بگذاريد بچه ها بازي کنند
نويسنده:مهشيد رعيت
در طول زمان بازي اتفاقات زيادي رخ مي دهد کودکان، اين موجودات کوچک، هنگام بازي کردن نگاه مي کنند، پنهان مي شوند، مي اندازند، زمين مي خورند و... آنها مفاهيم علمي را در اين زمان فرا مي گيرند. مثلاً مي فهمند چه چيزي روي آب باقي مي ماند و چه چيزي در آن فرو مي رود. با مفاهيم رياضي آشنا مي شوند؛ به عنوان مثال مي آموزند که چگونه با آجرهاي کوچک برج بسازند. مهارت هاي کلامي مثل قصه گفتن را نيز فرا مي گيرند. از همه مهم تر، وقتي بچه ها با شما بازي مي کنند، مي فهمند دوست داشتني هستند. کسب اين مهارت هاي احساسي- اجتماعي به آنها اطمينان و اعتماد به نفس مي دهد. بازي کردن با کودکان فقط به معناي نوعي تفريح کردن يا انجام بازي هاي از پيش تعيين شده و اصولي نيست. هر زماني را که با فرزندمان سپري مي کنيم، مي تواند نوعي « بازي» به شمار بيايد و به رشد و نمو او کمک کند. بچه ها و کودکان نوپا، تمايل زيادي براي کاوش در محيط اطراف دارند. آنها به زمان نياز دارند تا کشف کنند و با روش هاي مختلف به بازي مشغول شوند. آنها در بازي ها نياز به حمايت والدين و احترام گذاشتن آنها به شيوه اي منحصر به فرد دارند. والدين بايد در بازي آنها شرکت کنند و آنها باشند. نکته قابل تأمل بعدي، فضاي مناسب و کافي براي بازي کردن است. بچه ها به مکاني باز نياز دارند. تا به سرعت حرکت کرده و در آن شاد باشند و مهارت حرکتي و تعادلي خود را بهبود بخشند. البته کودکان کوچک تر به فضاي بسته تر و محدودتري نياز دارند که در آنجا با اسباب بازي ها يا دوستانشان سرگرم شوند و خود، بازيشان را مديريت کنند.
در اينجا به چند نکته سودمند براي والدين اشاره مي کنيم:
*هنگام بازي کردن بچه ها با اسباب بازي، آنها را نگاه کنيد. مهم نيست چگونه از وسايل بازيشان استفاده مي کنند، شايد راهي تازه براي بازي کردن پيدا کرده باشند. پيام هاي کودک تان را دريافت کنيد ممکن است او قادر به ايجاد ارتباط زباني نباشد؛ اما شما قطعاً مي توانيد با توجه به حالات صورت، بدن وآواهايي که توليد مي کنند به منظور او پي ببريد. بازي را تکرار کنيد. هر چه کودک بيشتر بازي کند، روش رويارويي با مشکلات را بهتر مي آموزد و روند يادگيري اش تداوم مي يابد. وقتي کودکي خودش کاري را انجام مي دهد و تجربه مي کند، بيش از زماني ياد مي گيرد که ما به او تذکر مي دهيم و به خيال خودمان تربيتش مي کنيم. براي بازي کودکان ارزش قائل شويد و با آنها در مورد بازيشان صحبت کنيد. معمولاً اين جمله را کمتر از بزرگ ترها مي شنويم که به کودکشان بگويند «خيلي از بازي کردن تو خوشم مي آيد.»
*هنگامي که بچه ها نياز دارند، در بازي با آنها سهيم شويد. اگر والدين بازي پي مي برند. براي کودکان محيط شادي فراهم کنيد تا بتوانند درآن به کند و کاو بپردازند. اگر احساس مي کنيد، بازي کارآيي ندارد و يکنواخت شده است، نوع آن را تغيير دهيد. هر زمان که فکر مي کنيد نيازي به مداخله شما در بازي وجود دارد، اين کار را انجام دهيد. گاهي اوقات بچه هاي بزرگ تر هنگام مذاکره و تعامل با يکديگر دچاراختلاف مي شوند. در اين هنگام که آنها قادر به حل کردن مشکل خود نيستند، والدين بايد مداخله کنند. بزرگ ترها بايد بازي هايي را که منجر به ايجاد اختلاف در بين کودکان مي شود، بشناسند؛ همچنين وسايل بازي را از لحاظ ايمن بودن بررسي کنند و حتماً به کودکان در مورد خطرات احتمالي و پنهان بازي ها هشدار دهند.
به عنوان يک فرد بالغ با وجود داشتن حق انتخاب، گاهي تصميم گيري براي ما دشوار مي شود. برخورد اطرافيان هنگامي که از ما انتظار دارند توانايي تصميم گيري داشته باشيم نيز در اعتماد به نفس ما مؤثر است. ارتباط ميان قدرت تصميم گيري و اعتماد به نفس، اتفاقي نيست که در دوران بزرگسالي رخ دهد، بلکه پايه هاي آن در دوره کودکي گذاشته مي شود. يکي از ارکان مهم شکل گيري شخصيت کودکان شناختن احتياجات و احساسات خود و توجه به ديدگاه و احساسات اطرافيان است که همه اين موارد را کودکان در خلال بازي کردن فرا مي گيرند. بازي کردن لازمه رشد جسماني وعصبي کودکان است. بايد بدانيد کودکان در هنگام بازي ظرفيت کمي براي تمرکز کردن دارند که ممکن است به نظر ما « عصبانيت بيش از حد» بيايد. براي ايجاد محيطي دلنشين جهت بازي آنها بهتراست موضوعاتي مثل تلويزيون و يا افراد ديگر از محل بازي آنها دور باشد تا کودک هنگام بازي کردن تمرکز داشته باشد. همبازي شدن با بچه ها راه و روش مخصوص به خود را دارد بايد به عبارت کليدي، درنگ کردن، نگاه کردن و گوش کردن، در بازي با کودکان توجه داشته باشيم. اغلب والدين هنگام بازي زياد صحبت مي کنند. اما نبايد فراموش کنيم که هدف، شريک شدن در بازي است، نه حرف زدن و آموزش دادن هنگامي که سعي در کنترل بچه ها داريم. نوعي حس ترس به آنها القا مي کنيم. هميشه به ياد داشته باشيم که ما در بازي به فرزندمان ملحق مي شويم و نبايد آنها را مجبور به اطاعت کردن ازخودمان کنيم. مهارت هاي زيادي براي ايمن و سالم ماندن والدين و بچه ها در بازي وجود دارد که برخي از آنها مربوط به جنبه هاي احساسي هستند. اما چشمگيرترين جنبه در اين ميان عشقي است که بين والدين و کودکان رد و بدل مي شود.
کاهش استرس، خستگي و افسردگي
افزايش تحرک، همکاري و انعطاف پذيري
با زيرنظرگرفتن کودکان هنگام بازي، مي توانيم به استعدادهاي آنها پي ببريم تا در آينده تلاش مان را در جهت بارور کردن آنها به کار گيريم. گاهي بچه ها، هنگام بازي، در دنياي خيال خود به خواسته هاي برآورده شده شان جامه عمل مي پوشانند و به آنها مي رسند. از سوي ديگر، بايد هنگام تهيه وسايل بازي به سن بچه ها توجه ويژه اي داشته باشيم. فروشندگان و کارخانه هاي توليد اسباب بازي مي توانند در اين راه کمک بسياري به ما بکنند. بچه ها با بازي کردن ياد مي گيرند و از آن مهم تر چگونه ياد گرفتن را مي آموزند. آنها در طي بازي، توانايي هاي بالقوه خود را آشکار و به دنياي پيرامون اعتماد پيدا مي کنند بازي کردن طبيعي ترين کار دنياست؛ اما در حقيقت پديده اي بسيار فراتر از تفريح کردن است.
منبع:نشريه دنياي سلامت، شماره55.
/ج
در اينجا به چند نکته سودمند براي والدين اشاره مي کنيم:
*هنگام بازي کردن بچه ها با اسباب بازي، آنها را نگاه کنيد. مهم نيست چگونه از وسايل بازيشان استفاده مي کنند، شايد راهي تازه براي بازي کردن پيدا کرده باشند. پيام هاي کودک تان را دريافت کنيد ممکن است او قادر به ايجاد ارتباط زباني نباشد؛ اما شما قطعاً مي توانيد با توجه به حالات صورت، بدن وآواهايي که توليد مي کنند به منظور او پي ببريد. بازي را تکرار کنيد. هر چه کودک بيشتر بازي کند، روش رويارويي با مشکلات را بهتر مي آموزد و روند يادگيري اش تداوم مي يابد. وقتي کودکي خودش کاري را انجام مي دهد و تجربه مي کند، بيش از زماني ياد مي گيرد که ما به او تذکر مي دهيم و به خيال خودمان تربيتش مي کنيم. براي بازي کودکان ارزش قائل شويد و با آنها در مورد بازيشان صحبت کنيد. معمولاً اين جمله را کمتر از بزرگ ترها مي شنويم که به کودکشان بگويند «خيلي از بازي کردن تو خوشم مي آيد.»
*هنگامي که بچه ها نياز دارند، در بازي با آنها سهيم شويد. اگر والدين بازي پي مي برند. براي کودکان محيط شادي فراهم کنيد تا بتوانند درآن به کند و کاو بپردازند. اگر احساس مي کنيد، بازي کارآيي ندارد و يکنواخت شده است، نوع آن را تغيير دهيد. هر زمان که فکر مي کنيد نيازي به مداخله شما در بازي وجود دارد، اين کار را انجام دهيد. گاهي اوقات بچه هاي بزرگ تر هنگام مذاکره و تعامل با يکديگر دچاراختلاف مي شوند. در اين هنگام که آنها قادر به حل کردن مشکل خود نيستند، والدين بايد مداخله کنند. بزرگ ترها بايد بازي هايي را که منجر به ايجاد اختلاف در بين کودکان مي شود، بشناسند؛ همچنين وسايل بازي را از لحاظ ايمن بودن بررسي کنند و حتماً به کودکان در مورد خطرات احتمالي و پنهان بازي ها هشدار دهند.
هنگام همبازي شدن با کودکان:
به عنوان يک فرد بالغ با وجود داشتن حق انتخاب، گاهي تصميم گيري براي ما دشوار مي شود. برخورد اطرافيان هنگامي که از ما انتظار دارند توانايي تصميم گيري داشته باشيم نيز در اعتماد به نفس ما مؤثر است. ارتباط ميان قدرت تصميم گيري و اعتماد به نفس، اتفاقي نيست که در دوران بزرگسالي رخ دهد، بلکه پايه هاي آن در دوره کودکي گذاشته مي شود. يکي از ارکان مهم شکل گيري شخصيت کودکان شناختن احتياجات و احساسات خود و توجه به ديدگاه و احساسات اطرافيان است که همه اين موارد را کودکان در خلال بازي کردن فرا مي گيرند. بازي کردن لازمه رشد جسماني وعصبي کودکان است. بايد بدانيد کودکان در هنگام بازي ظرفيت کمي براي تمرکز کردن دارند که ممکن است به نظر ما « عصبانيت بيش از حد» بيايد. براي ايجاد محيطي دلنشين جهت بازي آنها بهتراست موضوعاتي مثل تلويزيون و يا افراد ديگر از محل بازي آنها دور باشد تا کودک هنگام بازي کردن تمرکز داشته باشد. همبازي شدن با بچه ها راه و روش مخصوص به خود را دارد بايد به عبارت کليدي، درنگ کردن، نگاه کردن و گوش کردن، در بازي با کودکان توجه داشته باشيم. اغلب والدين هنگام بازي زياد صحبت مي کنند. اما نبايد فراموش کنيم که هدف، شريک شدن در بازي است، نه حرف زدن و آموزش دادن هنگامي که سعي در کنترل بچه ها داريم. نوعي حس ترس به آنها القا مي کنيم. هميشه به ياد داشته باشيم که ما در بازي به فرزندمان ملحق مي شويم و نبايد آنها را مجبور به اطاعت کردن ازخودمان کنيم. مهارت هاي زيادي براي ايمن و سالم ماندن والدين و بچه ها در بازي وجود دارد که برخي از آنها مربوط به جنبه هاي احساسي هستند. اما چشمگيرترين جنبه در اين ميان عشقي است که بين والدين و کودکان رد و بدل مي شود.
مزاياي احساسي- رفتاري بازي:
مزاياي اجتماعي:
مزاياي فيزيکي- جسماني:
کاهش استرس، خستگي و افسردگي
افزايش تحرک، همکاري و انعطاف پذيري
با زيرنظرگرفتن کودکان هنگام بازي، مي توانيم به استعدادهاي آنها پي ببريم تا در آينده تلاش مان را در جهت بارور کردن آنها به کار گيريم. گاهي بچه ها، هنگام بازي، در دنياي خيال خود به خواسته هاي برآورده شده شان جامه عمل مي پوشانند و به آنها مي رسند. از سوي ديگر، بايد هنگام تهيه وسايل بازي به سن بچه ها توجه ويژه اي داشته باشيم. فروشندگان و کارخانه هاي توليد اسباب بازي مي توانند در اين راه کمک بسياري به ما بکنند. بچه ها با بازي کردن ياد مي گيرند و از آن مهم تر چگونه ياد گرفتن را مي آموزند. آنها در طي بازي، توانايي هاي بالقوه خود را آشکار و به دنياي پيرامون اعتماد پيدا مي کنند بازي کردن طبيعي ترين کار دنياست؛ اما در حقيقت پديده اي بسيار فراتر از تفريح کردن است.
منبع:نشريه دنياي سلامت، شماره55.
/ج
