چرخ مردم خوار اگر روزي دو مردم‌پرور است

شاعر : عطار

نيست از شفقت مگر پرواري او لاغر است		چرخ مردم خوار اگر روزي دو مردم‌پرور است
کاختران چون لعبتانند و فلک چون چادر است		زان فلک هنگامه مي‌سازد به بازي خيال
مرگ اين هنگامه را چون وامخواهي بر در است		عاقبت هنگامه‌ي او سرد خواهد شد از آنک
کاخرين روزي به سر باريش مرگي درخور است		در جهان منگر اگرچه کار و باري حاصل است
جمله‌ي زير زمين پر لعبت سيمين بر است		دل منه بر سيم و بر سيمين بران دهر از آنک
کين همه خاک زمين خاک بتان دلبر است		بنگر اندر خاک و مگذر همچو باد اي بيخبر
سنجدي سنجد اگر خود في‌المثل صد سنجر است		ملک عالم را نظامي نيست در ميزان مرگ
در چنين ره‌اي سليم‌القلب چه جاي سر است		صد هزاران سروران را سر درين ره گوي شد
کين رهي بس مهلک است و واديي بس منکر است		در چنين ره گر نداري توشه بر عميا مرو
تا ابد يک‌يک دم عمر تو يک‌يک گوهر است		دم مزن دم درکش و همدم مجوي از بهر آنک
خود دم عودت گرفتم جان تو هم مجمر است		خوشتر از عودت نخواهد بود آخر دم مزن
زانکه دنيا نفس آتشخوار را آبشخور است		تا نگيري ترک دنيا کي رهي از نفس شوم
ورنه آتش مي‌پرستد جانت يعني کافر است		آتشي مردانه در آبشخور او زن تمام
کين حيات بي‌مزه حيات روز محشر است		از حيات و لعب و لهو اين جهان دل خوش مکن
زودتر از ديگران ميرد و گر اسکندر است		گر دلت آب حيات اين جهان جويد بسي
نقش ايزد داري و نفس تو نقش آذر است		گنج معني داري و کنج تو جاي اژدهاست
جان تو با اژدهايي هفت‌سر در ششدر است		هست نفس شوم تو چون اژدهايي هفت سر
وانکسي برخورد ازين معني که بي‌خواب و خور است		گر طلسم نفس بگشايي ز معني برخوري
لاجرم از روشنايي جمع را جان‌پرور است		شمع چون آتش زد اندر خويش شد بي‌خواب و خور
نفس سگ چون پادشاهي و شياطين لشکر است		در نهاد آدمي شهوت چو طشتي آتش است
طفل و فرعونيت در پيش و دهان پر اخگر است		همچو موسي اين زمان در طشت آتش مانده‌اي
زانکه درياهاي عالم رشح آن يک ساغر است		شير مردا ساغري خواه از کف ساقي جان
کانکه او سيراب شد نه رهرو و نه رهبر است		گر از آن صد ساغرت بخشند جز تشنه مباش
خشک‌لب مانده است اگرچه هفت اندامش تر است		هفت دريا را نمي‌بيني که از بس تشنگي
همچو مردان صف‌شکن گر جان پاکت صفدر است		چند چون طفلان کني نظاره‌ي لعب فلک
بچه زان مغرور شد کين زال غرق زيور است		چرخ زال گوژپشت است و تو مردي بچه طبع
زانکه با اين جمله زر اين زال ني زال زر است		دانه‌ي سيمرغ جو چون رستم و بگذر ز زال
آن هم از روباه بازي دان که او شير نر است		گر ز سگ طبعي کند با تو به ره گرگ آشتي
زانکه اين گاو از خري بي‌پرچم و بي‌عنبر است		گرچه پاي گاو ديدي در ميان غره مشو
زانکه خاک کوي يک جان صد هزاران پيکر است		گر دو پيکر از تو جان خواهند تو جان در مباز
و او ز چنگ خود هزاران ماه را پرده‌در است		مه چو در خرچنگ آيد جامه دوزي فال را
زانکه جاي صيد شيران وادي پهناور است		چند بر پنها روي پرهيز کن از شير چرخ
کاه برگي ندهدت کو در پي يک جو در است		خوشه چون گندم نمايي جوفروش آيد به فعل
نيم‌جو سنجي اگر گويي مرا فرمانبر است		چون سليمان را ترازو نيم‌جو فرمان نبرد
چون ترازو را همي‌بيني که کژدم در بر است		اين ترازو بفکن از دست و به طراري بجه
بس عجب باشد تو را در جعبه گر تيري در است		چون کمان در شست آورد و تنت چون توز کرد
بز گرفتت روز و شب وز بهر تو بازي گر است		همچو بز از ريش خويشت شرم نايد کين فلک
زانکه آخر اين رسن را هم گذر بر چنبر است		دلو اگر دادت رسن تو گرد عالم در مگير
چشمت اصغر گشت و ماهي نيست، چوب احمر است		چند بيني ماهيان در طشت چرخ از بهر آنک
از فلک دور است و از اختر بسي اين برتر است		ني خطا گفتم نه اختر ني فلک بر هيچ نيست
چون فلک گم مي‌شود آنجا چه جاي اختر است		کار آنجا مي‌رود کانجا فلک گم مي‌شود
دل درين دام بلا مانند مرغي بي‌پر است		تن درين طاس نگون مانند موري عاجز است
هر که عطار است بوي عطر در وي مضمر است		خالقا عطار را بويي فرست از بهر آنک
ليک جانم منتظر در بند بويي ديگر است		زان شدم عطار کز کوي تو بويي برده‌ام
در دل مستم نگر زيرا که دل بس مضطر است		چاره‌ي جانم بکن زيرا که جان بس واله است
بود و نابودم به دوزخ يک کفي خاکستر است		من کفي خاکم اگر در دوزخم خواهي فکند
کانچه آيد بندگان را از تو آن لايق‌تر است		پادشاها هرچه خواهي کن کيم من خويش را

چرخ مردم خوار اگر روزي دو مردم‌پرور است

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته