حقايق صفراوي
نويسنده:دکتر هومن خليقي
از کيسه صفرا چه مي‌دانيد؟
صفرا چيست؟
صفرا مايعي است كه در كبد ساخته شده و در كيسه صفرا ذخيره و تغليظ ميشود تا موقعي كه بدن نياز به هضم چربي‌ها پيدا كند. در اين زمان كيسه صفرا منقبض شده وصفرا را از طريق مجاري صفراوي به داخل روده كوچك مي‌ريزد، جايي كه صفرا به هضم چربي‌ها كمك مي‌كند. صفرا حاوي آب، كلسترول، نمك‌هاي صفراوي، پروتئين‌ها و بيلي‌روبين است. نمك‌هاي صفراوي، با چربي‌ها تركيب مي‌شوند و بيلي‌روبين (رنگ دانه) نيز به صفرا و مدفوع رنگ زرد مي‌دهد.
شايع‌ترين بيماري‌هاي صفراوي
- سنگ کيسه صفرا،
- سنگ مجراي اصلي صفراوي،
- التهاب کيسه صفرا و ساير بيماري‌ها.
سنگ کيسه صفرا
سنگ‌هاي صفرا چگونه تشكيل مي‌شوند؟
1) سنگ‌هاي كلسترولي: حدود 80 درصد سنگ‌هاي صفرا از رسوب كلسترول ايجاد ميشود و به سنگ‌هاي كلسترولي معروف هستند. در بسياري از افراد كه دچار سنگ‌هاي كيسه صفرا مي‌شوند ميزان كلسترول موجود در صفرا بيش از حدي است كه بتواند به حالت محلول پايدار باقي بماند و در نتيجه در صفراي فوق اشباع با كلسترول، بلورهاي كلسترول تشكيل ميشود. رسوب تدريجي كلسترول منجر به پيدايش سنگ‌هاي صفراوي كلسترولي ميشود.
2) سنگ‌هاي رنگ‌دانه‌اي (پيگمانته): سنگ‌هاي كوچك و تيره‌اي هستند كه از بيلي‌روبين ساخته مي‌شوند.
• سنگ‌هاي کلسترولي: اين نوع سنگ‌ها همان‌طور که از نامشان پيداست، از کلسترول ساخته شده اند و رنگشان سبز- زرد است. تقريبا 80 درصد سنگ‌ها از اين نوع هستند.
• سنگ‌هاي صفراوي رنگي: دو نوع هستند: سنگ‌هاي سياه و سنگ‌هاي قهوه‌اي
اين نوع سنگ‌ها از مواد زايد هموگلوبين به وجود مي‌آيند. هموگلوبيني که در گلبول‌هاي قرمز خوني کهنه و تخريب شده وجود دارد، تبديل به بيلي روبين شده و در خون آزاد ميشود. بيلي روبين توسط کبد و صفرا از بدن خارج ميشود.
حال اگر مقدار زيادي بيلي روبين در صفرا موجود باشد، با ديگر اجزاي صفرا ترکيب ميشود. اگر بيلي روبين با کلسيم ترکيب شود، سنگ‌هاي صفراوي سياه رنگ را تشکيل مي‌دهد که سخت هستند.
• گاهي باکتري‌هاي موجود در روده، وارد مجراي صفراوي و کيسه صفرا مي‌شوند و بيلي روبين را تغيير مي‌دهند. اگر بيلي روبين تغيير يافته با کلسيم وسپس با چربي موجود در صفرا ترکيب شود، سنگ‌هاي صفرواي قهوه‌اي را تشکيل مي‌دهد که نرم‌تر از انواع سياه هستند.
• خانم‌هاي 20 تا 60 ساله بيشتر دچار سنگ صفراوي مي‌شوند.
• به‌طور کلي، خانم‌ها دو برابر آقايان دچار اين بيماري مي‌شوند.
علايم سنگ کيسه صفرا
• ناگهان در بالاي شکم به وجود مي‌آيد و به قسمت راست پشت يا شانه‌ها کشيده ميشود.
• معمولا اين درد باعث ميشود بيمار به سختي دست خود را حرکت دهد.
• از تنفس راحت و عميق جلوگيري مي‌کند.
1) تا 5 ساعت ادامه دارد.
• در شب اتفاق مي‌افتد و بيمار نمي‌تواند خواب آرامي‌داشته باشد.
• بعد از هر وعده غذايي رخ مي‌دهد.
• غالبا با تب، تهوع و کاهش اشتها همراه است.
2) نفخ به تکرر و تناسب
3) عدم تحمل غذاهاي چرب
4) هضم نکرن غذا
5) آروغ زدن
• علايمي‌که نشان دهنده مسدود شدن مجرا و بيرون نرفتن سنگ صفراست، عبارتند از:
ادرار تيره، مدفوع روشن، تب و سرماخوردگي و تعريق
منبع:www.salamat.com
/ک
