نداريد. در ترمينال خط فرمان مي توانيد با دستور sudo هر فرماني را بدون نياز به رمز عبور اجرا کنيد. اين ترفند در توزيع هايي مانند اوبونتو بسيار استفاده مي شوند.
14. خط فرمان دوست شما
چون به ويندوز و رنگ و لعاب آن عادت داريد و هر کاري را با ماوس انجام داده ايد، شايد از شنيدن نام ترمينال خط فرمان وحشت زده شويد، اما کارهاي جالب زيادي را مي توان در آن انجام داد. حتي بسياري از برنامه ها و تنظيمات با يک دستور اجرا مي شوند، اما با ماوس بايد چندين بار کليک کنيد و دنبال گزينه مناسب باشيد. در ضمن امنيت ترمينال خط فرمان بيشتر است. سعي کنيد دستورات ابتدايي را ياد بگيريد.
15. ويرايش با حساب ريشه
به طور حتم پس از نصب لينوکس، به ويرايش فايل هاي مديريتي و انجام تنظيمات زيادي نياز داريد. اگر به حساب ريشه دسترسي نداريد يا از توزيعي استفاده مي کنيد که رمز عبور ريشه را ندارد، مي توانيد با ابزارهاي خط فرمان، فايل ها را باز و ويرايش هاي لازم را انجام دهيد. اين ترفند براي مديران سيستم يک گنج طلايي است، چون به طور کامل آن ها را از ابزارهاي گرافيکي بي نياز مي کند.
16. نصب نرم افزار جديد
برخلاف ويندوز بسياري از نرم افزارهاي عمومي همراه با لينوکس ارائه مي شوند و شما به نصب آن ها نياز نداريد. بسته هاي نصب بسياري ديگر از نرم افزارها نيز همراه با ديسک نصب بوده يا روي سايت هاي مخازن نرم افزاري قرار دارند که مي توان آن ها را با ابزارهاي مديريت نرم افزار لينوکس ( مانند Yum يا Synaptic) با يک دستور به راحتي نصب کرد.
17. مخازن نرم افزاري
هر توزيع، بسته هاي نرم افزاري سازگار را روي سايت هاي خاصي به نام Ripositories قرار مي دهد. مي توانيد با ابزارهاي مديريت نرم افزارها و بسته ها از طريق FTP آن ها را دانلود و نصب کنيد. برخي توزيع ها چندين مخزن بسته نرم افزاري دارند.
18. به روز رساني
يک قابليت ويژه لينوکس و نرم افزارهاي اپن سورس به روز رساني سريع آن ها است، به طوري که در هر سال تقريباً دو نسخه از هر توزيع يا نرم افزار منتشر مي شود که شامل جديدترين فناوري ها و تغييرات هستند. هم خود توزيع ها و هم ابزارهاي مديريت نرم افزارها، قابليت به روز رساني را برايتان فراهم مي کند و مي توانيد به نسخه هاي جديد سوييچ کنيد، اما توجه کنيد هميشه نياز نداريد تا توزيع لينوکس يا نرم افزارها را به روز رساني کنيد، بهتر است هر چند نسخه يک بار به نسخه جديدتر سوييچ کنيد.
تعميرات
19. رفع مشکل صفحه نمايش
اگر از کارت هاي گرافيک دو شرکت NVIDIA يا ATI استفاده مي کنيد، روي سايت اين شرکت ها رفته و جديدترين نسخه هاي درايور کارت گرافيکي را دانلود و نصب کنيد تا از دست مشکلات احتمالي صفحه نمايش خلاص شويد.
20. نصب دستي درايور
باز هم برخلاف ويندوز شما روي لينوکس به نصب نرم افزار نياز نداريد، جز مواقعي که سخت افزار توسط هسته لينوکس شناسايي نمي شود. هسته لينوکس شامل درايورهاي سخت افزارهاي شناخته شده است و هنگام نصب لينوکس، درايورها نيز نصب مي شوند. اما اگر به نصب درايور نياز پيدا کرديد، نخست نام کامل چيپ ست قطعه سخت افزاري را به دست آورده و سپس از اينترنت درايور آن را دانلود کنيد. فايل Read Me مراحل نصب درايور را به شما مي گويد.
21. به روز رساني هسته
اگر هسته توزيع لينوکس را دوباره کامپايل يا به روز رساني مي کنيد، انتظار نداشته باشيد که درايورها يا برنامه هاي قبلي روي اين هسته هم به خوبي کار کنند. بايد اين بسته ها را نيز به روز رساني کرده و نسخه هاي سازگار با نسخه هسته را دانلود و نصب کنيد.
22. بازيابي
اغلب توزيع ها داراي يک مود بازيابي ( Recovery Mod) هستند که امکان بازگرداندن تنظيمات اوليه و رفع عيب کردن مشکلات به وجود آمده را فراهم مي کنند. برخي از اين توزيع ها مانند ابونتو حتي در ابزار بازيابي خود امکان وارد کردن تنظيمات مختلف براي بازيابي بخشي از سيستم مانند تنظيمات صفحه نمايش يا کارت گرافيک را فراهم مي کند.
23. جست و جو پيش از پرسش
لينوکس انجمن هاي فعالي روي اينترنت دارد که هزاران نفر خبره و با تجربه به پرسش ها و مشکلات پاسخ مي دهند. به هر مشکلي برخورد کرديد، پيش از رفتن به سراغ افراد با تجربه تر، چند دقيقه اي در اينترنت جست و جو کنيد و به دنبال جواب سؤال خود باشيد. اسناد و راهنماهاي زيادي خواهيد يافت که شما را از فرد ديگر بي نياز مي کنند.
24. دنياي ترفندها
انعطاف پذيري لينوکس سبب شده که ترفندهاي زيادي براي هر کار شعبده آميزي وجود داشته باشد. با ترمينال خط فرمان مي توان کارهايي انجام داد که هريک در محيط گرافيکي به يک نرم افزار کامل نياز دارند. سعي کنيد به سراغ اين ترفندها رفته و آن ها را ياد بگيريد و به کار ببريد.
25.اجراي نرم افزارهاي ويندوز
ممکن است با برخي از نرم افزارهاي لينوکس دوستي و الفت ديرينه اي داشته باشيد و به هيچ وجه حاضر به جدايي نباشيد. ابزار Wine و ده ها ابزار مجازي سازي ديگر اين امکان را به شما مي دهند که نرم افزارهاي ويندوز را در لينوکس اجرا و استفاده کنيد. اين قاعده شامل بازي ها نيز مي شود.
منبع:عصر شبکه، شماره 106.
/ج
