گفتگو با دکتر غلامرضا ميرسپاسي درباره بيماران مانيک
روان‌پزشکان به چه بيماري لفظ مانيک را اطلاق مي‌کنند؟
بيماري مانيا از بيماري‌هاي عمده روانپزشکي است که در طبقه‌بندي بين‌المللي جزو بيماري‌هاي به اصطلاح دوقطبي طبقه‌بندي مي‌شود و روان‌پزشکان به بيمار مبتلا به مانيا مي‌گويند: مانيک.علايم آن شامل خلق شاد، پرحرکتي، پرفعاليتي، کاهش نياز به خواب، افزايش تمايلات جنسي، تمايل بيش از حد براي خريدن و خرج کردن بدون دليل منطقي و کافي و گاهي بذل و بخشش‌هاي بي‌مورد است البته در موارد شديد بيماري مانيا مي‌توان توهم و حالات هذياني به ويژه هذيان بزرگ منشي را مشاهده کرد.
چطور مي‌توانيم بين خلق بالا در بيماري مانيا و شادماني طبيعي تفاوت بگذاريم؟
شادماني، خلق بالاست که به دنبال يک علت کافي به وجود مي‌آيد و پس از برطرف شدن علت، شادماني نيز کاهش مي‌يابد و برطرف مي‌شود. معمولا شدت شادماني کمتر از حالت مانياست و مدت آن نيز محدودتر است. مانيا در عملکرد روزانه فرد اختلال ايجاد مي‌کند و اطرافيان از رفتارهاي بيمار خسته مي‌شوند در صورتي که در شادماني چنين نيست و گاهي اطرافيان نه تنها از رفتارهاي فرد خسته نمي‌شوند بلکه برايشان خوشايند و سرگرم‌کننده است.
يکي از مهم‌ترين عواملي که در بيماري‌هاي روانپزشکي بررسي مي‌شود و در تشخيص نيز کمک‌کننده است نوع لباس پوشيدن افراد است. وضع ظاهري اين بيماران چگونه است؟
وضع ظاهري بيماران دچار حالت مانيا متفاوت است. معمولا لباس‌هاي زرق و برق دار مي‌پوشند. آرايش بيش از اندازه مي‌کنند و لباس پوشيدن و آرايش آنها با سن و وضعيت اجتماعي‌شان هماهنگي ندارد.
رفتار اين بيماران چگونه است؟
اين بيماران طيف بسيار گسترده‌اي از رفتارهاي مختلف دارند. پرخاشگري، تحريک‌پذيري، پرحرکتي، تمايل به انجام چندين کار مختلف در آن واحد از رفتارهاي شايع آنهاست. تمايلات جنسي در اين بيماران به طور بارز و مشخص افزايش مي‌يابد و اين مساله مي‌تواند يکي از دلايل مراجعات همسران اين بيماران براي يافتن راه‌حل به روان‌پزشکان باشد.
درباره خواب، تکلم و نحوه انديشيدن اين بيماران نيز توضيح مي‌دهيد؟
ميزان خواب معمولا در اين بيماران کاهش مي‌يابد. نکته مهم اين است که بيمار از اين کاهش ناراحت نيست و از آن شکايت نمي‌کند بلکه نيازي به خوابيدن در خود احساس نمي‌کند. تکلم در اين بيماران به شکل فشار کلمات، پرحرفي، تند صحبت کردن و بلاانقطاع حرف زدن است. فرآيند انديشيدن اين بيماران نيز متفاوت است و بستگي به نوع و شدت بيماري دارد. افکار بيش‌بها داده شده مانند احساس افزايش توانايي‌هاي فرد در مقايسه با گذشته مي‌تواند به عنوان علامت مطرح باشد و در موارد شديد بيماري، هذيان‌هاي کاملا بيمارگونه مانند داشتن توانايي‌هاي غيرمعمول ديده مي‌شود.
علت بروز بيماري شيدايي چيست؟
علت اين بيماري نيز مانند ساير بيماري‌هاي روانپزشکي ناشي از تداخل علل زيستي، روانشناختي و جامعه‌شناختي است. به عبارت ديگر نگرش زيستي، رواني، جامعه شناختي يا به زعم غربي‌ها «بايوسايکوسوشيال» در اينجا نيز حاکم است. لازم به ذکر است که معمولا بيماري مانيا به دليل ارث و تغييرات بارز بيوشيميايي در فرد ايجاد مي‌شود.
چطور مي‌توانيم اين بيماران را تشخيص دهيم؟
تشخيص براساس گرفتن شرح حال دقيق از بيمار و بستگان و معاينه و مشاهده رفتارهاي بيمار است. در صورت مشاهده علايم بارز بيماري توصيه مي‌شود پزشک عمومي، بيمار را براي بررسي دقيق‌تر به روان‌پزشک ارجاع دهد.
آيا شيدايي قابل درمان است؟
خوشبختانه اين بيماري قابل درمان است. داروها در کنترل و جلوگيري از عود بيماري بسيار موثر هستند. از جمله داروهاي موثر داروهاي تنظيم‌کننده خلق نظير کربنات ليتيوم، سديم والپرايت، کار با مازپين و لاموتريژن است.
چه زماني بايد اين افراد در بيمارستان بستري شوند؟
در موارد شديد بيماري که آسايش و آرامش اطرافيان به هم مي‌خورد يا در صورتي که بيمار داروي خود را درست مصرف نکند و يا اينکه در محيط کار دچار درگيري شود بايد بيمار بستري شود.
خانواده‌ها چه نقشي در مراقبت از اين بيماران دارند؟
نقش خانواده بسيار با اهميت است. خانواده در شناخت و درک بيماري، حمايت از بيمار و در مورد پيگيري و جلوگيري از عود بيماري نقش به سزايي دارد. روان‌پزشکان بايد براي آموزش بهداشت رواني به خانواده و خود بيمار اهميت بسيار قايل شوند، آموزش بستگان بيمار به ويژه براي دقت در مصرف دارو و پيگيري انجام آزمايش‌هاي لازم بسيار موثر است.
منبع:www.salamat.com
/ك
