گفتگو با دکتر ايرج خسرونيا متخصص داخلي
همه ما در زندگي روزمره‌مان حالت ترش کردن يا سوزش سردل را تجربه کرده‌ايم و بسياري نيز به راحتي از کنار آن گذشته‌ايم و با يک ليوان آب، شير يا شربت آلومينيوم ام.جي.اس آن را درمان کرده‌ايم اما شايد ندانيد که اين علامت در صورت تداوم، نشانه بيماري خطرناکي به نام ريفلاکس است که مي‌تواند حتي موجب سرطان مري شود. براي آشنايي بيشتر با اين مشکل شايع به سراغ دکتر ايرج خسرونيا، متخصص بيماري‌هاي داخلي و رييس جامعه متخصصان داخلي ايران رفتيم تا سوالات‌مان را از ايشان بپرسيم.
افرادي که دچار سوزش سردل هستند اغلب از ترش کردن شکايت مي‌کنند. به نظر شما اين مشکل نوعي بيماري است يا اينکه طبيعي به شمار مي‌رود؟
به احتمال زياد شما نيز تا به حال احساس ناخوشايند ترش کردن را تجربه کرده‌ايد. اين فرآيند که به علت برگشت محتويات معده به ويژه اسيد به داخل مري ايجاد مي‌شود، در حدود پنج تا هفت درصد مردم جامعه را مبتلا مي‌کند.
آيا به جز ترش کردن و احساس جوشش در پشت جناغ سينه، اين بيماري علامت ديگري نيز دارد؟
بله، احساس جوشش در پشت جناغ سينه شايع‌ترين علامت اين بيماري است اما آروغ زدن مکرر، خشکي و تلخي مزمن دهان، افزايش ترشحات بزاق دهان و جمع شدن آب در دهان، درد پشت جناغ سينه، گرفتگي صداي صبحگاهي و خس‌خس سينه، پوسيدگي سريع دندان‌ها و همچنين برگشت محتويات معده به دهان و اختلال و درد در بلع غذا (در موارد پيشرفته و شديد بيماري) از ديگر علايم اين بيماري به شمار مي‌رود.
گاهي اين علايم به معني تشخيص حتمي تلقي مي‌شود؟
همان‌طور که اشاره کردم، علايم اين بيماري بسيار متنوع است و بسياري از آنها حداقل يک بار در طول زندگي تجربه مي‌شوند ولي بايد توجه داشت که بروز گاه‌به‌گاه اين علايم نمي‌تواند بيماري تلقي شود بلکه ترش کردن پيش از دو تا سه بار در هفته و وجود مزمن علايم ياد شده مي‌تواند حاکي از بيماري مزمن ريفلاکس يا برگشت اسيد معده به مري باشد.
سازوکار اين بيماري چگونه است؟
ساز و کار اين بيماري از بين رفتن عملکرد صحيح دريچه‌اي است که بين معده و مري قرار دارد و در حالت طبيعي مانع برگشت محتويات معده به مري مي‌شود، همچنين صنعتي شدن زندگي انسان‌ها و به دنبال آن کم‌تحرکي، چاقي، مصرف فست‌فودها و غذاهاي کنسروي شيوع بيماري ريفلاکس را افزايش داده است.
اهميت تشخيص و پيشگيري از بيماري ريفلاکس چيست؟
بسياري از مردم بر اين باورند که ترش کردن چند بار در هفته آن‌قدر مهم نيست که نياز به مراجعه به پزشک داشته باشد ولي بايد توجه داشت که بيماري ريفلاکس در صورت درمان نشدن مي‌تواند عوارض مهمي در پي داشته باشد.
مهم‌ترين اين عوارض شامل چه مواردي مي‌شود؟
نخست ايجاد جراحت در مري است به طوري که محتويات معده به علت خاصيت اسيدي مي‌تواند موجب آسيب به سلول‌ها شود. جدار معده داراي ساز و کارهاي دفاعي متعددي براي جلوگيري از صدمه اسيدي است ولي جدار مري چنين خاصيتي ندارد و تماس مداوم اسيد با آن مي‌تواند به جراحت‌هايي در مخاط مري منجر شود که به آن ورم انتهاي مري يا ازوفاژيک مي‌گويند. جراحت‌هاي حاصل از برگشت اسيد به مري در صورت درمان نشدن پيشرفت مي‌کند و ممکن است به زخم در مري منجر شود. عارضه ديگر تنگي مري و گير کردن غذا در مري است. بروز زخم و جراحت در مري ممکن است موجب تنگي انتهاي مري شود و عبور غذا را با مشکل مواجه کند. اين عارضه اغلب در ريفلاکس‌هاي شديد و طولاني مدت ايجاد مي‌شود. تغيير ماهيت بافت انتهاي مري نيز از عوارض ديگر است. در اثر تحريک مداوم اسيد در مري سلول‌هاي مخاط مري ممکن است تغيير ماهيت دهند و به اصطلاح مري بارت ايجاد شود که براي بروز سرطان مري بسيار مستعد است و مهم‌ترين عارضه نيز ايجاد سرطان مري است که در نهايت بعد از سال‌ها ريفلاکس و ايجاد بارت در مري احتمال بروز سرطان مري در فرد افزايش مي‌يابد.
با توجه به اينکه اين بيماري حتي مي‌تواند به سرطان مري منجر شود، چه توصيه‌هايي براي تشخيص و درمان به موقع آن داريد؟
هر فردي که پيش از دو تا سه بار در هفته علايم ياد شده را که مهم‌ترين آن ترش کردن و جوشش پشت جناغ است تجربه کند، بايد به پزشک مراجعه کند. در صورت سن بالاي 40 سال، طول کشيدن علايم بيشتر از پنج سال، احساس گير کردن غذا يا کاهش وزن نياز است که براي بررسي عوارض احتمالي، اقدامات تشخيصي از جمله اندوسکوپي انجام شود ولي در صورتي که سن فرد کمتر از 40 سال و مدت شروع علايم کمتر از پنج سال باشد، توصيه مي‌شود در دوره‌اي چهار تا شش هفته‌اي با تجويز پزشک از داروهاي آنتي‌اسيد استفاده شود.
به جز درمان دارويي، چه توصيه‌هايي از نظر رژيم و عادات غذايي خاص براي اين افراد داريد؟
افرادي که دچار چنين مشکلي هستند، بهتر است از دراز کشيدن بلافاصله پس از مصرف غذا پرهيز کنند. از مصرف غذاهاي حجيم و پرچرب و پرخوري خودداري کنند. همچنين از مصرف مايعات زياد همراه غذا اجتناب کنند و بيش از حد قهوه، شکلات و نوشابه‌هاي گازدار نخورند. هنگام خواب نيز توصيه مي‌شود سر و شانه‌ها 15 درجه بالاتر از کمر قرار گيرد. به همين دليل براي مثال، با گذاشتن پتو زير تشک يا شيب‌دار کردن تخت مي‌توان اين کار را انجام داد. همچنين بايد از پوشيدن لباس‌هاي تنگ و کمربند سفت هنگام غذا خوردن و تا دو ساعت بعد از صرف غذا پرهيز شود.
منبع: http://www.salamat.com
ae
