بیماری تب مالت

بیماری تب مالت در گفتگو با دکتر عليرضا ناطقيان، فوق‌تخصص بيماري‌هاي عفوني
همه ما نام بيماري تب مالت را شنيده‌ايم اما بيشترمان با علايم و نشانه‌هاي آن آشنايي نداريم و تمام اطلاعات ما در اين عبارت خلاصه مي‌شود که در اثر خوردن شير يا پنير آلوده ممکن است تب مالت بگيريم. اما تب مالت، علايم متنوعي دارد که بسياري از آنها براي ما ناشناخته‌اند. دکتر ناطقيان، فوق تخصص بيماري‌هاي عفوني اطفال و دانشيار دانشگاه علوم پزشکي ايران، علايم اين بيماري را به 2 دسته تقسيم مي‌کند: «اين بيماري به 2 شکل حاد و مزمن خود را نشان مي‌دهد. نوع حاد، با تب متناوب و تعريق همراه است. بيمار احساس ضعف و بي‌حالي دارد و درد‌هاي پراکنده‌اي در بدنش احساس مي‌کند. اما در نوع مزمن، بيمار تب آنچناني ندارد و به جايش، دردهاي استخواني پراکنده دارد که بيشتر در ناحيه لگن، به صورت يک‌طرفه، است. ورم مفاصل هم رخ مي‌دهد. گاهي بيمار دچار مشکلات روحي مي‌شود و احساس افسردگي و بي‌حوصلگي دارد. معمولا احساس مي‌کند که صبح‌ها خلق و خوي بهتري دارد ولي بعد از ظهرها احساس افسردگي مي‌کند...» گفتگوي ما را با دکتر عليرضا ناطقيان درباره همين بيماري مي‌خوانيد.

آقاي دکتر! کساني که اين علايم را دارند، بايد چه کار کنند؟
 

کساني که تب‌هاي متناوب، درد، ضعف و بي‌حالي دارند، حتما بايد از نظر ابتلا به تب مالت بررسي شوند. اگر کسي دچار تب شده و در مسافرت اخير از مواد غذايي ناسالم يا مشکوک استفاده کرده، بايد از پزشک تقاضا کند تا او را از نظر ابتلا به تب مالت بررسي کند. آزمايش تشخيص بيماري تب مالت، تست رايت نام دارد که بسيار ساده و ارزان قيمت است و در تمام نقاط کشور انجام مي‌شود. گاهي دوره نهفتگي اين بيماري طولاني مي‌شود و بيمار به ياد نمي‌آورد که غذاي آلوده خورده است يا نه. به دليل شيوع زياد اين بيماري در کشور، معمولا اگر بيمار بيشتر از يک هفته تب داشته باشد، پزشکان، آزمايش تشخيص تب مالت را براي او انجام مي‌دهند. انجام اين تست در مناطقي که بيماري شيوع بيشتري دارد رايج‌تر است؛ مثلا در آذربايجان شرقي و غربي، شهرکرد، ياسوج و همدان.

به غذاهاي ناسالم اشاره کرديد. منظورتان چه غذاهايي بود؟
 

ببينيد؛ اين بيماري از راه‌هاي مختلف منتقل مي‌شود اما راه اصلي‌اش،‌ استفاده از محصولات لبني است که از دام آلوده تهيه شده‌اند. اگر شير به اندازه کافي جوشانده شود، حتي اگر دام بيمار باشد، باز هم از انتقال بيماري جلوگيري مي‌شود. متاسفانه هنوز اين تصور در کشور ما وجود دارد که جوشاندن شير باعث مي‌شود مواد مغذي شير از بين بروند. اين تفکر، اشتباه است و زمينه‌ساز گسترش بيماري. اگر شير به اندازه کافي جوشانده نشده باشد، تمام محصولاتي که از شير و ماست تهيه مي‌شوند (دوغ، قره‌قروت، کره، پنير و کشک، خامه و بستني) بيماري‌زا هستند. اگر نظارت بر توليد ماست نباشد، براي کمتر شدن هزينه جوشاندن يا دود نخوردن شير، وقتي شير نيمه‌گرم مي‌شود، ديگر شير را بيشتر حرارت نمي دهند و در همين دما مايه ‌ماست را به آن اضافه مي‌کنند. به اين صورت، ماست هم آلوده مي‌شود و تمام محصولاتي که از ماست تهيه مي‌شوند، آلوده خواهند شد. اگر پنير به مدت 2 ماه در آب نمک بماند، احتمال انتقال بيماري خيلي کم مي‌شود. ولي در پنير تازه و نرم، احتمال وجود ميکروب هست؛ چرا که براي توليد پنير ممکن است شير را اصلا نجوشانده باشند. استفاده از قلم گاو و گوساله هم اگر به خوبي پخته نشوند، مي‌تواند عامل انتقال بيماري باشد.

آيا اين بيماري به شکل‌هاي ديگري هم منتقل مي‌شود؟
 

بله اين بيماري با روش‌هاي مختلفي منتقل مي‌شود. شکل سنتي زندگي موجب تماس خيلي نزديک با گاو و گوسفند است. در بسياري از روستاها بچه‌ها از بره و گوساله تازه به دنيا آمده به عنوان اسباب‌بازي استفاده مي‌کنند؛ در حالي که غشاي پرده جفت و محصولات زايماني حيوان به شدت آلوده‌کننده‌اند. حتي کساني که در زمان زايمان حيوان حضور داشته باشند، ممکن است از طريق تنفس به بيماري تب مالت مبتلا شوند؛ چه برسد به کساني که با دست برهنه به زايمان حيوان کمک مي‌کنند! ممکن است حيوان بيمار، هيچ علامتي نداشته باشد يا اينکه فقط چند مورد سقط داشته باشد. بنابراين کساني که با دام در تماس هستند به راحتي بيمار مي‌شوند. کارگران دامداري‌ها و کشتارگاه‌ها هم در خطر آلوده شدن هستند. سرايت بيماري از انسان به انسان بسيار نادر است. موارد نادري از انتقال بيماري از طريق جنسي، شير مادر و پيوند مغز استخوان گزارش شده است.

روش درمان اين بيماري چيست؟
 

بيماري تب مالت قابل درمان است و اگر بيمار در مصرف داروها همکاري مناسب داشته باشد به طور کامل درمان خواهد شد. حتي اگر بيماري مزمن هم شده باشد، باز بعد از تشخيص به خوبي درمان مي‌شود. به طور معمول، درمان با 2 دارو به مدت 2 تا 3 ماه انجام مي‌شود. به ندرت، در موارد مزمن يا عفونت مغز استخوان ممکن است بيمار تا 6 ماه دارو مصرف کند.

اگر بيماري تشخيص داده نشود چه عوارضي دارد؟ آيا بيماري تب مالت کشنده است؟
 

نه، احتمال مرگ بسيار کم است. اما اگر تشخيص داده نشود، عوارض ناتوان‌کننده‌اي دارد. يکي از عوارض بيماري، درد شديد مفاصل است. ممکن است يک جوان کارگر که روزي‌رسان خانواده است، در اثر ابتلا به اين بيماري از شدت درد مفاصل، از کار افتاده شود. البته حتي در اين موارد هم اگر بيماري تشخيص داده شود به خوبي درمان مي‌شود.

با اين حساب، استفاده از شير محلي خطرناک است؟
 

نه، اصلا اين‌طور نيست! استفاده از لبنيات بسيار ضروري است و نبايد مردم را از مصرف لبنيات ترساند. فقط بايد قبل از استفاده، از محصولات لبني و گوشت محلي از سالم بودن آن مطمئن شويم؛ مخصوصا شير محلي را قبل از مصرف بجوشانيم.
منبع: www.salamat.com